Ozonski omotač

Biologija

Profesorica:

Učenik:
 Ozon

Ozon je alotropska modifikacija kisika kod koje se kisik
pojavljuje u molekulama koje se sastoje od tri atoma.

Hemijska formula je: O3

Molarna masa:48,00 g·mol−1

Ozon je obično bezbojan do blijedo plavičast gas jakog mirisa
sličnog mirisu varikine.

Pronašao ga je 1840. godine njemački hemičar Kristijan
Fridrih Šenbajn koji mu je i dao ime po grčkoj reči za miris,
οζω, ozein, zbog njegovog karakterističnog mirisa.

Molekula ozona je veoma nestabilna.

Jak je oksidans, pa stupa u reakcije sa:metalima, azotom,
sumporom, organskim jedinjenjima....
Prisustvo ozona u atmosferi
Ozon se nozmalno nalazi u atmosferi. Spada u grupu atmosferskih gasova u tragovima a
njegov procentualni udio je oko 0,000001 do 0,000004 odstotka atmosfere.

Iznos ukupnog ozona je često prikazan u

Dopsonovim jedinicama.
Dobson je jedinica za količinu atmosferskog
ozonau vertikalnom stubu vazduha. 1 DU bi
iznosio sloj ozona debljine 0,01 mm, pod
standardnom temperaturom i tlakom, 0 °C (273,15
K) i 100 kPa (1 bar). 1 DU prestavlja 2,69×1016
molekula ozona po kvadratnom centimetru (cm2)
ili 0,4462 milimola (mmol) ozona po kvadratnom
metru (m2).
 STRATOSFERSKI I TROPOSFERSKI OZON

1. Većina ozona u atmosferi nalazi se u ozonosferi, donjem dijelu stratosfere. Na visini od 22 do 27

kilometara obrazuje se tanak, 3mm debeo, sloj ozona koji nazivamo ozonosfera ili ozonski omotač. U
ovom sloju nalazi se oko 90 odsto ukupnog ozona u atmosferi.
2. U troposferi, prizemnom sloju atmosfere, koja
se prostire od 8 do 18 kilometara visine sadrzan je Udio ozona u zavisnosti od nadmorske visine
ostatak od približno 10 odsto ozona. Ovaj ozon
nastaje u nekim prirodnim procesima i reakcijama
ali je, u najvećoj mjeri posljedica života i
djelovanja ljudi.
Stratosferski ozon:

Ozonski omotač počeo se formirati prije milion godina. Ovaj proces je kontinuiran proces i traje
još i danas. Sastoji se od stalnog stvaranja i stalne razgranje pod uticajem zračenja koje dolazi od
Sunca. Prije 600000 godina ozonski omotač sadržavao je tek 10 odsto današnje koncentracije
ozona. Ipak, nastanak ovog tankog sloja omogućio je da živi svijet napusti vodenu sredinu i
počne se širiti kopnom.

Ozon u stratosferi nastaje na sljedeći način:

1. Molekularni kiseonik O2 apsorbuje sunčevu energiju

2. Molekul se raspada na 2 atoma kiseonika (radikala)
3. Pod dejstvom UV zračenja atomi-radikali kiseonika
sjedinjuju se u nestabilnu troatomsku molekulu O3
tj. ozon.
4. Ozon pod dejstvom drugog spektra UV zračenja ponovoraspada na molekul O2 i atom O
5. Isti ponovo stupaju u reakciju
Proces stvaranja i razgradnje ozona u stratosferi je stalan. Pri tome dolazi do apsorpcije
ultravijoletnog zračenja valnih dužina od 100 do 400 nanometara. Zračenje se dijelom pretvara i u
toplotu.

Prilikom fotoasocijacije i fotodisociacije molekula ozona sprječava se prodiranje štetnog UV zračenja

na površinu Zemlje. Zato se stratosferski ozon nazibva još i ’’dobri ozon’’.
Ozonski omotač ostatak apsorbovane energije pretvara u toplotu te istu emituje u vasionu. Ovim
direktno smanjuje pregrijavanje atmosfere i umanjuje efekte staklene bašte.
UV-C oblast od 100 do 290 nm
(direktno djeluje na genetski materijal i može da izazove smrt ćelija)
UV-B oblast od 290 do 320 nm
(uzrokuje opekotine, mutacije, karcinogenezu, prijevremeno starenje)
UV-A oblast od 320 do 400 nm
(izaziva stvaranje slobodnih radikala koji deluju na genetski materijal, doprinosi hroničnim oboljenjima
kože i očiju, starenju)
Tropsferski ozon:

Troposferski ozon nastaje u nižim djelovima atmosfere i

obuhvata oko 10% od ukupne količine ozona.
Manja količina ovog ozona nastaje prirodnim putem,
najčešće prilikom atmosferskih pražnjenja – munja.
Veći dio troposferskog ozona posljedica je zagađenja i
ljudske djelatnosti. Direktno nastaje u procesima
proizvodnje i prenosa električne energije te oko velikih
elektromotora.Indirektno nastaje kao posljedica
hemijskih reakcija supstanci u industriji i poljoprivredi
kao i u reakcijama izduvnih gasova prilikom
sagorijevanja fosilnih goriva, čestica i gasova smoga.
Azotna i sumporna jedinjenja pod dejstvom sunčeve
svjetlosti oslobađaju atomski oblik kiseonika koji
učestvuje u stvaranju ozona.
Ima izuzetno negativno dejstvo na žive organizme pa se
još naziva i ’’loš ozon’’.