3 тоқсан. 3 бөлім.

Әлеуметтік география. Геодемография

(Геодемография – халық географиясы мен демографияның
біріккен ғылыми-зерттеулер бағыты)

Cабақ тақырыбы:
Халық санын
анықтау әдістері
  8.4.1.1 халық санын
анықтау әдістерін
Оқу түсіндіреді
мақсаты
Бағалау критерийлері:
Білу және түсіну: «Халық
санағы» ұғымын біледі.
Талдау: Халық санының
анықтау әдістерін түсіндіре
алады.
 Белгілі бір Белгілі бір аумақта тарихи тұрғыда
аумақта тұратын қалыптасқан халық пен елді-
адамдар мекендердің құрамы және
жиынтығы халық орналасуын, демографиялық
деп аталады. үдерістер мен әлеуметтік-
Кез-келген экономикалық жағдайлар арасындағы
мемлекет өз қарым-қатынасты
азаматтарының  демография зерттейді.
өмір сүру сапасын
арттыруға
мүдделі.

Мемлекетті саяси, әлеуметтік-

Халық – кез келген
мемлекеттің базалық
қажеттіліктерінің бірі.
Тәуелсіздікті, аумақты,
экономиканың дамуын
сақтау үшін адамдар
қажет.
экономикалық дамытудың көптеген
мақсаттары үшін халықтың ұлттық,
діни, әлеуметтік, кәсіби, жыныстық,
жас ерекшеліктері бойынша құрамы
және әр топтағы адамдар саны
туралы мәліметтер маңызды.
Халық санын қалай анықтайды?
8.3.5. Бейнефильм. Халық санағы
www.twig-bilim.kz/film/census-counting-people-5866/

• Бұл санақ неліктен және қалай жүргізіледі?

• Халық санын не үшін білуіміз қажет?

• Халық санағын жүргізуде қандай қиыншылықтар бар?

• Халық санын анықтаудың қандай әдістерін білесіз?

• Әлемдегі алғашқы халық санағы жүргізілген елдер туралы білесіз бе?

• Қазақстанда соңғы халық санағы қай жылы жүрді?

 Халық санын анықтаудың әдістері:
Халық статистикасын зерттеудегі негізгі әдіске халық
санағы жатады.
Халық санағы - белгілі бір уақыт шеңберінде бүкіл
елдің халқының немесе оның бір бөлігінің
демографиялық, экономикалық, әлеуметтік
сипаттағы ақпаратын жинау, өңдеу, жариялау, тарату
мақсатындағы жалпы мемлекеттік статистикалық
шаралар.
1.Сауалнама алу – бұл әдісте санақ
парақшасы санақшының жеке адаммен
тікелей сөйлесу арқылы толтырылады.
2. Адамның өзі толтырылған санақ
парақшалары – жеке адамдардың
парақшаны толтырады және тексеруші
парақшаның дұрыс толтырылуын
қадағалап отырады. Еуропаның кейбір
елдерінде қолданылады.
3. Аралас (анкеталық) әдіс – шет
елдерде кеңінен таралған, әсірсе АҚШ-
та. Бұл әдісте санақ бюросы халыққа
анкетаны жіберіп, адамдар санақ
парақшасын өздері толтырып, қайтадан
санақ бюросына жібереді.
Халық санын анықтаудың әдістері:
 Халық санағының негізгі принциптері
1. жалпылық;
2. санақ бағдарламасының болуы және оның бірлігі;
3. жекелеп тіркеу;
4. мәліметті тікелей халықтан жинау;
5. бақылаудың экспедициялық әдісі;
6. санақтың біркезділігі;
7. санақтың орталықтандырылуы;
8. мәліметтерді автоматы түрде өңдеу;
9. санақ құпиясын сақтау;
10. 10 жылда бір рет жүргізіледі.
*Халық санының статистикасы кез-келген әлеуметтік-
экономикалық зерттеулердің негізі болып табылады.
 8.3.5. ҚБ.
№1 тапсырма. ПОПС формуласы
арқылы «Халық санағы» деген
тақырыпқа шағын хабарлама
әзірлеңіз.
Қолдануға болады: оқулықтың
99-102 беттері, қосымша ғаламтор
Жеке жұмыс сілтемелері
Бағалау Дескриптор
критерийі
Халық санағы анықтамасын біледі;
Халық санағы жүргізудің себептерін айтады;
Халық санағы Халық санағын жүргізу формаларына мысал
ұғымын біледі келтіреді (2 мысал);
Халық санағының жүргізудің маңыздылығын
қортындылайды.
 3 тоқсан. 3 бөлім.
Әлеуметтік география. Геодемография
(Геодемография – халық географиясы мен демографияның
біріккен ғылыми-зерттеулер бағыты)

