Klinički pregled u

infektologiji
 Infektivna bolest nastaje zbog
oštećenja tkiva
makroorganizma
prouzrokovanog
mikroorganizmom, tj.
 njegovom invazivnošću
(sposobnošću razmnožavanja
i prodiranja)
 i toksičnošću.
 Infektivne bolesti odlikuju se:
 opštim i

 specijalnim simptomima.
Opšti simptomi su:
 1. Opštialgički sindrom (slabost,
malaksalost, bolovi u glavi,
krstima, mišićima, zglobovima).
 2. Povišena tjelesna temperatura
sa pratećim simptomima (zimica,
tresavica, znojenje).
 Temperatura može biti:
 kontinuirana (s oscilacijama
jutarnje i večernje temperature
unutar jednog stepena Celzijusa
1̊C),
 remitentna (s oscilacijama
jutarnje i večernje
temperature od 2-3̊ C, ali ne
pada na normalne
vrijednosti),
 intermitentna (velike oscilacije s
padom na normalne i
subnormalne vrijednosti),

 bifazična (dva ataka

temperature, izmjena febrilnih i
afebrilnih faza) i
 undulantna (s inkrementnom i
dekrementnom fazom, kao i
pojavom akmisa).
 Pad temperature može biti:

 litičan (postepen) i

 kritičan (nagli).
 3. Poremećaj funkcije probavnog
sistema (gubitak apetita, mučnina,
povraćanje, proljev)
 4. Poremećaj funkcije
kardiovaskularnog sistema (lupanje i
preskakanje srca, bolove, otežano
disanje).
 5. Poremećaj funkcije centralnog
nervnog sistema (nesanica,
pospanost, bezvoljnost,
hipodinamija).
 Opšti infektivni sindrom (skup
simptoma) javlja se u početku bolesti
i sastoji se iz niza simptoma koji su
nekarakteristični, a po intenzitetu
mogu varirati.
 Ovaj sindrom podudara se s
invazivnim i inicijalnim stadijem
bolesti, nema specifičnih simptoma
oboljelih organa i sličan je kod raznih
infektivnih bolesti.
Specijalni (vodeći) simptomi

 su u većini slučajeva izraz

oboljenja pojedinih organa ili
tkivnih sistema.
 Na osnovu njih možemo
postaviti radnu ali i konačnu
dijagnozu.
Simptomi infekcije
centralnog nervnog sistema
 zimica,
 povišena tjelesna temperatura,
 malaksalost,
 glavobolja,
 pospanost,
 kvalitativni i kvantitativni poremećaj
svijesti,
 poremećaj govora,
 poremećaj hoda,
 povraćanje nakon kojeg nema
olakšanja,
 fotofobija,
 razdražljivost, poremećaj sna,
 trnci i bolovi u udovima,
 simptomi pareze i paralize
pojedinih cerebralnih živaca
ovisno o lokalizaciji procesa.
Meningealni sindrom

 je skupina simptoma koji

označavaju upalu ili iritaciju
moždanih opni i povišenog
intrakranijalnog pritiska,
 a čine ga:
 glavobolja,
 mučnina,
 povraćanje,
 konvulzije,
 vagus puls-bradikardija i
 rigidnost vratne muskulature.
 Simptomi infekcije gornjih disajnih
puteva (angine razne etiologije,
difterija, šarlah i dr.):
 grlobolja, hunjavica,
 gnojni iscjedak iz nosa ili uha,
 bol u uhu,
 afte,
 promuklost,
 stridorozno disanje, lavežni kašalj,
otežano gutanje.
 Simptomi upale sluznice usne
šupljine (stomatitis razne
etiologije, ulecere, enantem i dr.):
 bolovi i
 suhoća u usnoj šupljini.
 Simptomi infekcije donjih disajnih
puteva (veliki kašalj, grip,
pneumonia i dr.):
 kašalj,
 iskašljavanje,
 probadanje u prsima pri disanju,
 hropci,
 Dispneja- otežano disanje,
 zamor.
 Simptomi infekcije srca i
kardiovaskularnog sistema
(endokarditis, miokarditis,
perikarditis):
 lupanje i preskakanje srca,

 otežano disanje,

 brzo zamaranje,

 bolovi u grudnom košu.

