VERGİ USUL

HUKUKU
 HUKUK

KAMU HUKUKU ÖZEL HUKUK

MALİ HUKUK

GELİR HUKUKU (Vergi HARCAMA HUKUKU

Hukuku) (Bütçe ve Kamu İhale)

Genel Vergi Hukuku Özel Vergi Hukuku

 GELİR HUKUKU (VERGİ HUKUKU)

Genel Vergi Hukuku Özel Vergi Hukuku

• Vergi Usul Hukuku • Gelir Üzerinden
• Vergi Ceza Hukuku Alınan Vergiler
• Vergi İcra Hukuku • Harcama
• Vergi Yargısı Üzerinden Alınan
• Uluslararası Vergi Vergiler
Hukuku • Servet Üzerinden
Alınan Vergiler
MALİ HUKUKUN
KAYNAKLARI
 MALİ HUKUKUN KAYNAKLARI
Asli Kaynaklar (Bağlayıcı) Tali Kaynaklar (Yol Gösterici)
• Anayasa • Diğer Yargı Kararları
• Kanun • Maliye Bak. İdari İşlemleri
• Uluslar arası Anl. (II. Grup Genel Tebliğ,
• Kanun Hükmünde Kar. Sirküler, Özelge-Mukteza,
• Bakanlar Kur. Kar. Genelge)
• • Örf ve Adetler
Tüzük
• • Bilimsel Doktrinler
Yönetmelik
• Maliye Bak. I. Grup Genel
Tebliği
• Anayasa Mah. İptal Kararları
• Danıştay İçtihadı Bir.
Kararları
 MALİ HUKUKUN KAYNAKLARI

Yasama Yürütme Yargı Diğer

• Anayasa • KHK • Anayasa • Örf-Adetler
• Kanun • BKK Mah. • Bilimsel
• Uluslararası • Tüzük Kararları Doktrinler
Anl. • Yönetmelik • Danıştay İçt.
• I. Grup Bir. Kararları
Genel Tebliğ • Diğer Yargı
• II. Grup Kararları
Genel Tebliğ
• Sirküler
• Özelge
 ANAYASA
Anayasa’nın 73. maddesi,
“Herkes kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre,
vergi ödemekle yükümlüdür.
Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı, maliye politikasının
sosyal amacıdır.
Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla
konulur, değiştirilir veya kaldırılır.
Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık,
istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde
kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik
yapmak yetkisi Bakanlar Kurulu’na verilebilir.”
 KANUN

Bir verginin uygulanabilmesi için;

1) Kanun çıkarılacak,
2) Kanunda verginin konusu, mükellefi vb. açıkça
yazılacak,
3) Verginin yasal dayanağı bütçenin (C) cetveline
yazılacak,
4) Vergiyi doğuran olayın meydana gelecek,
5) Verginin dört (T)’si gerçekleşecek.
 ULUSLARARASI ANLAŞMALAR
Bir verginin uygulanabilmesi için;
1) Devlet maliyesine ek yükümlülük getiren ulus. anl.
Kanunla onaylanmak zorundadır.
2) Devlet maliyesine yükümlülük getirmeyen ulus. anl.
yayımlarından başlayarak iki ay içinde Türkiye Büyük
Millet Meclisinin bilgisine sunulur.
3) Daha önceki bir anlaşmaya dayanan ve devlet
maliyesine yükümlülük getirmeyen anl. onaya ya da
kanuna gerek olmaksızın yürürlüğe girer.
Not: Usulüne uygun yürürlüğe giren ulus. anl. Anayasa
Mahkemesinde iptal davası konusu yapılamaz.
 BAKANLAR KUR. KARARLARI KANUN HÜK. KARARNAMELER
 Her zaman yapılabilir. Yetki  Sadece olağanüstü hallerde
Kanunu’na gerek yoktur. yapılabilir (Zaman sınırı). Yetki
Kanununa gerek yoktur.
 Kanunda belirtilen sınırlar
dahilinde sadece muafiyet,  Olağanüstü hallerde olmak
istisna, indirim ve oranlar kaydıyla yeni vergi konulabilir,
değiştirilebilir (Yetki sınırı). mevcut vergi kaldırılabilir, her
türlü değişiklik yapılabilir.
 TBMM onayına gerek
yoktur.  Resmi Gazetede yayınlandıkları
gün TBMM onayına sunulurlar.
 Danıştay’da iptal davası
konusu yapılabilirler.  Anayasa Mahkemesinde iptal
davası konusu yapılmazlar.
 TÜZÜK VE YÖNETMELİK

 Tüzük: Bakanlar Kurulu çıkarır. Danıştay

denetiminden geçer. Tek vergi tüzüğü vardır (Emlak

Vergisi).

 Yönetmelik: Bakanlıklar, kamu tüzel kişiliği olanlar

çıkarır, Danıştay denetiminden geçemez (içeriğinde

mali hüküm olanlar Sayıştay denetimine tabidir).

 MALİYE BAKANLIĞI İDARİ İŞLEMLERİ

 I. Grup Genel Tebliğ: Maliye Bakanlığı’nın vergi

kanunlarının uygulanmasına ilişkin çıkardığı
düzenleyici ve bağlayıcı genel tebliğlerdir. Asli
kaynaktır. Danıştay’da iptal davası konusu yapılabilir.
 II. Grup Genel Tebliğ, Sirküler, Özelge (mukteza),
Genelge: Mükelleflere yol gösterici niteliktedir,
bağlayıcı değildir, asli kaynak değildir. Ancak mükellefe
verilen yazılı izahat (mukteza) cezayı kaldırıcı güce
sahiptir.
 YARGI KARARLARI

 Anayasa Mah. İptal Kararları: Vergi Kanunlarını

kaldırma gücüne sahiptir, asli kaynaktır.
 Danıştay İçtihadi Birleştirme Kararları: Asli kaynaktır.
Ancak Danıştay vergi dava daireleri kurul kararları
içtihat değildir, asli kaynak değildir.
 Diğer yargı kararları: Danıştay vergi dava daireleri
kurulu, Danıştay’ın vergi dairelerinin, Bölge İdare
Mahkemesinin ve vergi mahkemelerinin kararları asli
kaynak değildir.
 VERGİ KANUNLARININ
UYGULANMASI

Yer Bakımından Zaman Bakımından Anlam Bakımından

Yersellik (Mülkilik) Yorum Türleri

Şahsilik (Uyrukluk) Yorum Yöntemleri

 Verginin Yerselliği Verginin Şahsiliği
• Ülke sınırları içerisindeki •Ülke vatandaşı olan
vergiyi doğuran olayların herkesin ülke içi ve
tümünden (gelir, dışındaki vergiyi doğuran
harcama, servet), olaylarının tümünden vergi
mükellefin ülke vatandaşı
alınmasıdır. Gelir ve
olup olmadığına
önemsenmeden vergi kurumlar vergisi bu esasa
alınmasıdır. Emlak, tabidir.
motorlu taşıtlar ve tüm
harcama vergileri bu • NOT: Veraset ve İntikal
esasa tabidir. Gelir ve vergisinde hem şahsili hem
kurumlar vergisinde ise yersellik ilkesi geçerlidir.
sadece dar mükellefler
bu esasa tabidir.
 ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI
Vergi kanunları TBMM’de onaylandıktan sonra Resmi Gazete’de
yayınlanarak yürürlüğe girer. Kanunun yürürlüğe giriş tarihi genellikle
yasa metninde belirtilmekle birlikte, belirtilmediği hallerde Resmi
Gazete’de yayınlandıktan 45 gün sonra yürürlüğe girer.
Vergi kanunları başka bir kanunla veya Anayasa Mahkemesi’nin
kararıyla kalkabildiği gibi, belirli bir süre için uygulanmaya konulan
kanunlarda sürenin dolması ile kalkar (geçici kanunlar bu yolla
kalkmaktadır).
Vergi kanunları uygulamaya konulduktan sonraki olay ve işlemlere
uygulanabilirken, önceki olay ve işlemlere uygulanamaz (geriye
yürümeme ilkesi). Yürürlükten kalkan bir vergi kanunun yürürlükten
kalktıktan sonra işlem ve olaylara uygulanamaz (ileriye yürümeme
ilkesi). Aynı durum KHK, BKK ve Maliye Bakanlığı’nın düzenleyici
işlemleri içinde geçerlidir. Bu durum Hukuki Güvenlik İlkesi gereğince
uygulanmaktadır.
 Yorum Türleri Yorum Yöntemleri

• Yasama Yorumu • Lafzi Yorum

• Yargısal Yorum • Amaçsal Yorum
• İdari Yorum • Sistematik Yorum
• Bilimsel Yorum • Tarihi Yorum

NOT: Türkiye’de yasama yorumu mevcut

anayasada yer alamamaktadır. Yorum
yöntemlerinin tamamı Türkiye’de kullanılmakta.
 YORUMA İLİŞKİN KAVRAMLAR VE KURALLAR

 Ekonomik Yaklaşım: Vergiyi doğuran olayda gerçek

amacın ortaya çıkarılmasının sağlanmasıdır.
 Peçeleme: Özel hukuk kurallarını ustaca kullanarak
vergi yükünü düşürme (vergi kaçırma) çabasıdır. Muvazaa
ve peçeleme aynı şey değildir.
 Kıyas Yasağı ve Boşluk Doldurma Yasağı: Vergi
hukukunda, ceza hukukunda olduğu gibi kıyas yapılamaz.
Boşluk doldurulamaz.
 Tipleştirme ve Tipiklik: Vergi ile ilgili genel soyut
kurallar konulması “tipleştirme” bu soyut kuralların somut
maddi olaylara uygun olması ise “tipiklik”dir.
VERGİNİN TARAFLARI
 VERGİNİN TARAFLARI

