FİİLLERİN ANLAM ÖZELLİKLERİ

İŞ - DURUM - OLUŞ FİİLLERİ

MUSTAFA GÜNESER 1
 İŞ (KILIŞ) FİİLLERİ
Kişi ya da varlığın yani öznenin kendi isteği ile gerçekleştirdiği veya gerçekleştireceği fiillerdir.

İş fiillerini anlamanın en basit yolu fiilden önce «onu» sözcüğünü getirmektir. Eğer «onu»
sözcüğünü getirdiğimizde fiil anlamlı oluyorsa iş fiilidir.

• Babamla arabayı temizledik. (onu temizledik)

• Seni dün çarşıda gördüm. (onu gördüm)
• Aradıklarımızı burada buluruz. (onu buluruz)
• Öğretmeni dikkatlice dinledik. (onu dinledik)

MUSTAFA GÜNESER 2
Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili fiillerden hangisi iş fiilidir?

A) Bu soruyu çözene kadar gerçekten çok zorlandım.

B) Babam dün büyük bir balık yakaladı.
C) Küçük çocuk, karanlıkta kalmaktan çok korkuyordu.
D) Herkesin içinde konuşmaya utanmıştı.

MUSTAFA GÜNESER 3
Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili fiillerden hangisi iş fiilidir?

A) Bu soruyu çözene kadar gerçekten çok zorlandım.

B) Babam dün büyük bir balık yakaladı.
C) Küçük çocuk, karanlıkta kalmaktan çok korkuyordu.
D) Herkesin içinde konuşmaya utanmıştı.

MUSTAFA GÜNESER 4
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük iş fiilidir?

A) Sabah uyanınca ilk olarak yatağımı topluyorum.

B) Yarın sabah dokuzda burada buluşuruz.
C) Geceleri karanlıktan çok korkuyorum.
D) Babam işten gelince biraz uyuyor.

MUSTAFA GÜNESER 5
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük iş fiilidir?

A) Sabah uyanınca ilk olarak yatağımı topluyorum.

B) Yarın sabah dokuzda burada buluşuruz.
C) Geceleri karanlıktan çok korkuyorum.
D) Babam işten gelince biraz uyuyor.

MUSTAFA GÜNESER 6
 OLUŞ FİİLİ
Öznenin kendi isteği dışında meydana gelen ve öznedeki kendiliğinden oluşan değişikliği anlatan
fiillere oluş fiilleri denir.
➜ Oluş fiillerinin gerçekleşmesi için zamana ihtiyaç vardır.

«Murat Bey yaşlanmış.» cümlesinde «yaşlanmak» fiili zaman

içerisinde gerçekleşen bir değişimi anlatır. Bu değişim öznenin
iradesi dışında, zaman içerisinde kendiliğinden olmuştur. Yani bir
insan istediği zaman yaşlanamaz. Bu nedenle «yaşlanmak» oluş
fiilidir.

MUSTAFA GÜNESER 7
«Sonbahar gelince yapraklar sarardı.» cümlesinde «sararmak» fiili oluş
bildirmektedir. Çünkü yaprakların sararması için zamana ihtiyaç vardır ve bizim
isteğimizle gerçekleşmez.

«Dışarıda kalan çiviler paslanmış.» cümlesinde «paslanmak» fiili oluş

bildirmektedir. Çünkü çivilerin paslanması için zamana ihtiyaç vardır ve bizim
isteğimizle gerçekleşmez.

«Bahçedeki güller solmuş.» cümlesinde «solmak» fiili oluş bildirmektedir. Çünkü

çiçeklerin solması için zamana ihtiyaç vardır ve bizim isteğimizle gerçekleşmez.

MUSTAFA GÜNESER 8
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde oluş fiili yoktur?

A) Uzun süre dolapta bekleyen ekmek küflenmişti.

B) Sonbaharın gelmesiyle bütün yapraklar sarardı.
C) Aklına gelen her soruyu mutlaka sorardı.
D) Ağaçtaki meyvelerin tamamı olgunlaştı.

MUSTAFA GÜNESER 9
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde oluş fiili yoktur?

A) Uzun süre dolapta bekleyen ekmek küflenmişti.

B) Sonbaharın gelmesiyle bütün yapraklar sarardı.
C) Aklına gelen her soruyu mutlaka sorardı.
D) Ağaçtaki meyvelerin tamamı olgunlaştı.

MUSTAFA GÜNESER 10
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde oluş fiili kullanılmıştır?

A) Son bir yıldır neredeyse hiç sinemaya gidememiş.

B) Yabancı dil bilmediği için İngiltere’de biraz zorlanmış.
C) Küçük çocuk, karanlıkta kalmaktan çok korkuyordu.
D) Sepetteki meyvelerin hepsi çürümüş.

