အလြယ္ကူဆုံ း၊ အ႐ိုးရွင္းဆုံ း Bitcoin

ႏွင့ ္ Cryptocurrency မ်ား

အေၾကာင္း
Dr. Phyo Min Tun
မူ ရင္းစာအု ပ္ေရးသားသူ - Artemis Caro
• အေမရိကန္ႏို င္ငံ ရွိ Syracuse တကၠသို လ္မွBachelor's Degree in Economics ႏွင့ ္
Master's Degree in Computer Science တို ႔ကို ရရွိထားသူ

• နည္းပညာရွင္ ႏွင့ ္ ကြန္ပ်ဴတာပ႐ိုဂရမ္ေရးသားသူ ၊ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ကု န္သြယ္မႈ ႏွင့ ္

Cryptocurrency မ်ားကို သု ေသသတနျပဳလု ပ္သူ၊

• Blockchain နည္းပညာကို လက္ခံ သူ

• ေဟာေျပာပို ႔ခ်သူ ၊ စာသင္ေပးသူ ႏွင့ ္ စာေရးဆရာ ျဖစ္သည့ ္အားေလ်ာ္စြာ ရႈပ္ေ

ထြးနက္နဲေသာ ဘာသာရပ္ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို အလြယ္တ ကူ နားလည္သေ ဘာေပါက္ ေ
စရန္ ေရးသားရွင္းျပေလ့ ရွိသူ
ဘာသာျပန္ေရးသားသူ - Dr. Phyo Min Tun
• ပါရဂူ ဘြဲ႕ (Ph.D) ကို Information Technology ေမဂ်ာျဖင့ ္ Assumption
University of Thailand မွ ရရွိခဲ့ သည္။

• ထို တကၠသို လ္မွာပင္ မဟာဘြဲ႕ (Master’s Degree in Information Science) ကို လည္း
Internet and E-Commerce Technology ေမဂ်ာျဖင့ ္ ရရွိခဲ့ သည္။

• ျမန္မာႏို င္ငံ ၏ ေငြေရးေၾကးေရးႏွင့ ္ ဘ႑ာေရး ဆို င္ရာ မို ဘို င္းဝန္ေဆာင္မႈမ်ား

(Mobile Banking, Mobile Wallet, Mobile Financial Services) ႏွင့ ္ ပတ္သတ္ၿပီး
သု ေသတန စာတမ္းမ်ားေရးသားသူ
စာအု ပ္ကို ေရးသားျဖစ္သြားတဲ့ အေၾကာင္းအရင္း
• ျမန္မာႏို င္ငံ တြင္ Cryptocurrency ႏွင့ ္ ပတ္သက္ၿပီး ဗဟု သု တ ျပန္႔ပြားေစ
ရန္

• ေခတ္ေရစီေၾကာင္းမွာ ျဖစ္ေပၚေနသည့ ္ Bitcoin ကဲ့ သို ႔ေသာ

Cryptocurrency မ်ားကို နည္းပညာႏွင့ ္ ပတ္သက္ၿပီး ေနာက္ခံ ဗဟု သု တ အေ
တြ႕အႀကဳံ မ်ား မရွိသည့ ္တိုင္ အလြယ္တ ကူ နားလည္သေ ဘာေပါက္ေစရန္

• Blockchain နည္းပညာ၏ အသုံ းဝင္ပုံႏွင့ ္ ၎၏ အခန္းက႑ သည္ မည္မွ်အေရးပါပုံ

တို ႔ကို သိရွိနားလည္ေစရန္

• ေခတ္ေပၚ ေငြေရးေၾကးေရးဆို င္ရာ စီးပြားေရးတြင္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံ လို

သူ မ်ားႏွင့ ္
စြန႔္ဦ းတီထြ င္သူမ်ားအတြက္ တစ္ေတာင့ ္တစ္ေနရာမွ အေထာက္အ ပံ့ ျဖစ္ေစရန္
Bitcoin ႏွင့္ Cryptocurrency ကို နားလည္ရန္

လွ်ိဳ႕ဝွက္စာေရးသားျခင္း
+
ကြန္ပ်ဴတာပ႐ိုဂရမ္ေရးသားျခင္း
+
ေငြေၾကးေဈးကြက္
+
သခ်ၤာပညာရပ္
Bitcoin ရဲ႕ အေျခခံ သေဘာတရား