 Simptomi infekcije
gastrointestinalnog trakta
(dizenterija, salmoneloza, kolera i
dr.):
 mučnina, povraćanje,
 bolovi u trbuhu,
 lažni pozivi na stolicu,
 proljev-stolice vodenaste,
kašaste, s primjesama sluzi ili
krvi, žute, smeđe, zelene.
 Simptomi infekcije zglobova i
mišića (akutni reumatizam,
različiti reumatoidi, sepsa,
miozitisi-trihineloza i dr.):
 bolnost,
 otok i crvenilo zglobova,
 bolnost kod aktivnog i pasivnog
pomicanja udova,
 bol, otok i oštećenje funkcije
mišića.
 Simptomi infekcije limfnog
sistema (infektivna
mononukleoza, tularemija,
bubonska kuga i dr.):
 otok,
 bolnost i eventualno gnojenje
limfnih čvorova,
 limfatični upalni tračci na koži,
 bol u predjelu slezene.
 Simptomi infekcije kože (kožni
antraks, erizipel, erizipeloid, kožna
difterija):
 odgovarajuće promjene na koži
ovisno o dijagnozi; egzantematične
bolesti (šarlah, morbili, rubeola,
pjegavac, varicela, variola i dr.):
 različiti egzantemi (makulozni,
papulozni, vezikulozni, pustulozni),
obavezno navesti evoluciju i
vremenski slijed pojavljivanja.
SCARLATINA OSIP
 Simptomi infekcije pljuvačnih
žlijezda (epidemični parotitis,
gnojni parotitis):
 otok,
 crvenilo i bol u predjelu
pljuvačnih žlijezda,
 bolovi pri žvakanju.
 Simptomi infekcije
hepatobilijarnog sistema (virusni
hepatitisi, žuta groznica, ikterične
leptospiroze, amebni hepatitis,
holecistitis, holangitis):
 bol ispod desnog rebarnog luka,
 žutilo kože i bjeonjača,
 tamna mokraća,
 siva stolica,
 pruritus, gubitak apetita,
povraćanje.
 Simptomi infekcije urinarnog
sistema (cistitis, pijelonefritis):
 učestalo mokrenje (polakisurija),
 otežano i bolno mokrenje te
pečenje pri mokrenju (disuria),
 mutna mokraća, krv na kraju
mokrenja,
 bolovi u suprapubičnom i
lumbalnom dijelu.
 Simptomi infekcije genitalnog
sistema:
 bolnost i promjene na koži i
sluznicama spolnih organa,
 bolnost i otok ingvinalno,
 gnojan iscjedak ili iscjedak
neugodnog mirisa iz uretre ili
vagine,
 bolnost u donjem dijelu trbuha,
testisu ili epididimisu
 Anamneza
 Anamneza u infektologiji ima svoje
specifičnosti, koje treba poznavati i
primijeniti pedantno i savjesno.
 Anamneza podrazumijeva davanje
podataka od strane oboljelog
(autoanamneza) ili članova
porodice, pratioca
(heteroanamneza), o bolesti,
njenom početku i toku.
 Nakon razgovora sa
bolesnikom, najčešće možemo
postaviti radnu dijagnozu.
 Anamnezu treba uzimati
nasamo sa pacijentom, jer
prisustvo trećeg lica može
uticati na iskrenost i tačnost
odgovora.
 Anamneza je često veoma
složena, pa je teško dati
siguran shematski model.
 Ipak, postoje standardna
pitanja, kojima se služi većina
ljekara, a i formulari sa
štampanim pitanjima, koji
mogu poslužiti kao dobar
podsjetnik.
 Generalije se moraju uzimati
svakom bolesniku (prezime,
ime, ime roditelja, godište,
zanimanje, mjesto
stanovanja).
 Uzrast je važan podatak, jer
se neke infektivne bolesti
javljaju kod određene
starosne grupe,
 kao npr. osipne bolesti kod
djece predškolskog i školskog
uzrasta.
Mjesto stanovanja upozorava
na mogućnost da se neka
bolest javlja u tom kraju ili
regionu endemski ili trenutno
vlada epidemija (zarazna
žutica, vodene ospice, rubeola,
meningitis i dr.).
 Zanimanje je važno za pojavu
neke zarazne bolesti koja je
istovremeno i profesionalno
oboljenje (antraks, bruceloza,
leptospiroza i dr.).
GLAVNE TEGOBE

- Prvo se uzimaju podaci o glavnim

tegobama
- nabrojati 3-5 glavnih simptoma,
zbog kojih se bolesnik javio liječniku.
Anamneza sadašnje bolesti
(anamnesis morbi)

 Razrada glavnih tegoba

 jasno,
 detaljno
i hronološki napisana
 Sadašnja bolest:
 Početak bolesti može biti nagao,
ili postepen.
 Bolesnik treba navesti tačan
datum nastanka prvih simptoma
bolesti,
 ili utvrditi koliko dana prije
dolaska u Kliniku su nastale prve
tegobe.
 Npr. razbolio se 07. 03. 2021., ili
8 dana prije prijema u Kliniku.
 Hronološkim redom treba izložiti
tok bolesti, od pojave prvih
simptoma do dolaska liječniku.
 Među simtomima temperatura je
najkonstantniji znak opšteg
infektivnog sindroma.
 Treba je podrobno opisati, kada
se javlja najčešće u toku dana i
dnevne oscilacije.
 Da li je praćena jezom,
drhtavicom ili groznicom?
 Ako se bolesnik ne sjeća svih
podataka, onda se moramo
osloniti na one kojih se sjeća.
 Potrebno je detaljno opisati
simptome bolesti.
 Na primjer, ako je bolesnik
febrilan, ima otežano
mokrenje i pečenje pri
mokrenju, pretpostavićemo
da se radi o infekciji urinarnog
trakta i anamnezu usmjeriti u
tom pravcu, te nastojati dobiti
što više podataka.
 Ako je bolesnik ikteričan,
posumnjaćemo na akutni
virusni hepatitis (zavisno od
boje ikterusa – rubin, verdin,
flavin) i pitati ono što je
tipično za ovu bolest:
 gubitak apetita,

