İLK

YARDIM

ÖĞR. GÖR. ÖZLEM ŞAHİN AKBOĞA

2019- YOZGAT
 TEMEL
YAŞAM
DESTEĞİ
TEMEL YAŞAM DESTEĞİ

– Solunum sistemi ve Dolaşım sistemi

Solunum sistemi

– Solunum; yabancı bir cismin hava yolunu tıkaması, dil kökünün hava yolunu tıkaması, solunum
sistemiyle ilgili hastalıkların şiddetli sonuçları, larinks ödemi ya da spazmı, solunum sistemini
etkileyen yanıklar ya da yaralanmalar, elektrik çarpması, kalp durması, alkol, suda boğulma,
zehirlenme, uyuşturucu ve uyutucu ilaçların aşırı derecede kullanılması ile durabilir.
– Solunum durması sonucunda göğüs kafesinde solunum hareketleri görülmez, ağız ve
burundan nefes sesi duyulmaz, nefes sıcaklığı hissedilmez.
– Solunum durmasına bağlı olarak bir süre sonra dolaşım sistemi de durur.
– Solunum durmuş ise; ilk 2 dakika içerisinde bayılma ve bilinç kaybı, ilerleyen dakikalarda
dolaşım yetmezliği, kalp fonksiyonlarında azalma ve durma, yine daha da ilerleyen dakikalarda
(yaklaşık beş dakikaya kadar) geri dönüşümlü beyin hasarı ve beş dakikadan sonra geri
dönüşümsüz beyin hasarı başlar.
 Dolaşım sistemi

– Dolaşımda temel olarak kalp durması ile durur.

– Kalbi duran kişide nabız alınamaz. Aşırı kan kaybı, elektrik çarpması, şiddetli travma-darbe,
kan akımı yetersizliği, kalbin beslenme bozukluğu, çeşitli kalp hastalıkları, solunum durması,
hava embolisi, sıvı eksikliği, hipoksi, aşırı beden ısısı düşümü, boğulma, zehirlenme,
damarlarda tıkanma, kapakçık sorunları, hipertansiyon gibi durumlara bağlı olarak kalp
durabilir.
– Kalp durmasının belirtileri bilinç kaybı, solunum olmaması, nabzın alınamaması, deri
renginin solması ve cildin soğumasıdır.
– Hangi sebeple olursa olsun solunum ve dolaşım sistemlerinin kısa süreli durması dahi
bedende kalıcı hasarlara yol açacaktır.
Solunum ve kalp durması
nedir?

Solunum arrest: Solunum hareketlerinin durması nedeniyle vücudun

yaşamak için ihtiyacı olan oksijenden yoksun kalmasıdır. Hemen yapay
solunuma başlanmaz ise bir süre sonra kalp durması meydana gelir.

Kardiyak arrest: Bilinci kapalı kişide kalp atımının olmaması

durumudur. Kalp durmasına en kısa sürede müdahale edilmezse
dokuların oksijenlenmesi bozulacağı için beyin hasarı oluşur. Kişide
solunumun olmaması, bilincin kapalı olması, hiç hareket etmemesi ve
uyaranlara cevap vermemesi kalp durmasının belirtisidir.
Vaka

– “Hasan Bey sabah erken saatlerde işe gitmek için evden

çıktığında sokağın başında insana benzeyen bir şeyin
kaldırım kenarına doğru düştüğünü sandı. Hemen telaşla
bu kişiye doğru yöneldiğinde yerde gerçekten uzanmış bir
kişinin yüzüstü yattığını gördü. Hiç hareket etmeden yatan
bu kişi karşısında Hasan Bey ne yapmalıydı?
 Vaka

– İlk aklına gelen işe geç kalma düşüncesiydi. Bu düşünceden hemen

sıyrıldı. Çünkü ortada ciddi bir durum olabilirdi.
– Aklına hemen 112 acil servisi aramak geldi. Yollar boştu, 112 acil
servis 10 dakika içerisinde olay yerine gelir, müdahalelerini yapar, o
sırada Hasan Bey de işe giderdi. Bu çözüm mantıklıydı ancak aklına
bu sırada sürücü belgesi alırken aklında kalan bir bilgi geldi. Eğer bir
kişinin solunumu ve kalbi durmuşsa ve beş dakika içerisinde hayır bir
dakika içerisinde hayır 15 dakika içerisinde beyin ölümü
gerçekleşebilirdi. Tam olarak süreyi hatırlayamıyordu.
– Ne yapmalıydı? Kişiye nasıl bir müdahale yapmamalıydı?”
TEMEL YAŞAM DESTEĞİ