VERGİNİN
MÜKELLEFİ

VERGİNİN VERGİNİN
ALACAKLISI SORUMLUSU
 VERGİNİN TARAFLARI
 Verginin Alacaklısı: Vergi dairesi mükellefi tespit
eden, vergi tarh eden, tahakkuk ettiren ve tahsil eden
dairedir (VUK madde 4).
 Mükellef: Mükellef, vergi kanunlarına göre kendisine
vergi borcu terettübeden gerçek veya tüzelkişidir (VUK
madde 8).
 Sorumlu: Vergi sorumlusu, verginin ödenmesi
bakımından, alacaklı vergi dairesine karşı muhatap olan
kişidir (VUK madde 8).
 VERGİ İDARESİ
 Vergi idaresi üç ana birimden oluşur; idari teşkilat, denetim birimleri, takdir
ve tadilat komisyonları (takdir ve tadilat komisyonları vergilendirme
işlemlerine yardımcı birimlerdir).
VERGİ
İDARESİ

Denetim Takdir
İdari Teşkilat
Birimleri Komisyonları

Gelirler Politikası Genel Müdürlüğü

Genel Yetkili Takdir
(Gelir Bütçesini ve Vergi Kanunlarını Komisyonları
Hazırlayan)

Arsa ve Arazi Takdir

Gelir İdaresi Başkanlığı (Uygulayıcı)
Komisyonları

Zirai Kazançlar İl ve Merkez

Komisyonları
 VERGİ MÜKELLEFİ
 “Mükellef, vergi kanunlarına göre kendisine vergi borcu
terettübeden gerçek veya tüzelkişidir” (VUK madde 8).
 “Türkiye Cumhuriyeti tabiyetinde bulunan her gerçek
kişi ile tüzel kişilere bir vergi numarası verilir” (VUK
madde 8).
 “Vergiyi doğuran olayın kanunlarla yasak edilmiş
bulunması mükellefiyeti ve vergi sorumluluğunu
kaldırmaz” (VUK madde 9).
 “Mükellefiyet ve vergi sorumluluğu için kanuni ehliyet
şart değildir” (VUK madde 9).
 VERGİ SORUMLUSU (1)
 Vergi mükellefi ve sorumlusu üstlendikleri ödevleri
sözleşme ile bir başkasına devredemez.
 Ancak, mükellef ve vergi sorumlusu vergi ödevlerini
onlar adına yerine getirmek üzere temsilci (vekil)
atayabilir.
 Vekillerin vergi idaresine karşı hiçbir sorumluluğu
bulunmamakta, vergi ile ilgili ödevler doğrudan
mükellef veya vergi sorumlusu muhatap alınmaktadır.
 Vekilin; mükellef ve vergi sorumlusu adına yapacağı her
türlü beyan vergi idaresince kabul edilmektedir.
 VERGİ SORUMLUSU (2)
 Vergi kesenler ve kanuni temsilcilerin ödedikleri vergi için
mükellefe rücu haklarının bulunması hali ortaklaşa
sorumluluktur.
 Vergi borcunun aslı ve cezası için birden fazla kişinin
sorumlu olması hali zincirleme (teselsül) sorumluluktur.
Borçlar kanununda sözleşme veya kanun ile doğan
zincirleme sorumluluk vergi hukukunda sadece kanun ile
doğar, sözleşme ile zincirleme sorumluluğun doğması
mümkün değildir.
 Mükellefin ölümü ile vergi borcu mirası kabul eden
mirasçıya geçer. Ancak vergi cezaları geçmez.
 SORUMLULUK
ÇEŞİTLERİ

ORTAKLAŞA MÜTESELSİL MİRASÇILARIN

SORUMLULUK SORUMLULUK SORUMLULUĞU

VERGİ KESENLERİN
SORUMLULUĞU

KARNESİZ HİZMET ERBABI

ÇALIŞTIRANLARIN
SORUMLULUĞU

KANUNİ TEMSİLCİLERİN
SORUMLULUĞU
 VERGİ KESİNTİSİ YAPMAK ZORUNDA
OLANLAR
Tüm kurumlar vergisi mükellefleri (sermaye şirketleri,
kooperatifler, iktisadi kamu müesseseleri, dernek ve
vakıflara ait iktisadi işletmeler),
 Tüm kamu kurum ve kuruluşları,
 Gerçek usule tabi ticari, zirai ve mesleki kazanç erbabı,
 Dernek ve vakıflar,
 Kollektif ve komandit şirketler (ticari şirketler),
 İş ortaklıkları,
 Yatırım fonu yönetenler.
 VERGİ HUKUKUNDA SORUMLULUĞUN SINIRLARI
Ödenmeyen Verginin Aslı, Faiz ve
Ceza (Cezaların Şahsiliği İlkesi)
Zammı
Vergi
Doğrudan sorumluya gidilir. Suçu işleyenden ceza talep edilir. Tahsil
Kesenler
Sorumlu sadece verginin aslını rücu edilemeyen ceza için suçu işleyenden başka
(Stopaj bir kişiye gidilmez.
edebilir.
Yapan)
Karnesiz Doğrudan sorumluya gidilir. Suçu işleyenden ceza talep edilir. Tahsil
Hizmet
Erbabı Sorumlu sadece verginin aslını rücu edilemeyen ceza için suçu işleyenden başka
edebilir. bir kişiye gidilmez.
Çalıştıranlar
Küçük ve kısıtlılarda işlenen vergi suçları
Önce mükellefe gidilir. için ceza veli ya da vasiden istenir. Rücu
hakkı yoktur.
Tahsil edilemezse kanuni temsilciye
Kanuni Sadece tüzel kişiler adına kesilen
gidilir.
Temsilciler cezalarda (para cezaları), ceza için önce
Kanuni temsilci öderse, verginin aslı, tüzel kişiliğe (mükellef), tahsil edilemezse
faiz ve zammı için rücu hakkı var. kanuni temsilciye gidilir. Kanuni temsilcinin
cezayı rücu hakkı vardır.
Mirası kabul eden verginin aslı, faiz ve
zammını ödemekle sorumludur.
Mirasçıların Mirasçılar vergi borcu için Cezaların şahsiliği ilkesi gereği suçu
işleyen cezadan sorumludur. Bu nedenle
Sorumluluğu beyannamelerini normal beyan süresine
üç ekleyerek beyan eder ve öder, ölüm ile birlikte cezalar kalkar.
sadece gelir vergisinde bu süre ölüm
tarihine dört ay eklenerek belirlenir.
VERGİLENDİRME İŞLEMLERİ
 VERGİNİN TARAFLARI
 Verginin Tarhı (VUK madde 20): Verginin tarhı, vergi
alacağının kanunlarında gösterilen matrah ve nispetler
üzerinden vergi dairesi tarafından hesaplanarak bu alacağı
miktar itibariyle tespit eden idari muameledir.
Verginin Tebliği (VUK madde 21): Tebliğ, vergilendirmeyi
ilgilendiren ve hüküm ifade eden hususların yetkili makamlar
tarafından mükellefe veya ceza sorumlusuna yazı ile
bildirilmesidir.
Verginin Tahakkuku (VUK madde 22): Verginin tahakkuku,
tarh ve tebliğ edilen bir verginin ödenmesi gereken bir safhaya
gelmesidir.
Verginin Tahsili (VUK madde 23): Verginin tahsili, kanuna
uygun surette ödenmesidir.
 TARH TEBLİĞ TAHAKKUK TAHSİL
• BEYANA • Dairede yada • Beyana dayalı tarhiyat • Beyana dayalı
DAYALI komisyonda tahakkuk fişinin tebliği tarhiyatta, kanunda
• Tahakkuk fişi • Posta yoluyla ile tahakkuk eder. yazan ödeme
ile tebliğ (e-posta) • Dava açılmazsa, tebliği süresinde,
edilir. • Memur eliyle takiben 30 gün sonra, • İkmalen, re’sen,
• VERGİ İDARESİ • İlan yoluyla • Dava açılır ya da idarece tarh eden
TARAFINDAN uzlaşma talep edilirse, vergilerde, tahakkuku
TESPİT EDİLEN dava veya uzlaşma takip eden 1 ay içinde.
MATRAHA sonucuna göre
DAYALI yeniden hesaplanan
• İkmalen vergi borcunun tebliği
• Re’sen ile tahakkuk eder.

