‫‪2020-2019‬‬

‫‪Physiotherapy department‬‬

‫نەخۆشی فۆبیا‬
‫ئامادەکردنی قوتابی؛نور دڵشاد‬ ‫سەرپرشتی مامۆستا؛کەلثوم‬
 ‫فۆبیا چیە؟‬
‫‪ .‬پیشەکی فۆبیا یەکیکە لە نەخۆشیە باوەکانی جیهان لە قەیرانە‬
‫مرۆییەکان و باوترین نەخۆشی جیهانە‬

‫فۆبیا جیە[‪]phobia‬؛وشەیکی یۆنانیە وزاراویکیزانستی و دەروناسیە بریتیە لە بونی ترسیکی لەرادەبەدەر لە‬
‫شتیک و شوینیک و چاالکیک ‪،‬ئەم ترسە ناواقعیەو دەبیتە هۆی دورکەوتنەوە لە شت و شوینەکە‬
 ‫جیاوازی چیە لە نیوان ترس و فۆبیا؟‬
‫ترسان و تۆقین جیاوازی زۆری هەیە جونکو فۆبیا دەگاتە ئاستیک کەسەکە بە شیوەکی ناـ‬
‫عەقڵانە لە شتەکان دەترسیت بارودۆخەکە لە خۆی‬
‫ئاڵۆز دەکات بە جۆریک توانای کۆنترۆڵکردنی نامێنێت بۆیە پێویست بە هانە هاتن و‬
‫چاـرەسەر هەیە‬

‫بەڵام ترسان شتێکی کاتی و لۆژیکیە بابەتێکە لە ناخی هەموو‬

‫‪.‬مرۆڤێک هەیە‪ ،‬و زۆر جاریش دەبێتە هۆی ‪.‬رزگاری‬
 ‫سەرهەڵدانی مێژووی نەخۆشی فۆبیا؛‬
‫فرۆید یەکەم کەس بوو کە بە شێوەیکیزانستیانە لێکۆلینەوەی لەسەر ئەم‬
‫نەخۆشیە کردوە ‪،‬ئەوە بوو یەکەم حاڵەتی تۆقینی بڵاوکردەوە لە ساڵی ‪١٩٠٩‬‬
‫کەناسراوە بە هانسی بچووکۆلە ‪،‬هانس مناڵیکی ‪ ٥‬ساـل بوو کاتێک ئەسپی‬
‫دەبینی توشی تۆقین دەهات ‪،‬خەریک بوو روحی دەربچێ ‪،‬کاتێک هۆکارەکەت لێ‬
‫دەپرسی دەیگوت گاز و قەپم لێ دەگرێت‬
‫نەخۆشیکی دەروونیە دەچێتە بەشی کام جۆریان؟‬
‫لە زەنستی دەرووناسیدا دوو جۆر نەخۆشی دەروونی هەیە؛‬
‫‪ .1‬نەخۆشیە دەماریەکان ‪،‬نیسرۆسس‪ ،‬المرض العصبيه‬
‫‪ .2‬نەخۆشیە بیریەکان سایکۆسس‪،‬المرض الدهنيه‬

‫لە جۆری یەکەمدا نەخۆش؛‬

‫‪ o‬کەسەکە دان دەنی بە نەخۆشیەکەی و بە دوای چارەسەر دەگەری‬
‫‪ o‬گرفت لە قسەکردن کەسەکە نیە و کەسەکە روون قسە دەکات‬
‫رووداوەکانی دێتە بەر چاو •‬

‫‪ .1‬لە جۆری دوومدا نەخۆش دانانێت بە نەخۆشیەکە‬

‫‪ .2‬لە ناوەرۆکی ناگەیت و قسەی روون نیە‬
‫‪ .3‬رووداوەکانی بیر نامێنێت‬

‫‪ .4‬و فۆبیاش دەچێتە قالبی ئەم جۆرەیان‬

‫هۆکارەکانی تووش بوون ؛‬
‫‪ .1‬پەروەردەی هەڵە لە تەمەنی مناڵی‬
‫‪ .2‬هەندێک کات بۆماوەیە‬
‫‪ .3‬لێک تێنەگەشتن لە نێوان ماـدەکاـنی دەرەوە و‬
‫لێکدانەوەی ناوەوە‬
 ‫نیشانەکانی نەخۆشیەکە؛‬
‫ترس لە مردن‬ ‫‪.1‬‬
‫گێژبوون‬ ‫‪.2‬‬
‫هەناسە تەنگ بوون‬ ‫‪.3‬‬
‫دلتێک هەڵاتن‬ ‫‪.4‬‬

