ERİTROSİTLER

 Eritrositler kan hücrelerinin büyük bir

kısmını oluştururlar.
 Başlıca görevleri akciğerden dokulara O2
götürmekle yükümlü hemoglobini
taşımaktır.
 ERİTROSİT
 Ortalama hacmi; 87±5 µ3
 Ortalama eritrosit hb.ni (MCH) 29
±2 pq
 E; 5.200.000±300.000/1 mm3
K; 4.700.000±300.000/1 mm3
 Ortalama çapı 7-8 µ,
 Kalınlığı kenarda 2 µ
orta kısımda 1 µ ya da
daha azdır
 Hemoglobin
 100 ml eritrosit sıvısı içinde yaklaşık 34 g.
Hemoglobin bulunmaktadır.
 Saf hemoglobin gramı başına yaklaşık 1.39 ml
oksijen bağlayabilmektedir.
 Dolayısıyla 100 ml kan normal erkekte 21 ml,
kadında ise 19 ml oksijen bağlayarak dokulara
taşıyabilmektedir.
 Eritrosit tipleri-1
 Eritrositler çaplarının uzunluğuna göre üç şekilde
isimlendirilir.
 Büyük kısmı ortalama 7.5 m çapındadır. Bunlara
normosit denir.
 Çapları 6 mikronun altında olanlar mikrosit,
 9 mikronun üzerinde olanlar ise makrosit olarak
adlandırılır.
 ERİTROPOİETİN (EPO)
 Plazmanın Alfa-2 globulin fraksiyonunda yer
alan bir glikoproteindir.
 Mol ağırlığı ~ 40.000-60.000 dalton.
 Biyolojik yarı ömrü 4-6 saattir ancak böbrekten
klirensi yavaştır (0.5 cc/dk).
 Akut hipokside plazma seviyesi 12 saat içinde
yükselmeye başlar ve 3. günde maksimuma ulaşır.
Eritropoiezin düzenlenişi. Eritropoietin aracılığıyla gelişen feedback sistem
RBC
artar
 Eritrositlerin olgunlaşması- vitamin
B12 ve folik asit gereksinimi:

 Eritrositlerin olgunlaşmalarında, Vit. B12 ve folik asit

özellikle önemlidir.
 Her ikisi de DNA'nın temel yapı taşlarından timidin
tirifosfatın yapımında farklı yollarda gereklidir.
 Bunların yokluğunda, DNA sentezi azaldığı için nükleer
olgunlaşma ve bölünme yetersiz kalır.
 Kİ’deki eritroblastik hücreler makrosit denilen büyük,
hücre membranı dayanıksız, düzensiz, geniş, bikonkav
disk yerine oval şekilli eritrositler halinde üretilirler.
 B12 vitamininin intrensek faktör (İF)
aracılığıyla emilimi
 İF midede paryetal hücrelerden salgılanır.
 Vit. B12 ile sıkıca bağlanarak bir kompleks oluşturur.
Böylece enzimlerle sindirilmekten korunur.
 B12+İF kompleksi, ileum mukozasındaki özgül
reseptörüne bağlanarak pinositozla kana taşınır.
 İF yokluğu hem barsaktaki sindirim enzimlerinin
etkisiyle hem de absorpsiyon bozukluğu nedeni ile
ciddi vitamin kaybına neden olur.
 HEMOGLOBİN

 Eritrositler içerisinde
bulunan, O2 taşımakla
yükümlü moleküldür.
 2α (141 aa) , 2ß(146 aa)
globin zinciri, ortada 1 hem
gurubu ve hem gurubunun
ortasında Fe++ atomu
içerir.
 O2 hem gurubuna
bağlanarak taşınır.
 Kana kırmızı rengini verir.
 KANDA OKSİJENİN TAŞINMASI:

 Oksijen kanda 0.3

ml/ 100ml eriyik
halde bulunur. Bu
miktar 02 in
parsiyel basıncı ile
orantılıdır.
 HEMOGLOBİN:
Oksijenin %98 i
Hb ile taşınır.
 Hemoglobinin oksijen taşıması