• İdarece
 TARHİYAT TÜRLERİ
Beyana Dayalı İkmalen Re’sen İdarece
Tarhiyat Tarhiyat Tarhiyat Tarhiyat
Mükellefin beyan
ettiği matrah
Defter, belge, kayıt
üzerinden tarhiyat
ya da kanuni Kanuni süre
yapılır. Defter, belge,
ölçüye içersinde
Emlak, Motorlu kayıt yada
dayandırılmasında yükümlülüğünü
Taşıtlar ve Değerli kanuni ölçüye
kısmen ya da yerine
Kağıtlar Vergisi dayandırılarak
tamamen getirmeyen
dışındaki tüm yapılan
imkansızlık olan mükellefe
vergiler beyana tamamlayıcı
tarhiyat (takdir kanuni ölçü
dayalıdır. nitelikteki
komisyonu üzerinde
Beyan edilen matrah tarhiyat.
üzerinden tarhiyat yapılan tarhiyat.
üzerinden yapılan
yapılır).
tarhiyat dava
konusu yapılamaz.
 RE’SEN TARHİYAT GEREKTİREN HALLER
 Vergi beyannamesi kanunî süresi geçtiği halde
verilmemişse,
 Vergi beyannamelerinin verilmekle beraber beyannamede
vergi matrahına ilişkin bilgiler gösterilmemişse,
 Tutulması mecburi olan defterlerin hepsi veya bir kısmı
tutulmamış veya tasdik ettirilmemiş veya herhangi bir sebeple
ibraz edilmezse,
 Defter kayıtları ve bunlarla ilgili vesikalar, vergi matrahının
doğru ve kesin olarak tespitine imkan vermeyecek derecede
noksan, usulsüz ve karışık olması,
 Tutulması zorunlu olan defterlerin, verilen beyannamelerin
gerçek durumu yansıtmadığına dair delil bulunursa,
 Yetki almış meslek mensuplarına imzalattırma mecburiyeti
getirilen beyanname ve ekleri imzalattırılmazsa veya tasdik
kapsamına alınan konularda yeminli malî müşavir tasdik raporu
zamanında ibraz edilmezse,
 TEBLİĞ
Tebliğ Yapılabilecek Kişiler Tebliğ Yöntemleri
Mükellefin kendisine, Memur eliyle
Veli, vasi, kayyım Posta yoluyla (iadeli taahhütlü)
Genel vekil İlan Yoluyla (dairede asılır, yerel
İş yerindeki memur ya da veya ulusal gazeteye ilan verilerek
müstahdeme ilanı takiben 1 ay sonra ilan tebliğ
Görüntü itibariyle 18 yaşından edilmiş sayılır)
büyüklere Daire ya da komisyonda tebliğ
Tüzel kişilerde müdür, başkan, daimi (mükellefin onayıyla yapılır).
temsilci, yöneticilere,
Birlik komutanına
Not: Şekil hataları tebliği geçersiz kılmaz (örneğin belgede sıra numarasının
yanlış yazması gibi), esasa ilişkin hatalar (mükellefin adının, vergi miktarının,
dava açma süresinin yanlış yazılması gibi) ile usul hataları (adresi bilinen kişiye
ilan yoluyla yapılan tebliğ) tebliği geçersiz kılar.
Not: Elektronik posta ile tebliğde, posta iletisinin gönderilmesini izleyen beşinci
gün tebliğ yapılmış sayılır.
Not: İlan yoluyla tebliğde, ilan tarihini takip eden bir ay sonra tebliğ yapılmış
sayılır. Gazete ilanlarında ilana çıkılan gün, vergi dairesine asıla ilanlarda ise
askıya çıkıldığı tarihi izleyen 15. gün ilan tarihi kabul edilir.
TAHAKKUKU TAHSİLE BAĞLI VERGİLER

 Damga Vergisi (makbuz karşılığı tahsilde)

 Eğlence Vergisi (bilet kesildiğinde)

 Harçlar (makbuz karşılığı tahsilde)

 Değerli Kağıtlar Vergisi

VERGİYİ SONA ERDİREN
HALLER
 VERGİYİ SONA ERDİREN HALLER

 Tahsil (Ödeme)
 Mahsup (Tarh ve Tahakkuk aşamasında olur)
 Takas (Tahsil aşamasında olur)
 Uzlaşma
 Terkin (Hata Düzeltme, Yargı kararı, Tahakkuk
ve Tahsilden Vazgeçme, Doğal Afet Yoluyla Silme)
 Zamanaşımı
 TAHSİL
VERGİNİN VADESİ VE TAHSİLİ

Uzlaşma ya da
İkmalen, Re’sen ve
Beyana Dayalı dava Yoluna Ölüm ve Ülkeyi Terk
İdarece Tarh Edilen
Vergilerde Gidilmesi halinde
Vergilerde
Halinde

Beyanname verme
Kanunda yazılı süreleri içinde
Verginin tebliğini
sürelerde ödenir ödenir (Gelir
takip eden 30 gün
(Gelir Vergisinde Vergisinde, ölümde
sonra tahakkuk Uzlaşma ya da
Mart ve Temmuz ölüm tarihini takip
eder, tahakkuku dava sonucun
aylarında). eden 4 ay içinde,
takiben 1 ay içinde tebliği takiben 1
Beyannamenin diğer vergilerde
ödenir. Vadesi ay içinde.
posta ile beyan süresine 3 ay
gelmemiş taksitler
gönderilmesi eklenir, ülkeyi terk
vadesinde ödenir.
süreyi etkilemez. tarihinden önceki 15
gün içinde)
 TERKİN

 Hata düzeltme yoluyla terkin

 Yargı kararıyla terkin
 Tahakkuktan vazgeçme yoluyla terkin
 Tahsilden vazgeçme yoluyla terkin
 Doğal afet yoluyla terkin (Mal varlığının en
az 1/3’ü kaybedilmiş olmalı)
 ZAMANAŞIMI
Tarh-Tebliğ (Tahakkuk)
Zamanaşımı
• VUK düzenlenmiştir.
• Sadece vergi alacaklarını
kapsar.
• Vergiyi doğuran olayı takip
eden takvim yılbaşından
başlar, beşinci yılın son günü
sona erer.
• Durur ancak kesilmez.
• Emlak, VİV ve Damga
vergisinde, zamanaşımı
hesaplanırken, vergiyi
doğuran olayın vergi dairesi
tarafından öğrenildiği yıl
dikkate alınır.
Tahsil Zamanaşımı
• AATUHK düzenlenmiştir.
• Tüm kamu alacaklarını kapsar
• Vade bitimini takip eden takip
eden takvim yılbaşından
başlar, beşinci yılın son günü
sona erer.
• Hem durabilir hem de
kesilebilir.
• Zamanaşımı kesilirse, kesen
halin ortadan kalkmasını takip
eden takvim yılı başından
sıfırdan başlar.
MÜKELLEFİN ÖDEVLERİ VE VERGİ
DENETİMİ
 MÜKELLEFİN ÖDEVLERİ

