Ağ Donanımı

Kazım BUDAK
Seda ATABAY
Sultan ODABAŞI
Tuğba SERT
 Ağ Tarihçesi
1960'li yılların sonlarında Hawaii Üniversitesi ALOHA adını verdiği
bir geniş ağ kurdu. Üniversitenin amacı kampüsün değişik noktalarına
yayılmış olan bilgisayarları birbirine bağlamaktı. Bu network modelinin
günümüze kadar gelen en önemli özelliği CSMA/CD olarak adlandırılan
tekniktir. CSMA/CD nin açılmış hali carrier detect, multiple access with
collusion detect (taşıyıcı sinyalin algılanması, çoklu erişimce
çarpışmanın tespiti).
 1972 yılında XEROX firması deneysel amaçlı ilk ethernet kartını üretti ve
1975 yılında ilk ethernet ürününü piyasaya sürdü. Bu ürünün orijinal
versiyonu 2.95 Mbps hızında 1km kablo ile 100 den fazla bilgisayarı birbirine
bağlamak üzere tasarlanmıştı. XEROX ethernet kartı çok başarılı oldu. Intel,
Xerox ve Digital 10 Mbps ethernet konusunda yeni bir standart getirdiler.
Oluşturulan bu standart bugün kabul gören IEEE 802.3 standartı ile büyük
benzerlikler göstermektedir.
 Amaçları
• Bilgisayar ağları çeşitli amaçlar için kullanılır:
• İletişim kolaylığı. Ağ kullanan insanlar mail, chat odaları, videolarla v.b.
daha kolay ve etkili iletişim kurabilirler.
• Donanım paylaşımı. Ağ dünyasında, ağ üzerindeki herhangi bir bilgisayar
ağda paylaşılan donanım kaynaklarına ulaşabilir ve bunları kullanabilir.
Örneğin ağdaki bir bilgisayar ağın paylaşıma açık yazıcısından kendi
bilgisayarı üzerinden çıktı alabilir.
• Dosya, veri veya bilgi paylaşımı. Ağdaki yetkili kullanıcı ağ üzerindeki
diğer bilgisayarlardaki veri ve bilgilere ulaşabilir. Ağdaki bu bilgi ve
verilere kolayca ulaşabilme seçeneği bir çok ağın önemli bir özelliğidir.
• Yazılım paylaşımı. Ağa bağlı kullanıcı ağdaki uygulama programlarını
uzaktaki bilgisayarlara kurabilir.
 Paralel İletişim
Digital olarak kodlanmış bilginin tüm bitleri aynı anda transfer ediliyorsa
buna “paralel veri iletimi “ denir. Paralel veri iletiminde iletilecek bilginin her
biti için ayrı bir kablo bağlantısısağlanır.

Seri İletişim
Seri iletim bilginin tek bir iletim yolu üzerinden n bit sıra ile aktarılmasıdır.
Bilgisayar ağlarıüzerindeki iletişim seri iletişimdir.
 1. Asenkron Seri İletişim
Gönderilen veri bir anda bir karakter olacak şekilde hatta
bırakılır.Karakterin başına başlangıç ve sonunda hata sezmek için başka bir bit
eklenir. Sonlandığını anlamak için de dur biti eklenmektedir. Başla biti 0 ve
dur biti 1 dir.
2. Senkron Seri İletişim
Senkron iletişimde başla ve dur bitleri gönderilmez. İletişimde saat
sinyalinden faydalanılır. Veri ile birlikte saat işareti de modüle ederek
gönderilir ve uyum sağlanır.Senkronizasyonun başlamasıiçin, gönderen
bilgisayar hedef bilgisayara bir senkronizasyon karakteri gönderir. Eğer
alıcıbu karakteri tanıyıp onaylarsa iletim başlar.
 Ağ Topolojileri
Topoloji, yerleşim şekli demektir. Bilgisayar ve yazıcı gibi ağ elemanlarının fiziksel(gerçek) veya
mantıksal (sanal) dizilimini gerçekleştirir.
 
