ETHICS OF MANAGEMENT

PHILOSOPHICAL INSPIRATIONS – ANCIENT CHINA

Tadeusz Oleksyn, 2020

Copyright reserved. Don’t put in the internet!

 TAOISM
► Taoism appeared in China at least 26 centuries ago. The greatest
Taoist philosopher was Lao - cy / Lao - zi (603-500 BC), but Taoism
existed before him.

► Taoism and Confucianism have been two largest philosophical and

religious system established in China. Popular has been Buddhism too,
which originated in India.

► Taoism was originally a philosophy of nature with elements of ancestor

worship / cult of ancestors. The name comes from the mysterious
word Tao / Dao. It is impossible to say what Tao / Dao is.

► The word means road /way, but that doesn't explain anything. Tao is a
mystery over mysteries that cannot be expressed. The primary cause
of everything? Nature which is God? Superconsciousness? All these
and the other terms fail. 2
 TAOISM (2) TAO / DAO
 The word Tao / Dao means road, way. But that doesn't explain
anything. Tao is a mystery over mysteries that cannot be expressed.
The primary cause of everything? Nature which is God?
Superconsciousness? All these and the other terms fail.

► It is easier to say what the Tao is not than what it is. It is often
expressed through paradoxes, and getting closer to it requires spiritual
development.

► The discursive mind cannot reach the essence of the Tao / Dao. It
takes mysticism, enlightenment.

► The sage, however, may, as a result of spiritual development and

enlightenment, attain the state of oneness with Dao. Probably the
knowledge of "the Plotinian Ones” may look similar).
3
 TAOISM (3) -DE
► The discursive mind cannot reach the essence of the Tao / Dao. It
takes mysticism, enlightenment.

► The sage, however, may - as a result of spiritual development and

enlightenment - attain the state of oneness with Dao. Probably the
knowledge of "the Plotinian Ones” may look similar.

► The element of Tao is De. To put it simply, it is morality inscribed in

the cosmic order, natural ethical principles. The word De means virtue,
power. De are the laws of nature and, in relation to man, ethical laws.
However, they are not directly shown - they need to be discovered.

► Taoism gives great importance to morality and ethics. It is cosmic

rank, the rank of laws of nature.

4
 TAOISM (4) -YANG and JIN
► The elements of Tao are yang and yin - two opposing and
complementary forces. They are present in everything - space, nature
and man.

► Both these forces / values ​are needed, they must coexist and they
should be in balance.

► Yang is symbolized by: strength, activity, sun, brightness, white, sky,

steel, joy, extrovert, fire, summer, odd numbers. Yang is a male
element in nature.

► Jin is symbolized by: gentleness, introversion, passivity, moon,

blackness, night, cloudy, sadness, even numbers, soul po. Yin is the
female element of nature.
Question: Is there no discrimination against women in the selection of male and female characteristics?

5
 TAOISM (5) -WU WEI

► An important concept in Taoism is wu wei . Wu wei is effortless action,

in harmony with Dao, with accepting the natural course of things,
according to Dao. Do not use more force than necessary for anything.

► Wu wei is also consistent with the Western principle of the economy of

effort and timely action.

► Activity should not be excessive, becouse good things then become

bad.

► Wu wei works very well in management, but also in politics and war.
The power of action or reaction should be commensurate with the
situation and need, not greater.

6
 TAOISM (6) -PU
► Wu wei is associated with another concept important in Taoism – pu.
This word mean simple, honest.

► Pu is not only a meaning, but also a specific attitude towards people

and things. It is about understanding what is most important in a
person or thing, what is an advantage, a strength.

► The point is to quickly and confidently find out about it, be able to use
it and appreciate it.

► On the other hand, it is about being gentle and acting gently, because
people and things are fragile; it is easy to destroy them.

► Such mindfulness and delicacy are especially needed in management.

