Pozycje ciała i udogodnienia

stosowane u pacjenta
mgr Magdalena Baniewicz
Pozycja ciała to układ ciała ludzkiego w stosunku
do poziomu, płaszczyzny wyznaczonej np.
przez łóżko pacjenta.

Stosowanie różnych pozycji ciała i udogodnień

pomaga utrzymać określony rodzaj ułożenia
pacjenta.

Celem zmiany pozycji ciała jest przeciwdziałanie

przedłużonemu uciskowi tkanek
Cel stosowanie zmian pozycji ciała
• Złagodzenie dolegliwości bólowych
• Zapobieganie odleżynom, przykurczom, zapaleniu płuc
• Wsparcie czynności życiowych jak oddychanie,
krążenie i trawienie
• Polepszenie samopoczucie chorego
• Stworzenie korzystnych warunków do
przeprowadzenia rehabilitacji, ćwiczeń gimnastycznych
i uruchamiania chorego
• Zachęcanie do samodzielnej aktywności i kontaktów z
otoczeniem
 Profesjonalne udogodnienia
• Podkładki z gąbki gumowej
• Poduszki o różnych kształtach, wypełnione silikonem,
żelem, wodą, powietrzem, styropianem, gorczycą,
wkładem poliestrowym
• Materace przeciwodleżynowe
• Podkłady z gąbki, z tworzywa piankowego (kliny, kostki)
• Lejce, drabinki, uchwyty, stoliki
• Gąbki
• Kółka
• Poduszki karkowe
• Łóżko mechaniczne lub elektryczne
 Nieprofesjonalne udogodnienia
• Kawałki kożucha, runo owcze lub sztuczne
futro
• Poduszki o różnych rozmiarach i z różnym
wypełnieniem
• Koce
 Przeciwwskazania dotyczące zmiany
pozycji ciała

• Stany chorobowe z napadami drgawek, gdzie

dla dobra pacjenta odstępuje się od częstych
zmian pozycji, stosując w zamian materace
przeciwodleżynowe
• Urazy kręgosłupa, miednicy
 Niebezpieczeństwa
• Urazy mechaniczne głowy, kręgosłupa,
stawów pacjenta
• Urazy kręgosłupa występujące u personelu
medycznego podczas zmiany pozycji pacjenta
 Zasady stosowane przy układaniu
pacjenta
• Zaplanowanie pracy przed zmianą
pozycji/udogodnień
• Dostosowanie ułożenia chorego do
zmieniającego się jego stanu
• Ułożenie pacjenta, który ma trudności w
samodzielnej zmianie pozycji ciała należy
zmieniać co 2-3 godziny
• Udogodnienia zastosowane do danej pozycji ciała
układane są od głowy do stóp
• Przed zmianą pozycji udogodnienia wyjmowane
są w kierunku od stóp do głowy
 Zasady stosowane przy układaniu
pacjenta
• Udogodnienia stosowane są w celu odciążenia
miejsc narażonych na ucisk, jednak zbyt duża
ilość udogodnień jest błędem
• Każde zastosowanie udogodnień powinno być
zabezpieczone okryciem ochronnym, które jest
dobrze naciągnięte, bez szwów i załamań od
strony pacjenta
• W ułożeniu pacjenta należy zwrócić uwagę na:
– Symetrię barków i bioder
– Prawidłowe ułożenie głowy
– Ułożenie stóp
 Zasady stosowane przy układaniu
pacjenta
• Po każdym ułożeniu należy dokonać w karcie
pacjenta lub innej dostępnej dokumentacji
wpisu:
– o zmianie pozycji
– godzinę dokonanej zmiany
– rodzaj pozycji
– ewentualnie zastosowane udogodnienia
Złe ułożenie pacjenta może prowadzić
do zniekształceń i powikłań
• Odleżyny
• Przykurcze
• Kurcze mięśni
• Zaniki mięśniowe
• Zapalenie płuc
• Zapalenie żył
• Opadanie stóp
 Pacjentów dzielimy na 3 grupy:
1. Niewymagających specjalnego ułożenia,
którzy wybierają dowolną pozycję ciała i
zmieniają ją samodzielnie w razie potrzeby
2. Niepotrafiących samodzielnie zapewnić sobie
wygodnej pozycji ciała ani dokonać jej zmiany
3. Ze względu na chorobę ułożenie w
konkretnej pozycji jest konieczne lub wynika
ze stosowanej metody leczenia
 POZYCJA NA PLECACH
• Płaskie ułożenie pacjenta
• Pod głowę i krzywiznę lędźwiową zakłada się
małą poduszkę
• Powyżej zgięć kolanowych w poprzek uda -
wałek
• Pod pięty ochraniacze
• Stopy na podpórce
 POZYCJA NA PLECACH
• Można wykorzystać jedną lub kilka poduszek
wypełniających przestrzeń w połączeniu szyi z
klatką piersiową – zmniejsza to napięcie mięśni
szyi, barków i zgięcia szyi.
• Poduszka pod okolicę lędźwiową zmniejsza
napięcie mięśni i zapobiega dolegliwością
bólowym.
• Poduszki powinny tworzyć równię pochyłą, dając
podparcie głowie, barkom , plecom i lędźwiom.
 POZYCJA NA PLECACH
• Ucisk na piętę można zmniejszyć zakładając
wałek pomiędzy podudzie a piętę lub
wykorzystać specjalne ochraniacze.
• Stopy należy zabezpieczyć przed opadaniem
np. wałkiem pomiędzy zakończeniem łóżka a
stopami pacjenta
 POZIOME (PŁASKIE)
UŁOŻENIE NA PLECACH