Bus Topolojisi
Bus topolojisinde tüm iş istasyonlarının üzerinde olduğu bir hat mevcuttur. Bütün istasyonlar hattaki tüm
mesajlarıinceler ve kendine ait mesajlarıalır. Hattaki bilgi akışıçift yönlüdür. Kaynak istasyon bilgiyi hatta
bırakır. Bilgi her iki yönde ilerleyerek hatta yayılır.Ancak bu topolojide aynı anda iki istasyonun bilgi
göndermesi durumunda bilgi trafiği karışır. İki istasyon arası mesafe ince koaksiyol kullanıldığında 185 metre,
kalın koaksiyel kullanıldığında 500 metredir. İki istasyon arası mesafe minimum 0,5 metre olduğunda
maksimum 30 istasyon kullanılabilir.
Avantajları
• Kablo yapısı güvenilirdir.
• Yeni bir istasyon eklemek kolaydır.
• Merkez birime ihtiyaç duyulmaz.
Dezavantajları
• Maksimum 30 istasyon bağlanabilir.
• Ağın uzunluğu ince koaksiyelde 185 kalın koaksiyelde 500 metreden fazla
olmaz.
• Bir istasyonun arızalanması bütün ağı devre dışı bırakır.
• Arıza tespiti zordur.
 Yıldız Topolojisi
Bu topolojide ağdaki iletişimin
gerçekleşmesi için merkezi birim bulunur
ve bütün istasyonlar bu merkezi birime
bağlanır. Ortak yol topolojisine göre
performansı daha yüksektir, güvenilirdir
fakat daha pahalı çözümler sunar. Bir
istasyondan diğerine gönderilen bilgi önce
bu merkez birime gelir, buradan hedefe
yönlendirilir. Ağ trafiğini düzenleme
yeteneğine sahip bu merkezi birim, hub ve
anahtar (switch) olarak adlandırılır.
 Merkezde bulunan hub veya anahtar üzerindeki ışıklara bakılarak arızalı
olan istasyon bulunabilir. Bir istasyonun arızalanması ağ trafiğini etkilemez.
Yıldız toplolojisinin özelliklerini şu şekilde özetleyebiliriz:
• Bir istasyonun arızalanması ağı etkilemez.
• Ağa yeni bir istasyon eklemek çok kolaydır.
• Ağ yönetimi çok kolaydır.
• Kurulan ağ elemanlarına göre yüksek hızlar elde edilebilir.
 Ağaç Topolojisi
Ağaç topolojisinin diğer adı hiyerarşik topolojidir. Ağacın merkezinde
sorumluluğu en fazla olan bilgisayar bulunur. Dallanma başladıkça
sorumluluğu daha az olan bilgisayarlara ulaşılır. Bu topoloji çok büyük ağların
ana omurgalarını oluşturmakta kullanılır.
Halka (ring) topolojisi
Bu topolojide her istasyon bir halkanın elemanıdır ve halkada oluşan
bilgi bütün istasyonlara ulaşır. Her istasyon halkada oluşan bilgiyi ve hedef
adresi alır. Hedef adres kendi adresi ise kabul eder. Aksi halde gelen bilgi
işlem dışı kalır. Halkadaki bilgi akışı tek yönlüdür. Yani halkaya dahil olan
bilgisayarlar gelen bilgiyi iletmekle görevlidir. Ancak günümüzde pek çok
halka ağı iki halka kullanmakta ve çift yönlü bilgi akışı elde etmektedir.
Herhangi bir sonlandırmaya gerek duyulmaz.
 Ağ Protokol Standartları
Ağprotokol standartlarıarasında DHCP, DNS, ETHERNET, IP, IPX/SPX ve
TCP/IP protokollerinden bahsedilebilir. DHCP, protokolü BOOTP
protokolünün devamıdır. DHCP, DHCP kullanmak üzere yapılandırılmış
bilgisayarlara merkezi ve otomatik olarak IP adresi atanması ile TCP/IP
bilgilerinin yapılandırılmasını ve bunların yönetilmesini sağlar. DHCP’nin
uygulanması manuel olarak IP adresinin verilmesi nedeniyle ortaya çıkan bazı
problemlerin çözümlenmesini sağlar. Diğer protokoller sonraki modüllerde
ayrıntılıolarak işlenecektir.
 Ağ Çeşitleri
Yerel Alan Ağları
Yerel alan ağları (LAN - Local Area Network) adından da anlaşılabileceği
gibi bir yerleşke veya bir kurum içerisinde oluşturulan, dışa kapalı ağlardır.
Bilgisayarlar arası uzaklık birkaç kilometreden fazla değildir. İstasyonlar
küçük bir coğrafi alan içerisindedir. Yerel ağlar diğerlerine göre daha hızlı
çalışırlarken megabit gibi hızlara erişirler.
Örnek olarak, evlerde veya işyerlerinde
oluşturulan ağlar yerel alan ağlarına girer.
Genellikle internet paylaşımının gerçekleştirilmesi
, çok kullanıcılı basit programların kullanılması
veya çok kullanıcılı oyunların oynandığı ağlardır.
 GenişAlan Ağları
Birbirlerine çok uzak yerel ağların bir araya gelerek oluşturduğu
genişağlardır. (WAN – Wide Area Network ) Ağlar arasıbağlantıfiber optik bir
kablo ile olabileceği gibi uydular üzerinden de sağlanabilir. Bu ağlarda
kullanılan teknolojiler LAN’lardan farklıdır.Yönlendirici (router) ve çoklayıcı
(repeater) gibi ağ elemanlarının kullanılması gerekir.İstasyonlar çok genişbir
coğrafi alana yayılmıştır.
Metropol - Alan Ağları(MAN)
Metropolitan ağlar (MAN – Metropolitan Area Network ) yerel alan
ağlarından biraz daha büyük ağlardır. Üniversitelerde, büyük iş yerlerinde
oluşturulan ağlar bu kategoriye girer. Ülke çapına yayılmış organizasyonların
belirli birimleri arasında sağlanan veri iletişimi ile oluşan ağlardır.
 Depolama – Alan Ağları( San )
Sunucular, saklama ortamı olarak üzerlerine düşen görevi yapmasına
karşılık, kapasiteleri sınırlıdır ve aynıbilgiye birçok kişi erişmeye çalıştığında
darboğaz oluşabilir. Bu yüzden birçok kuruluşta teyp üniteleri, RAID diskler
ve optik saklama sistemleri gibi çevrebirimi saklama aygıtları
kullanılmaktadır.
Özel Sanal Ağlar (VPN)
Sanal ve özel ağlar (VPN - Virtual Private Network), yerel internet servis
sağlayıcı ve kurumsal yerel ağlar arasında güvenli bir tünel üzerinden veri
iletimi gerçekleştirerek çalışır. Bir çok ağ donanımı üretici internet gibi,
paylaşılmış veri ağları üzerinden tünelleme ve şifreleme yapabilme yeteneğine
sahip donanımlarıpiyasaya sunmaktadır. Kurumsal ağlarını daha önceden bir
takım güvenleri nedeni ile internete bağlamayan şirketleri yeni VPN
teknolojileri ile güvenli bağlantılar sağlayabilecekle
 AğCihazları
AğKartı( NIC- Network Interface Kart )
Bilgisayarları ve diğer cihazları ağa bağlamada kullanılan kartlardır. Ağ kartı NIC
(Network Interface Card) olarak da adlandırılır. Veriler bilgisayarda ikilik sistemde
işlenirler. Ağkartlarıbu verileri elektrik, ışık veya radyo sinyalleri ile diğer bilgisayarlara
iletir. Ağkartlarıhız ve bağlantıyollarıbakımından da farklılık gösterir. ISA, PCI, USB,
PCMCIA gibi bağlantı yuvalarını kullanan ağ kartları vardır. Günümüzde en çok
kullanan ağkartlarıpci bağlantıyuvalarınıkullanmaktadır. Bir ağ tasarımı yaparken ağın
hızı, maliyeti ve kablolama şekline göre bir seçim yapılmalıdır. Bu seçimler şunlar
olabilir.
Protokol Kablo Hız Topoloji
• Ethernet UTP, Koaksiyel 10 – 100 Mbps Ortak yol,Yıldız, Ağaç
• Token Ring UTP 4 – 16 Mbps Yıldız – Mantıksal halka
• FDDI Fiber optik 100 Mbps İkili Halka
• ATM UTP, Fiber optik 155 – 2488 Mbps Ortak yol, yıldız, halka
Yerel Ağ Kablolama
 BAKIR KABLOLAR
Çeşitli metallerden yapılmış birçok kablo türü olmasına rağmen, ağların
çoğunda bakır kullanılır; çünkü bakırın elektrik akımına karşı olan düşük
direnci sinyallerin daha uzağa taşınmasına olanak verir. Bu sebepten, ağ
uzmanları bazen kablo yerine bakır terimini kullanmayı tercih ederler.
Koaksiyel Kablo
Koaksiyel kablo, elektriksel gürültünün yoğun olduğu çevre şartlarında
kullanımı en uygun olan bakır kablo çeşididir. 1950’lerde AT&T Bell
laboratuarları’nda geliştirilmiştir
 Koaksiyel kabloların uygulama alanları; televizyon, CATV (Community
Antenna Television), telefon ağları ve yerel alan ağlarıdır. Bu kablolar uzun
mesafeli telefon ağlarında uzun yıllar yaygın olarak kullanıldı, ancak bu
alandaki yerini fiber optik kablolara ve uydu sistemlerine bırakmıştır. Yerel
alan ağlarında ise çift bükümlü kablolarla olan yarışını kaybetmek üzeredir.
Günümüzde ise en yaygın olarak televizyon ve kamera sistemlerinde
kullanılmaktadır.

