KONKURENCA NË

INDUSTRI
Prof.Ass.Nazmi Maksutaj
Prishtinë
 KONKURENCA NË STRUKTURA
TË TREGUT
• Sipas Friedrich Hayek konkurenca është një proces i formimit të mendimit duke
përhapur informacioni, ai krijon atë unitet dhe konkurenc në sistemin ekonomik të
cilin supozojm kur mendojm për të si treg.
• Imagjinoni dy gara të ndryshme, në të paren garues janë 100 atletë olimpik ndersa në
të dyten 100 konkurent me fizik jo sportiv: Cila garë ka më shumë konkurenc?
• Ashtu si në shembull në llojet e garave edhe strukturat e tregut kanë tipare të
ndryshme të konkurences.
• Konkurenca ‘’perfekte’’ perfshinë kompanitë që prodhojnë
produkte homogjene p.sh prodhuesit e mobilieve ose krijuesit e
lapsave.

• Konkurenca është e dobishme sepse siguron informacion të sakt

për konsumatorët, me anë të sajë prodhuesit efikas rrisin
prodhimin dhe ata jo efikas përfundimisht largohen nga tregu.

• Numri i firmave në treg nuk përcakton vetëm nivelin e

konkurencës në një industri.
 CILËSIA E KONKURENCËS
• Cilësia e konkurencës përcaktohet nga shkalla e saktësisë ku tregu sinjalizon
konsumatorët.
• Cilësia e konkurences ulët sa herë sinjalet në treg janë të shtrembëruara (rasti i
monopoleve).
• Konkurenca në një industri fitimprurëse tërheq prodhues të rinjë dhe kompani që
gjenerojnë më shumë vlera për klientët.
• Monopolet natyrore që arrijnë statusin e tyre pa favorizimin e qeverisë janë shumë të
rralla.
• Lloji i monopolit ose oligopolit formohet kur një biznes ose një grup i tyre
mbrojnë pozicionin e dominimit jo me anë të konkurences por me ndihmen e
qeverisë, (kjo quhet cronyism).

• Sa më shumë që nderhynë qeveria në ekonomi aq më shumë institucione preken

ndaj kronizmit për shkak të kapjes rregullatore.

• Këto lloj monopolesh shkojnë në dëm të shoqërisë, nuk nxisin ngritjen e cilësisë
dhe të sherbimit, përmirësimi i konkurences në kapitalizimin modern nenkupton
rikthimin e vlerave ku konsumatori është përcaktues i tyre dhe jo qeveria për
sukses apo për deshtim të një firme.
 TREGTIA E LIRË KONKURUESE
• Ulja e barrierave në tregtinë e lirë mund të përmirësoj konkurencen, kapitalizmi
modern ështe larguar nga pikpamja klasike, ku qeveria ndikon rritjen.
• Konkurenca është e pakuptimt nëse është e detyruar: konkurenca vjen nga liria e
tregut.
• Në vend që të krijojmë kompani të mbështetura nga qeveria duhet të kultivojm
mjedis ekonomik me sa më pak pengesa tregtare dhe sa më shumë lejim të
konkurentëve të rinjë në treg.
 POLITIKA KONKURUESE
• Një treg i hapur dhe konkurues është garanci për kompanitë europiane për të rritur
efiçiencen. Konkurenca dinamike është cilësi që vënë në levizje konkurueshmerinë
dhe rritjen ekonomike.

• Struktura e re rregullatore e konkurences hyri diten kur 10 shtete u antarësuan në BE

