KELOMPOK 6

3c
UNDAK USUK BASA
Team Presentation

Dinda Resa Ayu A. Virra Septiani S. Sabrina Dwi O. Fajar Oktaladi

(03/2000233) (11/2002777) (31/2006295) (39/2008066)

2
Materi :
⬩ Sajarah Undak Usuk Basa
⬩ Harti Undak Usuk Basa
⬩ Rupa- rupa Undak Usuk Basa
⬩ Manfaat Undak Usuk Basa
⬩ Implementasi Undak usuk Basa

3
 1.
Sajarah Undak Usuk
Basa
Sajarah datangna undak usuk basa sunda nurutkeun para ahli mah nyaéta lantaran ayana
pangaruh ti Mataram kana kahirupan jeung budaya Sunda. Waktu Mataram ngéréh sabagian
wewengkon Jawa Barat dina abad ka 17, harita lumangsung kontak budaya anu rake tantara
Sunda jeung Jawa. Loba kabudayaan Jawa anu témbrés asup kana kabudayaan Sunda,
kaasup ayana undak-usuk basa. Ari urang Jawana sorangan, meunang pangaruh undak-usuk
basa téh tina kabudayaan Hindu anu ngabagi-bagi darajat kahirupan masarakat jadi sabaraha
kasta. Upamana baé aya kasta Brahmana, Satria, Waisya, Paria, jeung Sudra anu masing-
masing kasta ngabogaan adegan basana séwang-séwangan.

5
Bukti anu nuduhkeun yén undak-usuk basa mangrupa pangaruh ti Jawa, S. Coolsma
salasaurang ahli basa urang Walanda kungsi ngayakeun panalungtikan ngabandingkeun 400
kecap lemes jeung 400 kecap kasar basa Sunda jeung basa Jawa. Tina éta 275 kecap kasar
dina basa Sunda asalna tina basa Jawa. Tapi dina prosés makéna loba anu dipacorokeun.
Upamana baé kecap abot, impén anom, bobot, lali, pungkur, sasih, tunggang, jeung lian ti
éta anu dina basa Sunda mah kaasup kecap lemes, dina basa Jawa mah kaasup kecap kasar.
Kitu deui beja, bulan, datang, pindah, suku, tumpak jeung lian ti éta anu dina basa Sunda
kaasup kecap kasar, dina basa Jawa mah kaasup kecap lemes.

6
Harti undak usuk basa
Undak usuk basa nyaeta tahapan basa anu dikedalkeun sacara lisan
dina campur gaul sapopoe jeung masarakat makena basa. Nurutkeun
Momon Wirakusumah undak usuk basa teh nyaeta panta-panta basa basa,
anu teu sarua kasiatna, teu sarua surupunnana. Jeung dina prakna nyarita,
urang kudu ngingetkeun kaayaan nu nyarira, nu dibawa nyarita jeung jelema
nu dicaritakeun.

7
 Rupa – rupa undak usuk basa
1. Bahasa Cohag 2. Bahasa kasar / bahasa loma

Biasana dipake ka sato atawa dina Islilah basa kasar saenyana kurang merenah, leuwih
silihcarekan. hade disebut basa wajar atawa basa

Contona : loma. Ari dipakena ka batur anu geus loma,

pikeun nyaritakeun batur nu sejen geus loma
 Hulu ucing, Cokor Embe,
deuih. Contona :
Bangus sia, jst. .
⬩ Geus beurang itungan teh, euy?
⬩ Naha silaing kamari teu sakola?

8
 Rupa – rupa undak usuk basa
3. Bahasa panengah
Basa panengah dipake ka batur
nu sahandapeun, pikeun
nyaritakeun sasama anu teu loma
atawa sahandapeun. Contona :
⬩ Ulah waka mulang ayeuna atuh
Mang!
⬩ Bu, geus sina dahar Mang Kardi
teh?
4. Bahasa sedeng (Basa lemes pikeun
ngahormatan)
Basa sedeg tumerapna ka awak sorangan atawa
ka nu lian anu kira kirana satahapan jeung anu
nyarita, lamun nyarita jeung saluhureun.
Contona :
⬩ Abdi teu acan neda.
⬩ Rorompok abdi rada tebih ti dieun.
⬩ Pun anak teu tiasa sakola, jalaran udur.
9
 Rupa – rupa undak usuk basa
5. Bahasa Lemes
Ieu dipakena ka saluhurueun atawa ka anu teu acan wawuh, pikeun nyaritakeun
saluhureun. Contona :
⬩ Iraha pisumpingeunnana Uwa teh?
⬩ Dupi bapairaha bade angkat jarah teh?
⬩ Bilih bade tuang meungpeung haneut.