Yerel ağlarda kullanılan koaksiyel kablolar genellikle kablonun çapına göre

çeşitlere ayrılırlar. Kablonun çapı empendansı ve sinyal yayılma mesafesini de
doğrudan etkilemektedir. Buna göre kalın (Thicknet) ve ince(Thinnet) olmak
üzere ikiye ayrılır.
Kalın Koaksiyel Kablo (Thicknet-10Base5)
Kalın koaksiyel kablo yaklaşık 1 cm kalınlığında, Ethernet ağlarında kullanılan bir
kablodur. Genellikle sarı bir kılıfı bulunduğundan “Yellow Ethernet” (Sarı Ethernet)
olarak da isimlendirilir.
İnce Koaksiyel Kablo (Thinnet-10Base2)
İnce koaksiyel kablolar 1980’lerde ve 90’ların başında Ethernet ağlarının en yaygın
kullanılan kablosuydu. Bu kablolar, kalın olan tipleri gibi modern bilgisayar ağlarında
pek görülmez. Ama yine de eskiden kurulmuş olan ağlarda ya da küçük işyerlerinde
belki rastlayabilirsiniz.
Konnektörler
Konnektörler koaksiyel kabloyu ağ cihazına ve bilgisayarlara bağlamada kullanılırlar.
Konnektör tipleri genellikle ince ve kalın koaksiyel kablolara göre değişmektedir.
Bilgisayar ağlarında kullanılmayan diğer koaksiyel kablo çeşitlerinde ise farklı tiplerde
konnektörler vardır.
Kalın koaksiyel kablolarda AUI (DIX yada DB15) ve N serisi konnektörler
kullanılır.

İnce koaksiyel kablolarda BNC denilen konnektörler kullanılır.

Fiber Optik Kablo
1966 yılında Charles Kao ve George Hockham cam fiber üzerinden veri aktarımı da
yapılabileceği fikrini ortaya attılar.Sonraki dönemlerde fiber üzerindeki kayıp oranları
o kadar az seviyelere indirildi ki, fiber veri aktarımı için bakır'a göre çok daha avantajlı
bir konuma geldi. Fiber'in en önemli özelliği elektomanyetik alanlardan hiç
etkilenmemesidir
Fiber optik kablo, ortasında bir kaç kat koruyucu madde ile sarılmış cam olan kablodur.
Elektronik sinyaller yerine elektriksel parazitlerin oluşmasını engelleyen ışık iletir. Işık
iletimi, büyük miktarda elektrik parazitleri olan ortamlar için idealdir. Elektrik
parazitlerinden etkilenmemesi, aydınlatma ve neme karşı dayanıklılığı özellikle çevre
şartlarının ağır olduğu ortamlarda yerel alan ağı kurulumlarında sıklıkla kullanılmasını
sağlamıştır.

• Her bir fiberden tek yönlü haberleşme sağlanır. İki yönlü bir haberleşme için
en az iki fiber gereklidir. Veya bir fiberde hem veri gönderimi hem de verinin
alımını sağlayan iki ayrı yol olmalıdır.
ÇİFT BÜKÜMLÜ KABLO
Bükümlü çift kablo telefon sistemlerinde de kullanılır. Bu tür kablolarda
çıplak
kabloların her biri bir yalıtım malzemesi (örneğin plastik) ile giydirilir ve
kablolar çiftler halinde birbirine bükülür.
STP Kablo (Korunmalı Çift Bükümlü Kablo – Shielded Twisted Pair)
Bu tip kabloda dolanmış tel çiftleri koaksiyel kabloda olduğu gibi metal bir
zırh (lifler) ile kaplıdır. Dışarıdan gelen her türlü gürültüye karşı korumalı bir
kablo çeşididir. Ethernet ağlarında kullanılabilen bu kablo, koaksiyel
kablolardan farklı olarak verinin taşındığı devrenin bir parçası olmadığı için
mutlaka her iki sonda da topraklandırılmalıdır
UTP Kablo

UTP kablo sadece bilgisayar ağlarında kullanılmaz. Oldukça yaygın olan bir başka
kullanım alanı daha vardır: Telefon hatları… UTP kablo telefon hatlarında da kullanılır
fakat bilgisayar ağlarındaki kullanımı bu alanın önüne geçmiştir ve UTP kablo
bilgisayar ağlarıyla özdeşleşmiştir.
Yapısı koaksiyel kabloya göre oldukça basit olan bakır kablo çeşitidir. İçerisinde 4 çift
bakır kablo bulunur. Kabloların birbirleri üzerindeki elektromanyetik etkisini azaltmak
için, bakır kablolar ikişer ikişer sarılı durumdadırlar.
Konnektör
Çift bükümlü kabloları sonlandırmak için RJ(Registered Jack) serisi
konnektörler kullanılır. RJ serisinde onlarca konnektör çeşidi vardır. Bunların
içinde en yaygın olanları telefon sistemlerinde kullanılan Kategori 2 (Cat2)
kabloları sonlandıran RJ-12 ve UTP ile STP kabloların sonlandırılmasında
kullanılan RJ-45 konnektörleridir.
 Kablo Hazırlama İşlemi
Düz Kablo
 Kablo hazırlarken kablonun nereye takılacağı önemli bir sorudur. Bu
sorunun cevabına göre bağlantı şekli seçilir.
Eğer kablo bir PC’den bir ağ cihazına takılacaksa kablonun her iki
ucundaki konnektör de aynı standarda göre hazırlanmalıdır. (Düz
Bağlantı) ( 568A -568A ya da 568B -568B)
Çapraz Kablo
Kablo bir ağ cihazından diğer bir ağ cihazına ya da bir PC’den diğer bir PC’ye
takılacaksa o zaman kablonun uçlarındaki konnektörlerden birbirinden farklı
standartlara göre hazırlanmalıdır. Çapraz bağlantıda 2 ve 6. sıradaki uçlar ile 1
e 3. sıradaki uçların yeri kendi aralarında değiştirilmektedir. (Çapraz Bağlantı)
( 568A -568B ya da 568B - 568A)
 568A 568B
Kablo Sıkma Pensesi Kablo Temizleme, Soyma, Koruma ve Kesme Aletleri
Kablo Test Cihazı

