Busana Adat Jawi

(Busana Kakung Gagrag Surakarta

Hadiningrat)
Jenising Busana Adat Gagrag Surakarta
1.Beskap
2.Attelah
3.Sikepan
4.Taqwa
5.Langenharjan
 Wujud sandhangan manungsa
• Sakabehe wujud ageman kang diagem
dening manungsa kang kasad ing mripat
diarani sandhangan lair
• Sakabehe wujud kahanan manungsa ing
alam donya kang kaya cakra manggilingan
( roda yang berputar ) diarani
sandhangan batin
 Regedan-regedan kang ana ing
sajroning manungsa
• A : Apreori yaiku ora seneng yen wong liya
bahagia
• I : Iri yaiku ora seneng ndelok wong liya
berhasil
• D : Dengki yaiku dendam
• S : Srei yaiku serakah
• Hanyenyandhang menganggo iku dadya sarana
hamemangun manungsa njaba jero, marmane
pantesen panganggonira, trepna pangetrepane
panganggon jumbuhna kalawan kahananing
badanira, pepangkatanira sarta kalungguhanira
( sabda dalem ISKS kaping IX )
• Kang artine : nganggo busana iku dadia
sarana kanggo mbangun manungsa njaba
lan njero, mulane nganggo busana gatekna
wujude, jumbuhna karo kahanan awakmu,
pangkatmu lan kedudukanmu.
 SEJARAH AGEMAN
GAGRAG SURAKARTA HADININGRAT
( PERJANJIAN GIYANTI 13 FEBRUARI 1755 )
• Karaton Surakarta Hadiningrat
kabagi kalih Ngayojakarta
kalihan Surakarta
• Sadaya isen-isen Karaton
kabagi kalih, kalebet Ageman
Surakarta tetilaran saking
Majapahit, Demak kaasta
dhateng Ngayojakarta
• ISKS Paku Buwana III (RMG
Surya Kusumo) Iyasa Ageman
anyar kados ingkang dipun
wuningani ngantos sapriki
 Beskaf
ciri-cirine : • gambare :
• wujude kaya jas, krah
tutup kanthi kancing sisih
tengah
• kancinge sak mengisor
ana 3
• dene kancing sing ana
ing sisih tengen dhadha
amung dinggo aksesoris
• ing mburi mengisor
dikrowok kanggo
nyengkelit dhuwung/keris
 Attela
• ciri-cirine : • gambare :
1. wujude jas tertutup
2. wiwit gulone
sapengisor kakancing
ana tengah
3. lumrahe
kancing/benik ana 5
4. sisih mburi dikrowok
kanggo wadhah
dhuwung/keris
 Sikepan
• Ciri-cirine : • gambare :
1. bentuke kaya Attelah
nanging dibuka ora
dibenikke/ora bisa
kakancingke
2. kancing/benik amung
dinggo aksesoris
3. ing sisih njero dienggoni
rompi putih, gulon tutup
nganggo benik ing tengah
sak pengisor
4. rompi kethok saka njaba
 Taqwa
• ciri-cirine : • gambare :
1. sing ngagem amung
ratu/nata ing karaton
Mataram
2. sing
nganggit/mendesign
yaiku Sunan Kalijaga
3. wujude kaya beskaf
mung pucuke ngisor
sisih ngarep lancip
 Langenharjan
• Ciri-cirine :
• gambare :
1. mirip banget karo busana jas
saka dunia barat TUXEDO
2. tegese sak ngisor gulu tutupe
jas kuwalik mangiwa lan
manengen
3. benike ana 2 utawa 1 kanggo
aksesoris
4. sisih mburi uga krowok
5. klambiing njero rangkep 2
6. njero dhewe "Hem" lengen
dawa kanthi krah ngadeg
nganggo dasi kupu-kupu ireng
 Princian Busana lan Maknane
1. Iket utawa Blangkon • maknane iket "kudu
Iket berpikir kanthi positif
 wujude empat persegi sebab iket lambange
sama panjang
pikiran sing resik.
 menawa taplak meja yen
manganggo dilipet dadi 2
mbentuk segitiga banjur
diubed-ubedne ana sirah
 ing wektu sakiki iket akeh
sing wis digawe kaya topi
sing jenenge "blangkon
iket"
Gambar Blangkon
2. Kulambi utawa klambi
 wujude ana 5 yaiku Beskaf, Attelah, Sikepan, Taqwa, lan
Langenharjan
 maknane yaiku klambi lambang pangrasa, dadi yen
manganggo busana jawa kudu ati kang sareh, sabar
bisa ngrasakake kahanan.