Şekli Ödevler Maddi Ödevler

Beyanname vermek

Defter tutmak, tasdik

etmek, usule uygun tutmak

Belge ve kayıt düzenine

uymak

Belge ve kayıtları 5 yıl

süreyle saklamak,
istenildiğinde ibraz etmek

Diğer vergisel
yükümlülükler
 MÜKELLEFİN ÖDEVLERİ (1)
 Beyanname vermek,
 Bildirimlerde bulunmak;
• İşyeri açma bildirimi: İşe başlama tarihinden itibaren 10 gün içinde,
• İş değişikliği ve iş bırakma: Olayı takiben 1 ay içinde,
• Bina ve arazi değişikliği bildirimi 2 ay içinde.
 Belge düzenine uymak
 Belge, defter ve kayıtları saklamak, istenildiğinde ibraz etmek (yasada
belirtilen belgelerin düzenlenmesi, alınması ve saklanması zorunludur,
saklanma süresi 5 yıldır ve bu belgeleri istenildiğinde ibraz etmek
zorunludur),
 Elektronik cihaz kullanma, vergi denetim elemanlarına talep edilen her
türlü yardımda bulunma, vergi kimlik numarası sahibi olmak ve kullanmak,
levha almak ve bulundurmak, beyanname tasdiki.
 MÜKELLEFİN ÖDEVLERİ (2)
 Defter tutma;
• Tutulması zorunlu olan defterleri tutmak,
• Kayıt nizamına uymak (Türkçe tutulması, kayıt zamanı vb.),
• Serbest meslek defteri ve hasılat defterleri günü gününe kayıt edilir,
• Muamelelerin işin hacmine ve icabına uygun olarak muhasebenin düzen ve
açıklığını bozmayacak bir zaman zarfında kaydedilmesi şarttır. Bu gibi kayıtlarda
süre 10 gündür. Buna göre işlemlerin yasal defterlere işlenme süresi 10 gündür.
• Esas defterlere kayıt 45 günü geçmemelidir. Muhasebe fişlerinin yetkili kişilerce
imzalanma zorunluluğu bulunması halinde süre 45 gündür.
• Defterleri zamanında tasdik ettirme (ezelden kullanılanlar yeni yılda da
kullanılacaksa Ocak ayı içinde, yeni yılda yeni deftere başlanacaksa Aralık ayı
içinde, defter yıl içinde kullanılmaya başlanacaksa kullanılmaya başlamadan önce
tasdik edilmek zorundadır).
 MÜKELLEFİN ÖDEVLERİ (3)
VUK’da yazılı defterleri kullanacak olanlar, bunları aşağıda yazılı zamanlarda
tasdik ettirmeye mecburdurlar:
Öteden beri işe devam etmekte olanlar defterin kullanılacağı yıldan önce gelen
son ayda;
Hesap dönemleri Maliye Bakanlığı tarafından tespit edilenler, defterin
kullanılacağı hesap döneminden önce gelen son ayda;
Yeniden işe başlayanlar, sınıf değiştirenler ve yeni bir mükellefiyete girenler, işe
başlama, sınıf değiştirme ve yeni mükellefiyete girme tarihinden önce; vergi
muafiyeti kalkanlar, muaflıktan çıkma tarihinden başlayarak on gün içinde;
Tasdike tabi defterlerin dolması dolayısıyla veya sair sebeplerle yıl içinde yeni
defter kullanmaya mecbur olanlar bunları kullanmaya başlamadan önce.
 VERGİ USUL KANUNUNA GÖRE
DÜZENLENMESİ GEREKEN BELGELER
Fatura: Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı
meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye
verilen ticari vesikadır.
Gider Pusulası: Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit
edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve
çiftçilerin, vergiden muaf esnafa; yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları
emtia içinde tanzim edip işi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri gider
pusulası vergiden muaf esnaf tarafından verilmiş fatura hükmündedir.
Müstahsil Makbuzu: Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile kazancı basit usulde tespit
edilenler ve defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler gerçek usulde vergiye tabi
olmayan çiftçilerden satın aldıkları malların bedelini ödedikleri sırada iki nüsha
makbuz tanzim etmeye ve bunlardan birini imzalayarak satıcı çiftçiye vermeye ve
diğerini ona imzalatarak almaya mecburdurlar. Müstahsil makbuzunun tüccar veya
alıcı çiftçi nezdinde kalan nüshası fatura yerine geçer.
Serbest Meslek Makbuzu: Serbest meslek erbabı, mesleki faaliyetlerine ilişkin
her türlü tahsilatı için iki nüsha serbest meslek makbuzu tanzim etmek ve bir
nüshasını müşteriye vermek, müşteri de bu makbuzu istemek ve almak
mecburiyetindedir.
 VERGİ USUL KANUNUNA GÖRE
DÜZENLENMESİ GEREKEN BELGELER
Adisyon: Adisyon, hizmet işletmelerinde sunulan hizmetin ve emtianın cins ve
miktarını göstermek amacıyla düzenlenen bir belgedir. Vergi Usul Kanunu hükümleri
uyarınca bilanço veya işletme hesabı esasına göre defter tutan gece kulüpleri,
diskotekler, barlar, pavyonlar, gazinolar, meyhaneler, lokantalar, kafeteryalar ve pastane
işletmeleri, adisyon düzenlemek ve kullanmak zorundadır.
Taşıma İrsaliyeleri: Ücret karşılığında eşya nakleden bütün gerçek ve tüzelkişiler
naklettikleri eşya için irsaliye kullanmak zorundadırlar. Bu irsaliyenin bir nüshası eşyayı
taşıttırana, bir nüshası eşyayı taşıyana aracın sürücüsüne veya kaptanına verilir ve bir
nüshası da taşımayı yapan nezdinde saklanır.
Yolcu listeleri: Şehirler arasında yapılan yolcu taşımalarında yolcu taşıma bileti
kesmeye mecbur olan mükellefler, (T.C. Devlet Demiryolları hariç) taşıtların her seferi
için oturma yerlerini planlı şekilde gösteren iki nüsha yolcu listesi düzenlerler ve bu
listenin bir nüshasını sefer sonuna kadar taşıtta ve diğer nüshasını işyerinde
bulundururlar.
Günlük müşteri listeleri: Otel, motel ve pansiyon gibi konaklama yerleri, odalar,
bölmeler ve yatak planlarına uygun olarak müteselsil seri ve sıra numaralı günlük
müşteri listeleri düzenlerler ve işletmede bulundururlar.
Diğer Vesikalar: Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle
defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerin fatura vermek mecburiyetinde olmadıkları
satışları ve yaptıkları işlerin bedelleri perakende satış fişleri, makineli kasaların kayıt
ruloları, giriş ve yolcu taşıma biletleri ile tevsik olunur.
VERGİ USUL KANUNUNDA
YER ALAN DEĞERLEME ve
AMORTİSMAN İLE İLGİLİ
HÜKÜMLER
 VERGİ HUKUKUNDA DEĞERLEME
Değerleme, vergi matrahlarının hesaplanmasıyla ilgili iktisadi kıymetlerin
takdir ve tespitidir.
 Maliyet Bedeli: Gayrimenkuller, demirbaş eşya (alet, edevat, mefruşat ve
demirbaş eşya maliyet bedeli ile değerlenir), emtia, zirai ürün ve hayvanlar.
 Borsa Rayici: Yabancı paralar ve menkul kıymetler ile servet
değerlemesindeki yabancı para, alacak ve borçlar.
 Tasarruf Değeri: Tasarruf değeri, bir iktisadi kıymetin değerleme gününde
sahibi için arz ettiği gerçek değerdir.
 Mukayyet Değer: Alacaklar, ilk kuruluş giderleri, peştamallıklar, aktif
geçici hesaplar, borçlar, pasif geçici hesaplar, karşılıklar.
 İtibari Değeri: Hisse senedi, tahvil vb. menkul kıymetlerin üzerinde yazılı
değeri ve kasa mevcudu.
 Vergi Değeri: Emlak vergisinde kanuna göre tespit edilen bina, arsa ve
arazi değeri.
 Rayiç Bedel: İktisadi kıymetin değerleme günündeki normal alım - satım
bedeli (diğer usullerle belirlenemeyen mallar için).
 Emsal Bedel: Gerçek bedeli olmayan veya bilinmeyen veyahut doğru
olarak tespit edilemeyen bir malın değerleme gününde satılması halindeki
satış değeridir.
 AMORTİSMAN
İşletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya
kıymetten düşmeye maruz bulunan gayrimenkullerle, gayrimenkul
gibi değerlenen iktisadi kıymetlerin, alet, edevat, mefruşat,
demirbaş ve sinema filmlerinin tespit edilen değerinin, bu VUK
hükümlerine göre yok edilmesi amortisman mevzuunu teşkil eder.
Değeri 1.000 TL’yi aşmayan peştamallıklar ile işletmede kullanılan
ve değeri 1.000 TL aşmayan alet, edevat, mefruşat ve demirbaşlar
amortismana tabi tutulmayarak doğrudan doğruya gider yazılabilir.
İktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz edenlerde bu had topluca
dikkate alınır.
 AMORTİSMAN
Normal Amortisman: Mükellefler amortismana tâbi iktisadî kıymetlerini Maliye
Bakanlığının tespit ve ilân edeceği oranlar üzerinden itfa ederler. İlân edilecek oranların
tespitinde iktisadî kıymetlerin faydalı ömürleri dikkate alınır.
Azalan Bakiler Usulü Amortisman: Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerden
dileyenler, amortismana tabi iktisadi değerlerini, azalan bakiyeler üzerinden amortisman
usulü ile yok edebilirler. Her yıl, üzerinden amortisman hesaplanacak değer, evvelce
ayrılmış olan amortismanlar toplamının tenzili (düşülmesi) suretiyle tespit olunur. Bu
usulde uygulanacak amortisman oranı %50'yi geçmemek üzere normal amortisman
oranının iki katıdır. Bu usulde amortisman süresi normal amortisman nispetlerine göre
hesaplanır. Bu sürenin son yılına devreden bakiye değer, o yıl tamamen yok edilir.
Madenlerde Amortisman: İşletme sebebiyle içindeki cevherin azalmasından dolayı
maddi değerini kaybeden madenlerin ve taş ocaklarının imtiyaz veya maliyet bedelleri,
ilgililerin, müracaatları üzerine bunların büyüklük ve mahiyetleri göz önünde tutulmak ve
her maden veya taş ocağı için ayrı ayrı olmak üzere Maliye Bakanlığınca belli edilecek
nispetler üzerinden yok edilir.
Fevkalade Amortisman: Amortismana tabi olup; yangın, deprem, su basması gibi
afetler neticesinde değerini tamamen veya kısmen kaybeden, yeni icatlar dolayısıyla
teknik verim ve kıymetleri düşerek tamamen veya kısmen kullanılmaz bir hale gelen, cebri
çalışmaya tabi tutuldukları için normalden fazla aşınma ve yıpranmaya maruz kalan
menkul ve gayrimenkullerle haklara, mükelleflerin müracaatları üzerine ve ilgili
Bakanlıkların mütalaası alınmak suretiyle, Maliye Bakanlığınca her işletme için işin
mahiyetine göre ayrı ayrı belli edilen "Fevkalade ekonomik ve teknik amortisman
nispetleri" uygulanır.
 DEĞERSİZ, ŞÜPHELİ ve VAZGEÇİLEN
ALACAKLAR
 Değersiz Alacak: Kazai bir hükme veya kanaat verici bir
vesikaya göre tahsiline artık imkan kalmayan alacaklar
değersiz alacaktır.
 Şüpheli Alacaklar: Ticari ve zirai kazancın elde edilmesi ve
idame ettirilmesi ile ilgili olmak şartıyla; dava veya icra
safhasında bulunan alacaklar; yapılan protestoya veya yazı ile
bir defadan fazla istenilmesine rağmen borçlu tarafından
ödenmemiş bulunan dava ve icra takibine değmeyecek
derecede küçük alacaklar; şüpheli alacak sayılır.
 Vazgeçilen Alacaklar: Konkordato veya sulh yoluyla
alınmasından vazgeçilen alacaklar, borçlunun defterlerinde
özel bir karşılık hesabına alınır. Bu hesabın muhteviyatı
alacaktan vazgeçildiği yılın sonundan başlayarak üç yıl içinde
zararla itfa edilmediği takdirde kar hesabına nakil olunur.
VERGİ USUL KANUNUNDA
YER ALAN SÜRELER İLE
İLGİLİ HÜKÜMLER
 VERGİ HUKUKUNDA SÜRELER
Süreler hesaplanırken şu hususlara dikkat edilmelidir;
 Süre ay olarak ifade edilirse takip eden ayın aynı günü sona erer
(örneğin 5 Şubat tarihinde tebliğ vb. işlem yapılmış ve süre 1 ay denmişse
5 Mart akşamı süre sona erer),
 Süre gün olarak tayin edilmişse, ertesin gün işemeye başlar (örneğin 5
Şubat tarihinde tebliğ vb. işlem yapılmış ve süre 30 denmişse 6 Şubat ilk
gün sayılı ve buna göre 30. gün mesai saati bitimi süre bitimidir, 7 Mart
akşamı süre sona erer),
 Zamanaşımlarında yıl sonu mesai saati bitimi itibariyle süre sona erer
(31 Aralık),
 Süre hafta olarak ifade edilirse, ertesi hafta aynı gün mesai saati bitimi
süre sona erer,
 Süre bitimi tatile denk gelirse, takip eden ilk iş günü mesai saati bitimi
süre sona erer,
 Resmi tatiller sürenin içerisinde ise süreye eklenmez,
 MALİ TATİL
SON GÜNÜ 1 TEMMUZ – 20 TEMMUZ SON GÜNÜ 21 TEMMUZ - 25 TEMMUZ
ARASINA İSABET EDEN SÜRELER ARASINA İSABET EDEN SÜRELER
• Beyanname verme süresi 27 Temmuz’a, • Beyanname verme süresi 25 Temmuz’a,
ödeme süresi 28 Temmuz’a uzar. ödeme süresi 26 Temmuz’a uzar.
• İkmalen, Re’sen ve İdarece Tarhiyatlarda • İkmalen, Re’sen ve İdarece Tarhiyatlarda
ödeme süresi 27 Temmuz’a uzar. ödeme süresi 25 Temmuz’a uzar.
• Uzlaşma talep etme süresi 27 Temmuz’a • Uzlaşma talep etme süresi 25 Temmuz’a
uzar. uzar.
• Cezada indirim süresi 27 Temmuz’a uzar. • Cezada indirim süresi 25 Temmuz’a uzar.
• Devamlı bilgi verme hükümleri kapsamında • Muhasebe kayıt ve bildirim süreleri 25
verilmesi gereken bilgilerin verilmesine Temmuz’a uzar.
ilişkin süre 27 Temmuz’a uzar.
Not: Dava açma süresi, muhasebe kayıt ve bildirim sürelerinin son günü mali tatile denk
gelirse süre durur, mali tatil bittikten sonra kalan süre işlemeye devam eder.
Not: Üst yargıya başvuru süreleri mali tatilden etkilenmez.
MALİ TATİLİN UYGULANMAYACAĞI VERGİLER
 Özel Tüketim Vergisi  Gümrük idarelerinin topladığı vergi, resim ve harçlar
 Özel İletişim Vergisi (İthalde Alınan KDV, Gümrük Resmi vb. gibi),
 Banka ve Sig. Muamele Ver.  Belediye ve İl Özel İdarelerinin topladığı vergi, resim ve
 Şans Oyunları Vergisi harçlar (Emlak Vergisi, Çevre Temizlik Vergisi vb. gibi).
 VERGİ DENETİM YOLLARI