 bolovi u stomaku,
 mučnina,
 povraćanje,

 tamna mokraća,

 svijetla stolica,

 žutilo u očima i po koži,

 bolovi u zglobovima,

 svrbež i osip po koži,

 povišena tjelesna temperatura,

 nesanica, razdražljivost
 Akose radi o nekoj osipnoj
infektivnoj bolesti, distribucija i
morfologija ospe su od velike
važnosti.
 Ukoliko bolesnik kašlje,
produktivno ili suho
nadražajno, uz povišenu
tjelesnu temperaturu, otežano
disanje, posumnjaćemo na
infekciju respiratornog trakta.
 Povraćanje, proliv, bolovi u
stomaku, mučnina, ukazuju
na infekciju
gastrointestinalnog trakta.
 Treba detaljno opisati stolicu
(broj, konzistencija, boja,
 primjese krvi, sluzi, parazita).
Pitati za lažne pozive i bolove
u trbuhu prije svake stolice.
 Na kraju sadašnje bolesti
moramo pitati bolesnika da li
je primao neke lijekove,
posebno antibiotike, u toku
sadašnje bolesti, jer nam
samo jedna injekcija ili
tableta antibiotika može
pokazati lažno uredan nalaz
likvora, hemokulture,
urinokulture.
 To je od izuzetnog značaja
kod sumnje na meningitis ili
meningokoknu sepsu, kada
možemo izgubiti bolesnika za
nekoliko sati ukoliko ne
uključimo adekvatnu
antibiotsku terapiju.
 Lična anamneza (anamnesis
vitae)
 Sve bolesnike pitamo da li su
prebolovali dječije zarazne
bolesti (krzamak, vodene ospice,
zaušnjake, veliki kašalj),
 da li su bolovali neke druge
zarazne bolesti (zarazna žutica
npr.).
 Da li se liječe od nekih hroničnih
bolesti, kojim lijekovima i od kada
(hypertensio arterialis, diabetes
mellitus, rheumatoid arthritis,
hyperthyreosis...)?
 Da li su do sad liječeni u bolnici i
zbog čega (navesti hronološki)?
 Ako su imali operacije, navedemo
ih hronološkim redom.
 Veom je važno primanje krvi
ili krvnih derivata, zbog
moguće infekcije virusom
hepatitisa B i C, te virusom
HIV-a.
 Jesu li redovno vakcinisani i
eventualno primali serum.
Podaci o izvršenoj vakcinaciji
mogu se naći u zdravstvenoj
knjižici.
 Da li su primali antitetaničnu
zaštitu i kada?
 Jesu li osjetljivi na penicillin i
druge lijekove i hranu?
 Podaci o medicinskim
intervencijama u zadnjih 6-8
mjeseci (parenteralna terapija),
 laboratorijske i endoskopske
pretrage,
 ugradnja implantata,

 plasiranje centralnog venskog

katetera,
 transfuzije krvi i krvnih
derivata,
 stomatološke ili hirurške
intervencije,
 akcidentalne povrede
kontaminiranim iglama,
epruvetama, skalpelima,
lancetama itd.- ukoliko se
sumnja na akutni B ili C
hepatitis.
 Kod bolesnica pitamo:
 za prvu menstruaciju, menses
(redovan, bolan, obilan),
 porode (broj, normalan,
carskim rezom),
 abortuse (spontani,
arteficijalni, kriminalni),
menopauzu.
 Da li puše, koliko godina puše
i koliko cigareta dnevno?
 Pitati da li konzumiraju
alkohol, koliko dugo i u kojim
količinama.
 Da li koriste drogu (koja
droga, od kada, način
konzumiranja) ?
 Pitati za rizično seksualno
ponašanje, i datum zadnjeg
seksualnog kontakta.
 Za djecu do školskog uzrasta
pitamo koje je dijete po redu?
 Da li je trudnoća protekla
uredno? Je li rođeno na
vrijeme, u bolnici ili kod kuće,
normalnim porodom ili
carskim rezom?
 Je li dijete odmah proplakalo
ili je oživljavano?
 Kolika je bila prođajna masa i
porođajna dužina?
 Je li primilo BCG i HB
vakcinu?
 Da li je i ostale vakcine
redovno primilo?
 Je li dojilo i koliko dugo?

