O razvoju

Psihologija porodice- vežbe

19.12.2021.
 O razvoju
• Određenja, činioci i teorije
• Norme
• Aspekti razvoja
• Periodi razvoja

O čemu ćemo • Razvoj i sistemi

danas
O porodici
pričati... • Definicije i određenja
• Teorije i pristupi
• Porodica kroz životne cikluse
• Karakteristike porodice
• Funkcije porodice
• Struktura porodice
Razvoj- određenja
Proces stalnog pozitivnog menjanja psihičkog sistema, pojava
novih struktura i integracija sa starim strukturama (Minić,
2019) i predstavlja niz relativno trajnih, međusobno povezanih
promena, koje imaju za cilj postizanje ravnoteže samog
organizma i organizma sa sredinom
Razvoj- određenja

Promene vezane za protok

Prelazak sa prethodnog na sledeći
nivo
Progresivni stupnjevi pojedinih
funkcija i celokupnog organizma
struktura i funkcionisanje pojedinca
(Smiljanić, 1999)
vremena
Kompleksan proces i promene
povezane sa uzrastom koje
omogućavaju stvaranje novih
na nov način
(Jerković i Zotović, 2017)
 Kvalitativne

• Preobražaj ili nastanak novih psih.f-ja

• Latentne
• Transformacija, reorganizacija, drugačiji način funkcionisanja
sposobnosti

Kvantitativne

Razvojne •
•
Označavaju rast
Manifestne
promene •
•
Lako merljive
Odnose se na povećanje sposobnosti i kapaciteta pojedinca

Progresivne

• Svaki sledeći stupanj u razvoju omogućava više nivoe adaptacije

Ireverzibilne

• U jednom smeru
Različita gledišta razvoja

Razvoj kao kontinuiran Razvoj kao diskontinuiran

proces proces

Odvija postupno,
Naglo, iznenada i
postepeno i stalno uz
skokovito se pojavljuju
neintenzivno povećanje i Odvija se u određenim
kvalitatativno novi načini
usavršavanje sposobnosti vremenskim razdobljima
tumačenja i reagovanja na
koje postoje od samog
svet
početka
Različite perspektive objašnjenja razvoja
Organizmička perspektiva
• Endogeni pristup (unutar organizma)
• Razvojne promene kvalitativne
• Posledica nasleđa i sazrevanja
• Pojedinac aktivni konstruktor

Menhanicistička perspektiva
• Egzogeni pristup (spoljašnja sredina)
• Promene kvantitativne
• Posledica učenja, iskustva i interakcije

Razvojni kontekstualizam
Teorije Usmerene na
pojedinca ili
Usmerene na
nasleđe ili iskustvo
razvoja sredinu
koje pojedinac
stiče vremenom
Važne teorije koje se bave pitanje razvoja

Bihejviorizam i
Psihoanalitičke Kognitivno Pristup obrade
teorija socijalnog
teorije (Frojd, razvojna teorija informacija
učenja (Votson,
Erikson) (Pijaže) (Simon, Majer)
Bandura)

Evolucijska
Teorija ekoloških
razvojna Sociokulturna
sistema
psihologija teorija (Vigotski)
(Brofenberner)
(Bolbi)
Činioci Nasleđe
(naturalisti
čko)

razvoja
pojedinca
n ost ičko) (em Sred
k tiv nist pir ina
i st i
A ci o čko
e rak
t )
(in
Norme i osnovne prekretnice u razvoju
Razvojne norme označavaju standarde kojima se opisuje normalan ili normativan tok životnog ciklusa

• Karakteristični tipovi ponašanja u vezi sa uzrastom

Karakterišu se kao normalna reakcija ili odlika tipična za određeni uzrast deteta

Usvajanje normi je važna komponenta procesa socijalizacije

Norme mogu biti:

• Deskriptivne
• Permisivne
• Preskriptivne
• proskriptivne
Norme

Različiti izvori normi: Norme impliciraju određeni NORMA NE ZNAČI DA

• Biološki socijalni pritisak i mogu biti SVAKO DETE MORA DA
• Socijalno definisani specifične za kulturu POSTIGNE ODREĐENI
standardi NIVO RAZVOJA U TAČNO
ODREĐENOM TRENUTKU
• Kulturna tradicija
• Modalno ponašanje • Velika odstupanja od
uzrasnih normi mogu ukazati
na to da se razvojni proces
ne odvija adekvatno
• Skrining razvoja
 Psihomotorni razvoj
Intelektualni razvoj
Razvoj govora
Aspekti razvoja
Emocionalni razvoj
Socijalni razvoj
Moralni razvoj
 Periodi
razvoja
• Svaki razvojni period ima svoje
specifičnosti, karakteristične razvojne
zadatke i norme
• Uzrast (kalendarski uzrast)
• Informacije o kalendarskom uzrastu
i aktuelnom razvojnom periodu
pokazuju šta je razvojno očekivano

Razvojni uzrast (ispoljeno ponašanje

konkretnog deteta koje se javlja u razvoju
zdravog deteta)
Prenatalni
period razvoja
3 faze:
◦ Ovum
◦ Emrion
◦ Fetus

Razvojni ciklus porodice

Detinjstvo
Periodizacija:
◦ Doba odojčeta (prve dve
godine života)
◦ Rano detinjstvo (od 2. do 6.
god.)
◦ Srednje detinjstvo (od 6. do
11. god.)
◦ Svaki pod period
karakterišu određeni
razvojni zadaci i razvojne
specifičnosti
Adolescencija Proces biološkog i psihosocijalnog sazrevanja

Odvija se u periodu od 10. do 24. godine

◦ Rana
◦ Srednj
◦ Pozna adolescencija

Različite teorije adolescencije

Odraslo doba
Zrelo doba (razvojni period od adolescencije do starog doba) (od 25. do
65. god.)
Tri podperioda:
◦ Rano odraslo doba (od 25-30 god.)
◦ Sredovečnost (od 30 do 50. god.)
◦ Kasno odraslo doba (od 50-65 god.)

Dugo se zanemarivalo misleći da je to period stagnacije i dostizanja

platoa u razvoju
Dva kriterijuma u određivanju odraslog doba: hronološki i ostvarivanje
zadata i uloga karakterističnih za svaki podperiod
◦ Produžena adolescencija

Kriza srednjih godina

Generacija u sendviču
Staro doba
Rani podperiod (od66. do 70. godine- rana starost)

Srednji (od 71. do 80. godine- srednja starost)

Kasni (od 81. do 110.godine- pozna starost)

U literaturi se starost definiše:

◦ Hronološki
◦ Sociološki

Starenje kao proces:

◦ Patološko starenje
◦ Fiziološko starenje

Neaktivnost, socijalna izolacija, usamljenost, samoća

Razvoj i sistemi
Za bolje razumevanje razvoja (pojedinca i
porodice) neophodno poznavanje značaja i uloge
različitih sistema sa kojima je pojedinac povezan

Tokom odrastanja, osoba je u interakciji sa

različitim sistemima u kojima je aktivan učesnik
◦ Najvažniji je porodični sistem