10
 Cara Gelarna Bahasa lemes
a. Dirobah engang panungtung, b. Sakapeng kecap anu rek dilemeskeun teh diganti
saperti : heula ku kecap sejen, boh ku basa Sunda keneh, boh
ku kecap basa batur, saperti :
⬩ Kirim - Kintun
⬩  Anggeus - Paragat - Parantos
⬩ Payu - Pajueng
⬩ Nyangka - Ngira - Nginten
⬩ Perkata - Perkawis
⬩ Huntu - Waja - Waos
⬩ Nyarita - Nyarios
⬩ Seuri - Gumuyu – Gumujeung
⬩ Hampura - Hampunteun .

11
 Cara Gelarna Bahasa lemes
c. Dirobah sorana, d. Dirobah sagemblengna, nepi ka basa lemesna teh
saperti : henteu ngaharib - harib kana basa wajarna :
⬩ Murah - Mirah ⬩  Datang - Dongkap - Sumping - Rawuh
⬩ Rupa - Rupi ⬩ Balik - Mulang - Wangsul - Mulih
⬩ Sebut - Sebat ⬩ Hess - Sare - Mondok - Kulem .

12
 Cara Gelarna Bahasa lemes
e. Dibalibirkeun atawa diterangkeun : f. Diagnti ku kecap tina basa dulur, basa
⬩ Beuteung - Padaharan - Patuangan buhun, atawa basa asing : sora,

⬩ Kiih - Kahampangan ⬩  Omong - Sabda (SKR)

⬩ Ngisng - Kabeuratan ⬩ Dua - Kalih (Sd Kuno)

⬩ Bageur - Sae manah ⬩ Peuting - Wengi (Jawa)

⬩ Deungeun - dengeun – Sanes Wargi ⬩ Kawin - Nikah (Arb)

13
Mangpaat undak usuk basa
tiasa janten pituduh ngajantenkeun gampang
pikeun pedoman anu pikeun urang ngajalin
hadé dina nyarios ka diri hubungan anu saé sareng
sorangan atanapi ka batur. anu sanés.

tiasa ngabantosan nyiptakeun

katartiban, kaselarasan,
Undak usuk basa bakal kaharmonian, kaamanan, sareng
ngajantenkeun katengtreman dina kahirupan sosial.
Kalayan munculna suasana ieu,
urang jalma anu silih konflik di masarakat ogé tiasa
hargaan. diminimalisirkeun.

14
Implementasi undak usuk 3. Angkat
•  Bahasa Loma = indit

basa
Conto : Kang Juned geus indit ka
Tasik poe kamari.
•  Bahasa lemes = Wangsul
Conto: Abdi bade wangsul ka Garut.
•  Bahasa kasar : Mantog
03 Conto : Dani diusir ti Imah na, tuluy
mantog ka nini na

1. Dahar
•  Bahasa loma = Dahar
Conto: "Maneh dahar Jeung naon?" (Nanya 2. Sare
ka babaturan) •  Bahasa loma = sare
• Bahasa lemes = Tuang ,neda Conto: "Peuting maneh sare jam
Conto: "Pak Wawan tuang sareng peda" 02
"Abdi nuju neda sareng sambel"
01 sabaraha?" (Nanya ka babaturan)
•  Bahasa lemes= Kulem,
• Bahasa kasar = Nyatu mondok.
 Contoh: "Hayam nu mang Andi keur Conto: "Pa Jajang kulem na sok
nyatu" ngorok"
"Abdi bade mondok di bumi intan"
• Bahasa kasar: Molor
Conto: "Ucing na Teh Ida molor
dinu teras"
15
 Thanks!
Any questions?
⬩ "Gagalna mangrupikeun konci pikeun kasuksésan sareng
unggal kasalahanna ngajarkeun urang pangaweruh."
⬩ (Kegagalan adalah kunci kesuksesan. Setiap kesalahan
mengajarkan kita ilmu) 16