İNCELEME BİLGİ
YOKLAMA ARAMA TOPLAMA
Mükellefleri ve Ödenmesi gereken İhbara dayanarak ya da vergi
mükellefiyetle ilgili vergilerin inceleme elemanlarının yaptığı
maddî olayları, kayıtları doğruluğunu
inceleme raporlarına dayanarak,
ve mevzuları araştırmak araştırmak, tespit vergi kaçırdığına kanat getirilen
ve tespit etmektir. etmek ve mükellefin veya iştirak eden
Yoklamanın ne zaman sağlamaktır.
üçüncü kişilerin ev ve iş
yapılacağı ilgiliye haber yerlerinde, sulh yargıcından
verilmez. alınan izin ile yapılan
araştırmadır.

Not: İncelemeyi sadece yetkili kişiler yapabilir. (Vergi müfettişi, vergi müfettişi yardımcısı,
ilin en büyük mal memuru (defterdar), vergi dairesi müdürü, Maliye Bakanlığı’nın merkez
ve taşra teşkilatında müdür kadrosunda bulunanlar inceleme yapmaya yetkilidir, yoklama
memurları inceleme yapmaya yetkili değildirler).
Not: Yabancı uyruklu devlet memurları, mesleği gereği avukat ve doktorlar bilgi vermek
zorunda değildirler, devlet sırrı içeren bilgilerde gizlenebilir, ancak bu bilgi edinme
talebine engel değildir. Gerçek veya tüzel herhangi bir kişi başka bir kanunu göstererek
bilgi vermekten kaçamaz. Doğrudan doğruya vergi ile ilgili olmayan konularda bilgi
verilmeyebilir.
 YOKLAMANIN KAPSAMI
• Mükellefleri ve mükellefiyetle ilgili maddî olayları, kayıtları ve mevzuları araştırmak ve
tespit etmektir. Yoklamaya yetkili memurlar, ayrıca vergi kanunlarının uygulanması ile
ilgili olarak:
• Maliye Bakanlığınca belirlenmiş usuller dahilinde özel yetki verilmiş olmak kaydıyla
günlük hâsılatı tespit etmek,
• Ödeme kaydedici cihaz kullanmak mecburiyetinde olanların bu mecburiyete uyup
uymadıklarını, bu cihazları belli edilmiş esaslara göre kullanıp kullanmadıklarını ve
günlük hâsılatı tespit etmek,
• Günü gününe kayıt yapılması zorunlu defterlerin iş yerlerinde bulundurulup
bulundurulmadığını, tasdikli olup olmadığını usulüne göre kayıt yapılıp yapılmadığını,
• Vergi kanunları uyarınca düzenlenmesi icap eden belgelerin usulüne göre düzenlenip
düzenlenmediği ile kullanılıp kullanılmadığını, faturasız mal bulunup bulunmadığını,
• Levha asma veya kullanma mecburiyetine uyulup uyulmadığını tespit etmek,
• Kanunî defter ve belgeler dışında kalan ve vergi kaybının bulunduğuna emare teşkil
eden defter, belge ve delillerin tespit edilmesi halinde bunları almak,
• Nakil vasıtalarını Maliye Bakanlığının belirleyeceği özel işaretle durdurmak ve taşıtta
bulundurulması icap eden taşıt pulu, yolcu listesi, fatura veya sevk irsaliyesi, yolcu
bileti ile taşıma irsaliyelerinin muhtevası ile taşınan yolcu ve malların miktar ve
mahiyetlerini ölçmek, tartmak, saymak suretiyle tespit etmek,
• Taşıma irsaliyesi, sevk irsaliyesi ve faturanın taşıtta bulunmaması halinde bu belgelerin
ibrazına kadar nakil vasıtalarını trafikten alıkoymak, taşınan malın sahibi belli değilse
tespitine kadar malı bekletmek ve muhafaza altına almak,
 BİLGİ TOPLAMA
Talep Üzerine Bilgi Verme
• Kamu idare ve müesseseleri,
mükellefler veya mükelleflerle
muamelede bulunan diğer
gerçek ve tüzelkişiler, Maliye
Bakanlığının veya vergi
incelemesi yapmaya yetkili
olanların isteyecekleri bilgileri
vermeye mecburdurlar.
• Bilgiler yazı veya sözle istenilir.
• Sözle istenen bilgileri
vermeyenlere keyfiyet yazı ile
tekit ve cevap vermeleri için
kendilerine münasip bir mühlet
tayin olunur.
• Bilgi istenmek üzere ilgililer
vergi dairesine zorla
getirilemez.
Bilgi Verme
Aşağıda yazılı resmi makamlarla gerçek ve
tüzelkişiler, her ay muttali oldukları ölüm
vak'aları ile intikalleri ertesi ayın 15'inci günü
akşamına kadar vergi dairesine yazı ile
bildirmeye mecburdurlar.
• Sulh yargıçları, icra, nüfus ve tapu
memurları,
• Yabancı memleketlerdeki Türk konsolosları
veya konsolosluk görevini yapanlar,
• Mahalle ve köy muhtarları (Kendi mahalle
veya köylerinde ölenleri bildirirler),
• Banka, bankerler ve şirketler ile emanet
kabul eden gerçek ve tüzelkişiler
(Mevduat, şirket hissesi, emanet para ve
eşya veya sair suretle alacak sahiplerinden
birinin ölümü halinde, ölenin soyadını,
adını, alacağının nev'ini ve miktarını
bildirirler).
VERGİ SUÇ VE CEZALARI
 VERGİ SUÇ VE
CEZALARI

İdari Cezalar (Para Ceza Mah. Kesilen Cezalar

Cezaları) (Hapis Cezaları)

Vergi Ziyaı Usulsüzlükler Kaçakçılık

Genel Özel Vergi Mahremiyetini

Usulsüzlük Usulsüzlük İhlal
Damga Vergisi
I. Derece Usulüne
Uymamak Mükellefin Özel
İşlerini Yapma
II. Derece Bilgi Vermekten
Kaçınmak

Belgeleri
Düzenlememek
ve Diğerleri
 VERGİ ZİYAI

SUÇ CEZASI

Eksik Tahakkuk Kayba uğratılan verginin

nedeniyle Hazineyi bir katı para cezası
kayba uğratmak
Kaçakçılık nedeniyle kayba
uğratılan verginin 3 katı
Geç Tahakkuk
nedeniyle Hazineyi %50 Kesilen Vergi Ziyaı Cezası
kayba uğratmak (kendiliğinden verilen
beyanlar)
İzahata davet ile izahat
yapılması halinde %20
 GENEL USULSÜZLÜK
I. DERECE II. DERECE
 Beyannameleri vermemek ya  Belge düzenindeki usule uymamak.
da geç vermek.  Defterleri tasdik süresi dolduktan
 Tutulması zorunlu defterleri sonraki ay içinde tasdik ettirmek.
tutmamak.  Diğer bildirimleri süresinde
 Defterleri tasdik ettirmemek. yapmamak.
 Defterleri usule uygun  Vergi karnesinin süre sonundan
tutmamak, karışık ve başlayarak 15 gün içinde
anlaşılmayacak şekilde tutmak. alınmaması.
 Kayıt nizamına uyulmaması.  VİV beyannamesinin birinci ek süre
 İşe başlama bildirimini içinde verilmesi.
zamanında yapmamak.  Hesap veya muamelelerin doğruluk
 Vergi karnesinin zamanında veya açıklığını bozmamak şartıyla
işletilmemesi. bazı evrak ve vesikaların
 VİV beyannamesinin ikinci ek bulunmaması veya ibraz edilmemesi.
süre içinde verilmesi.

Not: Re’sen tarhiyatı gerektiren Genel Usulsüzlük cezası iki kat kesilir.
 ÖZEL USULSÜZLÜK

Birinci Grup: Belge vermemek veya almamak

veya belgelerdeki tutarları eksik düzenlemek,
bazı şekli ödevleri yerine getirmemek.

İkinci Grup: Damga vergi ile ilgili kanunda

ÖZEL USULSÜZLÜK belirtilen şekil ve esaslara uyulmaması
halinde kesilen cezaları kapsar.

