TEKNOGIYA SA

PAGPANANUM OG
LUY-A
• MATANG SA LUY-A (VARIETY)
NATIVE HAWAIIAN
RED NATIVE JAMAICA “OYA”
IMUGAN CANTON O
CHINESE
• YUTA UG KLIMA NGA KINAHANGLAN
Patag hangtud medyo bakilid na luna
Gaan ang grano ug maayo ang pagmala sa yuta
Daghan Organic Matter
6.8 to 7.0 pH
1,500 m ibabaw lebel sa dagat
200-300 mm ulan matag tuig
25 ºC -35 ºC
25 – 40 % kalandungon
• PAG-ANDAM SA ITANOM
Pili-a ang luwas sa sakit nga unod nga adunay tulo
hangtud upat ka salingsing matag bahin.
I-andam ang seed bed mga adunay 1 m gilapdon
ug 20 m kahabugon.
I-linya kini pagtanom nga adunay 2 cm gilay-on
Ibalhin kini og tanom kong moabot ug 1-2 cm ang
gitas-on sa salingsing.
• PAGPILI SA ITANOM
Pili-a ang semilya nga sakto sa kagulangon (10 ka bulan)
Hugasi ang semilya sa lipyo na tubig ug ilain ang lawos na
semilya
Hiwa-hiwaa ang unod ug siguroha nga adunay 2- 3 ka salingsing
matag bahin nga naay 100 -200 gramos nga kabug-aton.
Ihumol ang unod sa fungicide sulod sa 30 min – 1 hr, sundon ang
timpla na rekomendasyon sa pakete niini.
Ibulad sa 1-2 ka adlaw ayha tipigan sa limpyo ug uga nga dapit
• PAG-ANDAM SA LUNA
Paglimpyo sa luna nga pagatamnan
Daruhon ang luna sa makaduha ayha
ipakaras aron mapulpog ang yuta
Paghimo ug tudling nga adunay 1 m gilay-
on
Sagolan sa 3-5 ka tonelada nga iti sa manok
matag ektarya
• PAGTANUM
Angay magtanum sa panahon sa ting-ulan Abril – Mayo
Itanom ang gipaturok nga semilya nga adunay 30 cm ang
gilay-on sa matag usa ayha tabunan sa yuta
Sa gamay ug luna puwede kini isal-ang sa karaang tanom
sama sa lubi, kape ug mais mugamit lang ug uhot sa humay
o dahon sa lubi aron magsilbi nga mulch aron mabilin ang
kaumogon sa yuta
Ang multiple cropping sa luya-a (0.3m x 0.3m) kapayas (3m
x3m) pinya (0.3m x0.75m) ug kamatis 1.0 m x 3 m)
• PAG-ABONO
180 kg/ha N, 180 kg/ha P and 225 kg/ha K
11.5 ka sako nga complete/ ha
4 ka sako nga potash/ha
5 ka tonelada nga iti/ha
Mag sidedress sa 30 ka adlaw ug 60 ka
adlaw gikan pagtanom
• PATUBIG
Manginahanglan ug igo lang apan
makanunay nga pagpatubig kung anaa
pakini sa vegetative stage
Depende sa klase sa yuta ug gidaghanon sa
tubig-ulan, ang pagpatubig sa luy-a
pagahimuon sulod sa 4 hangtud 7 ka adlaw.
• PAGMENTINAR SA KAHINLO SA UMAHAN

Basokan ang palibot sa gitamnan ug

luy-a 1 ka bulan gikan pagtanom
Angay mogamit ug dahon sa lubi o
uhot isip mulch aron mapugngan ang
pagturok sa mga sagbot
• PAGDUMALA SA MGA
SAKIT SA LUY-A
• SOFT ROT O RHIZOME ROT
Sakit nga
naggumikan sa
yuta dala sa
Pythium
Aphanidermarum
• PAGSUMPO
Pagatambalan sa seed rhizome gamit ang 0.3 % mancozeb sulod sa
30 mins. sa dili pa kini tipigan ug segundahan dayon sa dili pa itanom
Pagpilig maayo ug dili gapundohan sa tubig nga yuta
Pilion ang mga binhi nga luwas sa sakit ug gikan sa lipyo nga binhi.
Paggamit sa Trichoderma harzianum inubanan sa 1 kg neem cake
matag tudling
Tangtangon ang mga apektado nga tanom ug bubuan sa mancozeb
0.3% ang yuta sa apektado na tudling
• BACTERIAL WILT
Naggumikan
sa yuta ug
binhi nga dala
sa Ralstonia
solanacearum
• PAGSUMPO

Angay nga bubu-an ang matag

tudling sa Bordeaux mixture 1% o
Copper oxychloride 0.2%
• LEAF SPOT
Naggumikan sa
Phyllosticta
zingiberi nga
moatake sa dahon
bulan Hulyo
hangtud Oktubre
• PAGSUMPO

Pag-spray sa Bordeaux
mixture 1% o Mancozeb 0.2%
• NEMATODE PESTS
Sakit nga dala
sa Root Knot,
Burrowing ug
Lesion nga mga
ulod
• PAGSUMPO
Makontrolar ang ulod sa paggamit ug hot water
treatment (50ºC) sa apektado nga unod sulod sa 10
ka minute

Mogamit ug luwas sa ulod nga binhi ug ipa-ubos sa

solarization process o pagbutang ug mulch sa yuta ug
pagtabon ug trapal aron malukong ang init sa adlaw
• SHOOT BORER
Dala sa
mananap nga
shoot borer nga
pinaka-delikado
nga peste sa luy-a
• PAGSUMPO
Paggamit ug malathion 0.1% sulod
sa 30 ka adlaw nga interbal
Paggamit ug integrated strategy
nga pagpul-ong ug pagtangtang sa
bag-o pa giatake nga pseudostem
• RHIZOME SCALE
Mo-atake sa
unod sa panahon
nga medyo gulang
nakini ug sa
panahon nga
tipigan kini
• PAGSUMPO
Paggamit ug Quinalphos 0.075%
sa itanom nga binhi sulod sa 20
minutos sa dili pa kini tipigan ug sa
dili pa kini itanom
• LEAF ROLLER
Ulod nga
mamutol ug
mamilo sa dahon
ug mokaon kini
sa sulod
• PAGSUMPO
Mag-spray gamit ug Carbaryl
0.1% Dimethoate 0.05% kung
hilabihan na ang pagpang-
atake
• WHITE GRUB
Mokaon sa humok
nga mga unod, ugat
ug punuan nga
moresulta sa
pagdalag ug
pagkalawos sa saha
• PAGSUMPO
Kontrolahon pamaagi sa
paghumod sa yuta gamit ang
Chloropyriphos 0.075%
• PAG-ANI
Anihon ang luy-a sa 8-10 kabulan gikan pagtanom diin
sakto na kini sa edad ug gakalawos na ang mga dahon.
Harbeson pinaagi sa pagkalot matag tudling , itaktak ang
mga yuta nga nakatapot sda unod
Ilaray ang mga naibot ngatanom ayha pamutlon ang
punuan apan likayan nga dili mabuak o masamad ang
unod.
Pagalikayan nga mabun-og ang unod ky moresulta kini sa
paggaan sa timbang ug dali na pagkalata.
• PAGTIPIG HUMAN SA ANI
Paglimpyo/Paghugas
Curing – I-cure ang unod sa 90% nga
kaumogon ug 25-30ºC sulod sa 9 ka adlaw.
Mahimo usab mag-spray o ihumol ang unod
sa fruit wax aron malikayan ang pagkauga sa
duga niini.
Grading