7
 TAOISM (7) LAO-CY AND HIS DAO DE JIN
► Lao-cy was the greatest Chinese philosopher. He was appreciated by
the emperors who offered him the highest positions in the state.
However, he only asked for the position of a modest archivist. He
worked in this position throughout his adult life, exploring science and
passing on knowledge to students.
► At the end of his life, China began to be restless, the country was
shaken by internal wars. The old master decided to leave China, and
after a few months of traveling on the back of the ox, he reached the
border.
► There the commander of the guard recognized him. He allowed him to
leave of China on condition that he wrote down his most important
thoughts. During this time, he made his house available to him.
► In this way, his life's work, Dao De Jin, was created. To this day, it is
in second place in terms of the number of sold copies in the world,
after the Bible. It is a short but very deep philosophical work.
8
LAO-CY AND HIS DAO DE JIN (2)

9
 LAO-CY AND HIS DAO DE JIN (3)
A FEW THOUGHTS
 The more laws, the more thiefs and the more crimes. Lao-cy have
been against legal overregulation.

► The less a ruler rules, the better his country is. The omnipotence and
paternalism of the state are not beneficial to people.

► Humanity is best in human relations. Thought coincides with the

Chinese virtue Re.

► The right time is important in all activities. This is in line with modern
timing.

► One who follows the principles of Dao does not want to have excess in
anything.
10
 TAOIZM (5)

Kilka myśli z Dao-de-jing (c.d.):

► Ten, kto zna umiar, zawsze ma (wszystkiego) w wystarczającej ilości.
► Żadne nieszczęście nie jest większe od tego, gdy się nie zna umiaru.
► Wiedzieć, że się nie wie, (to jest) najwyższa wiedza. Niewiedzę uznać
za wiedzę, to choroba.
► Prawdziwe słowa nie są piękne. Piękne słowa nie są prawdziwe.
► Ten, kto jest dobry, nie dyskutuje. Ten, kto dyskutuje, nie jest dobry.
► Ten, kto ma wiedzę, nie jest uczonym. Ten, kto jest uczonym, nie ma
wiedzy.
► Mądry człowiek nie gromadzi niczego.
Wiele myśli wyrażonych w Dao-de-jing ma charakter koanów (używając
terminu buddyjskiego z podobnego okresu) – pozornie są paradoksami,
sprzecznościami i absurdami. Dao-de-jing nie jest adresowany wyłacznie
do dyskursywnego umysłu. Rozwiązanie koanów może prowadzić do
oświecenia.
11
 TAOIZM – PYTANIA (6)

1. Dlaczego taoistyczna zasada „wu wei” może być użyteczna we

współczesnym zarządzaniu? Proszę podać przykłady.

2. Co wynika z koncepcji „pu” dla zarządzania i jaki mogą z niej wynikać

wnioski dla każdego na użytek praktyczny?

3. Co Państwo sądzicie o słowach z Dao De Jin

mądry człowiek nie gromadzi niczego?
Czy należy to rozumieć dosłownie, czy raczej metaforycznie?

