Professional Documents
Culture Documents
SO SÁNH
PHÒNG VỆ CHÍNH ĐÁNG
VÀ TÌNH THẾ CẤP THIẾT
I. SO SÁNH
- Hành vi gây thiệt hại trong tình thế cấp thiết hoặc phòng vệ chính đáng không phải là
hành vi phạm tội.
- Nếu vượt quá giới hạn thì đều phải chịu trách nhiệm hình sự.
Là tình thế của người vì muốn tránh một nguy cơ đang Là hành vi của người vì, mà chống trả lại một
Khái niệm thực tế đe dọa lợi ích xã hội mà không còn cách nào khác cách cần thiết người đang có hành vi xâm
là phải gây một thiệt hại nhỏ hơn thiệt hại cần ngăn ngừa. phạm đến lợi ích xã hội
Phải là lựa chọn cuối cùng, không còn cách nào khác để
ngăn ngừa thiệt hại thì mới được phép gây ra một thiệt hại Không nhất thiết phải là lựa chọn cuối cùng
Ưu tiên lựa chọn khi thực hiện hành vi.
khác nhỏ hơn để ngăn ngừa thiệt hại cho xã hội bởi thiên của người phòng vệ chính đáng.
tai, súc vật…
Trong LHS, điều kiện hợp pháp của tình thế cấp thiết được thể hiện qua
nguyên tắc: “Người có hành động gây thiệt hại trong tình thế cấp thiết đã
hy sinh lợi ích nhỏ để bảo vệ lợi ích lớn hơn” và được chia ra làm 2 loại:
- Điều kiện về tính chất của hành vi khắc phục hậu quả
II. SO SÁNH
Ví dụ 1: Vào ngày 14/2 Cảnh sát đã nổ súng tiêu diệt đối tượng truy
nã Lê Quốc Tuấn (33 tuổi, tự Tuấn "khỉ") sau khi đối tượng dùng súng
AK chống trả lực lượng cảnh sát vây bắt, cụ thể đã bắn 3 phát vào
cảnh sát tẩu thoát. Trước tình thế nguy hiểm này, cảnh sát có quyền nổ
súng tiêu diệt để đảm bảo an toàn cho người dân và lực lượng vây bắt
II. SO SÁNH
Ví dụ 3: Tài xế xe khách Đỗ Hùng Mạnh đi trên đường cao tốc tông vào xe cứu
hỏa trên cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ ngày 18/3/2018. Hôm đó trời mưa, anh
Mạnh đã giảm tốc xuống 87 km/h dù được phép đi 100 km/h thì bất ngờ đâm phải
xe cứu hỏa đang đi ngược chiều. Anh đã chọn cách đâm trực diện để bảo toàn tính
mạng cho 40 hành khách trên xe thay vì bẻ lái để bảo vệ an toàn cho bản thân và
chấp nhận đâm vào xe cứu hỏa. Vụ va chạm đã khiến tổng cộng 11 người bị
thương trong đó, 6 chiến sĩ nhập viện (3 thương nặng, 1 sĩ tử nạn), 5 người trên xe
khách nhập viện bao gồm lái xe và phụ lái. Đến hiện tại vụ va chạm vẫn chưa có
kết luận chính thức, tuy nhiên phái Bộ CA có chỉ ra yếu tố lỗi từ bên lái xe khách
II. SO SÁNH
- Gây thiệt hại trong tình thế cấp thiết là việc làm không trái pháp luật và không có lỗi;
- Thiệt hại trong tình thế cấp thiết là thiệt hại đến tính mạng, sức khỏe, tài sản và trong trường hợp
đặc biệt là quyền tự do của công dân;
- Mục đích bảo vệ lợi ích Nhà nước, tập thể hoặc lợi ích chính đáng của công dân là dấu hiệu bắt
buộc của tình thế cấp thiết, có thể kết hợp với đạo đức xã hội;
- Lợi ích cần hy sinh trong tình thế cấp thiết không những phải nhỏ hơn lợi ích được bảo vệ mà còn
phải phù hợp với đạo đức xã hội.
Như vậy, hành vi của một người cố ý tạo nên nguy cơ rồi từ đó gây thiệt hại cho lợi ích của Nhà
nước, của tập thể hoặc của công dân thì không được coi là gây thiệt hại trong tình thế cấp thiết.