Üçüncü Grup: Bilgi vermekten çekinenler ile

ibraz ödevlerini ve Maliye Bakanlığı’nın
getirdiği zorunluluklara uymayanlara verilen
cezalardır.
 ÖZEL USULSÜZLÜK

Fatura, Müstahsil Makbuzu, Gider

Pusulası, Serbest Mes. Mak. (240TL, %10)

Perakende Satış Fişi,İrsaliye, Reçete,

I. Grup: Adisyon, Günlük Müşteri Listesi, Yolcu
Belge ve Listesi, Bilet (240TL) Levha bulundurmama
Kayıt
Düzenine Günlük tutulan defteri işyerinde
Uymama bulundurmama
Nihai tüketicinin bu belgeleri almaması
(240/5 : 48TL) Muhasebe standartlarına
uymama

Vergi kimlik numarası

Diğer Özel Usulsüzlükler kullanmama

Maliye Bakanlığının özel işaretli

elemanlarını dur ikazına
uymama

Belge basmaya yetkili olan

matbaaların bildirimleri
yapmaması
CEZA MAHKEMELERİNİN KESTİĞİ CEZALAR

HİLELİ KAYIT VE BELGELERİ GİZLEME

-TAHRİF (18 AY – 3 YIL)

SAHTA BELGE KULLANIMI VE

KAÇAKÇILIK BELGELERİ YOK ETME (3 YIL – 5YIL)

ANLAŞMALI OLMAYAN MATBAANIN

BELGE BASIMI (2 YIL – 5YIL)

HÜRRİYETİ
BAĞLAYICI VERGİ MAHREMİYETİNİ İHLAL (1 YIL – 3 YIL)
CEZALAR

MÜKELLEFİN ÖZEL İŞLERİNİ YAPMA (6 AY – 2 YIL)

 KAÇAKÇILIK
 Defter ve kayıtlarda hesap ve muhasebe hileleri yapmak,
 Çift defter tutmak (Kaydı gereken hususları kısmen veya tamamen
başka defter ve kayıtlara yazmak)
18  Kayda konu olmayanlar adına kayıt tutmak,
aydan  Defter, kayıt ve belgeleri tahrif etmek,
3 yıla  Defter kayıt ve belgeleri gizlemek,
kadar  Yanıltıcı belge düzenlemek veya bu belgeleri kullanmak
(Muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge, gerçek bir muamele veya
duruma dayanmakla birlikte bu muamele veya durumu mahiyet veya
miktar itibariyle gerçeğe aykırı şekilde yansıtan belgedir).

 Defter kayıt ve belgeleri yok etmek,

3  Defter sayfalarını yok ederek yerine başka yapraklar koymak,
yıldan  Belgelerin asıl veya kopyalarını tamamen veya kısmen sahte olarak
5 yıla düzenlemek veya bunları kullanmak (Sahte belge, gerçek bir
kadar muamele veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi düzenlenen
belgedir).

2
yıldan  Belgeleri Maliye Bakanlığı ile anlaşmalı olmadığı halde basmak
5 yıla veya sahte basmak veya bu belgeleri kullanmak.
kadar
 KAÇAKÇILIK VE İŞTİRAK
VERGİ ZİYAI
SUÇ HAPİS CEZASI
CEZASI
Kayba uğratılan
Kaçakçılık  18 aydan 3 yıla kadar verginin 3 katı
suçunu işleyene  3 yıldan 5 yıla kadar vergi ziyaı
cezası
Kayba uğratılan
Maddi menfaat Suçu işleyene
verginin 1 katı
gözeterek iştirak verilecek cezanın
kadar vergi ziyaı
edene aynısı
cezası

Kayba uğratılan
Maddi menfaat Suçu işleyene
verginin 1 katı
gözetmeden verilecek cezanın
kadar vergi ziyaı
iştirak edene yarısı
cezası
 VERGİ SUÇ VE CEZALARINDA
BİRLEŞME

 Vergi suç ve cezaları birleştirilemez.

 İstisnası: Tek bir fiil nedeniyle aynı anda vergi
ziyaı ve genel usulsüzlük suçu ortaya çıkarsa,
cezalar birleştirilir ve ağır olan ceza kesilir.
 VERGİ SUÇ VE CEZALARINDA
TEKERRÜR
Takip eden Takvim
Aynı Takvim Yılı İçinde Yılı Başından
İtibaren
5 yıl içinde tekrar
Vergi Ziyaı Cezada Artış Yok ederse %50
artırılır.
 Cezada Artış Yok,
 Aynı tür eylem tekrar 2 yıl içinde tekrar
Genel
ederse birinciye tam, ederse %25
Usulsüzlük
takip edenlere ¼ artırılır.
oranında ceza kesilir.
Özel
Cezada Artış Yok Cezada Artış Yok
Usulsüzlük
 VERGİ SUÇ VE CEZALARINI ORTADAN
KALDIRAN HALLER
 Tahsil (Ödeme)
 Yanılma (Mükellefi yazılı izahat ile yanıltma)
 Mücbir Nedenler (Dava sürelerini etkilemez)
 Ölüm (Cezaların şahsiliği ilkesi)
 Af (Ayrı bir af kanunu çıkarılarak yapılabilir)
 Uzlaşma
 Zamanaşımı (Ceza tamamen kalkar)
 Cezada İndirim (Vergi ziyaı ilk ise ½, değilse 1/3,
usulsüzlükler 1/3 kalkar)
 Pişmanlık ve Islah (Vergi ziyaı tamamen ortadan
kalkar, varsa hapis cezasını da kaldırır)
 İzahata Davet (Vergi ziyaı %20 kesilir, varsa hapis
cezasını kaldırır)
 ZAMANAŞIMI

 Ceza Kesme Zamanaşımı: Vergi Ziyaı ve Özel

Usulsüzlükte 5 yıl, genel usulsüzlükte 2 yıl.

 Ceza Tahsil Zamanaşımı: 5 Yıl

 CEZADA İNDİRİM

Tebliği takiben 30 gün içinde talep eder,

 Dava açmaz,
 Uzlaşmaya gitmez,
 Vadesinde ödeme yaparsa,
Vergi ziyaında ilk seferde ½’si, takip
edenlerde 1/3’ü, usulsüzlüklerde ise her
seferinde 1/2’ü indirilir.
 PİŞMANLIK
 Beyana dayalı vergi ziyaı suçlarında,
 Hakkında daha önce ihbar yapılmamış ya da
inceleme yapılmaya başlanmamış,
 İşlediği suçu dilekçe ile vergi idaresine
kendiliğinden bildiren,
 Eksik veya yanlış verdiği beyanı 15 gün içinde
düzelten mükelleflerin.
Vergi ziyaı cezası kalkar. Vergi ziyaına bağlı bir
kaçakçılık suçu varsa hapis cezası da kaldırılır.
Emlak Vergisi pişmanlıktan faydalanamaz.
 İZAHA DAVET
İzaha davet; vergi idaresinin inceleme yapmadan dış belirtilere (harici
karineler) dayanarak, mükellefin vergi ziyaına sebebiyet verdiğine
ilişkin şüpheye düşülmesi halinde, mükelleften açıklama yapmasını
(izahat talep) istemesidir. Buna göre aşağıdaki şartlar sağlanması
halinde mükellef izaha davet edilebilir;
Mükellef hakkında inceleme başlatılmamış olmalı,
Mükellef takdir komisyonuna sevk edilmemiş olmalı,
Mükellefin verginin ziyaına sebebiyet verdiğine ilişkin delalet eden
emareler bulunması ve buna ilişkin yetkili merciler tarafından yapılmış
ön tespitler bulunması,
Mükellef hakkında ön tespitler yapılana kadar ihbar yapılmamış
olması gerekir.
Kendisine izaha davet yazısı tebliğ edilen mükellefler, davet konusu
tespitle sınırlı olarak, pişmanlık hükümlerinden yararlanamaz.
 İZAHA DAVET
İzaha davet edilen mükellef tebliği takiben 15 gün içinde izahatta bulunmak
zorundadır, aksi takdirde ceza indiriminden yararlanamazlar. İzaha davet
yazısının tebliğ tarihinden itibaren 15 günlük süre içerisinde izahta bulunulması
durumunda;
Mükelleflerce yapılan izah sonucu vergi ziyaına sebebiyet verilmediğinin
idarece anlaşılması hâlinde, mükellefler söz konusu tespitle ilgili olarak vergi
incelemesine tabi tutulmaz veya takdir komisyonuna sevk edilmez.
Mükelleflerce izahta bulunulan tarihten itibaren 15 gün içerisinde;
• Hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin verilmesi, eksik veya yanlış
yapılan vergi beyanının tamamlanması veya düzeltilmesi,
• Ödeme süresi geçmiş bulunan vergileri ve izahat zammını (izahat zammı
gecikme zammı ile aynı oranda ve aynı şekilde hesaplanır) ödemesi halinde,
• Vergi ziyaı cezası, ziyaa uğratılan vergi üzerinden %20 oranında kesilir.
• Bu durum vergi incelemesi yapılmasına ve gerekirse tarhiyatın ikmaline
engel teşkil etmez.
• Kaçakçılık suçu söz konusu ise SADECE SAHTE BELGE VE MUHTEVİYATI
İTİBARİYLE YANILTICI BELGE düzenleyenlere kaçakçılık cezası hükümleri
uygulanmaz.
 İZAHA DAVET KAPSAMI (1)
Aşağıdaki konular için izaha davet hükümleri uygulanabilir;
Ba-Bs Bildirim formalarında yer alan bilgilerin analizi sonucunda
mükelleflerin izaha davet edilmesi
Kredi kartı satış bilgileri ile katma değer vergisi (KDV) beyannamelerinin
karşılaştırılması sonucunda mükelleflerin izaha davet edilmesi
Yıllık beyannameler ile muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinin
karşılaştırılması sonucunda mükelleflerin izaha davet edilmesi
Çeşitli kurum ve kuruluşlardan elde edilen bilgiler ile asgari ücret
tarifelerinin karşılaştırılması sonucunda mükelleflerin izaha davet edilmesi
Yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannameleri üzerinde yapılan indirimleri,
kanuni oranları aşan mükelleflerin izaha davet edilmesi
Dağıttığı kâr üzerinden tevkifat yapmadığı tespit edilenlerin izaha davet
edilmesi
Geçmiş yıl zararlarının mahsubu yönünden mükelleflerin izaha davet
edilmesi
İştirak kazançlarını ilgili hesapta göstermeyen mükelleflerin izaha davet
edilmesi
 İZAHA DAVET (2)
Aşağıdaki konular için izaha davet hükümleri uygulanabilir;
Kurumlar vergisi kanununun 5/1-e maddesindeki istisna ile ilgili olarak
mükelleflerin izaha davet edilmesi
Örtülü sermaye yönünden mükelleflerin izaha davet edilmesi
Ortaklardan alacaklar için hesaplanması gereken faizler yönünden
mükelleflerin izaha davet edilmesi
Ortaklık hakları veya hisselerini elden çıkardıkları halde beyanda
bulunmayan limited şirket ortaklarının izaha davet edilmesi
Gayrimenkul alım/satım bedelinin eksik beyan edilmiş olabileceğine dair
haklarında tespit bulunanların izaha davet edilmesi
Gayrimenkullere ilişkin değer artışı kazançları yönünden mükelleflerin
izaha davet edilmesi
Gayrimenkul sermaye iratlarını beyan etmeyen veya eksik/hatalı beyan
eden mükelleflerin izaha davet edilmesi
Sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge kullanılması durumunda
mükelleflerin izaha davet edilmesi
VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ İDARİ VE
YARGISAL ÇÖZÜMÜ
 HATA DÜZELTME