– İlkyardımcı solunumu ve dolaşımı duran bir kişiyle karşılaştığında

(yetişkinlerde hemen 112 acil servisi arayarak bilgi vermeli) kişinin
solunumunu ve dolaşımını geri getirmek amacıyla temel yaşam
desteğine geçmesi gerekir.
– Duran solunumu geri getirmek amacıyla suni solunum ve duran kalbi
çalıştırmak amacıyla yapılan kalp masajı uygulamalarına TEMEL
YAŞAM DESTEĞİ adı verilir.
– Amaç kalbi tekrar çalıştırmak, solunumu geri getirmektir.
– Diğer bir amaç da dışardan göğüs kafesine baskı yaparak (kalbi yer
ve göğüs kafesi arasında sıkıştırarak) dışardan bir kuvvetle kalbin
pompalama görevini yapmasını sürdürmektir.
 Yetişkinlerde Temel Yaşam Desteği-1

– GÜVENLİK: Koruma ilkesi yani çevrenin, ilkyardımcının ve yaralının

güvenliği sağlandıktan sonra ilkyardımcı yetişkin yaralıyı bulduğu
pozisyonda seslenerek ve omuz başlarına vurarak bilincini kontrol
etmelidir. Bilinç kontrolü sonrası herhangi bir yanıt alınamıyorsa bilinç
kapalı olarak kabul edilir.
– Kendiniz, kazazede ve diğer kurtarıcıların güvende olduğundan emin
olunuz.
Kazazedenin yanıtını
kontrol ediniz

– Kazazedeyi omuzlarından kibarca sarsarak, yüksek sesle

“Nasılsınız?” diye sorunuz
– Eğer yanıt veriyorsa, tehlike yaratmadığı müddetçe
kazazedeyi bulduğunuz pozisyonda bırakınız.
– Sorunu bulmaya çalışınız, gerekirse yardım çağırınız.
Düzenli aralıklarla kazazedenin durumunu yeniden
değerlendiriniz.
 Yetişkinlerde Temel Yaşam Desteği-2

– Eğer yanıt vermiyorsa, Yanımızda birisi varsa 112 acil servis arattırılır. Yanımızda birisi yoksa
kişi hemen sırtüstü sert bir zemine yatırılır.
– Hastanın boğaz bölgesinde sıkan kıyafetleri varsa gevşetilir. Hatta hastanın göğüs bölgesi
görünür şekilde açılır. Hastanın ağız içi kontrolü yapılarak ağzında bulunan yabancı cisim
çıkartılır. Yabancı cisim çıkartıldıktan sonra ya da ağzında herhangi bir cisim yoksa kişiye baş
çene pozisyonu verilir.
– Baş çene pozisyonu verirken ilkyardımcı bir elini yaralının alnına bir elini çenesine koyar. Daha
sonra başı geri çeneyi ileri doğru ittirerek kişiye baş çene pozisyonu verir. Bu pozisyon
verildiğinde bilinci kapalı kişilerde dil kökünün geriye kaçması engellenmiş olur.
Hava yolunu açmak için baş geri çene yukarı
pozisyonu nasıl verilir?

– Bilinci kapalı bütün hasta/yaralılarda solunum yolu kontrol

edilmelidir. Çünkü dil geriye kayabilir ya da herhangi bir yabancı
madde solunum yolunu tıkayabilir.
– Önce ağız içine gözle bakılır, eğer yabancı cisim var ise
çıkarıldıktan sonra hastaya baş geri çene yukarı pozisyonu verilir.
– Bir el alına yerleştirilir,
– Diğer elin iki parmağı çene kemiğinin üzerine yerleştirilir,
– Alından bastırılıp, çeneden kaldırılarak baş geriye doğru itilir,
– Böylece dil yerinden oynatılarak hava yolu açıklığı sağlanmış olur.
 Yetişkinlerde Temel Yaşam Desteği-3