Lan Kurulumu İçin Gerekenler

Bir yerel alan ağı (LAN) kurulumu için gerekenleri iki grupta inceleyebiliriz.
Bilgisayarlarda ve ağ ortamında bulunması gerekenler diye ayırabiliriz.

Bilgisayarlarda Bulunması Gereken Donanım ve Yazılımlar

Bir bilgisayarda her şeyden önce ağ kurulumunu destekleyen bir işletim sistemi olması
gerekir. Günümüzde kullanılan işletim sistemleri bu ihtiyacı karşılamaktadır.
Bilgisayarların ağa bağlanabilmeleri için her bilgisayarda bir ağ kartı gereklidir.
Günümüzde ethernet ağları çok yaygın olduğu için bu kart ethernet kartı olarak
anılmaktadır. Bu kartın bilgisayara takılması ve çalışabilir hale getirilmesi gereklidir.
Ağ Ortamında Bulunması Gereken Donanımlar

Bilgisayarlar ağa bağlanmaya hazır ise yapılacak olan iş ağ topolojisini ve

teknolojisini seçmek olacaktır. Günümüzde yerel alan ağlarında genellikle yıldız topoloji ve
ethernet teknolojisi ile kurulan ağlar yaygındır. Bunun dışında token ring ya da FDDI
teknolojisiyle kurulan ağlar da mevcuttur.
Lan Teknolojileri
Ethernet
Yerel bir ağda bulunan bilgisayarların birbirleriyle
haberleşmesini sağlar. Her bilgisayara ağ kartlarından bir tane takılır ve sonra da, kablo (ya da
bazen telsiz) bağlantılarla bilgisayarlar arasında bir ağ oluşturulur. Yerel ağlarda günümüzde her
bilgisayar HUB, SWITCH vb. denilen ve tüm bilgisayar bağlantıların tek bir noktada toplandığı
ve böylece yerel ağın oluşturulduğu topolojiler sıkça kullanılır.
ethernet ağlar broadcast ile çalışan ağlardır. Yani ağdaki bir bilgisayarın gönderdiği bir veri ağdaki
her bilgisayar tarafından görülmekte ama veri üzerinde MAC
adresi bulunan bilgisayar tarafından işlenmektedir.
 Jetonlu Halka (Token Ring)
Bu sistemler pahalı fakat ağ problemleri az olan sistemlerdir. Bu ağ protokolü
yapısında ağda bir jeton bulunur. Bu jeton ile birbirlerine ulaştıracakları bilgi paketleri
taşınır. Ağ ortamında bilgisayarlar arası bilgi alış/verişi sırasında, bilginin bozulmasını
engellemek ve hızlı bir biçimde elektronik ortamda taşınmasını sağlamak için, bilgi
belli byte uzunluklarında parçalara ayrılır. Çeşitli standartlara göre düzenlenen ve paket
adı verilen yapılar halinde bilgisayarlar arası iletişim kanalında taşınır.

FDDI (Fiber Distributed Data Interface)

1980’li yılların ortalarında yüksek hızlı bilgisayarların geliştirilmesiyle ortaya çıkmış
bir standarttır. Bu standart günümüzde ethernet kadar yaygın değildirFDDI
kablolamada çift kablolama tekniği kullanılır. Bu durumda bir taraf saat yönünde iletim
yaparken diğer taraf saatin tersi yönünde iletim yapar.FDDI’da A ve B sınıfı olmak
üzere iki istasyon vardır. A sınıfı istasyonlar hayati önemli veriler ilettiğinden her iki
fibere de bağlanır. B sınıfı istasyonlar ise fiberlerden sadece birine bağlanır.
Lan Cihazlarının Bağlantıları
 Ağ Kartı (Network Interface Card)

Ethernet kartı, bilgisayar ağlarında bilgisayarla ağ arasında iletişimi sağlar.

Anakartın genişleme yuvalarına takılır. Diz üstü bilgisayarlarda PC Card
(PMCIA) soketine veya paralel porta bağlanır. Ethernet kartlarına network
kartı, ağ arabirim kartı gibi isimler de verilmektedir. Her ağ kartının üretimden
itibaren kendine ait farklı bir tanımlama numarası olduğundan, ağ üzerindeki
diğer ağ kartlarından ayırt edilebilir. Bu tanımlama numarasına MAC (Media
Access Control) adresi de denir.
 Ethernet kartı gönderilecek verileri alır, paketlere böler, varış yerine iletir ve
paketleri gerçek veri veya dosya yapısına geri çevirir. Yol boyunca kart
üzerindeki yazılım, bilginin doğruluğunu garantilemek üzere iletim boyunca
veri kaybının olup olmadığını anlayabilmek için hata kontrolü yapar.
Hub
Küçük bir ağ kurulmak istendiğinde bilgisayarları birbirine bağlamak için merkeze
konulan bir cihazdır. Hiçbir yönetimi olmayıp sadece bilgisayarları birbirine
bağlar. İki bilgisayar arasında veri transfer edileceği zaman veri portlardaki tüm
bilgisayarlara gönderilir ve hedef bilgisayar veriyi alır. Bu yüzden ağda fazla trafik
oluşturmaktadır. Günümüzde switchlerin fiyatları ile hubların fiyatları aşağı yukarı
aynı olduğu için küçük ağlarda da artık switch kullanılmaya başlanmasıyla hublar
pek kullanılmaz olmuştur.
Anahtar Cihazı (Switch)
Switch’ler daha kompleks ve daha verimli hublardır. Portları arasında direk kanal
oluşturma yeteneği vardır. Switchler portlarındaki cihazların adreslerini tutar. Bu
sebeple iki bilgisayar arasında veri transfer edileceği zaman veri sadece hedef
bilgisayarın bağlı olduğu porta gönderilir. Bu yüzden network performansını arttırır.
Geçityolu (Gateway)