12
 KONFUCJANIZM
► Konfucjanizm, podobnie jak taoizm, początkowo (przed naszą erą) był
systemem głównie filozoficznym (w dawnym rozumieniu, obejmującym
również etykę), z elementami metafizyki. Z czasem nabrał cech także
religii, jak i systemu społecznego, państwowego i politycznego,
uwzględniającego także zasady ekonomiczne i obyczaje.
► Rozprzestrzeniał się początkowo w Chinach, a później także w Korei,
Wietnamie i Japonii, podobnie jak taoizm – z uwagą że o ile taoizm z
biegiem czasu słabł, głównie na rzecz buddyzmu, o tyle konfucjanizm
miał się dobrze aż do czasów wprowadzenia w Chinach komunizmu
przez Mao Tse Tunga.
► Od II wieku naszej ery stał się dominującą doktryną państwowo-
religijną tych krajów. Był nauczany w dwóch wersjach: Wersja węższa
- dla całego społeczeństwa - bazowała w szczególności na pięciu
powinnościach. Wersja szersza była przeznaczona dla ludzi władzy i jej
bezpośredniego zaplecza.
13
 KONFUCJANIZM (2)
► Założycielem tego systemu by Konfucjusz / Kong Fuzi / Kongzi (551-
479 p.n.e.). Jest on uważany za największego chińskiego nauczyciela,
filozofa, teoretyka polityki, którego idee miały wpływ na cywilizację
Wschodniej Azji. Był zarządcą i doradcą u kilku władców. Doradzał
m.in. uproszczenie systemu podatkowego i obniżenie wysokości
podatków.
► Jego sława wiąże się głównie z koncepcjami filozoficznymi i
nauczaniem oraz sukcesami jego uczniów: po 498 roku p.n.e. Wielu z
nich zajmowało eksponowane stanowiska państwowe i miało realny
wpływ na bieg spraw, a ponad 70 zostało wybitnymi uczonymi.
► Urzekał ludzi swoją prawością, uczciwością i nauczycielskim
entuzjazmem.
► Na przełomie XX i XXI wieku w Chinach widoczna jest „rehabilitacja
konfucjanizmu”, wcześniej niszczonego w ramach tzw. rewolucji
kulturalnej.
14
 KONFUCJANIZM (3)
► Jego nauki i myśli zestawiono w Dialogach Konfucjańskich; sam nie pozostawił
żadnych pism. Aż do 1905 roku zbiory jego dzieł stanowiły podstawę na
egzaminach dla kandydatów do służby państwowej w Chinach. Interesowało
go zarówno zwykłe życie ludzie, jak też zarządzanie państwem.
► Konfucjanizm nawiązuje do kultu przodków i niebiańskiego porządku,
proponowanego – acz nie narzucanego – ziemianom przez niebian.
► Na przełomie XX i XXI wieku w Chinach widoczna jest „rehabilitacja
konfucjanizmu”, wcześniej niszczonego w ramach tzw. rewolucji kulturalnej.
► Bardzo istotną funkcję i rolę do odegrania w konfucjaniźmie ma rodzina. Była
ona fundamentem dla istnienia i funkcjonowania państwa, państwo zaś miało
dbać o jej pomyślność. Głowa rodziny powinna postępować rozważnie i dbać o
dobro wszystkich członków rodziny, zaś członkowie rodziny winni są jej
posłuszeństwo – nawet wówczas, gdy jej [głowy] życzenia nie są w pełni
logiczne i uzasadnione.

15
 KONFUCJANIZM (4)
► Bardzo istotną funkcję i rolę do odegrania w konfucjaniźmie ma rodzina. Była
ona fundamentem dla istnienia i funkcjonowania państwa, państwo zaś miało
dbać o jej pomyślność. Głowa rodziny powinna postępować rozważnie i dbać o
dobro wszystkich członków rodziny, zaś członkowie rodziny winni są jej
posłuszeństwo – nawet wówczas, gdy jej [głowy] życzenia nie są w pełni
logiczne i uzasadnione.
► W relacjach z rządzącymi państwem obowiązuje posłuszeństwo, a z drugiej
strony od rządzących oczekuje się samoograniczenia władzy i nie działania na
szkodę rodzin i całego społeczeństwa. Inaczej mówiąc, oczekuje się, że
rządzący nie będą wykorzystywać pełni władzy, jaką posiadają, Takie relacje
postrzega się jako odwzorowywanie niebiańskiego porządku.
► Istotną rolę w konfucjanizmie odgrywa pięć cnót / wyznaczników moralnych.
► (1) Ren – dobroć, humanitaryzm. Należy dobrze (życzliwie, troskliwie)
traktować człowieka, szanować jego godność i okazywać mu szacunek w życiu
codziennym. Cnota ta odnosi się też do traktowania samego siebie; postępując
niegodnie uwłacza się własnej czci.

