2009-2010 Eğitim-Öğretim Yılı

1nci Yarıyıl Ara “Mazeret” Sınavı

4ncü Sınıf Uçak Tasarımı
(Hav.Müh.Böl.)
1) [Her seçenek 1 puandır ve cevap kağıdına tüm cümlenin aktarılması yerine
sadece cevapları yazınız, 4 yanlış cevap bir doğru cevabın puanının silinmesi
neden olacaktır] [Toplam 20 puan]
Aşağıdaki test sorularını cevaplayınız.

i) Kanada “ok açısı” verilmesinin genel iii) Subsonik hızlarda turbojet motorlar için
nedeni (c) (a)

a. taşımayı arttırırken efektif kanat açıklığını
azaltmasıdır.
b. subsonic hızlarda manevra kabiliyetini
arttırmasıdır.
c. transonic ve supersonik hızlarda dalga
sürüklemesini azaltmasıdır.
d. kirlenmeyi önleyerek parazit sürüklemeyi
azaltmasıdır.
a. tepki hava hızına göre sabittir fakat
irtifayla birlikte azalır.
b. tepki irtifaya göre sabittir fakat hava
hızıyla birlikte azalır.
c. tepki hem hava hızına gore hem de irtifaya
göre sabittir.
d. tepki hem hava hızıyla hem de irtifayla
birlikte azalır.
ii) Bir kanat için “yüksek açıklık oranı”
seçimi (c )
a. düşük sürtünme sürüklemesi ve yüksek
indüklenmiş sürükleme sağlar.
b. düşük sürtünme sürüklemesi ve düşük
indüklenmiş sürükleme sağlar.
c. yüksek sürtünme sürüklemesi ve düşük
indüklenmiş sürükleme sağlar.
d. yüksek sürtünme sürüklemesi ve yüksek
indüklenmiş sürükleme sağlar.
iv) Yatay ve düşey kuyruklar (d)
a. sadece uçağın kontrolü amacıyla
kullanılır.
b. sadece uçağın kararlılığı amacıyla
kullanılır.
c. uçağın kontrolü ve kararlılığı için
kullanılır.
d. uçağın kontrolü, kararlılığı ve ayarlama
(trimleme) için kullanılır.

Aşağıda verilen yorumların doğru veya yanlış olduğunu belirleyiniz.

v) (D) Sürükleme katsayısı Mach sayısının 1 değerinde maksimum değere ulaşır.

vi) (Y) L/D oranı Reynolds sayısının bir fonksiyonu değildir.

vii) (Y) “T kuyruk” klasik kuyruk geometrilerine göre ağırlık olarak daha hafiftir.

viii) (D ) Kanadın uca doğru “sivriltilmesi” ile kanat üzerinde ideal eliptik taşıma
dağılımına yakın bir dağılım elde edilir.
ix) (D) Kanat profili için profil sürüklemesini kalınlık dağılımı parametresi ve
aerodinamik taşımayı ise kamburluk parametresi belirler.

x) (Y) Kanada verilen “burulma” daha iyi sürükleme dağılımı elde etmek içindir.

Aşağıdaki tabloda belirtilen parametrelere göre düşük ve yüksek

kanat yüklemesi durumlarını karşılaştırınız.
Düşük W/S Yüksek W/S
xi) Kanat alanı Büyük Küçük
xii) Stall hızı Düşük Yüksek
xiii) Kalkış ve iniş Kısa Uzun Kanat profili tipinin Seçenekler
mesafesi etkilediği
xiv) İndüklenmiş Düşük Yüksek özelliklerden 3
sürükleme tanesini belirleyiniz.
xv) Sürtünme Yüksek Düşük xviii) Yatay uçuş hızı . yatay uçuş hızı,
sürüklemesi xix) Pist kalkış . kanat açıklığı,
xvi) Ağırlık Fazla Az mesafesi . kanat oturma
xvii) Manevra İyi Kötü xx) Stall hızı açısı, . pist kalkış
kabiliyeti mesafesi,
. kanat ucu girdap
yapısı,
. kanat ok açısı,
. stall hızı,
2) [20] Uçak kanadında oluşan akım ayrılması yapısının farklı durumlarını açıklayınız.
 “Şişman profiller” (t/c > %14)
Firar kenarında stall:
•  ; türbülanslı sınır tabaka 
• Yaklaşık 100 hücum açısında sınır tabaka firar
kenarında ayrılmaya başlar.
•  ; Ayrılma hücum kenarına doğru kayar.
• Taşımada daha fazla, yunuslamada az değişim.
 “İnce profiller” (%6 < t/c < %14)
Hücum kenarında stall:
• Akım hücum kenarında ve küçük hücum
açılarında meydana geliyor ama hemen yüzeye
yapışıyor: küçük bir etki hissedilir.
•  ; akım tekrar yapışamaz ve komple stall.
• Taşıma ve yunuslamada ani değişim.
• “Çok ince profiller” (t/c < %6)
• Akım hücum kenarında ve küçük hücum
açılarında meydana geliyor ama hemen yüzeye
yapışıyor.
•  ; “akım ayrılma habbeciği” büyür. Profil
habbeciğin tüm yüzeyi kapladığı durumda en
yüksek taşımaya sahiptir.
• Taşımada az ama yunuslamada büyük değişim.
3) [60] Bir jet eğitim uçağının görev tanımı aşağıda sıralanmıştır. (T/W) ve (W/S)
dağılımlarını kalkış hareketi, stall hızı, en iyi menzil yatay uçuş, boşa zaman geçirme
uçuşu ve tavan irtifası için (aşağıda örneği verilen) grafik üzerinde gösteriniz. Uygun
olan çözüm bölgesini boyayınız ve optimum sonucu, grafik üzerinde göstererek,
bulunuz. Bu şekilde elde ettiğiniz optimum sonucu, istatistik verilerden faydalanarak
oluşturulan tablodan bulacağınız (T/W) ve (W/S) oranları ile karşılaştırınız.

