Karbonili

KARBONILNA JEDINJENJA
• Karbonilna grupa: C=O
HEMIJA STOMATOLOGIJA
Priroda karbonilne grupe

Hibridizacija karbonilnog ugljenika
PLANARNE VEZE SA UGLOM

OD 120°

p ORBITALA


ORBITALNO
PREKLAPANJE

ORBITALNO
PREKLAPANJE
NOVE
ORBITALE
Aldehidi
R H
Ketoni
R R
Karboksilne kiseline
R OH
Dobijanje
• Oksidacija alkohola
OH O
O
K Cr O KMnO4
CH3-CH2-OH H2 SO
2 7
CH3 C CH C
2 4
H CH3 CH3 CH3 CH3
Etanol Etanal
(aldehid) 2-Propanol Aceton
(keton)
• Adicija vode na alkine
Aldehidi
• RCHO
• RCH=O
• R-C-OH
X
R H
Aldehidi
Nomenklatura
HCHO CH3CHO CH3CH2CHO C5H9CHO

Metanal Etanal
(formaldehid) (acetaldehid) Propanal Heksanal
CH3 CH3
7 6 5 3 2 1 7 6 5 3 2 1
CH3-CH-CH2-CH-CH2-CH2-CHO CH3-CH-CH2-CH-CH2-CH2-CHO
4 4
CH3 CH3 Br
4,6-Dimetilheptanal
3-Brom-4,6-dimetilheptanal
Aldehidi
Hemijske osobine
• Aldehidi su veoma reaktivni

• Katalitička hidrogenizacija
O
H2, Ni
CH3 C CH3-CH2-OH
H
Etanal Etanol
• Oksidacija aldehida – karboksilne kiseline
O O
[O]
CH3 C CH3 C
H OH
Etanal Etanska
kiselina
Tollens-ova reakcija
AgNO3 + NaOH AgOH + NaNO3
2 AgOH Ag2O + H2O
Ag2O + 4 NH4OH 2 [Ag(NH3)2]OH + 3 H2O
RCHO + 2 [Ag(NH3)2]OH RCOONH4 + 3 NH3 + H2O + 2 Ag
Fehling-ova reakcija
• Fehling I: vodeni rastvor CuSO4
• Fehling II: NaOH + KOOC-CH(OH)-CH(OH)-COONa
• Fehling-ov reagens = Fehling I + Fehling II
CuSO4 + 2 NaOH Cu(OH)2 + Na2SO4
COOK COOK
H
CH-OH CH-O OH
Cu(OH)2 + Cu
CH-OH CH-O OH
COONa COONa H
RCHO + 2 Cu2+ + NaOH + H2O RCOONa + Cu2O + 4 H+
Aldehidi
Adicione reakcije aldehida
• Mehanizam: nukleofilna adicija praćena

protovanjem
Nu
Nu Nu
Aldehidi
• Katalitička hidrogenizacija (adicija vodonika)
O OH
CH3 C Pt
+ H H CH3 C H
H H
• Adicija vode (hidratacija)
O OH
CH3 C + H OH CH3 C OH
H H
1,1-Etandiol
(ne moze se izolovati)
• Reakcija sa alkoholima
1-Metoksi-1-etanol
(POLUACETAL, HEMIACETAL)
1,1-Dimetoksi-etan
(ACETAL)
Aldehidi
Aldolna reakcija
• α-Vodonikovi atomi su kiseli
O O
CH2 C CH2 C + H-OH
H H
H
KARBANJON
OH
O O O O OH O
CH3 C CH2 C + H2O
+ CH3-C-CH2-C CH3-C-CH2-C
H H H H
H H
Alkoksidni jon Aldol
Aldehidi Važniji aldehidi
• Metanal (formaldehid)
Cu
CH3OH + O 300 oC HCHO + H2O
CO + H2 HCHO
(CH2O)n -CH2O-(CH2O)n-CH2O-
Poliokso-metilen
6 HCHO + 4 NH3 (CH2)6N4 + 6 H2O