Geçit Yolu Aygıtlarının yetenekleri anahtar ve yönlendiricilerden

fazladır. Farklı yapıdaki ağlar bunlar aracılığıyla birbirlerine
bağlanabilir. Kişisel bilgisayarlardan oluşan bir Nowell ağı,
UNIX işletim sistemine sahip bilgisayarların oluşturduğu diğer
bir ağa geçit yolu aygıtları aracılığıyla bağlanabilir. Ağlardaki
kaynaklar kullanıcıya hissettirilmeden ortak olarak kullanılır.
Köprü (Bridge)

Köprüler; ethernet üzerinde, aynı protokolü kullanan alt-ağları birbirine bağlar.

Köprüler, hangi veri paketlerini kabul edip hangilerini edemeyeceklerine karar vermek için
ethernet adreslerini kullanır.Bu cihaz yönlendiricilerinin sık kullanılması ve ucuzlayan maliyetleri
sonucunda günümüzde çok sık kullanılmamaktadır. Köprü türü cihazlar, genel olarak benzer
teknolojiye sahip LAN’ları birbirine bağlamak için kullanılır. Bağlantı sonucu LAN’lar mantıksal
açıdan yine tek bir LAN olur.
 
Köprüler, adreslerin hangi ağa ait olduğunu içeren bilgileri tutar. İki bağımsız ağ
arasına konan köprü her iki tarafa da aktarılmak istenen paketleri inceler. Eğer paket karşı
ağda bulunan bir yeri adresliyorsa, o paketi diğer ağa aktarır; aksi durumda paketi süzer ve
karşı tarafa geçirmez.
 
Trafik yoğunluğu ayrıştırılmış olur, aynı ağı destekleyen trafik diğer ağları etkilemez.
Herhangi bir ağda olabilecek bir hata veya arıza diğer ağlara yansıtılmamış olur. LAN’ların
etkin uzunluğu artırılmış olur.
Tekrarlayıcı (Repeater)
Aktif bir ağ (network) cihazıdır. Bu cihazın amacı çeşitli
sebeplerle zayıflamış olan sinyali kuvvetlendirerek ortama geri
salmaktır.
Örneğin UTP kablo üzerinden taşınan sinyallerin 180m ve üzeri
mesafelerde zayıflaması ve kullanılan sinyal kaynağı ve alıcının
türüne göre hiç okunamaması söz konusudur. Bu durumda 180m
üzerindeki mesafelere UTP kablo ile sinyal taşımak için belirli
aralıklarla tekrarlayıcılar yerleştirilebilir. Örneğin 1km mesafeye
sinyal taşımak için her 100m mesafede bir tekrarlayıcı kullanılarak
toplam 10 tekrarlayıcı ile sinyal bozulmadan taşınabilir.
 Tekrarlayıcıların ( repeaters ) sık kullanıldığı ortamlar kablolu
ortamların aksine kablosuz ortamlardır. Çünkü kablolu
ortamlarda her aktif cihaz (router, switch, hub vs.) birer
tekrarlayıcı olarak çalışır. Kablosuz ortamlar ise daha çok
sinyalin uzun mesafeli taşınması istenen (genelde geniş ağ ( wide
area network ( wan ) ) ve genelde engelli ( coğrafi şartlar , dağlar,
bulutlar vs.) ortamlardır.
Repetear' mızın sağlıklı çalışabilmesi için modem den aldığı
sinyalin en az %50 olması gerekmektedir
Yönlendirici (Router)
Networkleri birbirlerine bağlar ve internet üzerindeki trafiğin yönetilmesi
işinin çoğunu üstlenir. Router’lar, internet üzerinde yol alan paketleri inceler
ve verinin nereye gittiğine bakar. Verinin gideceği yere dayanarak, paket en
uygun şekilde yönlendirilir.

Genelde başka bir router’a gönderilir ve oradan da bir sonraki router’a

gönderilir. Bu böylece devam eder. Basitçe yol ayrımlarında yönlendirme
yaparak paketlerin ulaşacakları noktalara daha hızlı ulaşmalarını hedeflerler.
Aslında yönlendiriciler basit birer bilgisayardırlar ve üzerlerinde birer işletim
sistemi yüklüdür. Genelde bu işletim sistemi sadece yönlendirme amacıyla
yazılmış ve daha hızlı çalışması için diğer bütün özellikleri kaldırılmıştır.
 Yönlendiriciler doğası gereği birden fazla ağ arayüzüne (network interface)
sahiptirler ve bu arayüzler arasında yönelndirme işlemi yaparlar. Bu arayüzlerin
baktığı ağlara alt ağ (subnet) adı verilir ve amaç bu ağlar arasında gidip gelen
paketlere yönlendirme yapmaktır. Temel olarak bir yönlnedirici kendi ağında
dolaşan paketler için yönlendirme yapmaz bu paketleri o ağda bırakır, böylelikle
ağ trafiğini azaltmış olur.
Bir yönlendirici internet protokolü seviyesinde IP adreslerine bakarak yönlendirme
yapar.
 Ortam Dönüştürücü (Transciever)
Ortam dönüştürücüler, farklı fiziksel yapıya sahip uçların birbirine
bağlanması için kullanılır. Örneğin, bir ağda uzak bir mesafedeki (mesela 1
km) bir bilgisayarı ağa bağlamak için fiber optik kablo kullanmak
istediğimizi düşünelim. Mevcut yerel alan ağımızın UTP Cat5e kablolardan
oluştuğunu farz edelim. Uzak noktadaki bilgisayara kadar döşemiş
olduğumuz fiber optik kablonun ethernet RJ45 sistemine dönüştürülmesi
gerekmektedir. Bu işlem her iki uç için de gereklidir. İşte bu durumda ortam
dönüştürücü (tranciever) denilen cihazlar istediğimiz işlemi yapmamızı
sağlar ve uzak noktadaki bilgisayar yerel alan ağımıza katılmış olur.
Ortam dönüştürücülerin çok çeşitli varyasyonları vardır. Mesela Fiberden
RJ45’e AUI‘den RJ45’e, RJ45’ten BNC’ye gibi farklı biçimlerdeki
ortamları birbirine dönüştürmekiçin kullanılırlar.
 Birleştirici (Concentrator)
 
Bir çeşit hub cihazıdır denilebilir. Değişik fiziksel
arayüze ve farklı protokollere sahip bağlantıların bir
noktada toplanması ve aralarında geçiş yapılmasını
sağlayan cihazdır.
Birleştiriciler genelde şaseli yapıdadır.
 