Cабақ тақырыбы:
Халық санын
анықтау әдістері
  8.4.1.1 халық санын
анықтау әдістерін
Оқу түсіндіреді
мақсаты
Бағалау критерийлері:
Білу және түсіну: «Халық
санағы» ұғымын біледі.
Талдау: Халық санының
анықтау әдістерін түсіндіре
алады.
Дүние жүзіндегі халық санының өсуі
Халық саны бойынша дүние жүзінің аса ірі мемлекеттері.
Дүниежүзі
№ Мемлекет Халық саны, адам халқындағы үлесі, % мерзімі
1 Китай 1 407 930 000 17,94% 30.01.2021
2 Индия 1 383 654 000 17,63% 30.01.2021
3 США 329 957 441 4,22% 15.07.2020
4 Индонезия 266 911 900 3,42% 01.07.2019
5 Пакистан 220 112 066 2,74% 30.01.2021
6 Бразилия 211 014 564 2,8% 20.01.2020
7 Нигерия 210 687 016 2,68% 30.01.2021
8 Бангладеш 172 014 789 2.19% 30.01.2021
9 Россия 146 238 185 1,87% 01.01.2021
10 Мексика 127 792 286 1,63% 01.07.2020
11    Жапония 125 950 000 1.6% 01.03.2020
*60 Қазақстан 19 975 560 0.24% 30.01.2021