MUSTAFA GÜNESER 11
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde oluş fiili kullanılmıştır?

A) Son bir yıldır neredeyse hiç sinemaya gidememiş.

B) Yabancı dil bilmediği için İngiltere’de biraz zorlanmış.
C) Küçük çocuk, karanlıkta kalmaktan çok korkuyordu.
D) Sepetteki meyvelerin hepsi çürümüş.

MUSTAFA GÜNESER 12
 DURUM FİİLİ
Öznenin içinde bulunduğu durumu anlatan fiillerdir.

➜ Durum fiillerinin başına onu getirdiğimizde anlamsız olur.

«İstediği olmayan çocuk ağlıyordu.» cümlesinde «ağlamak» fiili

çocuğun o anlık durumunu ifade eder ve «onu ağlamak» anlamsız
olur.

«Ders çalışırken uyumuş.» cümlesinde «uyumak» fiili çocuğun o

anlık durumunu ifade eder ve «onu uyumak» anlamsız olur.

MUSTAFA GÜNESER 13
ETKİNLİK
İş Oluş Durum
Mutfak duvarını da turuncuya boyadık.
Küçük çocuk, hastalandıktan sonra çok zayıflamış.
Sana bu konuda bildiğim her şeyi anlattım.
Çocuklar havuzda neşe içinde yüzüyordu.
Zayıflamak için her akşam bir saat koşuyor.
Dün aldığım ekmekler hemen bayatlamış.
Bu olayı kimin yaptığını araştıracakmış.
Kış gelince havalar iyice soğudu.
Davetliler konuşmacıyı dikkatle dinliyordu.
Görmeyeli çocuğunuz iyice büyümüş

MUSTAFA GÜNESER 14
Soru 1
Aşağıdaki cümlelerde yer alan fiillerden hangisi durum bildirmektedir?

A) Canı sıkılınca dışarı çıkıp biraz yürüdü.

B) Marketten annesinin istediklerini aldı.
C) Evdeki eski eşyaları bahçede yaktı.
D) Kış gelince hava erkenden kararıyor.

MUSTAFA GÜNESER 15
Soru 1
Aşağıdaki cümlelerde yer alan fiillerden hangisi durum bildirmektedir?

A) Canı sıkılınca dışarı çıkıp biraz yürüdü.

B) Marketten annesinin istediklerini aldı.
C) Evdeki eski eşyaları bahçede yaktı.
D) Kış gelince hava erkenden kararıyor.

MUSTAFA GÜNESER 16
Soru 2

1. Siparişlerinizi akşamdan istediğiniz yere gönderdik.

1
2. Tüm gün ders çalıştığından çok yorulmuştu.
2
Numaralanmış fiillerin anlam özellikleri aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla
verilmiştir?
A) Oluş-durum B) İş-durum
C) Durum-oluş D) İş-iş

MUSTAFA GÜNESER 17
Soru 2

1. Siparişlerinizi akşamdan istediğiniz yere gönderdik.

1
2. Tüm gün ders çalıştığından çok yorulmuştu.
2
Numaralanmış fiillerin anlam özellikleri aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla
verilmiştir?
A) Oluş-durum B) İş-durum
C) Durum-oluş D) İş-iş

MUSTAFA GÜNESER 18
Soru 3
Aşağıdakilerin hangisinde cümledeki fiilin anlam özelliği yanlış verilmiştir?

A) İstanbul’a ben de sizinle geliyorum. (Durum)

B) Adamın biri sürekli kapıdan bakıyordu. (İş)
C) Attığı gol sonrası oldukça sevindi. (Durum)
D) 8. sınıfa geçtiğinde boyu çok uzamıştı.(Oluş)

MUSTAFA GÜNESER 19
Soru 3
Aşağıdakilerin hangisinde cümledeki fiilin anlam özelliği yanlış verilmiştir?

A) İstanbul’a ben de sizinle geliyorum. (Durum)

B) Adamın biri sürekli kapıdan bakıyordu. (İş)
C) Attığı gol sonrası oldukça sevindi. (Durum)
D) 8. sınıfa geçtiğinde boyu çok uzamıştı.(Oluş)

MUSTAFA GÜNESER 20
Soru 4

I. Okul müdürü, ders programını yine değiştirdi.

II. Ben de bu programa katılacağım.
III. Dolaptaki tüm buzlar erimiş dün gece.
IV. Hafta sonu geziye gitmeyi planlamıştık.

Numaralanmış cümlelerin hangilerinde iş fiili kullanılmıştır?

A) I ve II. B) I ve IV. C) II ve III. D) III ve IV

MUSTAFA GÜNESER 21
Soru 4

I. Okul müdürü, ders programını yine değiştirdi.

II. Ben de bu programa katılacağım.
III. Dolaptaki tüm buzlar erimiş dün gece.
IV. Hafta sonu geziye gitmeyi planlamıştık.