 Ako je dohranjivano, kojim

mlijekom?
 Kada su uvedeni prvi sok i
slani obrok u ishranu?
 Kada se javio prvi zubić?
 Kada je prosjedilo, prohodalo i
progovorilo? Je li do sad bilo
bolesno i od čega? Da li je
liječeno u bolnici?
 Za djecu školskog uzrasta
pitamo koji je razred, koje
škole i kakav je đak? Kako je
protekao rani psihomotorni
razvoj?
 Porodična anamneza
(anamnesis familliae)
 U porodičnoj anamnezi
nastojimo dobiti podatke o
bolestima kod kojih postoji
hereditarno konstitucionalna
osnova:
 Da li neko od članova porodice, ili
bliže rodbine boluje od-
 tuberkuloze (važan podatak kod
tuberkuloznog meningitisa),
 šećerne bolesti,
 povišenog krvnog pritiska,
 bolesti srca, jetre, bubrega,
psihičkih smetnji, malignih,
reumatskih bolesti...
 Socijalno epidemiološka
anamneza
 Imaćemo ogromnu korist od
dobro uzete socijalno
epidemiološke anamneze, koja je
neophodna kod infektivnih
bolesnika.
 Ova anamneza se sastoji iz
niza dobijenih podataka:
 kuća (nova, stara, zidana,
šeperuša, riglovana, broj soba
ili spratova,
 broj članova porodice,
 voda (bunar, izvor, seoski
ili gradski vodovod),
uvedena u kuću, u dvorištu
ili, ako je udaljena, koliko
metara, kilometara ili
vremena koje je potrebno
da se dođe do nje.
 WC (u kući, vanjski, septička
jama, kanalizacija, u nivou s
bunarom, ispod ili iznad
njega, dijagonalno, okomito.
 Životinje (krave, ovce, konji,
svinje, kokoši, psi, mačke,
papige, insekti, glodari, kućni
ljubimci).
 Ozljede od domaćih i divljih
životinja.
Objektivni nalaz
 Status praesens opisan je u
propedeutici unutrašnjih
bolesti.
 Ovdje naglašavamo samo ono
što je bitno za bolesnika koji
boluje od infektivne bolesti.
 Fizikalni ili klinički pregled
počinje prvim susretom
ljekara, u ambulanti, na
odjeljenju ili u kući.
 Mjerenje aksilarne ili rektalne
temperature je obavezno kod
svakog bolesnika.
 Prilikom prijema na odjel,
obavi se mjerenje tjelesne
mase i visine, a podaci se
unose u temperaturnu listu i
hitoriju bolesti (status
praesens).
 Bolesnika ne treba pregledati u
oskudici vremena i žurbi, jer se
mogu previdjeti mnogi znakovi od
bitnog značaja.
 Pregled počinje ulaskom
bolesnika u ambulantu.
 Položaj njegovog tijela
prilikom ulaska u ordinaciju
mnogo će pomoći u dijagnozi
(meningitis, appendicitis).
 Prostorija u kojoj se pregleda
mora biti topla, svijetla i
mirna, bez buke i galame.
 Bolesnik se mora svući i
pregledati od glave do pete.
 Jer, ako ima npr. šal ili
maramu, nećemo vidjeti
strumu, pakete limfnih
žlijezda na vratu, povećane
parotide ili osip.
 Isto se odnosi na odjeću grudnog
koša koja može prikriti:
 pakete limfnih žlijezda u pazušnim
jamama,
 eritem i ospu na postraničnim
dijelovima grudnog koša i
unutrašnjim dijelovima gornjih
ekstremiteta (skarlatina,
hematomi, petehije, ekhimoze –
poremećaj faktora koagulacije,
tetovaže, ubodi kod i. v.
narkomana, ožiljci).
 Na abdomenu inspekcijom
možemo uočiti promjene na
koži, tumefakte, ožiljke,
hernije.
 Donji ekstremiteti, takođe,
moraju biti otkriveni (edem,
varikoziteti, ospa, hematomi,
petehije, povrede, ožiljci,
deformiteti).
 Status praesens se dijeli na
dva dijela:
 opći status (status
universalis) i
 status pojedinih organa ili
dijelova tijela (status localis).
 Status universalis

 obuhvata opći utisak o bolesniku,

a na osnovu tih podataka moramo
steći sliku o težini bolesti.
 Npr.bolesnik starosne dobi 40
godina, svjestan, orijentiran,
eupnoičan, afebrilan, slabije
hidriran, srednje
osteomuskularne građe i
uhranjenosti, komunikativan,
hipodinamičan, intenzivno
ikteričan, odaje utisak srednje
teškog bolesnika.
 Ili, žensko dojenče u dobi od
11 mjeseci, pri svijesti,
eupnoično, febrilno (38̊ C),
dehidrirano, eutrofično,
hipodinamično, blijedo,
anikterično, neraspoloženo,
plače slabim, promuklim
glasom, odaje utisak težeg
bolesnika.
 Koža je veoma važan organ kod
infektivnog bolesnika.
 Mora se opisati boja kože
(bljedilo, hiperemija, ikterus),
 turgor i potkožno masno tkivo,

 pigmentacije, izrasline, ožiljci,

tetovaže, pirsinzi, ekskorijacije.
 Osip na koži naziva se
egzantem,
 a na sluznici enantem.