For the ceiling constraint, assume the coefficient of lift is that for a minimum power
loiter.
Kalkış hareketi: Deniz seviyesine göre 5500 ft yükseklikteki pistte yerden 50 ft
yüksekliğe kadar 3,000 ft mesafede kalkış yapabilir.
Stall hızı: 135 ft/s, (W/W0 ) = 0.95
Yatay uçuş: 30000 ft irtifada M=0.85, (W/W0 ) = 0.75
Boşa zaman geçirme uçuşu: 15000 ft irtifada M=0.5
Mutlak tavan: 40,000 ft, 800 ft/s, tasarım taşıma katsayısı ile uçuş, (W/W0 ) = 0.7
Uçak özellikleri:
cD 0=0.015, AR=7, e =0.85, cL max = 3.0, c Lmax TO = 2.1
5500 = 0.931, 15000 = 0.634, 30000 = 0.381, 40000 = 0.255,
a15000 = 1060 ft/s, a30000 = 990 ft/s
T/W0 – W0/S grafiğinin elde edilmesi:

i) Kalkış Mesafesi:  W   (TOP)c  T 

LTO
S W 
Koşul:
Deniz seviyesine göre 5500 ft yükseklikteki pistte
yerden 50 ft yüksekliğe kadar 3,000 ft mesafede
kalkış yapabilir.
Veri: cL max TO  2.1
TOP  150

 W0 
  (TOP)
S
(TOP)     400 [lb / ft 2 ]
T 
cLTO  
?  W0 
T  W /S
   2 0
Pistten kalkışa geçerken: W  W0  W0   cLTO (TOP)
T  Tsea level
 5500  0.931 T  1  W0 
    
W
 0 273  S 
ii) Stall Hızı:
1/ 2
 SL  0.002317 slug / ft 3
 2(W / S )   5500  0.931
Vstall  
  SLcLmax  Vstall  135 ft / s
 WTO  1 cLmax  3.0
    SLVstall
2
cLmax
 S take off end 2  WTO  W 
   0.95 TO 
 S takeoff end  S take off  start

W  1 1
  TO    SLVstall
2
cLmax
 S take off start 0.95 2

 WTO  1 1
    0.002317 (0.931)(135) 2 (3.0)
 S takeoff  start 0.95 2

 WTO  lb
   62.1 2
 S  take off  start ft
iii) En iyi menzil şartı ile yatay uçuşu (“seyir tırmanma”): W
 q AecD0 / 3
S
Koşul ve veriler: “jet uçağı”
M = 0.85, h = 30000 ft, , cD 0 =0.015, A=7, e =0.85, W/W0 = 0.75

1
q   SLV 2
2
 30000  0.381 a30000  990 ft / s
q  312.6 lb / ft 2
V
M   V  M  a  841.5 ft / s
a
 SL  0.002317 slug / ft 3

W   W0 
   0.75 
 S  cruise  S 

W  (3.14  7  0.85  0.015)

  0   127.42 [lb / ft 2 ]
W
0.75 0   312.6
 S  (3)  S 
 W
iv) Boşa zaman geçirme uçuşu:
 q AecD0
S
Koşul ve veriler: “jet uçağı”
M = 0.5, h = 15000 ft, , cD 0 =0.015, A=7, e =0.85, W/W0 = 0.55

1
q   SLV 2
2
 30000  0.634 a15000  1060 ft / s
q  206.3 lb / ft 2
V
M   V  M  a  530 ft / s
a
 SL  0.002317 slug / ft 3

W   W0 
   0.55 
 S  loiter  S 

 W0   W0 
0.55   206.3 (3.14  7  0.85  0.015)     198.6 [lb / ft ]
2

 S   S 
 W
v) Tavan irtifası:
 qcL
S
Koşul ve veriler:
h = 40000 ft, V = 800 ft/s, W/W0 = 0.7 tasarım taşıma katsayısı ile uçuş

1 cL  0.5
q   SLV 2
2
q  189.1 lb / ft 2
 40000  0.255

 SL  0.002317 slug / ft 3

W   W0 
   0.7 
 S  ceiling  S 

W   W0 
0.7 0   189.1 0.5     135.1 [lb / ft ]
2

 S   S 
 Loiter
Tavan
Yatay uçuş
Stall hızı
ış
Kalk

 W0   TSL 
   62 lb / ft
2    ? Bu parametreyi belirleyen dönüş hareketi.
 S   W0 
İstatistik verilerden faydalanarak oluşturulan tabloların kullanılması.
T/W0 = aMCmax a C Mmax = 0.85
Jet trainer 0.488 0.728
 (T/W0) = 0.433
Jet fighter (dogfighter) 0.648 0.594
Jet fighter (other) 0.514 0.141
Military cargo / bomber 0.244 0.341
Jet transport 0.267 0.363

Typical take-off (W/S)

Historical trends
lb/ft2 [kg/m2]
Sailplane 6 [ 30]
Homebuilt 11 [ 54]
General aviation (single engine) 17 [ 83]
General aviation (twin engine) 26 [127]
Twin turboprop 40 [195]
 W0 
   62 lb / ft
Jet trainer 50 [244] 2

Jet fighter 70 [342]  S 

Jet transport / bomber 120 [586] Bir miktar küçük
( In mks units, the thrust force is found as (T/W)x(mass)x(g[9.807]) )