 1 gram Hb 1.34-1.36 ml O2 i bağlar. Buna Hb in OKSİJEN

TAŞIMA KAPASİTESİ denir. Hb tarafından taşınan oksijen
volümü:
Kandaki Hb konsantrasyonu
Hb in oksijen taşıma kapasitesi ve
Hb in oksijen satürasyonu (SaO2) na bağlıdır
 Ortalama olarak 100 ml kanda 16 gr. Hemoglobin vardır ve her

bir gram Hb 1.34 ml oksijen taşıyacağından 100 ml kanda 20.1

ml kan Hb e bağlı olarak taşınır(SaO2=%100 olduğunda). Hb e
O2 in bağlanıp satüre hale gelmesi 0.01 sn den daha kısa
sürede gerçekleşir. Buna assosiasyon(birleşme)denir.
 Oksihemoglobin dissosiasyon eğrisi

 Hb den oksijenin ayrılmasına

dissosiasyon denir. Oksijenin Hb e
bağlanması PaO2 ye bağlıdır. Ancak
ilişki lineer değildir.
 PaO2=100mmHg civarında SaO2=
%97 dir. PO2 ile Hb satürasyonu
arasında S şeklinde bir ilişki vardır.
Bu eğriye ‘Oksihemoglobin
Dissosiasyon Eğrisi’ adı verilir.
 Pulmoner kılcal damarlarda kan
geçerken 0,75 sn doygunluğa
ulaşır,
 Egzersizde bu süre 0,3 kadar düşer
 Oksijenin Hemoglobine affinitesi

 Ortamda H+ iyonu artışı,

vücut ısısının artması ve PCO2
nin 40mm Hg üzerine çıkması,
eritrositte 2,3 difosfo gliserat
eğriyi sağa kaydırır.
 Buna karşılık ısı azaldığında
pH>7.4 olduğunda ,
ortamdaki PCO2 azaldığında
ve 2,3 DPG azaldığında ise
eğri sola kayar .
 PCO2 parsiyel basıncının
Oksihemoglobin dissosiasyon
eğrisi üzerine olan etkisine
Bohr etkisi denir.
 Eritrosit metabolizması
 Eritrositlerde anaerobik glikoliz sırasında 2 önemli
bileşik oluşur ATP ve 2,3-DPG.
 ATP, membranın iki yanında K+ ve Na+ geçişini
düzenliyerek eritrositin biçimini korumada rol oynar.
 ATP azalınca eritrosit içine Na+ ve suyun girmesiyle
hücre küresel biçim alır.
 Eritrosit membranın özelliği esnek oluşu ve deforme
olabilmesidir. Bu durum ATP ile kontrol edilir.
 ATP azalırsa esneklik kaybolur. Hücre zarı yırtılır hale
gelir.
 Hemoglobinin O2’ ne ilgisi -1

 Hemoglobinin oksijene ilgisi pH, sıcaklık ve

eritrosit 2,3-difosfogliserat
konsantrasyonundan etkilenir.

 2,3 DPG, hemoglobine bağlanarak hemoglobinin

oksijene ilgisini azaltır. Böylece O2Hb oksijenini
daha kolay bırakır.
 Hemoglobinin O2’ ne ilgisi -2

 2,3 DPG deoksi hemoglobinin  zincirleri arasına

girer. Oksi hemoglobin durumunda ise bu aralık
kapanarak 2,3 DPG hemoglobinden ayrılır.
 2,3 DPG hemoglobini oksijene ilgisi azalmış
durumda tutar.
 Dolayısıyla hemoglobinin O2 'ne ilgisi;
1- 2,3 DPG'ın hemoglobine bağlı kaldığı süreye
2- DPG'ın hücre içindeki konsantrasyonuna bağlıdır.
Oksi Deoksi

Β zincirleri arasında
2,3-DPG nin bağlanma yeri
 HİPOKSEMİ
 Arter kanında Oksijen parsiyel basıncının azalmasına hipoksemi
diyoruz.
 Hipoksemi de PaO2<80mmHg dir.

 60-80 mmHg hafif 40-60 mmHg orta derecede <40 mmHg ileri
derecede hipoksemi mevcuttur.
 Hipoksemi dört ana mekanizma ile oluşur.