• Powoduje uspokojenie i odprężenie

• Wskazania:
– Po operacjach
– Urazy czaszki, mózgu
– Urazy kręgosłupa i kości miednicy
 PÓŁWYSOKIE UŁOŻENIE NA
PLECACH
• Wskazane przy codziennej aktywności
• Sposób ułożenia:
– Uniesione wezgłowie
– Poduszki zależnie od upodobań pacjenta (jedna
lub dwie)
– Pozostałe udogodnienia w zależności od
upodobań i stanu pacjenta
 POZYCJA WYSOKA
• Umożliwia aktywność pacjenta, samodzielne jedzenie
• Daje ulgę przy duszności
• Niebezpieczeństwo powstania odleżyn (działanie sił
ścierających na okolicę krzyżową)
• Stosuje się u chorych:
– Z zaburzeniami krążenia i oddychania
– Po operacjach tarczycy
– W przypadku wysokiego ciśnienia śródczaszkowego
 POZYCJA WYSOKA z uwypukloną
klatką piersiową
• Ułożenie pacjenta za pomocą poduszek i/lub
wezgłowia – wezgłowie uniesione, płaska
poduszka pod plecami, miękka poduszka pod
głową
• Pacjenta należy zabezpieczyć przed
zsuwaniem się przez podłożenie poduszki pod
pośladki i zabezpieczyć stopy
• Dodatkowe podparcia pod kończyny górne
POZYCJA WYSOKA z pochyleniem
do przodu
• U pacjentów z dusznością
• Do podparcia kończyn górnych można
wykorzystać stolik przyłóżkowy – ułożyć na
nim poduszki
• Kończyny górne układa się swobodnie na
stoliku z poduszkami
POZYCJA WYSOKA z opuszczonymi
swobodnie kończynami dolnymi
• Kończyny dolne opiera się na stołeczku i
okrywa kocem
 POZYCJA NA BOKU
• Zapobiega odleżynom
• Pozycja bezpieczna
• Zapobiega opadaniu języka i zachłyśnięciu się
wydzieliną
• U chorych z porażeniem połowiczym
• Zapobiega zapaleniu płuc
 POZYCJA NA BOKU – pozycja
bezpieczna
• Plecy powinny być wyprostowane jak u człowieka w
pozycji stojącej
• Głowa ułożona na poduszce, pod poduszką dłoń z
wyprostowanymi palcami
• Druga ręka ułożona z tyłu, odwiedziona w stawie
barkowym i lekko zgięta w stawie łokciowym
• Kończyna dolna dalsza w stosunku do materaca jest
zgięta w stawie biodrowym i kolanowym oraz ułożona
na poduszce
• Należy zabezpieczyć stopy przed opadaniem
 POZYCJA NA ZDROWYM BOKU
• Pacjentów z porażeniem połowiczym układamy na zdrowym
boku
• Układamy jak w pozycji bezpiecznej
• Drugą kończynę górną kładziemy na tułów pacjenta w lekkim
zgięciu w stawie łokciowym, układamy na poduszce
• W dłoń wkładamy miękką piłeczkę, kawałek miękkiego
materiału
• Drugą kończynę dolną (ze zmianami chorobowymi) układamy
zgiętą w stawie biodrowym i kolanowym, opieramy na
poduszce
• Podparte stopy
 POZYCJA NA CHORYM BOKU
• Poduszka miękka pod głową
• Kończyna górna z niedowładem
wyprostowana w stawie barkowym (kąt 90) i
wstawie łokciowym (kąt 180)
• Noga sparaliżowana w lekkim ugięciu w stawie
biodrowym
• Zdrowa kończyna dolna zgięta w stawach