 Mora se opisati morfologija ospe

(eritem, makule, papule, noduli,
plakovi, kruste, pustule,
ulceracije, petehije, ekhimoze):
boja, veličina promjena,
konfluiranje, distribucija.
Tifus
Herpes simplex
 U zdravih osoba limfni čvorovi
inspekcijom i palpacijom
dostupnih regija nisu uvećani.
 Kada pregledom nađemo uvećane
limfne čvorove moramo opisati:
 lokaciju i veličinu tih limfnih
čvorova,
 osobine-elastičnost ili tvrdoću,
 da li su pojedinačni ili u
paketima,
 fluktuiranje,

 izgled kože iznad njih (bez

promjene boje, eritematozna,
lividna)
 Toplina kože
 Uvećani limfni čvorovi
elastične konzistencije, sa
kožom iznad koja je
eritematozna i topla upućuju
na limfadenitis,
 dok paketi sraslih limfnih
čvorova čvrste konzistencije i
neelastični upućuju na
malignitet.
 Mogu se uočiti uvećani regionalni
limfni čvorovi kod svih upalnih
procesa na tkivima i organima čiji
limfni drenažni sistem odvodi
limfu ka tim limfnim čvorovima
(lokalizovana limfadenopatija)
 Uvećanje limfnih čvorova više
od dvije nekontinuirane regije
pretstavlja generaliziranu
limfadenopatiju.
 Ona se obično javlja kod sistemnih
virusnih infekcija:
 infektivna mononukleoza,

 CMV,

 adenovirusom,

 HIV-om,

 varicella
 dok bakterijske infekcije
obično uzrokuju lokalizirane
limfadenenopatije,
 a izuzetak su tuberkuloza,
tifus, sifilis, bakterijemije kod
kojih se može javiti
generalizirana
limfadenopatija
 Glava se mora pomno pregledati,
 od njene konfiguracije do
najsitnijih detalja.
 Kod dojenčadi opisati veliku i
malu fontanelu, veličinu, da li su
u nivou s kostima glave
(„uvučena“ fontanela – ispod
nivoa okolnih kostiju kod
dehidratacije, „napeta“ fontanela
–iznad nivoa okolnih kostiju kod
meningitisa).
 Palpacija kosmatog dijela
glave se vrši pažljivo
jagodicama prstiju, pri čemu
se ne propušta niti jedan dio.
 Traže se znaci starih ili svježih
povreda, limfne žlijezde,
alopecija, tumori, egzostoze.
 Ušna školjka se pažljivo palpira
između palca i kažiprsta.
 Opisuje se:

 Boja kože (crvenilo, bol i

eventualno edem upućuju na
erysipelas),
 izgled,

 osjetljivost
 Ako iz vanjskog zvukovoda curi
likvor, sigurno se radi o
rekurentnom posttraumatskom
meningitisu.
 Bolna osjetljivost tragusa na
pritisak upućuje na upalu
vanjskog zvukovoda ili srednjeg
uha.
 Lice je kod svih ljudi blago
asimetrično.
 Na licu se može primjetiti:

 zažarenost obraza,

 bljedilo oko usana,

 edem lica i očnih kapaka

(limfostaza-Hoaglandov znak kod
infektivne mononukleoze,
trihineloze),
 edem ispred i ispod uha
(parotitis-mumps),
 osip (morbilli-krzamak,
varicella-vodene ospice,
rubeola, dok se osip kod
skarlatine za razliku od ostalih
osipnih groznica ne javlja na
licu.
Varičela
 Pareza i paraliza n. facijalisa se
javljaju kod mnogih oboljenja
infektivne i neinfektivne etiologije
(encefalitisi, cefalična forma
tetanusa, upala srednjeg uha,
tumori mozga, krvarenja).
 Pojačana podražljivost facijalisa
može se naći kod tetanije.
 Udubljene nazolabijalne
brazde nalazi se kod toničkog
grča mimične muskulature
(tetanus).
 Sam izgled lica može biti
karakterističan za neke
bolesti (facies morbillosa,
pertussica, dolorosa, oleosa,
risus sardonicus).
 Nos.

 Da li je pravilan?
 Postoji li devijacija septuma nasi?

 Smetnje u prohodnosti nosnica se

nalaze kod upale (rhinitis).
 Ako se prstom (palac) odigne vrh
nosa može se posmatrati sluznica
izlaznog dijela koja može biti:
 hiperemična,
 edematozna,
 atrofična,
 prekrivena krustama
 Iscjedak iz nosa može biti:
 serozan,