1- Ventilasyon/Perfüzyon dengesizliği: (alveollar membran kalınlığı artışı

2- Alveoler hipoventilasyon: Burada Hipoksemi yanısıra hiperkapni de
gelişir.
3- Diffüzyon Defekti
4-Şant
Zorlu egzersizde O2 diffuzyon kapasitesi yetersiz kalabilir
Akciğer hastalıklarında oksijen
taşınması
 KOAH
 Sigara
 Astım
 Akut bronşit
 Gripal enfeksiyon
 Düşük kan PO2 düzeyi hiperkapni
(yüksek PCO2)
 Erişkin hemoglobinleri

 % 97 Hb A (α2 β2) α zinciri 141 aminoasit

β zinciri 146 aminoasit
 % 2,5 Hb A2 (α2 δ2) β zincirinin 10 aminoasidi
farklıdır
 % 0.5 Hb F (α2 γ2) β zincirinin 37 aminoasidi
farklıdır
 Hb yapımı için gerekli maddeler-1
 Hemoglobin yapımı için başlıca demir ve amino
asitlere gereksinim vardır.
 Ayrıca bakır,kobalt,nikel ve diğer bazı maddelerin
de hemoglobin sentezinde katalizör ve enzim olarak
kullanıldığı gösterilmiştir.
 Demir, aynı zamanda miyoglobin, sitokrom
oksidaz, peroksidaz ve katalaz gibi maddelerin
yapımında da yer alan çok önemli bir maddedir.
 Hb yapımı için gerekli maddeler-2
 Vücuttaki toplam miktarı ~ 4-5 gramdır.
 %65'i hemoglobin, %4'ü miyoglobin, %1'i de
intrasellüler oksidasyonu kolaylaştıran çeşitli hem
bileşiklerinin yapısında bulunur.
 Geri kalan %30 u ise ferritin ya da hemosiderin
halinde RES ve karaciğer parankim hücrelerinde
depo edilir.
 Kanda transferrin halinde taşınır.
Demirin emilimi ve depolanması
 Eritrositlerin yıkımı-3

 Eritrositlerdeki metabolik sistemler zamanla daha

az aktif hale gelir ve yaşamsal olaylar zayıfladığı
için hücre daha kırılgan (frajil) olmaya başlar.

 Eritrositlerin 120 günlük yaşamları sonunda

frajilitesi çok arttığında, hücre zarları yırtılır ve
serbestlenen Hb bütün vücutta bulunan doku
makrofajları tarafından fagosite edilir.
 Eritrositlerin yıkımı-4
 Hemoglobin önce hem ve globine ayrılır. Sonra
hem halkası açılır ve
1- Kanda transferrinle taşınan demir
2- Dört pirol çekirdeğinden yapılı düz bir zincir
(biliverdin) ortaya çıkar.
 Biliverdin, hızla serbest bilirubine indirgenerek
yavaş yavaş makrofajlardan plazmaya salıverilir.
 Serbest bilirubin plazma albuminine kuvvetle
bağlanarak karaciğere taşınır.
 Eritrositlerin yıkımı-5
 Serbest bilirubin birkaç saat içinde karaciğer hücre
zarından absorbe edilir.
 Hücre içinde plazma albumininden serbestlenir ve
hemen konjuge olur.
 Konjugasyonda ~ % 80'i glukoronik asitle birleşerek
bilirubin glukronatı, ~ % 10'u sülfatla birleşerek
bilirubin sülfatı yapar. Geri kalan % 10'u da çeşitli
maddelerle birleşir.
 Bilirubin bu şekilde hepatositlerden aktif transportla
safra kanalcıklarına ve sonra da barsaklara salgılanır.
 Eritrositlerin yıkımı-6
 Barsaklara geçen konjuge bilirubinin yarısı bakteriler
tarafından suda kolay eriyen ürobilinojene çevrilir.
 Ürobilinojenin bir kısmı barsak mukozasından kana
absorbe edilir.
 Bunun büyük bir kısmı karaciğere taşınır.Buradan
tekrar barsağa atılır; ~ % 5'i de böbreklerden idrara
geçer.
 Hava ile temas eden idrarda ürobilinojen urobiline
oksitlenir. Feçeste de oksitlenerek sterkobiline
çevrilir.
 İKTER (Sarılık)

 Vücut dokularının bilhassa derinin sararması anlamına

gelir.
 ESS’de fazla miktarda serbest ya da konjuge bilirubin
bulunur.
 Serbest bilirubinin plazma konsantrasyonu 0.5
mg/dl. dir. Bu değer 1.5 mg/dl ye çıktığı zaman
deri sararmaya başlar.
 Sarılığın nedeni:

1- Eritrosit yıkımının artmasıyla bilirubinin hızla

kana geçmesi (hemolitik ikter)

2- Safra kanallarının tıkanması veya karaciğer

hücrelerinin haraplanmasıyla bilirubinin Gl
sistemden atılamamasıdır (tıkanma ikteri).
 ANEMİLER

