Srodstvo po tazbini

• Srodstvo po tazbinstvu nastaje putem

braka gdje preci žene i njeni potomci
postaju srodnicima njenom mužu, kao što i
preci i potomci muža postaju srodnicima te
žene. Ovo srodstvo se sastoji u sljedećem:
 a) Ženini preci u uzlaznoj liniji:

• Kada se neko oženi ženom, ženina majka,

njene majke majka su trajno zabranjeni
njenom mužu. U toj uzlaznoj liniji zet
nikada ne može uzeti svoju punicu ili bilo
koju žensku osobu iz te linije svoje žene
bez obzira da li se on nekada sa ženom
razveo ili ona umrla.
Ženini preci u uzlaznoj liniji

Nana
(strina, tetka, dajdžinica) punica

mati punica

supruga muž zet

 b) Muževljevi preci u uzlaznoj liniji:
• Stupanjem u brak žena postaje pokćerkom predaka
svoga muža i nikada s njima ne može stupiti u brak, bez
obzira u kom stepenu uzlazne linije bili. To se odnosi i na
muževog amidžu, dajdžu, isto onako kao i po krvi, bez
obzira na njihovu eventualnu rastavu braka ili smrt muža.
Jednom uspostavljeno srodstvo i u ovom slučaju ostaje
trajno vrijedjeti. U svim ovim slučajevima računa se
nastanak braka od momenta sklapanja bračnog ugovora,
a ne od mogućnosti konzumacije, pa kada se sklopi
ugovor i dođe do prestanka braka na bilo koji način, a
prije konzumacije, smatrat će se daje brak postojao u
punom smislu riječi isto kao i daje bila konzumacija.
Muževljevi preci u uzlaznoj liniji

Djed
(amidža, dajdža) svekar

Otac svekar

muž supruga
snaha
 c) Srodstvo pastoraka i maćehe:
• Srodstvo po tazbinstvu zasniva se između muževljevih sinova iz
prethodnog braka i maćehe. Njegovi sinovi iz prethodnog braka odnosit
će se prema svojoj maćehi kao i prema svojoj majci. Dovoljno je samo
vjenčanje između njihovog oca i maćehe, makar i nemali bračni odnos.
Ovaj propis zasniva se na sljedećem kur'anskom ajetu:
• / ne ženite se ženama koje su ženili vaši očevi! A što je prije bilo -
oprošteno će biti! A to je uistinu ogavan i gnusan grijeh, i zao put.
• Iz ovog ajeta se da zaključiti da je dozvoljeno uzeti maćehinu kćerku, pa
je, dakle, moguće da čovjek uzme ženu, a njegov sin iz ranijeg braka
njenu kćerku.
• Kada se radi o ženinoj kćerki Kur'an je upotrijebio izraz, ve
rebaibukumllati fi hudžurikum što znači da su zabranjene očuhu i
kćerke žena koje su sa majkom došle u kuću muža, a žive sa majkom i
očuhom. Islamski pravnici se slažu da se ovdje ne misli samo na te
kćerke nego na sve kćerke koje je ta žena rodila bez obzira što ne žive
s njom, kao i na kćerkino potomstvo.
Srodstvo pastorka i maćehe

muž supruga

otac maćeha

Sin Zabrana
(prethodni brak) braka

pastorak
Srodstvo pastorke i oćuha

supruga muž

mati oćuh

Kći Zabrana
(prethodni brak) braka
Pastorka
(pastorke)
• Hanefijska pravna škola kod utvrđivanja srodstva po tazbinstvu ne
ograničava srodstvo na punovažan brak, nego ga proteže i na
vanbračne odnose. Bez obzira što nije došlo do vjenčanja, takva
nezakonita veza, vjerom zabranjena, proizvela je stvaranja
srodstava kako u uzlaznoj tako i silaznoj liniji kao i u određenom
stepenu pobočne linije.
• Važno je istaći da srodstvo po usvojenju u šerijatskom pravu ne
postoji. Doduše, islam poznaje adopciju, ali ona ne proizvodi bračne
smetnje između usvojiteljice i usvojenika, niti između usvojitelja i
usvojenice i, isto tako, ne proizvodi obavezu nasljedstva. Međutim,
kada dođe do usvojenja, nasljedstvo se rješava putem testamenta
(vasijjeta) pa se usvojenom djetetu može ostaviti imovina u visini do
jedne trećine. Ako usvojitelj ima više biološke djece, usvojeno dijete
može biti materijalno bolje zbrinuto od biološke djece.
 PZ BiH
• Osnov za nastanak srodstva po tazbini (affinitas) je brak. Naime, po
sklapanju braka odnos koji nastaje između jednog bračnog druga i
srodnika drugog bračnog druga je odnos srodstva po tazbini. Blizina
srodstva po tazbini mjeri se kao i blizina krvnog srodstva. U kom stepenu
srodstva je jedan bračni drug sa svojim srodnicima po krvi, u istom
stepenu srodstva po tazbini je i njegov bračni drug. Tako su, npr., svekar
i snaha u prvom stepenu srodstva po tazbini, jer se snahin muž nalazi sa
svojim ocem, odnosno njenim svekrom, u prvom stepenu srodstva po
krvi. Tako je, ustvari, srodstvo po tazbini vjerna slika srodstva po krvi.
• Jednom nastalo, srodstvo po tazbini ne može prestati, pa čak i kada je
prestao brak na osnovu koga je zasnovano. U odnosu na krvno srodstvo
kao smetnju za zaključenje braka, zakonodavac je suzio krug srodnika
po tazbini koji ne mogu međusobno zaključiti brak. Ova smetnja odnosi
se samo na srodnike prvog stepena prave linije: "Brak ne mogu zaključiti
medu sobom svekar i snaha, zet i tašta, očuh i pastorka, i maćeha i
pastorak" (član 38. stav 1. PZ BiH).
• Navedeni srodnici po tazbini ne mogu zaključiti brak bez obzira na to
da li je brak, čijim su zaključenjem došli u ovo srodstvo, prestao.
Sigurno je da tazbinsko srodstvo kao smetnja za zaključenje braka
može doći u obzir tek po prestanku braka, koji je bio osnov za
nastanak ovog srodstva. Dok brak traje, ne može doći do zaključenja
drugog braka, jer postoji bračna smetnja bračnosti. Tako, npr.,
pastorak ne bi mogao zaključiti brak sa svojom maćehom dok se ona
nalazi u braku sa njegovim ocem. Ali ni po prestanku braka, u smislu
člana 38. stav 1. PZ BiH, navedeni srodnici ne mogu zaključiti brak.
• Ipak, zakonodavac u određenim slučajevima predviđa mogućnost
otkla­njanja ove bračne smetnje: iz opravdanih razloga općinski sud
može u vanparniČnom postupku dozvoliti da brak zaključe srodnici
po tazbini koji se nalaze u prvom stepenu prave linije (član 38. stav
2. PZ BiH).
•  
• U uporednom pravu, iako su prisutne tendencije
napuštanja normiranja ove bračne smetnje (npr., u
holandskom, austrijskom i ruskom pravu), postoje i
mnogo strožiji stavovi u odnosu na naše pravo. Tako u
zakonodavstvu Poljske i Njemačke srodstvo po tazbini u
pravoj liniji, bez obzira na stepen, jeste bračna smetnja,
a u Italiji ne samo u pravoj nego i u pobočnoj liniji drugog
stepena. Norveško pravo srodnicima u pravoj liniji bez
obzira na stepen onemogućava zaključenje braka, uz
mogućnost dispenzacije, ukoliko postoje opravdani
razlozi.