 mukozan,

 mukopurulentan,

 purulentan i krvav,

 a kod rekurirajućeg
posttraumatskog meningitisa
iz nosnica se može cijediti
likvor.
 Oči.
 Veliki broj infektivnih bolesti je
praćen promjenama na očima,
 koje se mogu ustanoviti
pregledom, npr.
 ptoza kapka u sklopu bazilarnih
simptoma kod tuberkuloznog
meningitisa
 pareza akomodacije,
 ptoza očnih kapaka i strabizam
kod botulizma).
 Protrusio bulbi može se naći
kod nekih infektivnih bolesti,
kao što je retrobulbarno
gnojenje (komplikacija
erizipela)
 Očni bulbusi su mekani i
hipotonični kod dehidratacije.
 Hiperemiju konjuktiva najčešće
nalazimo kod leptospiroze,
hemoragijske groznice, morbila,
 supkonjuktivalna krvarenja kod
pertusisa .
 Sklere su porculansko bijele.
 Ako su žućkaste, a koža
normalnog kolorita, onda
govorimo o subikterusu,
 ali ako su
jasno
ikterične, uz
ikteričnu
kožu,
govorimo o
ikterusu,
 koji može biti
blag, jasan ili
intenzivan.
 Anizokorija (nejednaka širina
zjenica) nalazi se kod
meningoencefalitisa.
 Izostanak akomodacije i
konvergencije javlja se kod
raznih intoksikacija (npr.
poremećaj konvergencije sa
pojavom diplopija kod
botulizma) i
meningoencefalitisa.
 Pregled usne šupljine počinje
pregledom usnica,
 koje su u zdravih vlažne i
ružičaste,
 a kod dehidriranih suhe i
ispucale.
 Na usnama se često javlja
herpes simplex kod
meningokoknih i pneumokoknih
meningitisa, bakterijskih
pneumonija i angina,itd.
 Usna šupljina se mora pažljivo
pregledati, a najbolje uz
pomoć džepne lampe ili
reflektora.
 Normalna sluznica usne
šupljine je ružičasta, bez
enantema, sluzi, ulceracija i
krvarenja.
 Vrlo važan dijagnostički znak kod
morbila su Koplikove mrlje, koje
se nalaze oko izlaznog dijela
Stenonijevog kanala u visini
kutnjaka, a liče na sitna zrnca
prašine ili griza na crvenoj
podlozi.
 Izlazište Stenonijevog kanala
mora se detaljno pregledati.
 Ona su edematozna kod
parotitisa, a iz njih, na pritisak
parotida, cijedi se gnoj
(parotitis purulenta) ili
serozan iscjedak (parotitis
epidemica).
 Pažljivo treba pregledati:
 tvrdo i meko nepce,

 te uvulu i

 nepčane lukove.

 Boja sluznice nepca može biti

promijenjena (nepce je ikterično
kod hepatitisa).
 Može se javiti enantem,
krvarenje, ulceracije-Digetove
kod trbušnog tifusa, enantem kod
skarlatine.
 Pri parezi i paralizi vagusa
(difterija) meko nepce visi kao
zavjesa.
 Tonzile se moraju pažljivo
pregledati, posebno kod bolesnika
koji se žale na bolove pri gutanju.
 Opisuje se:

 veličina tonzila,

 boja i

 promjene koje se vide.

 Tonzile mogu biti:
 hipertrofične,

 hiperemične,

 sukulentne (sočne),

 prekrivene tankom
bjeličastom naslagom kod
gljivičnih infekcija (candida)
 ili gnojnim čepićima u
kriptama (angina lacunaris),
koji konfluiraju (angina
lacunaris conf.).
 Kod ulceromembranozne angine,
koja je obično jednostrana, vidi
se duboka ulceracija na tonzili,
koja je prekrivena zelenkasto
sivkastim ili smeđim naslagama.
 Angina catarrhalis odlikuje se se
crvenilom i otokom tonzila i
okolne sluznice.
 Uz tonzile je potrebno pregledati
i vidljivi dio farinksa.
 Kod nekih bolesnika se osjeća
zadah iz usta (foetor ex ore).
 U infektologiji, pored ostalih,
važan je foetor hepaticus
(miris na vlažnu zemlju i
plijesan), koji se javlja kod
fulminantne insuficijencije
jetre.
 Jezik može biti:
 obložen bjeličastim ili prljavo
smeđim naslagama (sluz,
bakterije, epitel)
 i javlja se kod febrilnih bolesnika,
kod bolesti gastrointestinalnog
trakta,
 a posljedica je loše higijene usne
šupljine, dugotrajne upotrebe
antibiotika (sekundarna gljivična
infekcija) i dr.
 Izrazito crvenkast jezik, sa
hipertrofičnim ogoljelim
papilama, nalazi se kod šarlaha
(malinast jezik).
SCARLATINA-MALINAST JEZIK
Leukoplakia HIV
 Kod trbušnog tifusa jezik je
obložen i drhtav te zapinje za
donje zube prilikom isturanja
naprijed (ataksija tifusnog
jezika).
 Suh jezik se nalazi kod
dehidriranih bolesnika.
 Vlažnost se ispituje tako što se
čistim prstom pređe preko
jezika.
 Ako je prst suh bolesnik je
dehidriran.
 Zube i gingive treba pomno
pregledati.
 Zubi mogu biti:

 mliječni (broj),

 zdravi,

 sanirani,

 defektni,

 kariozni,

 zamijenjeni parcijalnom ili

totalnom protezom.
 Uz zube posmatramo i gingive,
 koje mogu biti:

 vlažne,

 sjajne,

 svijetloružičaste ili inflamirane,

 s krvarenjima i ulceracijama.
 Vrat

 Asimetričan vrat se nalazi kod

povećanih limfnih čvorova vrata
(mononucleosis infectiosa,
tularemia) ili
 kod parotitits epidemica, kada
je otok veći ispred uha i spušta
se i ispod uha na vrat.
 Zbog toga može biti otežana
aktivna i pasivna pokretljivost
vrata.
 Rigidnost vrata, nemogućnost
fleksije prema naprijed, javlja
se kod meningitisa,
meningoencefalitisa,
tetanusa, meningizmusa.
 Povećana štitna žlijezda vidi
se inspekcijom kao
odebljanje donjeg dijela
vrata, difuzno ili nodozno.
Grudni koš