"ဒစ္ဂ်စ္တယ္ " ဆို တဲ့ နည္းပညာ

+
"ပို က္ဆံ " ဆို တဲ့ ေငြေၾကး
Bitcoin သမို င္းေၾကာင္း
• ၂၀၀၈ ခု ႏွစ္ ဝန္က်င္းေလာက္က ေရးသားထားသည့ ္ "Bitcoin: A Peer-to-Peer
Electronic Cash System." စာတမ္း တစ္ေစာင္မွတဆင့ ္ Bitcoin စတင္ ျဖစ္ေပၚ
• ယင္းစာတမ္းကို Satoshi Nakamoto က ေရးသားသည္ဟု ေဖာ္ျပထား
• Satoshi Nakamoto ဆို သူ သည္ မည္သ ူမည္ဝါဆို သည္ကို မည္သူမ်ွ တိတိက်က် မသိရိွၾက
• ဇန္နဝါရီလ ၂၀၀၉ ခု ႏွစ္တြ င္ Satoshi Nakamoto သည္ Bitcoin ကို စတင္တည္ေဆာက္
• Satoshi Nakamoto စတင္တူးေဖာ္ခဲ့သည့္ Bitcoin ၏ မွတ္တ မ္းတင္သည့ ္
ေနရာ (Block) ကို "Genesis Block" ဟု ေခၚတြင္
Bitcoin အေစာပို င္းကာလ တန္ဖိုး
• ပီဇာ ၂ ခ်ပ္ကို Bitcoin ေပါင္း ၁ ေသာင္း (10,000BTC) ျဖင့ ္ ဝယ္ယူျခင္းသည္ အေ
စာပို င္းကာလ Bitcoin ျဖင့ ္ေငြေပးေခ်ျခင္းႏွင့ ္ ပတ္သက္သည့ ္
နာမည္ႀကီးသည့ ္ျဖစ္ရပ္တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။
• ယေန႔အခ်ိန္တြင္ ထို Bitcoin ၁ ေသာင္း သည္ အေမရိကန္ေဒၚလာ သန္း ၂၀
($20,000,000) ႏွင့ ္ ညီမွ်သည့ ္ တန္ဖိုးျဖစ္ေနၿပီျဖစ္ပါသည္။
Bitcoin က ဘာလို ႔တန္ဖိုးရိွေနရတာလဲ
• Bitcoin ရဲ႕ တန္ဖိုးဟာ ေငြေပးေခ်ျခင္းအတြက္ လူ ဘယ္ႏွစ္ေယာက္က Bitcoin ကို
ေငြေၾကးတစ္ခုအေနျဖင့ ္ လက္ခံ အသုံ းျပဳခ်င္မႈရွိသလဲအေပၚမွာ မူ တည္ပါသည္။

• သေဘာကေတာ့ ဘယ္သူကမွ Bitcoin ကို ေငြေၾကးတစ္ခုလို ႔ မွတ္ယူၿပီး ေငြေ

ပးေခ်မႈျပဳလု ပ္ျခင္းလည္းမရွိသလို မည္သ ူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ကမွလည္း Bitcoin ကို
ေငြေၾကးတစ္ခုအျဖစ္လက္ခံ သုံ းစြဲလို ျခင္းမရွိပါက Bitcoin သည္ မည္သ ည့ ္တန္ဖိုးမွ ရွိမည္မ
ဟု တ္ပါ။

