Kabanata 1: Ang

Kapaligiran ng Asya
Aralin 1: Kaanyuang Pisikal

MRS. MA. ALICIA JEN V. SAGUAN

MGA LAYUNIN:

- MAUNAWAAN ANG KAPALIGIRAN NG ASYA

- MATUTUKOY MULA SA IBA’T-IBANG BATAYAN NG

KASAYSAYAN KUNG PAANO NAGBAGO ANG ASYA MULA
NOON HANGANG NGAYON.
 “pinagsikatan” o
“lupain na
- Nagmula sa salitang Akkadian na “asu”
pinagsikatan ng
araw.”

Aralin 1: Kaanyuang Pisikal

 MGA IBA’T-IBANG KATANGIAN NG ASYA

KAANYUANG PISIKAL MGA RELIHIYON

DEMOGRAPIYA KALAGAYANG PANG-

HEOPOLITIKA
KATANGIANG PANLIPUNAN

KATANGIANG PANG-EKONOMIYA

Aralin 1: Kaanyuang Pisikal

MGA REHIYON SA ASYA.

Mga lupain na napapalibutan ng Black Sea at

NEAR EAST dagat Caspian sa hilaga; ng Red Sea, Golpong
Perisa, at Karagatang Indian sa Timog

India at ang bahaging Nepal, Bhutan, at

MIDDLE EAST Myanmar.

Sumasaklaw sa Tsina, Indochina, mga kapuluan

FAR EAST ng Indonesia at Pilipinas, Tangway ng Malaya,
Hapon, Korea, Formosa, at seberia.

Aralin 1: Kaanyuang Pisikal

 MGA REHIYON SA ASYA. TALAHANAYAN 1.1

REHIYON MGA BANSA

Kazakhstan, Uzbekistan, Tajikistan, Turmenistan, Kyrgyzstan, at
HILAGANG ASYA
Siberia na bahagi ng Russia
Tsina (kabilang ang Hong Kong at Macau), Hilagang Korea,
SILANGANG ASYA
Timog Korea, Hapon, Taiwan at Mongolia.

Afghanistan, Pakistan, India, Maldives, sri Lanka, Nepal,

TIMOG ASYA
Bhutan, at Bangladesh

Brunei, Cambodia, Indonesia, Laos, Malaysia, Myanmar,

TIMOG-SILANGANG ASYA
Pilipinas, Singapore, Thailand, Timor-Leste, at Vietnam.

Bahrain, Iran, Israel, Jordan, Kuwait, Lebanon, Oman, Qatar,

KANLURANG ASYA
Saudi Arabia, Syria, Turkey, United Arab Emirates, Yemen,
Armenia, Azerbaijan, at Georgia
 PAG-AARAL NG
KASAYSAYAN
“mahalaga” o
KASAYSAYAN “SAYSAY” “may
kabuluhan”

HISTORY “PAG-ALAM SA
(GREEK) PAMAMAGITAN NG
HISTORIA PAGSASALIKSIK
 BATAYANG PANGKASAYSAYAN

1. ARTIFACTS
- Mga bagay, kasangkapan, o kagamitang nilikha ng tao na nagpapakita
ng sinaunang panahon o kultura.

Survivals (Artifactual Survivals)

- Mga labi o natirang mga bagay mula sa sinaunang panahon tulad ng

mga larawan, gusali, bantayog, barya, salapi at iba pa (dokumento: tala
ng populasyon (senso), pelikula, liham at iba pa).

Aralin 1: Kaanyuang Pisikal

 Kategorya ng Artifactual Survivals
MATERIAL AT TEXTUAL
MATERYAL (MATERIAL)
- GUSALI (kapitolyo, paaralan,
museo, simbahan, pamilihan at
tahanan.)
- MGA KAGAMITAN
(kasangkapan, kasuotan,
makina, at salapi,)
- LUGAR (bukirin, mga pook
labanan, kalsada, palengke, at
mga kanal o daluyan ng tubig)
TEXTUAL
- Mga dokumentong matatagpuan
sa mga aklatan at sinupan.
(archives)
NAKASULAT NA DOKUMENTO AT
IBA PANG MEDIA
WRITTEN DOCUMENTS
- talaarawan, liham, batas ng
lehislatura, senso at ulat ng
korte.
OTHER MEDIA
- dibuho, larawan, estatwa,
mapa, at mga videotape.
- Record ng mga aktuwal na
panayam o panayam sa radyo.
PERSONAL AT INSTITUTIONAL
ARTIFACTS.
PERSONAL
- Batay sa paraan ng pagkakalikha
nito.
Mga halimbawa:
- liham, talaarawan, at mga bagay
na nabuo sa imitadong bilang.
INSTITUTIONAL
- Mula sa mga ulat ng mga sangay
ng pamahalaan o mga
kompanya na mas malawak ang
pamamahagi.
Mga halimbawa:
- Ulat ng mga ahensiya, ulat ng
pananalapi, pahayagan at pelikula.
 KABANATA 1: ANG
KAPALIGIRAN NG
ASYA.
ARALIN 1: KAANYUANG PISIKAL NG
ASYA.
 MGA MAHALAGANG PAG-UNAWA:

- MAUNAWAAN ANG KAPALIGIRAN NG ASYA

- MATUTUKOY MULA SA IBA’T-IBANG BATAYAN NG

KASAYSAYAN KUNG PAANO NAGBAGO ANG ASYA MULA
NOON HANGANG NGAYON.

- Ang pagbabagong nagaganap sa kapaligiran ay bunsod ng

proseso ng kalikasan at mga pagkilos ng tao para umayon ang
kapaligiran sa kaniyang pangangailangan.

- Ang mga kalupaan at katubigan ng mundo ay kaloob ng kalikasan sa

sangkatauhan na dapat na linangin.
 KABUNDUKAN NG URAL AT
KARAGATANG ARTIKO
K CAUCASUS AT ANG
AT DAGAT BERING
TURKISH STRAITS
A
P
T
I
A - Ang pinakamalaking kontinente sa buong mundo.
S
N
I
G - May kabuuang sukat na 44 579 000 kilometro kuwadrado.
K
I
A
A
L
N INDONESIA
G

DALAHIKAN
(ISTHMUS) NG
SUEZ AT RED
SEA

Aralin 1: Kaanyuang Pisikal

 PANGKALAHATANG LAGAY NG PANAHON.
KLIMA 4 na salik na nakaaapekto sa klima.

1. LATITUD O LAYO MULA SA EKWADOR.

2. ELEBASYON (ALTITUDE)

3. TOPOGRAPIYA
- Ito ay ang pagkakaayos ng mga natural at artipisyal na kaanyuan ng isang lugar.

4. WIND PATTERN

- Tumutukoy sa direksiyon ng paggalaw ng hangin. Isang halimbawa nito ay ang

HABAGAT na may dalawang panahunang pagkilos: ang hanging may dalang ulan
patungo sa Asya na nagbubunsod ng pag-ulan at ang hangin palabas ng Asya ay
nagdudulot ng tuyong panahon.
Matutukoy ang klima ng isang lugar sa pamamagitan ng paggamit
ng niberisang Koppen climate classification system. Hinati sa
limang sona o climate zone ang daigdig na ang pamantayan ng
klasipikasyon ay ang temperature at kahalumigmigan ngisang lugar.
Ang bawat sona ay hinati pa ayon sa mga uri ng klima.

Aralin 1: Kaanyuang Pisikal

 1. Klimang Tropikal
Tropical wet climate
- Nakakaranas ng mainit na
panahon at pag-ulan sa buong
taon sa ganitong klima.
KLI
MA
Tropical wet and dry climate
- Nagkakaroon ng pagpapalitan ng
wind pattern sa mga lugar na
may ganitong klima.
- Bahagyang malamig ang klima sa
panahon ng tagtuyo at mainit na
maalinsangan naman sa panahon
ng tag-ulan.
- Higit na marami ang pagbuhos
ng ulan kompara sa klimang
tropical wet.
 2. Tuyong Klima
Semiarid. Arid.

