Zdravstvena njega u oftalmologiji

Prof.dr Mirko Raković

ANATOMIJA I FIZIOLOGIJA OKA
i ZAŠTITNOG APARATA
Uvod

– oči su složeni čulni organi koji su sastavljeni od očne jabučice, očnog živca i
pomoćnih organa koji predstavljaju zaštitni aparat oka (kapci, konjuktiva, suzni
aparat)

Očnu jabučicu (bulbus) čine tri opne:

– fibrozna opna
– sudovna opna (choroidea)
– mrežnjača (retina)
Fibrozna opna

– sastoji se od zadnjeg dela beonjače (sclere) koja sprečava promenu oblika i dijametra
bulbusa (za koju su i pripojeni mišići - bulbomotori) i prednjeg dela - rožnjače
(cornea) koja je transparentna za svetlost (inervisana i prima senzacije bola i
temperature, ima sposobnost resorpcije (aplikacija lekova))

Sudovna opna (choroidea)

– jako vaskularizovana i pigmenitisana, ima nutritivnu ulogu

Mrežnjača (retina)
– sastavljena je od 10 slojeva, sadrži čepiće i štapiće, kao i četiri vrste nervnih ćelija
– bipolarne, ganglijske, horizontalne i amakrine

– u perifernim delovima retine preovlađuju štapići, odgovorni za viđenje u mraku, dok u

centralnom delu ima više čepića koji omogućuju kolorni vid i viđenje na svetlu
• Dužica (iris) je pigmentisani zastor ispred sočiva i sadrži centralni kružni
otvor, zenicu (pupilla) koja odreĎuje količinu svetlosti koja ulazi u oko

• otvor zenice regulišu dva glatka mišića: m. sphincter pupillae (myosis) i

m. dilatator pupillae (mydriasis)

• cilijarno telo (m. ciliaris) ima ulogu u akomodaciji

• prostor izmeĎu dužice i rožnjače predstavlja prednju očnu komoru, a

izmeĎu sočiva (lens) i dužice nalazi se zadnja očna komora;
• obe komore ispunjene su očnom vodicom
Optika oka

– oko je slično fotografskom aparatu jer sadrži sistem sočiva, membranu sa promenljivim
otvorom (zenicu) i mrežnjaču gde se nalaze receptori (čepići i štapići)

– svetlosni zrak prelama se na prednjoj i zadnjoj strani rožnjače kao i sočiva; prelomna
moć celog sistema oka iznosi 59 D (dioptrija)

– pod refrakcijom oka podrazumevaju se optička svojstva oka bez refleksa akomodacije;
kod emetropnog oka paralelni zraci od udaljenih predmeta posle prelamanja
stvaraju lik na mrežnjači koji je umanjen i obrnut – korekcija se vrši u CNS-u
Poremećaji refrakcije

– hipermetropija (dalekovidost)
• javlja se kada je očna jabučica prekratka ili sistem sočiva slab, paralelni zraci seku se iza
mrežnjače, pri gledanju udaljenih predmeta neophodno je korišćenje refleksa akomodacije,
zbog čega cilijarni mišić hipertrofiše

– miopija (kratkovidost)
• javlja se zbog izdužene očne jabučice ili prekomerne prelomne moći oka, paralelni zraci od
udaljenih predmeta seku se ispred mrežnjače; korekcija se vrši rasipnim sočivima
Akomodacija oka

– prelomna jačina očnog sočiva može se povećati od 20 na 34 D (za 14 D)

– sočivo se sastoji od proteinskih vlakana koja su elastična i sa ligamentima je povezano
za cilijarni mišić; pri posmatranju udaljenih predmeta mišić je relaksiran, a sočivo
relativno spljošteno, obrnuto pri posmatranju bliskih predmeta, mišić se kontrahuje, a
sočivo dobija sferični oblik, čime se sa povećanjem konveksiteta povećava i prelomna
moć sočiva

– granica akomodacije odreĎuje se najbližom i najdaljom tačkom jasnog vida – najdalja

tačka jasnog vida predstavlja najmanje rastojanje od oka pri kome se predmet jasno vidi
bez akomodacije i kod zdravih iznosi 6m; najbliža tačka jasnog vida predstavlja
najmanje rastojanje od oka pri kome se predmeti jasno vide uz maksimalnu akomodaciju
(kod mladih oko 15cm)
Čepići i štapići

– receptori za vid predstavljaju modifikovane neuroepitelne ćelije, a po obliku i funkciji

razlikuju se dva tipa receptora: čepići i štapići

– rodopsin i kolorni pigment predstavljaju konjugovane proteine koji su inkorporirani u

vidu transmembranskih proteina

– rodopsin je spoj proteina skotopsina i karotidnog pigmenta retinala; pod

uticajem svetlosti dolazi do razgradnje rodopsina, dok u tami do njegove
sinteze

– u optimalnim uslovima samo jedan foton može izazvati receptorski potencijal u

štapićima od oko 1mV; ovo se objašnjava hemijskom kaskadom u fotoreceptorima
kojom se pojačavaju stimulativni impulsi oko milion puta
Neurofiziologija vida

– sa receptora do ganglijskih ćelija signali se prenose elektrotonički što podrazumeva

provoĎenje el. struje kroz citoplazmu i na ovaj način omogućava se provoĎenje
odreĎenog stepena jačine signala (signal se ne ponaša po principu „sve ili ništa“), dalje
prenošenje vidnih signala aksonima ganglijskih ćelija je stvaranjem akcionog potencijala

– impulsi sa fotoreceptora prenose se do ganglijskih ćelija retine, a zatim aksonima kroz

optički nerv

– u nivou optičke hijazme, sva vlakna sa nazalne polovine retine prelaze na suprotnu
stranu gde se pridružuju vlaknima sa temporalne polovine retine suprotne strane

– tačkasti gubitak vida u vidnom polju naziva se skotom

Neurofiziologija vida

– slepa mrlja je normalni skotom, a izaziva ga prekid retine optičkim diskom na nazalnom
delu mrežnjače

– vlakna optičkog puta protežu se do lateralnog genikulatnog tela u talamusu, čijih 6

slojeva je organizovano na retinotopski način, neuroni svih slojeva se zatim projektuju
kroz optičku radijaciju (zadržava retinotopsku organizaciju) do primarne vidne kore u
okcipitalnom režnju

– aksoni optičkog puta se takoĎe projektuju u subkortikalna područja mozga – pretektalno

područje koje reguliše promer zenice, gornje kolikule koji su uključeni u okulomotornu
funckiju, hipotalamus koji je odgovoran za cirkadijalne ritmove
HVALA NA
PAŽNJI!