16
 KONFUCJANIZM (5)
► W „Dialogach” Konfucjusza (XII, 2) jest zapis identyczny ze Złotą regułą,
przyjętą we wszystkich wielkich religiach świata: Nie czyń innym, czego dla
siebie nie pragniesz.
► W praktyce Ren Konfucjusz wyróżnia:
- zhong, aspekt pozytywny, czynny, gdy czyni się dla innych to, co chciałoby
się dla siebie;
- shu, aspekt negatywny, bierny, nieczynienie innym tego, czego nie chce się
dla siebie.
► (2) Yi – prawość, słuszność, wypełnianie obowiązków. Jeśli postępuje się w
sposób słuszny, to wszyscy otrzymują to, co im się należy. Chodzi o
wypełnianie obowiązków, powinności, ról zawodowych i społecznych
przypisanych człowiekowi, prawe i godne postępowanie. Każdy człowiek ma
obowiązki, które musi wypełniać. Efekty należy powierzyć woli Niebios, losowi,
przeznaczeniu (ming). Rozumieć ming znaczy rozumieć nieuniknioność świata i
w związku z tym nie zwracać uwagi na zewnętrzne porażki lub powodzenia.
Efektem takiego działania jest szczęście i spokój, ponieważ jesteśmy wolni od
obawy o powodzenie naszych działań i od lęku przed porażką
17
 KONFUCJANIZM (6)
► (3) Li – właściwość, odpowiedniość, przestrzeganie reguł i rytuałów. W silnie
zrytualizowanych zachowaniach każdy gest, słowo, miało swoje znaczenie
symboliczne. Nie było miejsca dla odchyleń. Postępowanie innych winno być
zrozumiałe i przewidywalne. Dzięki temu relacje społeczne były proste i nie
zmuszały do ciągłej walki o hierarchię. Działając zgodnie z Li człowiek zawsze
umniejszał samego siebie, eksponując godność drugiego. Gdy ktoś mówił
„drogocenne nazwisko” – to miał na myśli nazwisko swojego rozmówcy.
Siadając przy stole należało siadać poniżej swojej rangi, po to, aby być
przeprowadzonym przez gospodarza na miejsce bardziej czcigodne.
Obowiązywała też reguła kilkakrotnego zapraszania; dopiero za czwartym
razem gość mógł ofertę przyjąć.
► W Chinach Li pełniło funkcje ważniejsze niż prawo – także dlatego, że
regulacje prawne dotyczyły tylko niektórych kwestii (głównie prawa karnego),
a Li – niemal wszystkich. Chińska etykieta była wszechobecna i powszechnie
obowiązująca, ściśle związana z tradycją, z czasem coraz bardziej
ograniczająca i krępująca.
18
 KONFUCJANIZM (7)
► (4) Zhi – mądrość. Chodzi tu o mądrość rozumienia świata, Drogi
(Dao), zasad moralnych, ale też o zwykłą mądrość życiową.

► (5) Xin – zaufanie. Zaufanie było (i jest) rozumiane dwukierunkowo.

Podwładni wypełniają swoje obowiązki i ufają, że rządzący dbają o ich
interesy. Zwierzchnicy wypełniają swoje obowiązki i ufają że
podwładni postępują tak samo.
W praktyce stosunki społeczne opierają się na wspólnotach zaufania,
a całe społeczeństwo składa się z takich wspólnot. Chińskie zaufanie
oznacza coś innego niż europejskie, a mianowicie wypełnianie
obowiązków i wiara, że inni też będą je wypełniać.

19
 KONFUCJANIZM (8)
► Duch i tradycje konfucjanizmu są w wielu krajach Azji Południowo –
Wschodniej wciąż żywe, choć Chiny Ludowe w II połowie XX wieku podjęły z
nimi walkę – zapewne do pewnego stopnia konieczną, gdyż tradycja i etykieta
były tak silne, że przeszkadzały w modernizacji kraju.

► Zmiany wymagał także stosunek konfucjanizmu do kobiet, traktowanych jak

istoty gorsze od mężczyzn, wymagające nadzoru i poddania woli ojca, męża a
z jego braku najstarszego syna.

► Od kilkunastu jednak lat w Chinach, bez większego nagłaśniania, ma miejsce

co najmniej częściowa rehabilitacja konfucjanizmu i powracanie do części
zawartych w nim idei, a o Konfucjuszu mówi się ponownie z szacunkiem.

20