Numaralanmış cümlelerin hangilerinde iş fiili kullanılmıştır?

A) I ve II. B) I ve IV. C) II ve III. D) III ve IV

MUSTAFA GÜNESER 22
Soru 5
Aşağıdaki cümlelerden hangisi iş bildirmektedir?
A) Kardeşim sabahları erkenden uyanıyor.
B) Kutlama töreni az sonra başlayacak.
C) Uyarmasına rağmen kimse susmadı.
D) Babam sabahtan beri arabasını temizliyor.

MUSTAFA GÜNESER 23
Soru 5
Aşağıdaki cümlelerden hangisi iş bildirmektedir?
A) Kardeşim sabahları erkenden uyanıyor.
B) Kutlama töreni az sonra başlayacak.
C) Uyarmasına rağmen kimse susmadı.
D) Babam sabahtan beri arabasını temizliyor.

MUSTAFA GÜNESER 24
Soru 6
Küçük çocuk içeride sessizce yatıyordu.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu cümledeki fiille aynı

anlam özelliğine sahip bir fiil kullanılmıştır?
A) Dükkânda ikinci el kitaplar satıyormuş.
B) Daldaki kirazlar iyice olgunlaşmıştı.
C) Son romanını bu yıl içinde yayımlayacak.
D) Sürekli eski arkadaşlarıyla konuşuyor.

MUSTAFA GÜNESER 25
Soru 6
Küçük çocuk içeride sessizce yatıyordu.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu cümledeki fiille aynı

anlam özelliğine sahip bir fiil kullanılmıştır?
A) Dükkânda ikinci el kitaplar satıyormuş.
B) Daldaki kirazlar iyice olgunlaşmıştı.
C) Son romanını bu yıl içinde yayımlayacak.
D) Sürekli eski arkadaşlarıyla konuşuyor.

MUSTAFA GÜNESER 26
Soru 7
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde iş (kılış) fiili
kullanılmıştır?
A) Öğretmenin sorduğu bütün soruları çözdüm.
B) Top oynayan çocuklar çok yorulmuş.
C) Yasakların olduğu dönemde saçlarım çok uzadı.
D) Havanın ısınmasıyla karlar eridi.

MUSTAFA GÜNESER 27
Soru 7
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde iş (kılış) fiili
kullanılmıştır?
A) Öğretmenin sorduğu bütün soruları çözdüm.
B) Top oynayan çocuklar çok yorulmuş.
C) Yasakların olduğu dönemde saçlarım çok uzadı.
D) Havanın ısınmasıyla karlar eridi.

MUSTAFA GÜNESER 28
Soru 8
Aşağıdakilerin hangisinde “iş (kılış), durum ve oluş” fiilleri
sırasıyla verilmiştir?
A) Yırtmak, yatmak, kovmak
B) Görmek, bilmek, büyümek
C) Uyanmak, ağlamak, kızarmak
D) Kırmak, gülmek, yaşlanmak

MUSTAFA GÜNESER 29
Soru 8
Aşağıdakilerin hangisinde “iş (kılış), durum ve oluş” fiilleri
sırasıyla verilmiştir?
A) Yırtmak, yatmak, kovmak
B) Görmek, bilmek, büyümek
C) Uyanmak, ağlamak, kızarmak
D) Kırmak, gülmek, yaşlanmak

MUSTAFA GÜNESER 30
Soru 9
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde oluş fiili kullanılmamıştır?
A) Elektrik kesilince dolaptaki bütün meyveler çürüdü.
B) Güneşte fazla kaldığından cildi bronzlaştı.
C) Sıkıntıdan kısa sürede saçları beyazladı.
D) Dikkatsizliğinden çantasını dereye düşürdü.

MUSTAFA GÜNESER 31
Soru 9
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde oluş fiili kullanılmamıştır?
A) Elektrik kesilince dolaptaki bütün meyveler çürüdü.
B) Güneşte fazla kaldığından cildi bronzlaştı.
C) Sıkıntıdan kısa sürede saçları beyazladı.
D) Dikkatsizliğinden çantasını dereye düşürdü.

MUSTAFA GÜNESER 32
Soru 10
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde durum fiili yoktur?
A) Annesi ona pencereden bağırıyordu.
B) Önümüzdeki adam, birdenbire duruverdi.
C) Onunla yeni bir çalışmaya başlayacağız.
D) Bilge Nur, tabağındaki yemeği bitirmemiş.

MUSTAFA GÜNESER 33
Soru 10
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde durum fiili yoktur?
A) Annesi ona pencereden bağırıyordu.
B) Önümüzdeki adam, birdenbire duruverdi.
C) Onunla yeni bir çalışmaya başlayacağız.
D) Bilge Nur, tabağındaki yemeği bitirmemiş.

MUSTAFA GÜNESER 34