https://itube.kaztrk.kz/kz/videos/
72896/qazaqstanda-ulttyq-halyq-
sanagy-kelesi-jylga-shegerildi/
"Мемлекеттік статистика туралы" 2010 жылғы 19 наурыздағы Қазақстан
Республикасының Заңы 11-бабының 3) тармақшасына сәйкес Қазақстан
Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. 2021 жылғы 1-30 қазан аралығындағы кезеңде Қазақстан
Республикасы халқының ұлттық санағы өткізілсін.
  2. Қоса беріліп отырған 2021 жылы Қазақстан Республикасы халқының
ұлттық санағын өткізу жөніндегі іс-шаралар жоспары (бұдан әрі – Жоспар)
бекітілсін.
  3. Орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдар:
1) Жоспарда көзделген іс-шаралардың уақтылы орындалуын қамтамасыз
етсін;
2) есепті тоқсаннан кейінгі айдың 5-күнінен кешіктірмей Қазақстан
Республикасының Ұлттық экономика министрлігіне Жоспар іс-шараларының
іске асырылу барысы туралы ақпарат берсін.
  4. Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрлігі:
1) есепті жылдан кейінгі 10 қаңтардан кешіктірмей Қазақстан
Республикасы Премьер-Министрінің Кеңсесіне Жоспар іс-шараларының іске
асырылу барысы туралы жиынтық ақпарат берсін;
2) 2021 жылы Қазақстан Республикасы халқының ұлттық санағын
дайындау мен өткізуге байланысты ұйымдастырушылық және нұсқаушылық
мәселелерді шешу үшін арнайы комиссия құрып, оған орталық және
жергілікті атқарушы органдардың қызметін үйлестіруді жүктесін.
  5. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он
күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.
• БҰҰ-ң ұсынысы бойынша халық санағы әр 10 жыл сайын жүргізіліп отырады. Алайда
бұл іс-шара кезеңі барлық мемлекеттерде сақтала бермейді.
• Тәуелсіздік алғаннан бергі уақытта Қазақстанда 2 мәрте ұлттық санақ өткен.
• Біріншісі 1999 жылы, екіншісі 2009 жылы. Биылғы санақ: «Қазақстанда әркім маңызды!»
деген девизбен өтпек. Бұл жолғы санақтың ерекшелігі – ол онлайн режимде тұрғындарға
интернет-сауалнама және планшеттермен сұрақ қою арқылы өтпек. Алғашқы 15 күнде,
дәлірек айтсақ, 1 мен 15 қазан аралығында интернет-сауалнама өткізіледі. Онда
тұрғындардың өздері санақ парақтарына өзінің және отбасы мүшелерінің мәліметін
толтырады. Ол интернет жүйесіндегі sanaq.gov.kz. сайты бойынша жүзеге асады. Сол жерде
үлгіге қарауға, виртуалды көмекші қызметіне жүгінуге болады. Сондай-ақ, 1 мен 30 қазан
аралығында тұрғындардан жаппай мәлімет жинау жүргізіледі. Интервьюерлер планшеттер
арқылы жолданған жауаптарды есепке алып, өтінілген барлық арифметикалық-логикалық
амалдар бойынша сауалнамалар жүргізіп, мәліметтерді толықтырады. 
• БҰҰ-ның халық санағын 2020 жыл шамасында өткізу туралы Бүкіләлемдік бағдарламасын
ұсынған ұсынысына сәйкес ҚР Үкіметі 2019 жылдың 19 маусымында №419 «2020 жылы
ұлттық санақ өткізу туралы» қаулы қабылдаған еді. Ол құжат бойынша Қазақстан
Республикасында кезекті ұлттық санақты 2020 жылдың 1 қазаны мен 30 қазаны аралығында
өткізу жоспарланған. *Коронавирус пандемиясына байланысты жоспарланған іс-шара 1
жылға шегерілді.
Халық санағын жүргізетін елдер- 1984 жылдан
бастап.

- 1984 ж бері халық

санағын жүргізетін
елдерді анықтаңыз
- 1994 ж бері халық
санын жүргізетін елді
анықтаңыз
- Қазақстан қай жылы
соңғы рет халық
санағын жүргізді?
 8.3.5. ҚБ.
№2 тапсырма. Төмендегі
диаграммаға қатысты сұрақтарға
жауап бере отырып, диаграмманы
талдаңыз.
Қолдануға болады: оқулықтың
99-102 беттері, қосымша ғаламтор
Жеке жұмыс сілтемелері
Дескриптор
Бағалау критерийі
Білу және түсіну: Диаграмманы сипаттай алады
«Халық санағы» Халық санағы әр 10 ж сайын жүргізудің
ұғымын біледі. себептерін талдайды
Талдау: Халық 1979 және 1999 жылы халық санының
санының анықтау азаю себептерін түсіндіреді
әдістерін түсіндіре 1989 /2009 халық санының өсу себептерін
алады. түсіндіреді
 Мүмкін болатын жауаптар
• 1989 /2009 жылдары халық санының өсуі себептері : 1954-1965
осы жылдардағы 30 жастан асқан халықтардың Қазақстан жеріне
кең қоныстануы осы жағдайға ықпалы
• 2009 жылы ішкі халық өсіруге бағытталған саясаттың жемісі,
экономикалық тұрақтылық пен әлеуметтік экономикалық
жағдайдың жоғарылауы
• 1979 Ауғанстанға кеткен әскерлер
• 1999 жылы КО ыдырағаннан кейін этностардың өз елдеріне қайта
оралуы
Teams чатқа бүгінгі тақырып бойынша хабарлама жіберіңіз