Urotropin
Aldehidi
Aromatični aldehidi
• Dobijanje
CH2-OH KMnO4 CHO O2 CH3
Benzil-alkohol Benzaldehid Toluen
CH=CH-CHO
Cimetaldehid
Salicil-aldehid
Vanilin
(3-Metoksi-4-hidroksi-benzaldehid)
Ketoni
• Nomenklatura
R-CO-R
Alifatični Alifatično-aromatični Aromatični
O O O
C C C
R R Ar R Ar Ar
O O O
C C C
H3C CH3 C6H5 CH3 C6H5 C6H5
Dimetil-keton Fenil-metil-keton Difenil-keton

Propanon Acetofenon (benzofenon)
(aceton)
O O O
C C C
CH3CH2 CH3 CH3 CH2CH2CH3 CH3CH2 CH2CH3
2-Butanon 2-Pentanon 3-Pentanon
O
O
O
CH3 C
CH3CHCH2CH CH2CH3
CH2CH3
H3C Cl
CH3
Br
5-Brom-3-etilcikloheptanon 2,3-Dimetilciklopentanon 4-Hlor-6-metil-3-heptanon
Ketoni
Hemijske osobine
• Vrlo su reaktivni ali manje u odnosu na aldehide.

• Katalitička hidrogenizacija (adicija vodonika)
O OH
CH3 C Pt
+ H H CH3 C H
CH3 CH3
Aceton 2-Propanol
• Adicija cijanovodonika
δ- O
δ+ δ- OH
CH3 C + H CN CH3 C CN
δ+
CH3 CH3
Aceton Cijanohidrin acetona
• Energična oksidacija ketona
O Metanska (mravlja)
kiselina
C konc. HNO3
CH3 CH3 CH3COOH + HCOOH
Etanska (sircetna)
Propanon kiselina
O
HCOOH + CH3CH2CH2COOH
C konc. HNO3
CH3 CH2CH2CH3
CH3COOH + CH3CH2COOH
Ketoni
Aceton
H2O, H2SO4 [O]
CH3-CH=CH2 CH3-CH-CH3 CH3-C-CH3
OH O
Propen 2-Propanol Propanon
(aceton)
Br2, HBr
CH3-C-CH3 CH3-C-CH2Br CH3-C-CH2Cl
O O O
1-Bromaceton
• Karbonilna + hidroksilna = karboksilna grupa
R-COOH
R OH
• Aromatične i alifatične
COOH
CH3-COOH
Benzoeva kiselina Etanska kiselina

• Zasićene i nezasićene
CH3CH2COOH CH3(CH2)7CH=CH(CH2)7COOH
Propanska kiselina Oleinska kiselina
• Supstituisane
CH3CHCOOH CH3CHCOOH
OH NH2
2-Hidroksipropanska kiselina 2-Aminopropanska kiselina
(mlijecna kiselina) (alanin)
• Nomenklatura
OH
COOH
HCOOH CH3CH2CH2COOH
Metanska kiselina Butanska kiselina o-Hidroksibenzoeva kiselina
(mravlja kiselina)
Cl
Cl CH3 Br
CH3CHCCH2CHCH2COOH COOH
CH3 Br
3-Brom-6-hlor-5,5-dimetilheptanska kiselina
1-Brom-2-hlorcikloheksan-
karboksilna kiselina
Dobijanje
• Oksidacija primarnih alkohola

[O] [O]
CH3CH2-OH CH3CHO CH3COOH
Etanol Etanal Etanska
kiselina
[O] = KMnO4, HNO3, Ag2O ...
• Kisela hidroliza nitrila
CH3Cl + KCN CH3CN + KCl

Hlormetan Acetonitril
CH3CN + 2 H2O CH3COOH + NH3

Etanska kiselina
Hemijske osobine
δ-
R δ+ OH
Raskidanje O-H veze Raskidanje karboksilne Dekarboksilacija

u hidroksilnoj grupi veze (CO-OH)
O O O
C C C
R O H R O H R O H
O C O
Raskidanje O-H veze
• Reakcija kiselina sa metalima ili bazama
CH3COOH + Mg (CH3COO)2Mg + H2
CH3COOH + NaOH CH3COONa + HOH
CH3COOH + CH3NH2 CH3COONH3CH3