 Anemi, kanda eritrositlerin eksikliği anlamına

gelir.
 Nedeni ya eritrosit yıkımının ve kaybının çok
hızlı ya da eritrosit üretiminin çok yavaş
olmasıdır.
 İnsan eritrositlerinin özellikleri

Erkek Kadın
Hematokrit (Htc) (%) 47 42
Eritrositler (KK) (10-6) 5.4 4.8
Hemoglobin (Hb) (g/dl) 16 14
Ortalama eritrosit hacmi (MCV) (µ3) 87 87
Ortalama eritrosit hemoglobini (MCH) (pg) 29 29
Ortalama eritrosit hemoglobin yoğunluğu (MCHC) 34 34
(g/dl)
Ortalama hücre çapı (MCD) (µm) 7.5 7.5
MCV = Hematokrit X 10
Eritrosit (mm3 başına milyon)

MCH = g. Hemoglobin X 10
Eritrosit (mm3 başına milyon)

MCHC = g. Hemoglobin X 10
% hematokrit
 ANEMİ

MCV
DÜŞÜK YÜKSEK
NORMAL
Mikrositer Makrositer
Normokrom
Anemi Anemi
Normositer
Anemi

A.Megaloblastik
1.Demir Eksikliği 1. B12-Folat eks.
1.Hemolitik Anemi
2.MDS
2.Kronik Hastalık Anemisi 2.Kronik Hast. Anemisi 3.İlaçlar
4.Herediter
3.Talasemi 3.Akut Kan Kaybı
B.Non-Megaloblastik
4.Sideroblastik Anemi 4.Mix Anemi 1.Hemolitik Anemi
2.Akut Kan Kaybı
3.Aplastik Anemi
5.Siroz
6.Hipotiroidi
7.Myeloftizik Anemi
 Vitamin yetmezliği anemileri-1
 B12 vit. yetmezliği, pernisiyöz anemiye neden olur
 Besinlerle alınan B12 vit. mideden salgılanan
intrensek faktörle kompleks oluşturur ve ileumdan
absorbe edilerek kana geçer.
 Mide atrofisi ile intrinsek faktör yokluğu, B12
vit. yetmezliği yapar. Kemik iliğinde eritrosit yapımı
bozulur.
 Kİ büyük megaloblastlarla dolu olmasına karşılık, bu
hücreler olgunlaşıp dolaşım kanına geçemez. Pek az
hücre makrosit olarak dolaşıma katılır.
 Sonuçta Makrositik hiperkromik anemi oluşur.
 Demir eksikliği anemisi
 Besinlerde yeteri kadar demir bulunmadığı ya da
besinle alınan demirin absorbe edilemediği koşullarda
gelişen anemi mikrositer, hipokromiktir.
 Fosfat ve fitatlar demir absorbsiyonunu zorlaştırır.
Ca++ ve C vitamini kolaylaştırır.
 Gebelik, süt verme ve büyüme çağında besinlerle
alınan demirin yetersizliğinde ve kronik kanaması
olanlarda demir eksikliği anemisi gelişir.
 Bu tip anemide hemoglobinin normal miktarda
sentezi için günlük 25-30 mg demir gereklidir.
 Sekonder polisitemi
 Herhangi bir nedenle dokulara taşınabilen
oksijenin azalması halinde kan yapıcı organlar
harekete geçerek çok sayıda eritrosit üretirler. Bu
duruma sekonder (ikincil) polisitemi adı verilir.
 Genel olarak eritrosit sayısı 6-8 milyon/mm3 e
çıkar.
 Sekonder polisiteminin çok rastlanan bir tipi,
fizyolojik polisitemidir.
 Primer polisitemi (polisitemi vera)
 Polisitemia vera eritrosit üreten hemositoblastik
hücrelerdeki gen anormalliği nedeniyle olur.
 Eritrosit sayısı 7-8 milyon/mm3 ve hematokrit %60-
70'dir.
 Genellikle lökositler ve trombositlerin de yapımı artmıştır.
 Polisitemia verada yalnız hematokrit artmaz aynı zamanda
total kan hacmi de normalin iki katına çıkar.
 Sonuçta, tüm damar sistemi şiddetle dolgunlaşır.
Kapillerlerin çoğu viskoz kan ile tıkanmaya başlar çünkü
kanın viskositesi de artarak normalin 3 katına kadar çıkar.