II. SO SÁNH
Cơ sở phát sinh
quyền phòng vệ chính đáng:
Khoản 1, Điều 22, BLHS quy định: “Phòng vệ chính đáng là hành vi của người vì
bảo vệ quyền hoặc lợi ích chính đáng của mình, của người khác hoặc lợi ích của
Nhà nước, của tổ chức mà chống trả lại một cách cần thiết người đang có hành vi
xâm hại các lợi ích nói trên.”
quyền hành động trong tình thế cấp thiết:
Khoản 1, Điều 23, BLHS quy định: “Tình thế cấp thiết là tình thế của người vì
muốn tránh gây thiệt hại cho quyền, lợi ích hợp pháp của mình, của người khác
hoặc lợi ích của Nhà nước, của cơ quan, tổ chức mà không còn cách nào khác là
phải gây thiệt hại nhỏ hơn thiệt hại cần ngăn ngừa.”
II. SO SÁNH
Nội dung
quyền phòng vệ chính đáng:
Bản chất của hành vi phòng vệ chính đáng là ngăn chặn sự tấn công bất hợp
pháp, hạn chế thiệt hại do sự tấn công đe dọa gây ra. Theo Điều 22 BLHS, hành
vi chống trả của người phòng vệ phải nhằm vào người đang có hành vi xâm
phạm, mục đích là ngăn ngừa hoặc hạn chế thiệt hại mà hành vi trên có thể gây
ra.
quyền hành động trong tình thế cấp thiết:
Người hành động trong tình thế cấp thiết được phép gây thiệt hại mà
không phải chịu TNHS về việc gây thiệt hại này với điều kiện thiệt hại
gây ra nhỏ hơn thiệt hại bị đe dọa gây ra.
V. PHẠM VI
II. SO SÁNH
Phạm vi của quyền phòng vệ chính đáng:
Phòng vệ chính đáng không phải là biện pháp trả thù mà là biện pháp ngăn chặn kịp thời hành vi có tính gây thiệt hại cho xã
hội. Phòng vệ chính đáng cũng không đòi hỏi phương pháp, phương tiện người phòng vệ được phép sử dụng phải tương tự với
phương pháp, phương tiện người có hành vi xâm phạm sử dụng.
- Tính chất và mức độ nguy hiểm của phương pháp và phương tiện hay công cụ mà người có hành vi xâm phạm sử
dụng
- Khả năng phòng vệ của người phòng vệ đặt trong hoàn cảnh cụ thể.
Như vậy, sự cần thiết nói trong phòng vệ chính đáng chỉ đòi hỏi là sự cần thiết tương đối.
V. PHẠM VI
Phạm vi của quyền hành động trong tình thế cấp thiết:
Thông thường, thiệt hại gây ra trong tình thế cấp thiết là thiệt hại về tài sản. Về
nguyên tắc, luật hình sự Việt Nam không chấp nhận thiệt hại về tính mạng trong
tình thế cấp thiết. Thiệt hại này chỉ được chấp nhận trong tình thế đặc biệt.
Như vậy, khi có cơ sở được hành động trong tình thế cấp thiết, mỗi người đều
có thể được b phép gây ra thiệt hại nhỏ hơn để ngăn ngừa thiệt hại lớn hơn. Sự
so sánh hai thiệt hại này được xét cả về tính chất và mức độ của thiệt hại.
CÂU HỎI
Câu 1: A và H xảy ra mâu thuẫn trong công việc dẫn đến xô xát
thì được anh C can ngăn nhưng bất thành. A cầm 2 con dao tiếp
tục xông vào chém H liên tiếp. Trong lúc giằng co, do H dùng
nón bảo hiểm đỡ được nên 1 trong 2 con dao bị văng ra chỗ kệ
bồn. Ngay sau đấy, H nhặt được con dao đó ở kệ bồn chém lại
3 nhát, trong đó 1 nhát trúng vào cổ của A. Hậu quả A tử vong.
Hỏi trường hợp của H có phải phòng vệ chính đáng không?
Như vậy, các nhà nghiên cứu có phải chịu trách nhiệm hình sự không?
1.Có. Vì các nhà nghiên cứu đang đe dọa làm ảnh hưởng tới lợi ích cộng đồng.
2.Không. Vì đây là sự kiện bất ngờ.
3.Không. Vì đây là trường hợp rủi ro trong nghiên cứu mà hậu quả xảy ra khi các nhà
khoa học đã làm đúng các thủ tục, biện pháp phòng ngừa.
4. Không thể xác định
CÂU HỎI
Câu 3: Trong lúc đang đợi bạn ở đầu ngõ vào buổi tối, A
nhìn thấy một tên nghiện có vẻ đang chầm chậm tiến về
phía mình, trên tay cầm kim tiêm. Vốn dĩ tên nghiện ấy chỉ
tìm chỗ tối để chích thuốc. Nhưng A lại cho rằng người đó
tiến tới để tấn công mình nên đã dùng dao đâm người này
dẫn đến tổn thương phần bụng. Hỏi A có phải chịu TNHS
không?