– Baş çene pozisyonu verildikten sonra kişide solunumunun olup olmadığını

anlamak için bak dinle hisset yöntemi uygulanır.
– Bak dinle hisset yöntemi ile solunum olmadığı anlaşılırsa ve ilkyardımcı
olay yerinde yalnız ise yani 112 acil servisi daha önce arattıramamışsa bu
kez kendisi 112 acil servisi arar ve 112 acil servise gerekli bilgileri verdikten
sonra temel yaşam desteğine geçer.
– Yetişkinlerde temel yaşam desteği uygulaması KALP MASAJI ile başlar.
– Hasta/yaralının hava yolu açıldıktan sonra, solunum Bak-
Dinle-Hisset yöntemi ile değerlendirilir,
– Normal solunum yoksa( solunum yoksa veya yetersiz ve
düzensiz ise) hemen yapay solunuma başlanır.
Yetişkinlerde Temel Yaşam Desteği-3

– Kardiyak arrestten sonraki ilk birkaç dakikada, kazazede

zorlukla veya sık olmayan, gürültülü bir “gasping” şeklinde
soluyabilir
– Bunu normal solunum ile karıştırmayınız. Bak, dinle, hisset
uygulayarak 10 saniyeden daha uzun olmayan kontrol
süresinde düzenli solunumun olup olmadığı kararını veriniz
Yetişkinlerde Temel Yaşam Desteği-3
Yanıtsız ve Normal Solumuyorsa

– Solunumun normal olmadığı konusunda şüpheniz varsa ya

da normal solumuyorsa CPR başlamaya hazır olunuz.
– Yardıma gelen varsa birisinden acil servisi (112) aramasını
isteyiniz, yoksa kendiniz arayınız.
– Olası ise aramayı yaparken kazazede ile birlikte kalınız.
Yetişkinlerde Temel Yaşam Desteği -4
– Kalp masajında önemli olan doğru yere doğru baskı yapmaktır.
– Kalp bası noktası bulunurken ilkyardımcı bir elinin başparmağını göğüs kemiğinin (halk
arasında iman tahtası) çeneye yakın bitim noktasına; diğer elinin işaret parmağını
diyaframa yakın göğüs kemiğinin bitiş noktasına koyar.
– Aslında ellere iki eşit C harfi şekli verilmiştir. Bu iki eşit C’nin orta noktası yani iki
parmağın temas ettiği yerin altında kalan C bölgesine ilkyardımcı bir elinin
avucunun tabanını koyar. Diğer elini de bu elinin üstüne koyar.
– Parmak uçları kesinlikle gövdeye temas etmemelidir. Parmaklar göğse temas ederse bu
baskı kuvvetinin azalmasına yol açacaktır. Üstteki el, altta bulunan eli yukarıya doğru
çekerek elin ayası ve parmaklarının hasta veya yaralıya temas etmesi önlenir.
– Dirsekleri bükmeden, kollar ve omuzlar düz, hasta veya yaralının üzerine TAM DİK
olacak şekilde pozisyon alınır. İlkyardımcı yaralının üzerine doğru eğilerek dirsekleri
kırmadan yandan bakıldığında göğüs bölgesinin yüksekliğinin 1/3’ü kadar yani 5 cm
kadar çökecek şekilde aşağı doğru dik şekilde bası uygulanır.
– Toplamda 30 kez bu bası uygulanır. Her bası için bir rakam söylenir. Bası temposu
dakikada 100 olacak şekilde ayarlanmalıdır.
– 30 kez kalp masajı yaptıktan sonra kişi hâlen kendine gelmemişse 2 kez suni
solunum yapılır.
Kalp masajı-1

– Kazazedenin yanına çömeliniz.