Metil-amonijum-acetat
CH3COOH + NaHCO3 CH3COONa + CO2 + H2O
2 CH3COOH + Na2CO3 2 CH3COONa + CO2 + H2O
Raskidanje karboksilne veze
• Esterifikacija
O O
H+
CH3-CH2-OH + CH3 C CH3-CH2-O-C + H-OH
OH CH3
Etanol Etanska (sircetna) Etil-estar sircetne kiseline
kiselina
Dekarboksilacija
• Suva destilacija soli karboksilnih kiselina
Ca(CH3COO)2 CH3COCH3 + CaCO3
Kalcijum-acetat Aceton
• Reakcija soli kiselina sa jakim bazama
CH3COONa + NaOH CH4 + Na2CO3

Natrijum-acetat
Derivati karboksilnih kiselina
O
+ Cl
C
R Cl O
HALOGENID
O + O-R
C
- OH R O-R
C O ESTAR
R OH + NH2
C
R NH2
O AMID O
+ O-CO-R
C C
R R O-CO-R
ANHIDIRD
ACIL-GRUPA
Metanska (mravlja) kiselina
200 oC H+
CO + NaOH HCOONa HCOOH
Natrijum-formijat Metanska
kiselina
CHCl3 + 3 NaOH CH(OH)3 HCOOH

Hloroform
Etanska (sirćetna) kiselina
[O]
O O
CH3-CH2-OH [O]
CH3 C CH3 C
H OH
Etanol Etanska
Etanal
kiselina

Karbonili

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Karbonili

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

KARBONILNA JEDINJENJA

• Karbonilna grupa: C=O

Priroda karbonilne grupe

PLANARNE VEZE SA UGLOM

Priroda karbonilne grupe

Priroda karbonilne grupe

Priroda karbonilne grupe

Priroda karbonilne grupe

• Adicija vode na alkine

HCHO CH3CHO CH3CH2CHO C5H9CHO

• Aldehidi su veoma reaktivni

2 AgOH Ag2O + H2O

Ag2O + 4 NH4OH 2 [Ag(NH3)2]OH + 3 H2O

RCHO + 2 [Ag(NH3)2]OH RCOONH4 + 3 NH3 + H2O + 2 Ag

CuSO4 + 2 NaOH Cu(OH)2 + Na2SO4

RCHO + 2 Cu2+ + NaOH + H2O RCOONa + Cu2O + 4 H+

• Mehanizam: nukleofilna adicija praćena

• Adicija vode (hidratacija)

6 HCHO + 4 NH3 (CH2)6N4 + 6 H2O

CH2-OH KMnO4 CHO O2 CH3

Benzil-alkohol Benzaldehid Toluen

Dimetil-keton Fenil-metil-keton Difenil-keton

2-Butanon 2-Pentanon 3-Pentanon

• Vrlo su reaktivni ali manje u odnosu na aldehide.

• Karbonilna + hidroksilna = karboksilna grupa

Benzoeva kiselina Etanska kiselina

Propanska kiselina Oleinska kiselina

• Oksidacija primarnih alkohola

CH3Cl + KCN CH3CN + KCl

CH3CN + 2 H2O CH3COOH + NH3

Raskidanje O-H veze Raskidanje karboksilne Dekarboksilacija

• Reakcija kiselina sa metalima ili bazama

CH3COOH + NaOH CH3COONa + HOH

CH3COOH + CH3NH2 CH3COONH3CH3

CH3COOH + NaHCO3 CH3COONa + CO2 + H2O

2 CH3COOH + Na2CO3 2 CH3COONa + CO2 + H2O

• Suva destilacija soli karboksilnih kiselina

Ca(CH3COO)2 CH3COCH3 + CaCO3

• Reakcija soli kiselina sa jakim bazama

CH3COONa + NaOH CH4 + Na2CO3

CHCl3 + 3 NaOH CH(OH)3 HCOOH

Etanska (sirćetna) kiselina

You might also like