Ana Makineye Bağlanabilirlik
 
Ağ iletişim kuralları ve fiziksel ağ gereksinimlerinin bilinmesine ihtiyaç kalmadan
LAN kurulumu yapılarak ağ ortamındaki makinelerin iletişimi sağlanabilir.
 
Windows, ağ kesimlerini şeffaf şekilde birbirlerine bağlayabilen bir ortam erişimi
denetimi (MAC) köprü bileşeni bulundurmaktadır. Windows içine dahil edilmiş MAC
köprüsü, tüm ağın tek bir IP alt ağı gibi çalışmasını sağlar.
Köprü, iki veya daha çok fiziksel ağı birbirlerine bağlayan bir ağ aygıtıdır. Ağ
üzerindeki donanım aygıtlarının bir listesini bulundurur ve alıcının ağda olup olmadığını
görmek için her veri iletiminin adresini denetler.
Köprünün birincil kurulum yöntemi Ev Ağı Sihirbazı’dır. Ancak, sihirbazı
çalıştırmadan da köprü hızla kurulabilir, yapılandırabilir ve kaldırabilir.
Aşağıdaki durumlarda köprünün el ile yapılandırılması gerekebilir:
 Bilgisayarda birden çok bağdaştırıcı var ve bunlarla köprü oluşturulması
isteniyorsa,
 Varolan bir köprü üzerinde düzenleme yapılacaksa,
 Ana makinesi üzerinde varolan köprüden herhangi bir kesimin kaldırılması
isteniyorsa.
Eşten Eşe Bağlantı
Peer-to-peer network ya da P2P olarak tanımlanır. 2 veya daha fazla PC
arasında veri kopyası oluşturmak için kullanılan network program
protokolüdür. Kelime anlamı olarak "eşler arası" veya“eşten eşe” şeklinde
tanımlansa da, "kullanıcıdan kullanıcıya" şeklinde de
tanımlayabiliriz.Tanımlamaları biraz daha açacak olursak, P2P bağlantı, en az
iki bilgisayar arasında kurulan bağlantı ile karşılıklı dosya alışverişinin
yapıldığı bir bağlantı şeklidir.
Eşten eşe ağda tüm bilgisayarlar eşit durumdadır. Ağdaki her bilgisayar
kendikaynaklarından sorumludur. Hem sunucu (server) hem de istemci (client)
görevini üstlenmiştir. Kendi kaynaklarını kullanıma açtığı durumda ağdaki
diğer bilgisayarlar verilen erişim haklarına göre o bilgisayarın kaynaklarına
erişebilir ve kullanabilir.
 Her bilgisayar, kendi kaynakları için erişim haklarını düzenleme yetkisine
sahiptir. Ağdaki başka bir bilgisayarın izin verdiği ölçüde de onun
kaynaklarına erişebilir.

 
İstemci-Sunucu
 
İstemci: Ağda sunucu dışındaki bilgisayarlara, diğer bir deyişle sunucuya bağlı
olarak ağda çalışabilen bilgisayarlara istemci adı verilir. İstemci bilgisayarlar, ağ
üzerindeki kaynaklara sunucunun izin verdiği ölçüde erişebilir ve kullanabilir.
 
Sunucu: Ağ ortamında idari görev yüklenmiş bir bilgisayardır. Tam tanımı
yaparsak: Ağ ve ağ kaynaklarına erişimi denetlemek için bir yazılım
çalıştıran(çok kullanıcılı işletim sistemi) ağ içinde bulunan bir bilgisayardır.
Sunucu veya diğer adı ile server ağda bir yönetici gibi davranır. Ağdaki diğer
bilgisayarlar bir ağ kaynağına ulaşmak istediklerinde sunucuya başvuru. Sunucu
aranılan kaynağın yerini bulur ve başvuruda bulunan kullanıcının erişim
haklarına göre kaynağa ulaşmasını sağlar.
 Sunucu tabanlı ağda server ağın yöneticisi konumundadır.
Ağdaki diğer bilgisayarlardan üstün konumdadır. Ağdaki tüm
kaynaklar ( paylaştırılan uygulama programları, yazıcı, tarayıcı,
disk, faks-modem, internete erişim hakkı) server’a bağlıdır ve
ağ kaynaklarının tek sorumlusu serverdır. Eğer server isterse bu
sorumluluğu ağdaki diğer bilgisayarlara verebilir veya hepsini
kendi kullanır. Ağdaki diğer bilgisayarlar veya diğer
adıyla istemciler ancak server üzerinden ağa bağlanabilir ve
serverın verdiği erişim izinleri dahilinde ağ kaynaklarından
faydalanabilir.
 Sunucu tabanlı ağ (server based network) özellikle şirketlerde
ve bilgi güvenliğininönemli olduğu büyük kurumlarda tercih
edilen bir ağ modelidir.
TCP/IP PROTOKOLÜ
TCP/IP ADRESİNİN SINIFLARI

TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) bilgisayarların

karşılıklı haberleşebilmesi için kullanılan en yaygın protokol kümesidir.
Örneğin internete giren tüm bilgisayar sistemleri TCP/IP protokolünü kullanır.
Ağ üzerinde haberleşecek her sistem birer IP adresi kullanır. Bu IP
adreslerinin her biri birbirinden farklıdır. IP adresleme, TCP/IP protokol
kümesinin yönlendirme katmanı (3.katman) protokolü ile kullanılır.
 1.1. Ipv4
Bilgisayarların birbirleri ile doğru bir şekilde iletişim kurabilmesi
için aynı dili konuşmaları gerekmektedir. IP adresi, bu iletişimin doğru
bir şekilde kurulmasını sağlar. İletişimin düzgün bir şekilde
kurulabilmesi için, ağa bağlanan tüm cihazların IP adreslerinin
birbirinden farklı olması gerekir. Sistemde aynı IP adresine sahip birden
fazla cihaz varsa iletişim kurulamaz ve çakışma meydana gelir.
 Günümüzde Ipv4 (İnternet Protokol Versiyon4) adresleme tipi
kullanılmaktadır. Bu IP adresleme sistemi toplam 32 bitten oluşur. 32
bit, sekizerlik gruplara ayrılarak gösterilir. Her bir sekizerlik gruba
oktet adı verilir. Her bir IP adresinde toplam 4 adet oktet vardır. Bu
rakamlar 0 ile 255 arasındadır.
Örneğin 192.175.32.4 bir IP adresidir. Her bir oktet nokta ile
birbirinden ayrılır. Bu Ipv4 adresleme ile 232 yani 4 milyardan fazla
adres üretilebilmektedir.
 Ipv4 adresi toplam 32 bittir, ve 8 bitlik 4 bölümden oluşur.
11010011.10101011.00010101.10011001
8 bitlik her bir bölüme oktet adı verilir.
11010011.10101011.00010101.10011001
oktet
IP adresleri ikilik (binary) düzende yazılır ancak kolay okumak ve
yazmak için onluk düzene (decimal) çevirilir.
11010011.10101011.00010101.10011001

201.171.21.153
Ipv4 Yayınlar (CAST)

Unicast
Tek bir yöne yapılan yayındır. Kaynak cihaz mesajı, hedefi belirli olan
yöne yollar.

• KAYNAK HEDEF
 Broadcast
Her yöne yapılan yayındır. Belirli bir hedef yoktur, kaynak cihaz mesajı
sistemdeki tüm cihazlara gönderir. Ağa bağlanan bilgisayar çevresindeki diğer
bilgisayarları tanımak için sinyal yayar. Bilgisayarlar ağa ilk girişlerinde
broadcast yayın yaparlar.
 Multicast

Çok yöne yapılan yayındır. Kaynak cihaz, mesajı ağda belirlediği hedef
cihazlara gönderir. Böylece ağda gereksiz bir trafik oluşmaz.
Adres Türleri
Özel Adresler
Bazı adresler belirli amaçlarda kullanılmak üzere ayrılmıştır.
Bunlara özel adresler denir. Bu adresler internete bağlı olmayan
makinelerde, ya da internet bağlantısını proxy server veya NAT
aracılığıyla sağlayan iç networkte bulunan makinelerde kullanılabilir.
Yani bu adresler internete direk bağlı makinelerde kullanılamaz. Özel
IP adres aralıkları aşağıda gösterilmiştir;

10.0.0.0 - 10.255.255.254
172.16.0.0 - 172.31.255.254
192.168.0.0 - 192.168.255.254
 Genel Adresler
Ağa bağlı olan tüm bilgisayarlar birbirleriyle iletişimde bulunabilmek için
IP adresi kullanmak zorundadırlar. Bu nedenle günümüzde Ipv4 adresleme
sistemi kullanılmaktadır.
Sonuç olarak, genel adresler özel adresler gibi önceden belirlenmiş
amaçlar için değil ağa bağlı tüm cihazların birbirleriyle iletişimde
bulunabilmelerini sağlar.
Ip Sınıfları ve Subnet Mask
Kurulacak bir ağ sisteminde yönlendirmelerin ve mesaj alış-verişlerinin
düzgün bir şekilde yapılabilmesi için IP adres yapısının sınıflandırılması
gerekmektedir. Kullanılan IP sınıfında önemli olan ağdaki ihtiyacın en üst
düzeyde karşılanabiliyor olmasıdır.
IP adres uzayı A, B, C, D ve E olarak adlandırılan sınıflara ayrılmıştır. IP
adreslerinin sınıflandırılması sayesinde ağdaki trafik ve router’lara
yerleştirilen yönlendirme bilgileri azalmıştır.
Bu yöntemde adresler aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi iki parçaya ayrılır;
parçanın soldaki kısmı ağ adresi (network address), sağdaki kısmı ise sistem
adresi (host address) olarak adlandırılır.
A Sınıfı
A sınıfı adres alanının formatı;
0 NetID (7 bit) HostID (24 bit)

A sınıfı IP adreslerinin ilk 8 biti ağı (NetID), sonraki 24 biti ağdaki

bilgisayarları (HostID) temsil eder. A sınıfı adresler çok büyük ağları
adreslemek için uygundur.
A sınıfı bir adresin en soldaki ilk biti daima 0 (sıfır) ’dır. Oktet’in
alabileceği en küçük ve en büyük değer;
• Geri kalan 7 bitin hepsi 0 olursa  00000000 = 0
• Geri kalan 7 bitin hepsi 1 olursa  011111111= 127
B Sınıfı
B sınıfı adres alanının formatı;
1 0 NetID (14 bit) HostID (16 bit)

B sınıfı IP adreslerinin ilk 16 biti ağı (NetID), sonraki 16 biti ağdaki

bilgisayarları (HostID) temsil eder. B sınıfı adresler genelde büyük ya da orta
büyüklükteki ağları adreslemek için kullanılır.
B sınıfı adreslerin en soldaki iki biti daima 1 0 (bir ve sıfır)’dır. Oktetin
alabileceği en küçük ve en büyük değerler;
Geri kalan 6 bitin hepsi 0 olursa  10000000 = 128
Geri kalan 6 bitin hepsi 1 oursa  101111111= 191
C Sınıfı
C sınıfı adres alanının formatı;
11 0 NetID (21 bit) HostID (8 bit)

C sınıfı IP adreslerinin ilk 24 biti ağı (NetID), son 8 biti ağdaki bilgisayarları
(HostID) temsil eder. Günümüzde şirketler en çok C sınıfı adres yapısını
kullanmaktadır.
C sınıfı adreslerin ilk 3 biti daima 110 (bir bir sıfır) değerindedir. Oktetin
alabileceği en küçük ve en büyük değerler;
Geri kalan 5 bitin hepsi 0 olursa  11000000 = 192
Geri kalan 5 bitin hepsi 1 olursa  110111111= 223
D Sınıfı

D sınıfı adreslerin ilk dört biti her zaman 1110 (bir bir bir sıfır)
dır. D sınıfı adresler multicast yayınlarda yani aynı anda birden
fazla hedefe bilgi göndermek amaçlı kullanılırlar.
D sınıfı adres alanının formatı;

1110 multicast (28 bit)

E Sınıfı

E sınıfı adreslerin ilk dört biti her zaman1111 (bir bir bir bir)’dir.
E sınıfı adresler İnternet’in ilerideki uygulamaları için ayrılmıştır.
E sınıfı adres alanının formatı;

1111 reserved (28 bit)

 Alt Ağlar

Kurumlarda ağ’lar büyüdükçe ağdaki mesajlaşma trafiği de artar.