– Bir elinizin topuk kısmını kazazedenin göğsünün ortasına
yerleştiriniz (kazazedenin göğüs kemiğinin sternum - alt yarısı)
– Diğer elinizin topuk kısmını ilk elinizin üzerine yerleştiriniz
– Parmaklarınızı kilitleyiniz ve kazazedenin kaburgalarına bası
uygulamadığınızdan emin olunuz
– Kollarınızı dik tutunuz
– Karın üst bölgesine ve sternum alt ucuna bası uygulamayınız
Kalp masajı-2

– Kazazedenin göğsü üzerinde dik olarak durunuz ve

sternuma en az 5 cm, ancak 6 cm’den fazla olmayacak
şekilde bastırınız.
– Her göğüs kompresyonundan sonra göğüs üzerindeki
basıyı, eller ile hastanın göğsü arasındaki teması kesmeden
tümüyle serbest bırakınız.
– 100-120 dak-1 hızında tekrarlayınız.
Kalp masajı-3

– Her 30 kompresyondan sonra baş geri, çene yukarı

pozisyonunu vererek hava yolunu açınız.
– Burnun yumuşak kısımlarını işaret parmağı ve baş
parmağı ile kapatınız, el ayanızı alnına koyunuz.
– Ağzın açılmasına izin veriniz ancak çeneyi yukarıda
tutunuz
– Normal bir soluk alınız.
– Dudaklarınızı ağzının çevresine yerleştiriniz, boşluk
kalmadığından emin olunuz.
Kalp masajı-4

– Kazazedenin ağzına normal solunumda olduğu gibi 1 saniye süreyle

üfleyiniz, göğsün kalktığını izleyiniz; bu etkin bir KURTARICI SOLUKtur.
– Baş geri, çene yukarıda olmasını koruyarak, ağzınızı kazazedeninkinden
çekiniz ve göğsün aşağıya indiğini ve havanın çıktığını gözleyiniz.
– Tekrar normal bir soluk alınız ve kazazedenin ağzına bir kez daha
üfleyerek toplam İKİ ETKİN KURTARICI soluk sağlayınız.
– Soluk vermek için kompresyonlara 10 sn’den uzun ara vermeyiniz.
– Ardından ellerinizi gecikmeden sternum üzerinde doğru pozisyona
yerleştiriniz ve 30 kompresyon daha yapın.
– Göğüs kompresyonları ve kurtarıcı soluklara 30:2 oranında devam ediniz
Kalp masajı-5
Eğer Deneyimsiz Ya Da Kurtarıcı Soluk Vermede Yeterli
Değilseniz

– Sadece göğüs kompresyonları ile CPR uygulayınız

– (100-120 dak-1 hızında sürekli kompresyonlar)
 OED (Otomatik
Eksternal Defibrilatör)

– Birini eğer varsa OED’yi bulması ve getirmesi

için gönderiniz.
– Eğer yalnız iseniz, kazazedenin yanından
ayrılmayınız ve CPR’a başlayınız.
– 8 yaş üzerindeki çocuklarda standart OED ler
kullanıma uygundur.
OED Ulaştığında

– OED gelir gelmez.

– OED’yi açınız ve elektrod pedlerini hastanın çıplak
göğsüne uygulayınız.
– Birden fazla kurtarıcı varsa, elektrod pedleri göğüse
yerleştirilirken CPR’a devam edilmelidir.
– OED ritim analizi yaparken kazazedeye kimsenin
dokunmadığından emin olunuz
Şok gerekli ise şok
uygulayınız
– Kazazedeye kimsenin dokunmadığından emin olunuz.
– Önerildiği üzere şok düğmesine basınız. (tam otomatik
OED’ler şoku otomatik olarak verirler)
– Derhal 30:2 oranında KPR’a başlayınız.
– Sesli/görsel komutların önerdiği şekilde devam ediniz.
– Derhal CPR’a tekrar başlayınız. Sesli/görsel komutlara göre
devam ediniz.
Oed Yoksa CPR’a Devam
Ediniz
Şu durumlara dek ara vermeden devam ediniz:
– Sağlık profesyonelleri dur diyene kadar,
– Kazazede tamamen uyanana, hareket edene, gözlerini
açana ve normal soluyana kadar,
– Yorgunluktan tükenene kadar,
Yetişkinlerde Temel Yaşam Desteği -5