CEZADA İNDİRİM
İDARİ ÇÖZÜM
YOLARI İZAHATA DAVET

PİŞMANLIK
UYUŞMAZLIKLARIN
ÇÖZÜM YOLLARI
UZLAŞMA

Vergi Mahkemesi
VERGİ YAGISI
Danıştay
 VERGİ HATALARI
Hesap Hataları Vergilendirme Hataları

 Mükellefin Şahsında Hata: Asıl vergi

 Matrah Hataları: Matraha
ilişkin indirim, istisna gibi
unsurları rakamsal olarak eksik
veya fazla hesaplanması  Mükellefiyette Hata: Vergiden muaf
sonucu matrahın eksik veya
fazla çıkmasıdır.
 Vergi Miktarındaki Hatalar:
Tarifelerin, oranların yanlış
uygulanması veya mahsupların
düşülmemesi halleri.
 Çifte Vergilendirme: Yanlışlıkla
aynı vergi konusu üzerinden
aynı verginin alınması.
borçlusu yerine vergilendirme ile ilgisi
olamayan kişilerden vergi alınması.
bir kişiden vergi alınması,
 Vergi Konusunda Hata: Vergi
konusuna girmeyen yada vergiden
istisna olan unsurlardan vergi
alınması.
 Vergilendirme Döneminde veya
Muafiyet Döneminde Hata: Verginin
alındığı dönemin yanlış olması veya
vergini alındığı dönem itibari ile o
kişinin vergiden muaf olması.
 Kalan Sürede
Red
Dava Açma Dava Açılır
Süresi İçinde
(Dava Açma
Süresi Durur) Kabul

HATA
DÜZELTME
Kabul
Dava Açma
Süresi 30 Gün İçinde
Dolduktan Red Vergi Mah. Dava
Sonra Şikayet Açılabilir
Red (Maliye
Bakanlığı)
Kabul

Not: Hata düzeltme zamanaşımı süresi 5 yıldır. Hata

düzeltmeye vergi dairesi müdürü yetkidir. Zamanaşımı
süresinin son yılı içinde tarh ve tahakkuk edilen vergilerde
hata düzeltme zamanaşımı süresi bir yıldan az olamaz.
 UZLAŞMA
Tarhiyat Öncesi Tarhiyat Sonrası

• İnceleme tutanağının düzenlendiği • Tarhiyatın ve cezanın tebliğini

ana kadar uzlaşma talebinde
bulunabilir.
• İkmalen, Re’sen ve idarece tarhiyat
ile vergi ziyaı cezaları uzlaşma
konusu yapılabilir.
• Uzlaşılırsa vade 1 aydır, dava
konusu olamaz.
• Uzlaşılamazsa tarhiyatın tebliğini
takiben 30 gün içinde dava
açılabilir.
• Uzlaşma talep eden, tarhiyat
sonrası uzlaşma talep edemez.
• Gecikme faizi yürütülür.
takiben 30 gün içinde yapılabilir.
• İkmalen, Re’sen ve idarece tarhiyat
ile vergi ziyaı cezası uzlaşma
konusu yapılabilir.
• Uzlaşılırsa vade 1 aydır, dava
konusu olamaz.
• Uzlaşılamazsa, dava süresi 15
günden fazla ise kalan sürede, 15
günden az veya bitmiş ise 15 gün
içinde dava açılabilir.
• Gecikme faizi yürütülür.

Not: Kaçakçılık ve kaçakçılığa bağlı vergi ziyaı cezası ile genel ve özel usulsüzlük
tarhiyat öncesi ve sonrası uzlaşma konusu yapılamaz.
 DAVA KONUSU
 İkmalen, re’sen ve idarece tarh edilen vergiler ve ihtirazı kayıtla
beyanda yer alan tarhiyat hataları,
 Vergi cezasının kesilmesi,
 Takdir ve tadilat komisyonu kararları,
 Kaynakta kesilen vergiler (verginin ödenmiş veya kesilmiş
olması şarttır),
 Hata düzeltme talebini reddi halinde idari işlemin iptali davası,
 Ödeme emri, ihtiyati tahakkuk ve ihtiyati haciz (15 gün içinde
dava açılabilir),
 Bina Metrekare Normal İnşaat Maliyet Bedellerine karşı
açılacak davalar (ilanı takiben 15 gün içinde dava edilebilir),
 Ayrıca Bakanlar Kurulu ve Mal. Bak.’nın objektif işlemleri dava
konusu olabilmektedir (dava açma süresi 60 gün).
Not: Son iki madde için ilk derece mahkemesi olarak Danıştay’a
diğerleri için Vergi Mahkemesine dava açılır.
 DAVA AÇMA SÜRESİ
 Danıştay’ın ilk derece mahkemesi olduğu durumlarda dava
açma süresi 60 gündür.
 Vergi mahkemelerine dava açma süresi 30 gündür.
 İhtiyati haciz, ihtiyati tahakkuk ve ödeme emrine karşı dava
açma süresi 15 gündür.
 Tarhiyat sonrası uzlaşma sağlanamaması halinde, uzlaşmanın
sağlanamadığının tebliğ edildiği tarih itibariyle dava açma süresi
15 günden az kalmış ya da süre sona ermiş ise dava açma süresi
15 gündür.
 Bina metrekare normal inşaat maliyetleri hakkındaki tespitlere
karşı dava açma süresi 15 gündür.
 DAVA AÇMA SÜRESİNİN BAŞLANGICI

 Tahakkuku tahsile bağlı vergilerde, tahsilatın yapıldığı tarihi

takip eden gün,
 Tebliğ yapılan ya da tebliğ yerine geçen hallerde, tebliği takip
eden gün,
 Stopaj yapılan durumlarda, ödemenin istihkak sahibine
ödemenin yapıldığı günü takip eden gün,
 İdarenin dava açması gereken konularda ilgili merci ya da
komisyon kararının idareye geldiği tarihi izleyen gün,
 Tescile bağlı vergilerde tescilin yapıldığı tarihi izleyen gün.
 DAVANIN GÖRÜŞÜLMESİ

 Danıştay, Bölge İdare Mahkemeleri ve vergi

mahkemelerinde yazılı yargılama usulü ile olur ve
duruşma yapılmaz.
 Vergi, resim, harç ve bunların gecikme zammı ve
cezaları ile AATUHK’na ilişkin davalar, dava toplamı 36.000
TL’yi aşan davalarda taraflardan birinin talebi ile duruşma
yapılabilir, ayrıca bu davalara heyet halinde bakılır. Ancak
yukarıda yazılı sınırın altında kalan vergi davalarına tek
hakimle bakılır.
 YÜRÜTMENİN DURMADIĞI HALLER

 İkmalen, re’sen ve idarece tarh eden vergilere ve

cezalara karşı açılan davalarda, dava açılması yürütmeyi

kendiliğinden durdurur, yürütmeyi durdurmayı talep

etmeye gerek yoktur.

 Bunun dışında açılan diğer davalarda, yürütme durmaz

işlemeye devam eder, ayrıca yürütmeyi durdurma talebi

gerekir.
 VERGİ YARGISI
(Yeni Sistem)
Vergi Uyuşmazlıklarının Yargı
Aşamasında Çözümü

Vergi Mahkemesi (30 gün Danıştay

içinde dava açılabilir) Bakanlar Kurulu ve Maliye Bak.’nın objektif
  işlemleri dava konusu olabilmektedir. 60
gün içinde dava açılabilir.
5.000 TL’yi 5.000 – 117.000TL
aşmayan 117.000TL üzerinde olan Danıştay Vergi Dava
davalarda arasında olan davalarda Daireleri Kurulu
karar davalarda önce İstinaf Temyiz, 30 gün içinde
kesindir. İstinaf yolu sonra Temyiz
açık. yolu açık.

Temyiz (30 gün içinde).