me 1 Maj 2004, rriti bazen për politikë konkuruese pro-aktive.
 POLITIKA PRO-AKTIVE NË
KONKURENCË
• Karakterizohet nga përmirësimi i struktures rregullative për konkurencen ku
ndihmon aktivitetin e biznesit, përhapjen e gjërë të njohurive, marrëveshje më të
mira për konsumatorët dhe ristrukturim ekonomik efiçient.
• Implementon praktika detyruese të cilat heqin barrierat për hyrje në treg dhe për të
mos penguar konkurencen efektive. Konkurenca balancon dhe mbështetë politikat që
në veqanti ndihmojnë zgjerimin e bizneseve dhe industrive drejt një Europe edhe më
të gjëre.
 KONKURENCA NË INDUSTRI RRITË
PRODUKTIVITETIN
• Konkurenca është një matës i ekonomisë e cila krijon sherbime më produktive në boten e globalizuar
të tregut.
• Konkurenca është proces vital i tregut, ku firmat ofrojnë çmime më të ulta, cilësi më të mirë,
produkte të reja dhe zgjedhje të shumta.
• Sektori i liberalizimit të telekomunikacionit në BE tregon më së miri forcen konkuruese në treg,
gjithashtu edhe sektoret si: energjia, transporti, sherbimi postar, kanë një konkurencë të mirëfillt në
treg.
• Faktori kryesor që bënë presion mbi firmat që të organizohen, përmirësojnë prodhimin apo sherbimin
të ulin çmimet në mënyrë që të arrinë përfitime është: KONKURENCA
 KARTELET (MARRËVESHJET E
NDALUARA)
• Janë marrëveshje ilegale në mes të konkurentëve që në mënyrë të bashkuar fiksojnë
ose rrisin çmimet në treg, zvogëlojn oferten ose ndajnë tregjet dhe konsumatoret mes
tyre.
• Kartelet mbrojnë pjesëmarrësit e tyre nga konkurenca, kjo i lejon ata të vendosin
çmime të larta, mos të përmirësojnë produktet e tyre, konsumatoret perfundojnë
duke paguar çmime të larta pa mundësi zgjedhje, kjo pra ndikon në konkurencen e
industrisë në terësi.
 LIBERALIZIMI
• Sherbimet si: transporti, energjia, sherbimet postare dhe telekomunikacioni nuk kanë
qenë të hapura ndaj konkurences siq janë sot në vendet antare të BE-së.
• Hapja e tregjëve me anë të konkurences ndërkombëtare konsumatoret kanë mundësi
zgjedhje të ofertave dhe produkteve më të përshtatshme për ta.
• Kontrolli i mirfillt i ligjit të konkurences në BE kontrollohet në mënyrë të
vazhdueshme nga Komisioni Europian i cili garanton konkurencë të drejtë në
sherbime në interes të publikut.
 KONKURENCA DHE
BASHKËPUNIMI
NDËRKOMBËTARË
• Me rritjen e globalizimit, shumica e kompanive, bashkimeve dhe karteleve janë
ndërkombëtare, si rezultat i këtyre kompanitë që bazohen jashtë BE-së mund të
ndikojnë në konkurencen me BE-në, kjo bënë të mundur bashkëpunimin
ndërkombëtare në thelbin e konkurences.
• Politikat e konkurences kanë qenë elementi kyq në negociatat e zgjerimit me vendet
kandidate. P.sh Komisioni Europian ka inkurajuar vendosjen e politikes së
konkurences në vendet si Shqipëria ku edhe është krijuar autoriteti i konkurences.
 BARRIERAT PËR TË HYRË NË TREG
• Hyrja në treg mund të pengohet në shumë mënyra, shumë tregje ndërkombëtare janë
të bllokuara nga barrierat politike. Këto barriera reduktojnë konkurencen dhe rrisin
potencialin e fitimit për konkurentet e mbajtur.
• Teknologjia apo prodhimi me kosto të ulët gjithashtu krijon barriera në treg. Burimet
e nevojshme për të konkuruar në një treg të caktuar mund të jenë shumë më të
mëdha se sa kufizimi i hyrjes në treg.
 RIVALITETI KONKURUES
• Sa më e lartë të jetë konkurenca në një industri, aq më i vogel është diferencimi në
mes konkurenteve, sa më i madh të jetë kapaciteti i industrisë, aq më teper egziston
rivaliteti konkurues intenziv.
• Konkurenca intenzive ka tendencë të ulë çmimet dhe marzhen e fitimit, duke rritur
shpenzimet në marketing, kështu që potenciali për fitim është më i ulët.
• Industria e kompjutëreve bëhët gjithnje më konkuruese për shkak të rivalitetit të
çmimeve, por diferencimi mes produkteve është minimal.
 AVANTAZHET KONKURUESE NË
TREG
• Avantazhi i kostos në marketing: Efiçiencat në koston e marketingut rrjedhin nga zgjerimet e linjes së
produktit, mbulimi i tregut të synuar, shitja më e madhe e produkteve tek të njejtit konsumatorë
arrihet si efekt i marketingut.
• Avantazhi i kostos në prodhim: shpenzimet më të ulëta të prodhimit krahasuar me konkurencen
kontribuojnë në avantazh të kostos së ulët.
• Avantazhi i diferencimit: çdo biznes mund të menaxhoj koston e tijë por jo që mund të ketë avantazh
kostoje. Strategjia e diferencimit në lidhje me produktin, sherbimin apo krijimi i markes është
avantazh konkurues.
• Avantazhi i produktit: qendrueshmëria, performanca, besueshmëria,
atributet dhe dizajni janë avantazhe diferencuese të produktit.
• Avantazhi i sherbimit: biznesi mund të arrijë avantazh të diferencimit
në sherbim duke arritur avantazhe, ku sherbimi duhet të jetë
kuptimplotë dhe të ketë qendrueshmëri për konsumatoret e synuar.
Konkurenca efektive në tregtinë nderkombëtare është katalizatorë për
ngritjen ekonomike dhe arritjen e objektivave të bizneseve në BE dhe
lehtësimin e barrierave për bizneset e reja.
FALEMINDERIT