‫و بە شێوەیکی گشتی هەر کەسێکی ترساو تووشی کۆمەڵێک گۆرانی فیسۆلۆجی‬

‫جەستە دەبێت لەوانە زۆر بوونی لێدانی دڵ و زەرد هەڵگەران و ئارەقە کردن‬
‫‪،‬گرژبونی کۆلۆن و هەست بە ئازەری گەدە‪،‬هەست کردن بە لەرزین بە تایبت کاتی‬
‫روو بە روو بونەوی بارودۆخەکە‪،‬توانیزال بونی نیە‪ ،‬هەمیشە نینۆکی خۆی دەخوات‬
 ‫چارەسەری نەخۆشیەکە ؛‬
‫‪ )1‬باشترین رێگا بۆ رزگاـر بوون لە فۆبیاـ کردەی هنیۆس خەواندنی‬
‫موگناتیسی لە ری کەسەکە خۆیەوە یان لە ری کەسێکی شارەزا لەو‬
‫بوارەدا‬
‫‪ )2‬پزیشکانی دەروون ناسی بۆ چارەسەرکردنی ترس چەند رێگا دیاری‬
‫دەکەن پیویستە نەخۆشاکی فۆبیا بیگرنە بەر ‪،‬ناچارکردنی نەخۆش بە‬
‫بەرەنگاربوونەوە و تێپەراندنی ئەو ترسەی کە لە مێشکیدا دروستبوە‬
‫‪ )3‬و یان رێگەی دەرمان و سەنتەرەکان‬
‫‪ )4‬و هەندێک چارەسەر دەتوانریت لە مالەوە ئەنجام بدرێت وەک‬
‫• وەرزش بۆ رێک خستنەوەی هۆرمۆنەکاکی لەش‬
‫• نوسین ؛ نوسین بە چارەسەریکی جادووی دادەنرێت ئەویش بە‬
‫نوسینی ئەوی لی ئەترسێ و لە دڵیەتی دەبیتە هۆی کەم بوونی‬
‫ترسەکەاا‬
 ‫جۆرەکانی فۆبیا‬
‫‪ .1‬فۆبیاـی کۆمەڵایەتی؛کە بە هەبوونی ترسێکی زۆر لە هەڵویستە‬
‫کۆمەڵایتەکان دەناسرێتەوە‬
‫‪ .2‬ئەگۆرافۆبیا؛ترسان لە شوێنە داخراوەکان وکراوەکان‬
‫‪ .3‬فۆبیای تایبەت؛ترسان لە شتێکی تاـیبەت و چەندین لقی جیا جیای‬
‫هەیە‬

‫ئەکرۆفۆبیا؛ترس لە شوێنی بەرز‬ ‫•‬

‫باکترۆفۆبیا؛ترس لە بەکتریا وەس وەسەی پاـکی‬ ‫•‬
‫هیربنۆفۆبیاـ؛ترس لە خشۆک‬ ‫•‬
‫نەمبەرفۆبیا؛ترس لە ژمارە‬ ‫•‬
‫ئەلکۆفۆبیا؛ترس لە تاریکی‬ ‫•‬
‫ئەکرافۆبیا؛ترس لە شوێنی قەرەباڵع‬ ‫•‬
‫ئیلیورووفۆبیا؛ترس لە مشک‬ ‫•‬
‫ئەنسرووفۆبیا؛ترس لە گوڵ‬ ‫•‬
‫ئەتاکسۆفۆبیا؛ترس لە تەنسیـخ بە تایبەت الی ئافرەتاک‬ ‫•‬
‫ئەماسکۆفۆبیا؛ترس ال لێخورینی ئۆتۆمبیل‬ ‫•‬
‫هیمۆفۆبیا؛ترس لە خوین‬ ‫•‬
 ‫سەیرترین جۆرەکانی فۆبیا؛‬
‫ترایپۆفۆبیا؛فۆبیا چاڵ ئەوانەی ترسێکی زۆریان‬
‫هەیە لە چاڵ و کون بە تایبەت چاڵی قەرەباڵع و‬
‫بچووک‬
 ‫‪ .2‬ئاڵترۆفۆبیا؛فۆبیای پەنیر‬
‫‪ .3‬دینۆفۆبیا؛فۆبیا قسەکردن لەسەر نان‬
‫‪ .4‬لیبدرۆفۆبیا؛فۆبیا پەپولە‬
‫‪ .5‬سپیکترۆفۆبیا؛فۆبیای ئاوینە‬
‫‪ .6‬ئەناتیدافۆبیا؛فۆبیا قاز‬
‫‪ .7‬پایرۆفۆبیا؛فۆبیا کاغەز‬

‫و هەتا وەکو ئیستا نزیکەی ‪٤٠٠‬جۆر ی‬

‫نەخۆشی فۆبیا هەیە ‪.‬‬
question?