• Nakakaranas ng buwanang • Kaunti lamang ang pag-ulan sa mga

pagbabago sa klima buong taon at
mas maraming pag-ulan kompara sa
mga lugar na disyerto.
KLI
MA
rehiyon na ito at hindi gaanong
nagbabago ang mainit na
temperature.
 3. Kliman Banayad
A. Marine west coast B. Mediterranean climate
• climate
Madalas ang pag-ulan at limitado lamang • Mainit at tuyo ang klima sa mga buwan ng
ang sikat ng araw sa mga lugar na nasa tag-araw at malamig na may pag-ulan
kanlurang bahagi ng baybayin ng mga naman sa mga buwan ng taglamig.
kontinente lalo na sa Europa dahil sa
westerly winds na naghahatid ng banayad
na hanging dagat sa mga baybayin. C. Humid subtropical
KLI
•
climate
Mainit at maalinsangan ang panahon ng tag-araw samantalanag ang
MA
taglamig ay nagdudulot ng niyebe.
• Ang pag-ulan ay higit na matindi sa mga baybayin na sumusuporta sa
paglago ng mga kagubatan, samantalang limitadong pag-ulan
pakanluran ay sapat lamang para sa mga lupaing madamo.
 4. Klimang kontinental
A. Continental warm B. Continental cool summer
• summer
Ito ang klima sa pagitan ng 40° hangang 50 ° • Nararanasan ang klimang itosa mga
hilaga ng ekwador. lugar na nasa pagitan ng 40° hangang
• Ang karaniwnag temperature sa tag-araw ay 60° hilagang latitude.
21 °C at sa taglamig naman ay 7 °C. • Ang karaniwang buwanang
temperatura sa tag-araw ay 15°C
C. Subarctic contineltal climate samantalang mas mababa pa sa 0°C
ang karaniwang temperature s mga
• Nakakaranas ng mainit na tag-araw na may temperaturang buwan ng taglamig.
umaabot sa pagitan ng 21°C hangang 27°C. Ang taglamig KLIM
A
naman ay may mababang temperature at bahagyang
pagniniyebe.
 5. Klimang Polar
A. Tundra climate B. Ice cap climate
• Ito ay nasa 0°C, maliban sa 1-4 na • Ang klima sa mga rehiyong ito ay
buwang tag-araw na ang nababalutan ng niyebe ang
temperature ay aabot lamang sa buong kalupaan.
10°C. • Ang karaniwang buwanang
temperature ay nasa -18°C.
KLI • May manaka-nakang pag-ulan na
MA ang sukat ay 13 sentimetro kada
taon.
MGA ANYONG LUPA Tumutukoy sa pagkilos ng mga
pwersa sa interyor ng mundo
tulad ng pagkilos ng mga
tectonic plate, paglindol, at
PROSESONG ENDOGENIC
bolkanismo

PROSESONG EXOGENIC Tumutukoy sa pamamaraan ng

pagkilos ng mga puwersa sa
ibabaw ng mundo tulad ng
hangin at tubig.
 Mga anyong lupa na bunga ng prosesong ENDOGENIC

BUNDOK, BULKAN AT KABUNDUKAN

• Kalupaan na mataas ang elebasyon kompara sa mga nakapalibot dito.
• Kadalasang magkadugtong ang mga bundok sa isang hanay at tinatawag
itong KABUNDUKAN .

• Nabuo ang kabundukan dahil sa pagbabangaan ng mga

TECTONIC PLATE na tinatawag na PLATE CONVERGENCE.
 Mga anyong lupa na bunga ng prosesong ENDOGENIC

1. BUNDOK, BULKAN AT KABUNDUKAN

• Ang Bulkan naman ay nagsisilbing lagusan sa kalupaan kung saan
dumadaloy ang lava, abo at gas.
BUNDOK KABUNDUKAN BULKAN
Mt. Everest Kabundukang Himalayas Fuji (Japan)
Kangchenjunga Mayon (Pilipinas)
Lhotse Krakatoa (Indonesia)
Makalu
Cho Oyu
 Mga anyong lupa na bunga ng prosesong ENDOGENIC

2. TALAMPAS
• Malawak na lupain na may mataas na elebasyon at patag sa ibabaw.
Dissected Plateau – resulta ng pagbabanggaan ng mga
tectonic plate

Volcanic Plateau- bunga ng malawak na pagdaloy at pagtabon ng

lava sa isang lupain sa kalaunan ay naging patag.
 Mga anyong lupa na bunga ng prosesong ENDOGENIC

3. BUROL
• Anyong-lupa na bahagyang mataas kaysa kapaligiran nito ngunit hindi kasing
taas at Tarik ng bundok.
4. KAPATAGAN
• Malawak at patag na lupa.
• Sumasaklaw sa mahigit sa sangkatlong bahagi ng mundo
 Mga anyong lupa na bunga ng prosesong ENDOGENIC

5. LAMBAK
• Ito ay malalim na bahagi ng kapatagan na napapagitnaan ng kabundukan at
kadalasan ay dinadaluyan ng ilog o batis.