 kod zdravih osoba je pravilno

sveden, simteričan, obostrano
respiratorno jednako
pokretan.
 Perkutorno je sonoran plućni
zvuk, kod djece hipersonoran
plućni zvuk.
 Auskultatorno je normalan
nalaz kod odraslih vezikularno
disanje,
 kod djece pooštreno
vezikularno disanje.
 Grudni koš može biti
asimetričan kod pleuritisa.
 Kod bakterijskih pneumonija,
inspekcijom grudnog koša,
može se vidjeti da aficirana
strana zaostaje u disanju,
 perkusijom se otkriva skraćen
perkutorni zvuk ili muklina.
 Ako je zahvaćena i pleura,
bolovi su jače izraženi i
ograničeno je pokretanje
grudnog koša.
 Ukoliko se eksudat povećava,
pojačava se i dispneja.
 Auskultatorni nalaz može biti
uredan ili oskudan kod
atipičnih pneumonija.
Srce

 U toku infektivnih bolesti kao

posljedica oslobađanja
medijatora upale koji djeluju
vazodilatacijski dolazi do pada
perifernog vaskularnog
otpora, te raste udarni
volumen i srčana frekvencija.
 Ovo stanje hipercirkulacije
očituje se klinički:
 tahikardijom,

 naglašenim prvim srčanim

tonom nad apeksom
 i drugim tonom nad ušćem a.
pulmonalis,
 zatim pojavom funkcionalnih
sistoličkih šumova nad aotnim
ušćem i ušćem a. pulmonalis
obično manjeg intenziteta (1-
3/6),
 jačom vaskularizacijom kože,

 te povećanom amplitudom
krvnog tlaka.
 Zbog hipotonije arterijske
stijenke pojavljuje se dikrotni
puls (najbolje se uočava kod
bolesnika sa relativnom
bradikardijom).
 Za svaki stepen povećane
tjelesne temperature puls se
ubrzava za osam udaraca u
minuti.
 Apsolutna tahikardija kod
infektološkog bolesnika je
uvijek loš prognostički znak.
 Apsolutna bradikardija viđa
se:
 kod febrilnih bolesnika sa
oštećenim miokardom (npr.
atrioventrikularni blok zbog
miokarditisa)
 ili uz pogoršanje ranije
postojećeg srčanog oboljenja.
 Abdominalni tifus karakteriše
pulsus dicroticus (svaki pulsni
talas je dvostruk, jedan jači,
drugi slabiji).
Abdomen

 Inspekcija i palpacija imaju

veliki značaj u pregledu
abdomena.
 Palpacija abdomena se vrši
pažljivo, jagodicama, a nikako
vrhovima prstiju.
 U početku palpiramo blago,
površno, a zatim prelazimo na
duboku palpaciju.
Palpacija jetre

 se vrši na nekoliko načina:

 bimanuelna ventralna
palpacija jetre,
 bimanuelna ventrodorzalna
palpacija jetre,
 bočna palpacija i
 Marphy-jeva palpacija žučnog
mjehura
 Duboka palpacija sa
položajem prstiju u obliku
kuke
Bimanuelna ventralna i
ventro-dorzalna palpacija
 Opisuje se:
 veličina jetre u cm (ispod
rebarnog luka u
medioklavikularnoj liniji) ili broj
pop.polož.prstiju.
 rub jetre (oštar, tup),

 osjetljivost,

 površina (glatka, neravna,

zrnasta, čvornovata) i
 Prije palpacije jetre potrebno je
perkusijom se grubo orijentirati
o gornjoj i donjoj granici jetre.
 Normalno:

 gornja granica je u
medioklavikularnoj liniji u VI, u
prednjoj aksilarnoj u VII, a u
stražnjoj aksilarnoj u IX
interkostalnom prostoru.
 Slezena se teško palpira kod
akutnih infektivnih bolesnika.
 Potrebna je rutina i iskustvo.

 Najbolje se palpira tzv.

bimanuelno ventrodorzalnom
palpacijom
Ventrodorzalna palpacija

 da bolesnik leži na leđima,

 lijeva ruka liječnika se stavi
na dorzolateralnu lijevu
stranu grudnog koša,
 dok se desnom rukom, koja je
na ventralnoj strani
abdomena,
 prstima lagano dođe ispod
rebarnog luka i zamoli
bolesnika da duboko udahne.
 Slezena će naletjeti na prste.
Bimanuelna palp.slezene
ventrodorzalna
 Lijeva ruka liječnika je na
dorzolateralnoj strani
grudnog koša,
 a prsti desne ruke ispod
lijevog rebarnog luka
 bolesnik se zamoli da udahne i
tada slezena sklizne preko
vrhova prstiju.
Bočna palp.slezene
 Kod akutnih infektivnih
bolesti slezena je glatka,
ravna i mekane konzistencije
(npr.abdominalni tifus,
pjegavac, septikemija,
infektivna mononukleoza,
akutni hepatitis).
 Nešto veća i tvrđa slezena se
nalazi kod endokarditis lenta
 Vrlo velika, tvrda, s
medijalnom usjeklinom
(margo crenatus), nalazi se
kod malarije, lišmanijaze i dr.
 Debelo crijevo može se
palpirati u vidu konopca
(bacilarna dizenterija) u
predjelu sigme i
descendentnog kolona.
 Bol u ileoceklanom predjelu,
ponekad sa lokalnim
defansom, karakteristična je
za akutni apendicitis.
Udovi (ekstremiteti)