• Bitcoin ကို လူ ေတြက အသိအမွတ္ျပဳ အသုံ းျပဳေနလို ႔သာ တန္ဖိုးရွိေနျခင္းျဖ

စ္ပါသည္။
Bitcoin ကို ဘာအတြက္ သံ ုးၾကသလဲ

• ေငြေပးေငြယူ ျပဳလု ပ္ျခင္း

• ေငြေပးေခ်ျခင္း

• ေရာင္းဝယ္ေဖာက္ကားျခင္း

• ေငြစု အေကာင့ ္ဖြင့ ္လွစ္ ၿပီး စု ေဆာင္းျခင္း

• စေတာ့ ရွယ္ယာရင္းႏွီးျမႇပ္ႏွံ မႈ ပုံ စံ လို မ်ိဳး ရင္းႏွီးျမႇပ္ႏွံ ျခင္း

Bitcoin ရဲ႕ ထူ းျခားခ်က္

• ထိေတြ႕ကို င္တြ ယ္လို႔မရတဲ့ ေငြေၾကးပို က္ဆံ

• သမ႐ိုးက် ေငြေၾကးပို က္ဆံ ကဲ့ သို ႔ ဗဟို ထိန္းခ်ဳပ္မႈေအာက္တြ င္မွရွိမေနျခင္း

• ေငြေၾကးစီးဆင္းမႈသည္ လူ တစ္ဦးမွ အျခားတစ္ဦးဆီသို ႔သာ တို က္႐ိုက္စီးဆင္းျခင္း

Blockchain နည္းပညာ ကို ဘာေၾကာင့္ သိထားသင့္
သလဲ
• Bitcoin ကို နားလည္ရန္

• Cryptocurrency ဆို တာကို ေယဘူ ယ်အားျဖင့ ္န ားလည္ရန္

• ဗဟို မွထိန္းခ်ဳပ္ျခင္းမရွိတဲ့ တြက္ခ်က္လုပ္ေဆာင္မႈေတြကို နားလည္ရန္

Blockchain နည္းပညာကို ဘယ္မွာေတြ သုံ းသလဲ

• Smart Contracts, Crowdfunding, Governance, Intellectual Property, Healthcare,

File Storage, the Internet of Things (IOT) ကဲ့ သို ႔ေသာ အျခားေသာ ကြန္ပ်ဴတာအ

သုံ းခ်ေဆာ့ ဝဲလ္ (Application Software) မ်ားတြ င္လည္း Blockchain နည္းပညာကို အ

သုံ းျပဳပါသည္။
Bitcoin ကို အသုံ းျပဳဖို ႔ အရင္ဆုံးဘာလို အပ္သလဲ

• Bitcoin မိမိလက္ထဲမရခင္ (သို ႔) မသုံ းစြဲရေသးခင္ အရ င္ဆုံး Bitcoin ကို ထားရွိရန္ ေနရာ

တစ္ခု လို အပ္ပါသည္။

• Bitcoin မ်ားကို ဒစ္ဂ်စ္တယ္ Bitcoin လိပ္စာထဲတြင္ သို ေလွာင္ႏို င္ၿပီး ၎ကို "ပို က္ဆံ အိတ္"

(Wallet) ဟု ေခၚဆို ပါသည္။

• Bitcoin ကို သိမ္ဆည္းႏို င္သည့ ္ ပို က္ဆံ အိတ္ မ်ိဳးစုံ ရွိပါသည္။

Bitcoin ပို က္ဆံ အိတ္ အမ်ိဳးအစားမ်ား

• အြ န္လိုင္းပို က္ဆံ အိတ္မ်ား

• စားပြဲတင္ကြ န္ပ်ဴတာထဲရွိ ပို က္ဆံ အိတ္ (သို ႔) မို ဘို င္းဖု န္းထဲရွိပို က္ဆံ အိတ္

• ကို င္တြ ယ္ထိေတြ႕လို ႔ရသည့ ္ (USB) ပို က္ဆံ အိတ္မ်ား

Bitcoin ႏွင့ ္ ေငြစကၠဴ အၾကားသိသာထင္ရွားသ
ည့ ္ ကြာျခားခ်က္မ်ား
• Bitcoin တြင္ တိက်သည့ ္ ထု တ္ေဝအသုံ းျပဳမႈရွိေနျခင္း

• Bitcoin သည္ စု စု ေပါင္း ၂၁ သန္း ထက္ပိုမို ရွိေနမည္မဟု တ္ျခင္း

• Bitcoin သည္ ေငြစကၠဴထက္စာရင္ ရွားပါးေနျခင္း

Bitcoin ကို ရရွိႏိုင္သည့ ္ နည္းလမ္းမ်ား

• ေငြလဲလွယ္ျခင္းဝန္ေဆာင္မႈမ်ားမွတဆင့ ္ ေငြစကၠဴျဖင့ ္ ဖလွယ္ျခင္း

• Bitcoin လက္ဝယ္တြ င္ရွိေသာ တစ္စုံတစ္ဦးထံ မွ လက္ခံ ရရွိျခင္း

• Bitcoin တူ းေဖာ္ရယူ ျခင္း (Bitcoin mining)