• Podparte stopy
 POZYCJA NA BRZUCHU
• Zapobieganie odleżynom, przykurczom
• Odbarczenie kręgosłupa, mięśni pleców i
pośladków
• Ułożenie lecznicze
 POZYCJA NA BRZUCHU
• Wezgłowie na płasko
• Pod brzuch podkłada się poduszkę, aby
umożliwić fizjologiczne wygięcie kręgosłupa i
zabezpieczyć klatkę piersiową przed uciskiem
• Odwiedzione ramiona na zewnątrz pozwalają
na całkowite rozprężenie klatki piersiowej
• Głowa odwrócona na bok (uwaga na
małżowinę uszną!)
 NISKIE UŁOŻENIE GŁOWY –
POZYCJA TRENDELENBURGA
• Przyczynia się do pobudzenia ważnych dla
życia ośrodków przy utracie przytomności,
wstrząsie, utracie krwi
• Zapobiega zatorom powietrznym i
zaburzeniom ukrwienia mózgu
 NISKIE UŁOŻENIE GŁOWY –
POZYCJA TRENDELENBURGA
• Należy płaszczyznę całego łóżka nachylić pod kątem
10-30 stopni tak by głowa znajdowała się na dole
• Pod głowę mała poduszeczka, zabezpieczająca przed
ześlizgiwaniem się głowy, ale głowa powinna być w
równej płaszczyźnie z resztą ciała
• Udogodnienia jak w pozycji na plecach
• Jeśli nie jest dostępne łóżko z pozycją
Trendelenburga to pod łóżko w części gdzie są stopy
można podstawić krzesło lub specjalne podkładki
 ANTY-TRENDELENBURGA –
NISKIE UŁOŻENIE KOŃCZYN DOLNYCH
• Przyczynia się do zwolnienia krążenia
tętniczego
• Odbarczenie płuc
• Stosowane u pacjentów z zaburzeniami
krążenia tętniczego, po operacjach ze
złamanym kręgosłupem szyjnym
 ANTY-TRENDELENBURGA –
NISKIE UŁOŻENIE KOŃCZYN DOLNYCH
• Płaszczyzna łóżka nachylona pod kątem 30 stopni
• Udogodnienia tak jak w innych pozycjach
• Podparte stopy
• Gdy nie ma możliwości ustawienia tak łóżka to:
– Podkładamy długą płaską poduszkę pod górną część ciała
– Drugą dużą poduszkę układamy od pośladków w górą
– Możemy podłożyć małą poduszeczkę pod głowę
– Wałek pod kolana
– Podpórkę pod stopy oraz podkładki pod pięty
– Poduszki pod kończyny górne
 WYSOKIE UŁOŻENIE
KOŃCZYN DOLNYCH
• Powoduje pobudzenie krążenia żylnego
• Podnosimy dolne części łóżka
• Lub podkładamy poduszki pod kończyny
dolne, tak aby w stawie kolanowym i
biodrowym były lekko zgięte
 Jak przesunąć w łóżku pacjenta
o dużych gabarytach?
• Najlepsze w tym przypadku są ślizgi
• Jeśli nie posiadamy ślizgów to używamy podkładu lub
prześcieradła (lub „windy” jeśli jest podłożona)
• Należy podejść od strony w którą chcemy przesunąć
podopiecznego
• chwytamy za prześcieradło lub podkład i mocno ciągniemy do
siebie
• Pacjent przesunie się wraz z prześcieradłem do zamierzonego
przez nas miejsca niezależnie czy jest to przesunięcie w stronę
wezgłowia czy na boki
• Przy tej czynności zapieramy się nogami (kolanami) o łóżko,
nie pochylamy się, a wykorzystujemy siłę swoich ramion