 Opisuje se:
 oblik,

 veličina,

 pokretljivost,

 promjene na zglobovima, koži

i krvnim sudovima.
 Od patoloških promjena
najčešće se susreću edemi
(kod bolesti jetre, srca,
bubrega).
 Zbog limfostaze može se javiti
elefantijaza (u toku filarijaze i
kao komplikacija erizipela).
 Može se javiti i akutni septički
monoartikularni artritis ili
asimetričan poliartritis
ograničen na 1 do 3 zgloba
(Lyme-ova bolest).
 Vanjsko spolovilo
(genitalije).

 Da li su testisi spušteni u
skrotume i da li je učinjena
cirkumcizija?
 Inspekcijom se opisuje:

 prisutnost ozljeda genitalija,

 Prisustvo otoka genitalija
(otok i crvenilo skrotuma kao
komplikacija parotitisa,
bruceloze),
 Infekcija genitalija (znaci
spolno prenosivih bolesti –
eritem, osip, ulkusi, iscjedak
iz uretre i vagine),
 Prisustvo ožiljaka,

 hernija.
Yeast infekcija
Gonorrhoea
Kičmeni stub

 ispituje se inspekcijom
(deformacije, infekcije),
 perkusijom

 i palapcijom (bolna
osjetljivost kod bruceloze).
Neurološki status

 se izvodi na kraju fizikalnog

pregleda.
 Utvrđuju se fiziološki i
patološki refleksi.
 Veliki broj infektivnih bolesti
ima lokalizaciju patološkog
procesa na centralnom
nervnom sistemu,
 zato se kod svakog bolesnika
izvode meningealni znaci.
 Meningealni znaci

 Bez njih pregled infektivnog

bolesnika ne bi bio kompletan.
 Meningealni znaci su:

 ukočen vrat,

 Kernigov znak,

 obrnuti Kernig,
 gornji i donji Brudžinski,
 Vujićev znak,
 napeta velika fontanela kod
dojenčadi (može biti i uvučena
kod izrazite dehidratacije),
 hipersenzibilnost,
 hiperiritabilnost.
Kernigov znak.
Obrnuti Kernig.
Gornji Brudžinski
Donji Brudžinski
Znak tronošca:
Lumbalna punkcija
Lumb. pravilan položaj
Faktori domaćina koji utiču na
izloženost, infekciju i bolest
 Faktori koji utiču na infekciju, pojavu
i jačinu bolesti
 Starost i vrijeme infekcije
 Alkoholizam
 Anatomski defekti ili malformacije
 Antibiotici
 Koegistirajuća neinfektivna bolest
 Koegzistirajuća infekcija
 Način ulaska u organizam
 Genetske karakteristike
 Stanje imunog sistema
 Imunodeficijencija
 Ishrana-način ishrane
Putevi prenosa
 Direktni:
–Dodir, poljubac, ujed,
kontaminacija tla
–Seksualni
–Kapljično širenje
–Transplacentarnim putem
 Indirektni:
 Prijenos preko medija:voda, hrana,
krv, tkivo, organi
 Vektor prenosa: prijenos zrakom
1.5mi8krona veličina čestica
Prevencija i kontrola bolesti
 Individulana strategija,
institucionalna, preko zajednica-
općina ili globalno bazirane strategije
 Procjena rizika, izvodljivosti, troška i
učinkovitosti
 Primarna, sekundarna I tercijarna
prevencija
 Individualna prevention: vakcinacije,
antimikrobna profilaksa (hirurška) ,
hemoprofilaksa (HIV, malarija)
 Institucionalna: kontrola infekcija,
antitbiotska terapija
 Zajednica: agencije javnog
zdravstva, kontrola sigurnosti hrane
 Globalni programi: programi
imunizacije I eradikacije ozbiljnih
infekcija
Primarna prevencija
 Aktivna imunizacija
–Vakcijnacije (zavisno o dobi)
–Vakcine vezane za putovanja
–Vakcinacija čitave zajednice –
izbijanje epidemija
 Pasivna imunizacija:
 Antibiotici i hemoprofilaksa:
 U slučaju Neisserie meningitidis – uzrokuje meningitis
 Profilaksa pneumocystis carinii
 Hirurška antibiotska profilaksa
 Profilaksa malarije
Sekundarna prevencija
 Terapija partnera u slučaju STD –
seksualno prenosivih bolesti
 Visoki rizik oboljevanja populacije od
TBC
 Rano otkrivanje ili prepoznavanje
kontaminiranih hranljivih proizvoda
 Prokuhavanje vode za prevenciju
vodom prenosivih infekcija
Tercijarna prevencija
 Kontrola hroničnih virusnih
infekcija i bolesti koje se ne
mogu eradicirati - iskorjeniti
 Npr. Hepatitis B, C; HIV