– 30 kez kalp masajı yaptıktan sonra KİŞİ HÂLEN KENDİNE

GELMEMİŞSE 2 kez suni solunum yapılır.
– Suni solunum için kişi baş çene pozisyonunda iken ilkyardımcı bir
elinin iki parmağı ile yaralının burun deliklerini kapatır ve diğer
eliyle çenesinden aşağı çekerken yaralının ağzını ağzının içine alarak
her biri bir saniye süren 2 nefes verir.
– Nefes verme işleminde verilen havanın çıkıp çıkmadığı kontrol edilir
ve beklenir.
– Bu şekilde temel yaşam desteği bir döngü hâlinde 30:2 şeklinde
devam eder.
Yetişkinlerde Temel Yaşam Desteği -6
– Temel yaşam desteğinin her aşamasında yaralı kişi kendine gelebilir.
– Bu nedenle ilkyardımcı müdahalelerini yaparken gözünü hasta ya da
yaralıdan ayırmamalıdır. Kişinin vermiş olduğu bir tepki üzerine
derhâl temel yaşam desteği uygulamasını sonlandırmalı, hemen
kişinin solunum ve dolaşımını kontrol etmelidir.
– Kişi gerçekten YAŞAMA DÖNMÜŞSE ikinci değerlendirmeye
geçmelidir. İkinci değerlendirme sonucunda elde edilen bulgulara göre
kişiye gerekli müdahaleler yapıldıktan sonra kişiye uygun pozisyon
(koma, şok ya da yarı oturur) verilmelidir.
– Pozisyon verildikten sonra 112 acil servis gelinceye kadar hasta ya da
kazazede yalnız bırakılmamalı, 3-5 dakikada bir yaşamsal
bulguları değerlendirilmelidir.
– Sadece CPR ile kalbin tekrar çalışması nadirdir.
– Hastanın geri döndüğünden emin olana dek CPR’a devam
ediniz.
– Kazazedenin iyileştiğinin belirtileri:
• Uyanma
• Hareket etme
• Göz açma
Eğer Yanıtsız Fakat
Normal Soluyorsa
– Eğer kazazedenin normal soluğundan eminseniz, ancak
halen yanıtsız ise recovery pozisyonuna alınız

Hastanın kötüleşmesi durumunda tekrar CPR uygulamaya hazır olunuz.

Olay yeri güvenliğini
sağla
 Hasta tepkisiz.
Yakındakilere yardım için seslen.
Mobil cihazla acil yanıt sistemini aktive et
(uygunsa) OED ve acil ekipmanı getir (Yada
bunu yapması için birini gönder)

Ama biz

Türküz
!
 Solunum ve Nefes alıp almadığına yada sadece
nabız kontrolü, gasping yaptığına bak ve nabzı
<10 sn ve aynı kontrol et (eş zamanlı).
anda yapılabilir Nabız 10 sn içinde
kesinlikle hissediliyor mu?

Solunum yok Bu basamağa kadarki tüm

yada sadece senaryolarda Acil Yanı
gasping var, sistemi yada destek t
nabız yok edilmiş ve OED veaktive acil
ekipmanları getirilmiş yada
CA biri getiriyor olmalı.
Yapılması gerekenler
•
•
Hız: 100-120/dk
Derinliği: 5-6 cm(2-2.4 inç)
B
• Her bası sonrası göğüsün tam Yapılmaması gerekenler
gevşemesine izin vermek • Hız: <100/dk >120/dk
• Göğüs basısı kesintilerini en aza KPR • Derinliği: <5 cm >6 cm
indirme 30:2 başla. En • Basılar sırasında göğse dayanmak
• Yeterli düzeyde suni solunum kısa sürede • Göğüs basısına kesintilerine >10 sn ara
sağlamak(30:2 derin soluk vermek
vermek, her bir soluk, göğüsün OED’yi kullan. • Aşırı suni solunum sağlamak
yükselmesini sağlayacak şekilde 1 sn
>)
 KPR
30:2

OED geldi.

1 şok ver. Hemen 2 dakika Ritmi kontrol Hemen 2 dakika boyunca

boyunca KPR’ye devam et.
(Ritim kontrolü OED
tarafından hatırlatılana kadar).
ATS sağlayıcıları devir alana
yada hasta hareket etmeye
başlayana kadar devam et.
et. Şok KPR’ye devam et. (Ritim
verilebilir bir kontrolü OED tarafından
ritim mi? hatırlatılana kadar). ATS
sağlayıcıları devir alana yada
hasta hareket etmeye
Eve Hayı
t r başlayana kadar devam et.
TEŞEKKÜRLER