Bu trafiği düzenlemek amacıyla ağlar alt ağlara bölünür. Böylece
internet adres yapısı daha verimli kullanılır. Alt ağlar, ağdaki
bilgisayarları gösteren bazı bitlerin ağ numarası olarak kullanılmasıyla
oluşturulur. Böylece bilgisayar sayısı azaltılarak ağ sayısı arttırılır.
Alt ağ yapısı kurumların kullandığı ağ yapısına ve topolojilerine
göre değişir. Alt ağlar oluşturulduğunda bilgisayarların adresleme
işlemi merkezi olmaktan çıkar ve yetki dağılımı yapılır. Dışarıdan bir
kullanıcı alt ağ kullanılan bir ağa ulaşmak istediğinde o ağda kullanılan
alt ağ yönteminden haberdar olmadan istediği bilgisayara ulaşabilir
 NAT İşlemleri
NAT (Network Address Translation- Ağ Adresi Çeviricisi) bir ağda
bulunan bir bilgisayarın, kendi ağı dışında başka bir ağa veya internete
çıkarken farklı bir IP adresi kullanabilmesi için kullanılan bir İnternet
protokolüdür.
NAT, bilgisayarın sahip olduğu IP adresini istenilen başka bir adrese
dönüştürür. Mevcut IP adreslerin yetersiz geldiği durumlar için NAT protokolü
geliştirilmiştir. Her IP adresi internette kullanılamaz, bazı adresler sadece yerel
ağlarda kullanılmak amacıyla özel adresler (private IP address) olarak
ayrılmıştır.
 Bazı kurumlar şirket içindeki iletişimlerinde özel IP adresleri kullanmakta,
dışarıdaki ağlara bağlanırken NAT yapabilen yani ağ adresini dönüştürebilen
routerlar kullanmaktadır. Yani kullandıkları özel adresleri genel adreslere
dönüştürmekte ve bu şekilde dış ağa bağlanmaktadır.
Kullanıcı bilgisayarından bir istek gönderildiğinde bu istek yönlendiricinin
Ethernet arayüzüne (yönlendiricinin LAN tarafına) gelir ve NAT bunu çevirip
diğer arayüze (yönlendiricinin WAN tarafına) yönlendirir ve o bağlantı için
NAT tablosunda bir kayıt tutulur. Bir bilgisayar internete çıkarken iki adet ip
kullanır. Bunlardan birisi LAN IP’si yani iç ağda haberleşmede kullanılan IP
adresi diğeri ise WAN IP’si yani internete çıkarken kullanılan IP adresidir.
Internetten gelen bir paket bilgisayara gelmeden önce yönlendiriciye gelir.
Yönlendirici, gelen paketteki numara ile tablosunda kayıtlı olan (NAT
Tablosu) ip numarasını karşılaştırır ve paketi ilgili bilgisayara yönlendirir.
NAT tablosunda gelen paketle ilgili bir bilgi yoksa paket yönlendirilmez.
NAT server’da IP dönüştürme
IPv6 Adresleri

Ipv6 (IP version6), TCP/IP'nin yeni nesil yönlendirme katmanı protokoludur.

Her geçen gün internete bağlanan bilgisayar sayısının artması 32 bitlik mevcut
Ipv4 adres yapısının yetersiz kalmasına neden olmuştur. Bu nedenle 32 bitlik
Ipv4 geliştirilerek 128 bitlik Ipv6 geliştirilmiştir. Böylece IP adres alanı
oldukça genişletilmiştir.
Çok geniş kitlelerin Ipv4’ü kullanmasıyla oldukça büyük bir güvenlik sorunu
ortaya çıkmıştır. Ipv6 sayesinde güvenlik konusu da geliştirilmiş üst düzeye
çıkartılmıştır. Özellikle Ipv4 sayısında sıkıntı çeken ülkelerde kullanılmaya
başlanmıştır. Birçok cihaz üreticisi de Ipv6’yı desteklemeye başlamıştır.
• Ipv6 ile gelen yenilikler;
•  32 bitlik adres yapısı 128 bite çıkarılmış böylece IP adres sayısı
artmıştır.
•  IPv4’te adres yapılandırması elle veya DHCP gibi bir protokol
kullanılarak yapılır, IPv6’da ise IP adresi yapılandırma işlemi
protokolün içine entegre edilmiştir.
•  IPv6 protokolü başlığında bulunan 8 bitlik öncelik (Traffic Class)
bölümü ile servis kalitesi (QoS) uygulamalarına tam uyumludur. Ses
ve görüntü gibi gecikmeye tahammülsüz bilgilerin taşınmasında çok
yaralıdır.
•  Ipv6 mobil iletişimi desteklemektedir.
•  Ipv6 ile iletişim güvenliği arttırılmıştır.
Bilgisayara statik ip ataması şu şekilde yapılır;
Masaüstünden ağ simgesine çift tıklanır, gelen ekranda “Ağ ve Paylaşım
Merkezi”’ne girilir. Aynı pencerede sol tarafta “Bağdaştırıcı ayarlarını
değiştirin” seçeneğine tıklanır.
Açılan pencerede “Yerel Ağ Bağlantısı” simgesi üzerine çift tıklanır.
Açılan ekranda “TCP/Ipv4” seçeneği seçilerek “Özellikler” komutu tıklanır.
Açılan ekranda “Aşağıdaki Ip adresini
Yine aynı ekranda “Aşağıdaki DNS
kullan” seçeneği seçilir ve sırasıyla IP
adresi, Alt ağ maskesi ve varsayılan ağ
sunucu adreslerini kullan” seçeneği
geçidi değerleri yazılır. seçilerek ilgili DNS bilgileri girilir.
 Ipconfig komutu bir MS-DOS komutudur. Genel olarak bilgisayarın IP adres bilgilerini
öğrenmeyi sağlar. Başlat(Start)  Çalıştır(Run) penceresinde cmd yazıldığında MS-DOS ekranı
açılır.
“ipconfig” komutu parametresi yazılırsa, o cihazın IP adres bilgileri ekrana gelir.
«ipconfig /?»
Bizi Dinlediğiniz İçin Teşekkür Ederiz… 