Hỏi hành vi của chị B có tình tiết loại trừ tính chất nguy hiểm cho xã hội hay không? Nếu không thì chị
B sẽ phải chịu trách nhiệm về tội gì?
B. Có, vì đây là hành vi phạm tội trong tình thế cấp thiết
C. Không, chị B phạm tội cố ý gây thương tích do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng
Câu 6: Phạm tội do phòng vệ quá sớm/ quá muộn có được coi là vượt
quá phòng vệ chính đáng không?
A. Có, vì hành vi của người gây ra thiệt hại nhằm mục đích ngăn chặn
hành vi xâm hại tới lợi ích của xã hội (do họ biết trước người đó sẽ
tấn công/ sau đó sẽ tấn công người khác)
B. Tùy vào từng trường hợp cụ thể thì sẽ có những kết luận khác nhau
C. Không, vì hành động này không nhằm mục đích năng chặn hành vi
xâm hại tới lợi ích xã hội
Câu 7: Người mắc bệnh tâm thần thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã
hội được quy định trong BLHS thì không phải chịu trách nhiệm hình sự.
A. Đúng, vì bị tâm thần là đã mất năng lực hành vi dân sự nên không
phải chịu TNHS
B. Sai, vì người tâm thần nhưng chưa mất hoàn toàn nhận thức thì vẫn
phải chịu TNHS
C. Đúng, vì căn cứ vào điều 21, BLHS 2015 đã quy định như thế.
D. Sai, vì người bị tâm thần vẫn là chủ thể trực tiếp của hành vi, nên
đây sẽ là tình tiết giảm nhẹ
CÂU HỎI
Câu 8: Chị C đang đi trên đường thì bị tên D chạy vụt qua và cướp mất chiếc túi hàng
hiệu trị giá 50 triệu đồng, trong đó có một chiếc iphone 11 pro max trị giá 25 triệu đồng,
10 triệu đồng tiền mặt cùng với giấy tờ tùy thân. Chị D kêu lớn, anh H nghe thấy đã lập
tức chạy đuổi theo tên D đang tẩu thoát. Đuổi kịp D, anh H kéo hắn lại, vật xuống đất để
lấy lại tài sản cho chị C. Khi bị vật xuống đất, chân của D đã đập vào lan can sắt và bị
gãy. Hỏi hành vi của anh H có tình tiết loại trừ tình chất gây nguy hiểm cho xã hội không?
D, Không vì thực tế đã xâm phạm đến sức khỏe của D, khiến D bị gãy chân
CÂU
HỎI
Câu 9: G (18t) và L (20t) do mâu thuẫn cá nhân nên cả 2 đã xảy ra xô xát nhẹ với T (18t)- con trai ông H nhưng không
gây thương tích gì cho T. Ông H nổi giận và cùng với con trai T và con trai A (17t) đi tìm G và L để giải quyết. Đến nơi
thấy G và L đang ngồi ăn bánh, 3 cha con đã xông vào đánh G. Khi đó, ông H cầm cục đá, T có mang theo dao. T đâm 2
nhát vào G, ông H dùng đá đập vào đầu G. G cố gắng bỏ chạy nhưng bị 3 cha con đuổi theo. Khi đang đuổi theo G, T đã
nhìn thấy L đang đuổi theo sau nên chạy đuổi L đến cuối ngõ. Tại đây, T cầm dao liên tục khua, chém loạn xạ dọa giết L,
L đá vào cánh tay T làm con dao rơi ra, T đã chống trả được và kẹp cổ L, L bị thất thế nên đã nhặt được con dao mà T làm
rơi rồi đâm T để cố thoát ra nhưng nhát dao đâm vào ổ bụng làm chảy nhiều máu khiến T tử vong tại chỗ. Sau khi gây án,
gia đình đã dẫn L đi tự thú. Hỏi hành vi của L có tình tiết loại trừ tính chất nguy hiểm cho xã hội hay không? Nếu không
thì L sẽ phải chịu TNHS về tội gì?
B.Có, vì L phạm tội trong tình trạng bị thất thế, muốn bảo toàn sức khỏe và tính mạng và được coi là phòng vệ chính đáng
C.Không, L phạm tội Giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng
A. Không, vì chưa được sự đồng ý của người nhà nạn nhân, vị bác sĩ phạm tội lỗi vô ý do
quá tự tin
B. Không, vì bác sĩ có nghĩa vụ phải biết trước khả năng chịu đựng của bệnh nhân và bác sĩ
phải chịu TNHS cho cái chết của bệnh nhân và trái thủ tục khám chữa bệnh
D. Có, vì Bác sĩ không thể biết trước, dự đoán thể chất của nạn nhân nên chỉ phải chịu trách
nhiệm cho việc làm trái thủ tục khám chữa bệnh
THANK YOU YOUR LISTENING