BUXORO DAVLAT TIBBIYOT

INSTITUTI

GISTOLOGIYA
KAFEDRASI
BAJARDI:
Kafedra assistenti:

Azimova Sabohat Bahodirovna

 MAVZU

NERV TO’QIMASI
ORQA MIYA
ORQA MIYA-
 MEDULLA SPINALIS -umurtqa pag’onasi
kanali ichida joylashib,41-45 sm uzunlikka
ega, 31-33 juft segmentdan iborat (bo’yin-
8, ko’krag-12, bel-5, dumg’aza -5, dum-1-3
ta.)
 Orqa miya oq (substansiya alba) va kulrang
(substansiya grisea) moddalardan iborat.
 Kulrang modda nerv hujayralaridan,
mielinsiz va nozik mielinli tolalardan hamda
neyrogliyadan iborat.
 Oq modda orqa miyada periferik qismida
joylashib,mielin parda bilan o’ralgan
ko’tariluvchi va tushuvchi nerv tolalarning
ayrim ustunchalaridan iborat.
Orqa miyaning oldingi
shoxi
 ORQA MIYANING OLDINGI
SHOXLARI-
Asosan harakatlantiruvchi shoxlar
hisoblanib,ular tarkibiga vegetativ
tolalar ham kiradi.
Oldingi shoxda eng yirik multipolyar
(100-140 mkm) neyronlar
bor.Faoliyati jihatidan barcha harakat
neyronlari yirik va mayda
α- va γ-motoneyronlaridan iborat.
 ORQA MIYA HARAKATLANTIRUVCHI
SHOHLARINING SITOPLAZMASIDA TIGROID
MODDA
HUJAYRADAGI NEYROFIBRILLALAR
(orqa miya oldingi shoxlari)
 TIGROID MODDADAGI
REBUNUKLEIN KISLOTA
REFLEKTOR YOY
REFLEKTOR YOYI
Reflektor yoyi nerv sistemasining morfofunktsional
birligini tashkil qiladi. Reflektor yoy retseptordan
boshlanib efferent tola bilan tugaydi. Eng oddiy
reflektor yoy kamida ikki neyrondan tashkil
topgan. Birinchi neyronning dendritlari ma’lum
a’zolarda retseptorlar hosil qilib, neyriti esa
orqamiyaning sezish markazlarida tugaydi.
Ikkinchi nerv dendritlari orqamiyada birinchi
neyron neyritlari bilan sinaps hosil qilib
neyritning harakatlantiruvchi nerv oxirlarini hosil
qiladi.
MIELINSIZ NERV
MIELINSIZ NERV TOLALARI
TOLALARI
MIELENSIZ NERV TOLALARI
MIELENSIZ NERV TOLALARI -

 Asosan vegetativ nerv sistemasining nerv stvollarini

hosil qiladi. Mielinsiz nerv tolasi neyrolemmosit
bilan o’ralgan o’q silindridan iborat.
Neyrolemmositlar sitaplazmasi nozik lenta sifatida
ko’rinib ,uning ma’lum erlarida yadrolar joylashgan.
Yadro cho’zinchoq yoki tayoqcha shaklida bo’lib,
o’q silindirning uzunasi bo’ylab joylashgan. Tashqi
tomondan neyrolemmosit bazal membrana bilan
qoplanngan.
MIELINLI NERV TOLALARI
 MIELINLI NERV TOLALARI

 Uzun ipsimon tuzilishga ega bo’lib,bu

tolalar diametri 1-20 mkm dir. Mielinli
nerv tolasini 2 qismga: ichki (stratum
muelini) ancha yo’g’on qismi va tashqi-
yupqaroq neyrolemmosit (neurolemma)
dan tashkil topgan.
MULTIPOLYAR NERV HUJAYRALAR
MULTIPOLYAR NERV HUJAYRALARI

 Odam va hayvon organizmida eng

keng tarqalgan nerv hujayralari
turlaridan bo’lib,ularda uchta va
undan ortiq o’simtalar bor. Bu
o’simtalarning birtasi neyrit bo’lib
qolganlari dendritlardir.
PIRAMIDASIMON HUJAYRA
 PIRAMIDASIMON
HUJAYRALAR
Lamina piramidalis - mayda va kalta
piramidasimon neyronlardan iborat.
Bu neyronlar kattaligi 10-40 mkm bo’ladi.
Ularning uchidan chiqqan shoxlanuvchi
dendritlari molekulyar qavatda
tugallanadi,yon tomondan chiquvchi
dendritlari esa shu qavatdagi qo’shni
hujaylar bilan sinapslar hosil qilmaydi.
Neyritlar esa oq modda tomon yonaladi.
SPINAL GANGLIY
 UMURTQALARARO
NERV TUGUNI
Umurtqalararo nerv tuguni ustki
tomondan biriktiruvchi kapsula
bilan o’ralgan bo’lib, undan
tugunning ichkarisiga stroma
hosil qiluvchi tolalar tutami
ketadi.
AVTONOM
AVTONOM ICHAK
ICHAK TUGUNIDAGI
TUGUNIDAGI
MULTIPOLYAR
MULTIPOLYAR NEYROSITLAR
NEYROSITLAR
MIYACHANING GANGLIYLI ELEMENTI
QUYMICH NERVINIG MIELINLI TOLASI
 MIYA STVOLI VA QUYMICH
NERVINING KO’DALANG KESIMI
MUSHAK ICHI
MUSHAK ICHI TUTAMIDAGI
TUTAMIDAGI
TUGUN
TUGUN
KO’P QAVTLI TERI EPITELIYSINING
SEZIVCHI NERV OXIRLARI
 KO’P QAVATLI
EPITELIY TO’QIMASI
 Ular sezish menikslari-Merkel
hujayralaridan va nerv oxirlaridan
tashkil topgan. Merkel hujayralari
sezuvchi nerv oxirlarining presinaptik
nerv qutbini hosil qilib, u atrof
hujayralaridan och bo’yalgan
sitoplazmasida va to’q bo’yalgan
cho’zinchoq yadrosi bilan ajralib turadi.
ODAM QO’LI TERISIDAGI
PLASTINKASIMON NERV
TANACHALARI
KAPSULALI PLASTINKA NERV
TANACHASI
 KAPSULALI NERV OXIRLARI

Kapsulali nerv oxirlari quyidagi uch

tuzilmadan:
1. Sezuvchi nerv hujayrasi dendritining o’q
silindridan .
2. O’q silindr atrofidagi gliya hujayrasidan.
3. Eng tashqi qism-biriktiruvchi to’qimali
kapsuladan iborat.
KO’NDALANGTARGIL MUSHAKLARDA
SOMOMATORLI NERV OXIRLARI
 KO’NDALANG TARG’IL
MUSHAKLARDA
• Nerv- mushak duklari deb nomlangan
reseptorlar ancha murrakab tuzilishga
ega. Bu reseptorlarda bir eki bir nechta
mushak tolalari spiralsimon o’ralgan nerv
oxirlari bilan biriktiruvchi to’qimali
kapsula ichida yotadi.Kapsula ostidagi
bo’shliq to’qima suyuqligi bilan to’lgan.
O’q silindirniong mayda tarmoqlari
kapsula ostidan o’tib mushak tolasini
spiralsimon o’rab oladi.
E’TIBORINGIZ UCHUN
RAXMAT !!!