Danıştay bozar ve BİM ısrar
ederse Dan. Vergi Dava
Daireleri Kurulu’na Temyiz.
YARGI KARARLARINA KARŞI BAŞVURU YOLLARI
(Yeni Sistem)
İstinaf ve Temyiz: Dava konusu 5.000 TL ile 117.000 TL arasında bulunan
vergi davalarında ilk derece mahkemesi olan vergi mahkemesi kararına
karşı 30 gün içinde Bölge İdare Mahkemesi’nde istinaf yoluna gidilebilir.
Dava konusu 117.000 TL'yi aşan vergi davalarında, ilk derece mahkemesi
olan vergi mahkemesi kararına karşı istinaf yoluna başvurmak ve istinaf
incelemesi sonunda verilecek karara karşı ise temyiz yoluna başvurmak
mümkündür. İstinaf ve temyiz yollarında başvuru süresi kararın
tebellüğünü takiben 30 gündür.
Yargının Yenilenmesi (60 gün, 1 yıl ve 10 yıl).
Kanun Yararına Temyiz: Bölge idare mahkemesi kararları ile vergi
mahkemeleri ve Danıştay’ın ilk derece mahkemesi olarak baktığı ve
temyiz incelemesinden geçmeden kesinleşmiş bulunan kararların
yürürlükteki hukuka aykırı sonuç ifade edenler ilgili makam tarafından
veya Danıştay Başsavcısı tarafından kanun yararına temyiz yoluna
başvurulabilir.
 VERGİ YARGISININ İLKELERİ
 Vergi hukukunda vergilemeyle ilgili bir hususu ileri süren her kişi bunu
ispatlamakla yükümlüdür.
 İspat için gerekli olan şey deliledir. Vergi hukukunda ekonomik yaklaşım
ilkesinin gereği olarak delil serbestliği ilkesi benimsenmekle birlikte delile
ilişkin bazı sınırlamalar vardır.
 Vergi hukukunda yemine dayalı ifade delil kabul edilmez.
 Tanık ifadesi delil kabul edilmekte, ancak tanığın vergiyi doğuran olay ile
ilgili olarak doğal ve açık bir ilişkisinin bulunması şart koşulmuştur.
 Kanunen belge ile belirtilmesi gereken hususlar bu belgeler olmadan ileri
sürülmesi halinde delil olarak kabul edilmezler (defter kaydı, fatura vb.).
 Medeni hukukta sınırlı araştırma usulü geçerli iken, vergi yargısı re’sen
araştırma ilkesi geçerlidir.
 Davalar kural olarak heyet halinde (36.000 TL altında kalanlar tek
hakimle) ve duruşma yapılmadan, dosya üzerinde görüşülür (yazılılık
ilkesi).
AMME ALACAKLARI TAKİP VE
TAHSİL HUKUKU
(VERGİ İCRA HUKUKU)
KAMU ALACAĞINI GÜVENCE ALTINA ALAN
HALLER
 Teminat,
 İhtiyati haciz,
 İhtiyati tahakkuk,
 Sorumluluk,
 Takas,
 Rüçhan hakkı,
 İptal davası,
 Yurtdışı çıkış yasağı,
 CEBREN
TAHSİL

ÖDEME İFLAS
EMRİ HACİZ İSTEMİ
 CEBREN TAHSİL YÖNTEMLERİ

 Öncelikli olarak borçluya ödeme emri gönderilerek 15 gün

içinde borcunu ödemesi ya da mal bildiriminde bulunması
istenir.
 Borcunu 15 gün içinde ödemeyenlere hacze gidilir.
 Bunlar dışında iflası istenebilecek kişiler için alacaklı daire
iflas talebinde bulunabilir. Borçlunun konkordatoya (iflas
anlaşması) gitmesi kamu alacağı ve iflası bağlamaz.
 ÖDEME EMRİ

 Öncelikli olarak borçluya ödeme emri gönderilerek 15 gün içinde borcunu

ödemesi ya da mal bildiriminde bulunması istenir.
 Ödeme emrinde borcun asıl ve ferilerinin mahiyet ve miktarları, nereye
ödeneceği, müddetinde ödemediği veya mal bildiriminde bulunmadığı
takdirde borcun cebren tahsil olunacağı bildirilir.
 Mal bildiriminde bulunmayanlara ayrıca, mal bildiriminde bulununcaya
kadar üç ayı geçmemek üzere hapis ile cezalandırılacağı (AATUHK md. 60).
 Gerçeğe aykırı bildirimde bulunduğu takdirde üç aydan bir yıla kadar hapis
cezasına çarptırılırlar (AATUHK md. 111).
 ÖDEME EMRİ
Teminat gösterilmiş ve 15 gün içinde ödenmeyen borç için borçlu tarafından
gösterilen teminatlar paraya çevrilir ya da gösterilen kefile başvurulur (AATUHK
md. 56 ve 57). Kendisine ödeme emri tebliğ olunan şahıs (AATUHK md. 58),
 Böyle bir borcu olmadığı,
 Kısmen veya tamamen ödediği,
 Zamanaşımına uğradığını gerekçe göstererek,
tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde dava açabilir. Borcun tamamen veya
kısmen reddi halinde, borçlu ret kararının kendisine tebliği tarihinden itibaren
15 gün içinde mal bildiriminde bulunmak mecburiyetindedir. Tamamen veya
kısmen haksız çıkan borçludan, hakkındaki itirazın reddolunduğu miktardaki
amme alacağı %10 zamla tahsil edilir (AATUHK md. 58) (İcra-İflas Hukukunda
oran %20’dir).
 HACİZ
Borçlunun, mal bildiriminde gösterilen veya tahsil dairesince tespit edilen
borçlu veya üçüncü şahıslar elindeki menkul malları ile
gayrimenkullerinden, alacak ve haklarından amme alacağına yetecek
miktarı tahsil dairesince haciz olunur.
Yapılan takip sonunda, borçlunun haczi caiz malı olmadığı veya bulunan
malların satış bedeli borcunu karşılamadığı takdirde borçlu aciz halinde
sayılır. Yapılan takip aşamalarıyla bakiye borç miktarı bir aciz fişinde
gösterilerek aciz hali tespit olunur (AATUHK md. 75).
Aciz halindeki borçlu hakkında teminat ve faiz aranmadan tecil hükmü
tatbik olunabilir ve alacaklı tahsil dairesi aciz halindeki borçlunun mali
durumunu zamanaşımı süresi içinde devamlı olarak takip eder (AATUHK
md. 76).
 VERGİ ALACAĞININ DEĞERİNİ
KORUYAN HALLER
Gecikme Faizi Gecikme Zammı

• VUK düzenlenmiştir. • AATUHK düzenlenmiştir.

• Sadece vergi alacaklarını
kapsar.
• Tahakkukun gecikmesi
üzerinden hesaplanır.
• Aylık yüzde 1.4’dür.
• Ay kesri dikkate alınmaz.
• Vergi cezalarına
yürütülemez.
• Tüm kamu alacaklarını
kapsar
• Tahsilin gecikmesi
üzerinden hesaplanır.
• Aylık yüzde 1.4’dür.
• Ay kesri dikkate alınır.
• Vergi cezalarına
yürütülemez. Sadece
VERGİ ZİYAI cezasına
yürütülür.
 Haksız
Gecikme Gecikme İzahat Pişmanlık
Tecil Faizi Çıkma
Faizi Zammı Zammı Zammı
Zammı
%1,4 %1,4 %1,4 %1,4 %1,0 %10
Ödeme
Ay kesri
Ay kesri Ay kesri emrine
dikkate Gecikme
yok. tam ay karşı
alınır. zammı ile Gün sayısı
3 ay 7 gün sayılır. itirazın
3 ay 7 gün aynı dikkate
ise 7 gün 3 ay 7 gün haksız
ise gün şekilde alınır.
dikkate ise 4 ay çıkması
hesabı hesaplanır
alınmaz. hesaplanır. halinde
yapılır.
ödenir.

VUK’nda AATUHK’da VUK’da VUK’da yer AATHUK’da AATUHK’da

yer alır. yer alır. yer alır. alır. yer alır. yer alır.
 TECİL
 Kamu alacağının tahsili borçluyu zor duruma
sokacak,
 Borçlunun talebi olacak,
 Teminat gösterilecek,
 Maliye Bakanlığı’nın uygun görecek,
Bu şartların sağlanması halinde 36 ayı geçmemek
kaydıyla, borç üzerine aylık yüzde 1 tecil faizi
yürütülerek borç tecil edilebilir.
 VUK ve AATUHK YER ALAN DÜZENLEMELER
Vergi Usul Kanunu’nda Yer Alan
Düzenlemeler
 Vergi tebliğ usulleri,
 Tahakkuk zamanaşımı,
 Gecikme faizi,
 Vergi cezaları,
 Pişmanlık ve pişmanlık zammı,
 Cezada indirim,
 İzahata davet ve izahat zammı,
 Uzlaşma ve hata düzeltme,
 Vergi yargılama esasları,
 Vergi kesenlerin, karnesiz
hizmet erbabı çalıştıranların,
kanuni temsilcilerin ve
mirasçıların sorumluluğu.
Amme Alacakları Tahsil Usulü
Hakkındaki Kanun Yer Alan
Düzenlemeler
 Tahsil zamanaşımı,
 Gecikme zammı,
 Teminat ve kefalet,
 İhtiyati tahakkuk ve ihtiyati haciz,
 Rüçhan hakkı, iptal davası, takas,
 Ödeme emri, haciz ve iflas istemi,
 Tecil ve tecil faizi,
 A.Ş. ve Ltd. Şti. ortakların
sorumlulukları, tasfiye
memurlarının sorumluluğu, kanuni
temsilcilerin sorumluluğuna ve
rücu hakkı, işletmelerin devri
halinde sorumluluk.