Bitcoin တူ းေဖာ္ျခင္း (Bitcoin Mining)
• Bitcoin တူ းေဖာ္သူမ်ားဟာ ေငြေပးေခ်မႈမ်ားကို စစ္ေဆးအတည္ျပဳျခင္း၊
Blockchain ကို ထိန္းသိမ္းျပဳျပင္ျခင္း ႏွင့ ္ စာရင္းမွတ္ရန္ေနရာ (Block) အသစ္မ်ား
ကို ျပဳလု ပ္ျခင္းမ်ားကို အထူ းျပဳလု ပ္ထားသည့ ္ ကြန္ပ်ဴတာအသုံ းခ်ေဆာ့ ဝဲလ္ျဖင့ ္ ရႈပ္ေ
ထြးလွေသာ သခ်ၤာျပႆ နာမ်ားကို ေျဖရွင္းျခင္းအားျဖင့ ္ လု ပ္ေဆာင္ၾကပါသည္။
• မွတ္တ မ္းမွတ္ရာေနရာမ်ား (Block) မ်ားအတြက္ ျပႆ နာမ်ားကို ေျဖရွင္းအေျဖထု တ္ေ
ပးသည့ ္ အေနျဖင့ ္ Bitcoin တူ းေဖာ္သူမ်ားသည္
Bitcoin အသစ္ ပမာဏ တစ္ခုကို ဆု ေၾကးအျဖစ္ရရွိၾကပါသည္။
Bitcoin တြင္ ရင္းႏွီးျမႇပ္ႏွံ ဖို ႔ ဘာေတြ
သတိထားသင့္သလဲ
• Bitcoin ေဈးကြက္ထဲတြင္ ေရာင္းဝယ္ေဖာက္ကားျခင္းႏွင့ ္ ေငြေပးေငြယူ ကိစၥရ

ပ္မ်ားသည္ အႏၲရယ္မ်ားၿပီး မည္သည့ ္ အာမခံ ခ်က္မွတိတိပပ ရွိမေနပါ။

• သမ႐ိုးက်ေငြေၾကးေဈးကြက္ ထက္စာရင္ Cryptocurrency ေဈးကြက္သည္ အလြ န္အ

မင္း လႈပ္လႈပ္ရွားရွားျဖစ္ကာ တည္ၿငိမ္ျခင္းမရွိပါ။

• မိမိကို ယ္ကိုမိမိ Bitcoin ဂု ႐ုႀကီးဟု သတ္မွတ္သ ည့ ္ လူ အခ်ိဳ႕၏ ေန႔ခ်င္းညခ်င္းႀကီး

ပြားခ်မ္းသာ ႏို င္သည္ ဆို သည့ ္ အေျပာအဆို ကတိမ်ား

ကို ေတာ့ သံ သယျဖင့ ္ သတိထားသင့ ္သည္။

Bitcoin ေစ်း အေျပာင္းအလဲ ဘယ္အ ခ်ိန္မွာ ျဖစ္တတ္သလဲ

• ကမၻာလုံ းဆို င္ရာအျဖစ္အပ်က္တ စ္ခုခု ေၾကာင့ ္ (ဥပမာ- ၂၀၀၈ခု နွစ္ ကမၻာ႔စီးပြားပ်က္က

ပ္)

• နာမည္ႀကီးသည့ ္ မဂၢဇင္းတြင္ ထည့ ္သြင္းလို က္သည့ ္ ေဆာင္းပါး ေၾကာင့ ္

(ဥပမာ- Forbes Magazine)

• စီးပြားေရးလု ပ္င န္းစု ႀကီး တစ္ခုခု က Bitcoin ကို လက္ခံ အသုံ းျပဳျခင္းေၾကာင့္

(ဥပမာ- Apple က Bitcoin ကို လက္ခံ အသံ ု းျပဳဖို ႔ စဥ္းစား)

Bitcoin ႏွင့ ္ပတ္သက္သည့္ အယူ အဆသေဘာထား အ
လြဲမ်ား
• Bitcon မွာ ပို င္ရွင္ရဲ့အမည္ကို လွ်ိဳ႕ဝွက္ထားလို ႔ရသလား