3. Setagen utawa
Paningset
 saka kain dawa udakara
4,5 tekan 5 Meter
 gunane kanggo naleni
jarik ana ing awak/badan,
diubedake sak ngisor
nganthi kenceng
 Anggone ngubedake
setagen diwiwiti saka
ngisor, saben sak ubedan
kudu dikencengake
 maknane Setagen :
talelana kabeh ilmu kang
migunani aja nganthi ucul
4. Sabuk
 kanggo nutupi stagen
 dawane padha karo setagen
 saka jarwo dhosok"diusap lan
dikebuk"
 Di ubedake saka nduwur
mangisor, ubedane
mangiwa,saben sak ubedan
ambane 2 nyari/driji
 maknane sabuk :
bukna samubarang karya,
kang tegese "sempurnakanlah
pekerjaanmu jangan sampai
tersisa".
 Jenising sabuk
• Sabuk cindhe
bakale kang dinggo
saka benang sutra alu
kang wus kacelup
karo werna sing
warni-warni
• Sabuk tenunan
bakale/bahane digawe
saka benang tenun
lumrah, biasane
ulesane/warnane
polos, ana kang
abang, ijo, wungu,
kuning. Kala-kala
diselipi benang emas
kang wujude garis-
garis
• Sabuk celupan
bahane pancen saka
celupan
5. Epek & Timang &
Lerep
 wujude kaya sabuk/setut kang
dinggo sak wise nganggo
sabuk
 maknane "epek" : goleka ilmu
sing migunane sak akeh-akehe.
 maknane "Timang" : timbangen
sakabehe samubarang
sakdurunge dilakoni.
 maknane " Lerep" : Sarehna
pikiran lan atimu yen kabeh wis
dilakoni.
6. Jarik utawa Sinjang
 Dawane jarik 2,5 iket iket/kacu
 ambane jari ana sing 96 cm,
ana uga sing 106 cm
 aturane nganggo jarik
umpama kakung diubedake
saka nengen mangiwa
umpama putri diubedake saka
ngiwa manengen
 Jarik kudu diwiru
yen kakung ambane 3 jari
yen putri ambane 2 jari
 Wiru saka jarwo
dhosok"wiwiren aja nganthi
keliru" ( periksalah semua
pekerjaan jangan sampai
keliru)
 Jarik saka jarwo
dhosok"Hawya seneng gawe
seserik" ( jangan suka
membuat sakit hati orang lain)
Maknane Jarik yaiku Donga
Panyuwunan dhateng Gusti
 Arane sabuk + epek
No Warna Sabuk Epek Arane
1 Ungu Ijo Wredha Ginugah
2 Ijo Abang Mudha
Rumanggang
3 Biru Abang Satriya mangsah
4 Jambon Biru/ireng/wungu Narendratama
5 Kuning Biru/ireng Candra sumunar
6 abang Biru/ireng/ungu Surya sumirat
7. Dhuwung utawa Keris
 Kanggo pelengkap ing tatacara ngagem busana jawa
Maknane : manungsa kudu tansah waspadha jroning
urip, ora oleh lena/lengah ( keris = "Curiga" )
mapane keris ana papat :
 ana mburi madhepe condhong nengen: ngogleng,
gunane kanggo acara mantu
 ana pupu tengen : nganggar keris, gunane kanggo
nalika numpak kuda
 ana ngarep weteng condhong nengen: sikep,
digunakake kanggo para wali nalika nyebarake
agama
 ana mburi ngadeg jejeg : satriya keplayu/dederan,
gunane kanggo sowan menyang wong kang luwih
tuwa lan nalika ibadah
 ana mburi madhepe condhong ngiwa : Kawal, gunane
kanggo mengeti dina adege keraton surakarta
 ana ngarep weteng condhong nengen diwadahi
brongsong/wadah keris: brongsong, digunakake
nalika lunga menyang mancanegara