• Bitcoin အေပၚ အခြန္စည္းၾကပ္လို႔ရသလား

• Bitcoin ကို ဒု စ႐ိုက္သမားေတြ သုံ းၾကတာလား

• Bitcoin က ပိရိမစ္ပုံစံ ေဈးကြက္ခ်ဲ႕ထြင္ျခင္းမ်ိဳး (Multi Level Marketing) လား

Alt-Coin ဆို တာ ဘာလဲ
• Bitcoin မဟု တ္သည့ ္ အျခားေသာ Cryptocurrency မ်ားကို "Alt-Coins" ဟု လည္း အ
ခ်ိဳ႕က ေခၚေဝၚၾကသည္။
• Alt-Coin မ်ားတြင္ Ethereum ၊ Litecoin ႏွင့ ္ Dogecoin တို ႔သည္ နာမည္ႀကီး
ေက်ာ္ၾကားသည့ ္ Cryptocurrency မ်ားျဖစ္သည္။
• Alt-Coin မ်ားတြင္ Ethereum သည္ ဒု တိယ Bitcoin ဟု ေခၚဆို ရေလာက္ေအာင္ပင္
နာမည္ႀကီးေက်ာ္ၾကားသည့ ္ Cryptocurrency ျဖစ္သည္။
Ethereum ဆို တာ ဘာလဲ
• Ethereum ကို ကြန္ပ်ဴတာပ႐ိုဂရမ္မာ Vitalik Buterin က ဖန္တီးထု တ္လ ုပ္
ခဲ့ ျခင္းျဖစ္သည္။
• စမတ္စာခ်ဳပ္ (Smart Contract) မ်ားအတြက္ ဗဟို ထိန္းခ်ဳပ္မႈ ကင္းစြာအသုံ းခ်ႏို င္ သည့ ္
Blockchain နည္းပညာ အေျချပဳ Platform တစ္ခုျဖစ္ပါသည္
• Ethereum အေပၚမွီခို ကာ အသုံ းျပဳရသည့ ္ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ေငြေၾကးကို လည္း Ethereum
လို ႔သာ ရည္ၫႊန္း ေခၚေဝၚၾကေသာ္လည္း အမွန္စင္စစ္ Ether
လို ႔သာ ေခၚဆို သုံ းႏႈန္းၾကပါသည္။
Bitcoin နဲ႔ Ether အဓိက ဘာကြာျခားသလဲ
• ကနဦးကာလ မ်ားတြင္ Ethereum ၏ Miner မ်ားသည္ Bitcoin ကဲ့ သို ႔ပင္ အလု ပ္
ၿပီးေျမာက္ေၾကာင္းသက္ေသျပပုံ စံ (Proof-of-Work Model) ျဖင့ ္ အလု ပ္လုပ္
ၾကရသည္။
• ၂၀၁၇ ခု ႏွစ္တြ င္ Ethereum ၏ ေနာက္ကြယ္မွအဖြဲ႕ဝင္မ်ားက အရင္းအႏွီးထည့ ္ဝင္
ျခင္းသက္ေသျပပုံ စံ (Proof-of-Stake Model) သို ႔ ေျပာင္းလဲလို က္သည္။
• Ethereum ရပ္ဝန္းတြင္ တူ းေဖာ္သူ (Miner) ကို စစ္ေဆးအတည္ျပဳသူ (Validator) ဟု
ေခၚေဝၚ သုံ းႏႈန္းၾကသည္။
စာအု ပ္ မာတိကာ
အခန္း ၁- Bitcoin ရဲ႕ အေျခခံ သေဘာ အခန္း ၆- Bitcoin သမို င္းေၾကာင္း
တရား

အခန္း ၂- Blockchain နည္းပညာရဲ႕ အခန္း ၇- Bitcoin ျဖင့ ္ ပို က္ဆံ ရွာျခင္း

အေျခခံ သေဘာတရား
အခန္း ၈- Bitcoin ႏွင့ ္ပတ္သတ္ၿပီး
အခန္း ၃- Bitcoin ပို က္ဆံ အိတ္ ႏွင့ ္ ေ လူ ေျပာမ်ားသည့ ္ ဒ႑ရီ၊ ျဖစ္ေလ့ ရွိသ
ငြေပးေခ်ျခင္း ည့ ္အမွားမ်ား၊ အယူ အဆသေဘာထားအ
လြဲမ်ား

အခန္း ၄- Bitcoin ပို က္ဆံ အိတ္ ျပဳလု ပ္ျခင္း အခန္း ၉- Bitcoin ၏ အနာဂတ္

အခန္း ၅- Bitcoin ဘယ္ကရသလဲ အခန္း ၁၀- Ethereum (သို ႔) Alt-Coin

အေမး / အေျဖ

စာေရးသူ ၏ ကို ယ္ေရးအက်ဥ္း ဖတ္ရႈရန္

QR Code ကို Scan ဖတ္ပါ