Ekološka razvojna psihologija analizira odnos

između deteta i sredine, pri čemu se ističe da se
razvoj odvija u određenom kontekstu gde sredina
utiče na dete, ali i obrnuto
◦ Suština ovog pristupa je u sagledavanju
razvoja u određenom kontekstu gde postoje
različite interakcije
O porodici
• Definicije i određenja
• Teorije i pristupi
• Porodica kroz životne cikluse
• Karakteristike porodice
• Funkcije porodice
• Struktura porodice
Porodica- definicije
Porodica je otvoren sistem, sastavljen od subdelova,
supsistema u neprekidnoj interakciji, od kojih je svaki
definisan granicama, implicitnim i eksplicitnim pravilima
ponašanja (Čalovska-Hercog, Draganić-Gajić. Nagulić,
2006)
Jedinstven sistem značajan za celokupni život i razvoj
svakog pojedinca (Milojković, Srna, Mićović, 1997)
Članovi porodice su međusobno povezani brakom ili
srodstvom i udruženi su radi lakšeg zadovoljavanja
različitih potreba pojedinca, porodice i društva
Određenja porodice
Porodica se vremenom menjala
◦ Homoseksualne porodice, parovi koji ne žele decu, porodice nastale vantelesnom oplodnjom
◦ Mit o modernoj nuklearnoj porodici vs. Mit o tradicionalnoj porodici
 Implicira da se
radi o grupi
koja je
Klizajući
povezana
pojam
Izazovi u porodom,
osnovna f-ja je
reproduktivna
definisanju
porodice Normalna
Onaj koji
definiše
(zdrava) porodicu može
porodica da projektuje
svoje viđenje
Zablude u tumačenju porodice
Porodica kao ćelija društva

Društveni mikrokosmos

Ljudska zajednica

Utočište

Specijalizovana društvena funkcija

 Sociološka određenja porodice
Osnovni oblik društvene
zajednice

Društvena grupa
(individue koje žive Zajedništvo, stil života, norme i vrednosti, specifični oblici interakcije, podela uloga i zaduženja
zajedno)

Važan agens socijalizacije Nosilac primarne socijalizacije deteta

Osnovna jedinica svakog

društva

Grupa koja se razvija,

neguje određene vrednosti

Primarna grupa Prva grupa kojoj pojedinac po rođenju pripada; uticaj porodice na razvoj je veoma važan
Pedagoška određenja porodice
Značaj porodice za vaspitanje i obrazovanje
◦ Najvažnija f-ja vaspitno-obrazovna zbog prevencije brojnih
poteškoća i problema u ponašanju učenika

Saradnja porodice i škole

◦ Naročito kada su u pitanju deca kojima je potrebna dodatna
pomoć i podrška u odrastanju i vaspitno-obrazovnom procesu
◦ Vaspitno obrazovni rad sa decoj čiji se razvoj ne odvija
optimalno sprovodi se po IOP-u za čiju je realizaciju neophodna
saradnja
◦ Podsticanje talenata i kreativnosti
Psihološka određenja porodice
Najvažnija grupa
• Zadovoljava više različitih Za porodicu je važno da
potreba Dinamičan sistem u stalnoj obezbeđuje sigurnost, Sigurna baza i bezbedno
• Za afektivnom vezanošću i promeni osećanje pripadanja, utočište svojim članovima
sigurnošću, ličnom afirmacijom
i zavisnošću, afilijativne potrebe emocionalnu bliskost

Po načinu primanja Emocionalni sistem koji se

članova (npr. rođenjem) i sastoji od najmanje tri ili
odlsaku članova četiri generacije srodnika
Jedinstven sistem
(pojedinac ni smrću ne koji su međusobno
odlazi iz porodičnog povezani različitim
sistema) vezama
 Struktura
porodice i Olsonov Cirkumpleks model
osnovne Bergerov psihosocijalni
dimenzije model

Porodica kroz
funkcionisanja

neke pristupe, Razvojna

perspektiva i

teorije i
porodični
životni ciklus

koncepte Povezanost
porodice sa
socijalnim
kontekstom
 Premštanje fokusa sa pojedinca na
Promena pogleda na problem
relacije

Svi sistemi imaju: Energiju, odnos i granice

Sistemski Naglašava se važnost

interpersonalnih odnosa unutar
Načina na koji su organizovani

pristup
određenog sistema, ali i interakcija
sistema sa ostalim sistemima

Funkcionalnost sistema se
Načina na koji komuniciraju
određuje preko:

Kroz sistem verovanja

 Delovi porodice nalaze se u stalnom međuodnosu

Porodica i
Jedan deo porodičnog sistema se ne može razumeti bez
drugog dela

sistemski Porodično funkcionisanje je više od zbira

pristup (ključni funkcionisanja pojedinaca

principi) U određivanju ponašanja pojedinca značajni su

porodična struktura i organizacija

Porodica kao sistem deluje kroz različite transakcione

obrasce
 Porodični sistem se posmatra u dve dimenzije:

Vertikalna ili istorijska Horizontalna ili razvojna

Porodica i
sistemski
pristup Porodica je jedinstven, dinamički, živi sistem koji raste, razvija
se i funkcioniše u određenom društveno-istorijskom kontekstu

Simptom pojedinca tretira se kao

Pojavu simptoma (lični problem) izraz disfunkcionalnosti porodičnog
posmatrati u kontekstu celine sistema
• Problematična deca
Porodica

Otvoren sistem

Sastoji se iz drugih hijerarhijski organizovanih

subsistema u stalnoj interakciji
• Definisani implicitnim ili eksplicitnim granicama i određenim
pravilima ponašanja
Bračni subsistem
Otvoren sistem koji se razvija pod uticajem brojnih faktora

Dva nivoa uticaja:

Spoljašnji i unutrašnji kontekst braka (mogućnosti, modeli i stilovi življenja) i proširena
porodica porekla oba partnera (internalizovana interakcijska istorija osećajnog vezivanja)

Brak ima unutrašnje (obaveze, komunikacija, intimnost, briga, pažnja)

i spoljašnje zadatke (formiranje i održavanje odnosa bračnog
subsistema sa pojedincima i drugim sistemima)
Brak- određenja

Interpersonalni odnos u kome

oba bračna partnera imaju
Relativno stabilna veza između Kompleksan odnos, intimna
jednak uticaj u datom odnosu i
muškarca i žene koja traje relacija u kojoj bračni partneri
može se definisati kao
nakon samog akta reprodukcije razmenjuju emocije i ostvaraju
društvena legitimacija
i rođenja potomaka bliskost
seksualne aktivnosti partnera s
ciljem rađanja potomstva
Faze braka:
Ključni proces braka je razdvajanje bračne Faze karakteristika bračnog života:
od roditeljske uloge ◦ Proširenje
◦ Zabavljanje ◦ Kontrakcije
◦ Vereništvo ◦ Postroditeljski stadijum
◦ Sklapanje braka
◦ Bračni život
◦ Postbračni period
Kvalitet braka- određenja
Subjektivna procena bračnih odnosa

Zadovoljstvo brakom

Subjektivni osećaj sreće, zadovoljstva i užitka koji doživljava bračni partner

u interakciji sa partnerom

Uzajamna prilagođenost bračnih partnera

◦ 4 dimenzije:
◦ Zadovoljstvo brakom
◦ Slaganje para
◦ Kohezija para
◦ Izražavanje emocija
Roditeljski subsistem
Formira se rođenjem deteta

Zadaci:
◦ Podizanje i socijalizacija deteta, adekvatna briga o detetu, uspostavljanje granica roditeljskog nadzora

Vrsta izvršnog ali i nadzornog podsistema unutar porodice

Uči se iz iskustva sa sopstvenim roditeljima

Roditeljska uloga se definiše kao očekivani i delom normirani skup ponašanja i praktičnih
aktivnosti koje preduzimaju roditelji u funkciji odgajanja deteta
Vaspitni stilovi i postupci roditelja
Različiti vaspitni procesi povezani sa
dijadnim odnosima (dete-majka) i
trijadnim odnosima (dete-majka-otac)

Vaspitni stilovi

Vaspitni stavovi

Vaspitni postupci
Vaspitni stilovi
Relativno dosledni načini ponašanja roditelja kojima se uspostavljaju
odnosi roditelja sa decom
◦ Težnja ka određenom, relativno nepromenjenom načinu ponašanja

Uticaj roditelja na dete, ali i obrnuto

Procena roditelja kojim vaspitnim postupcima će na najbolji način

uspeti da ostvari planiranje vaspitne ciljeve

Emocionalni činilac je najvažnija komponenta vaspitnog stila

Tipologija vaspitnih stilova:

◦ Šeferov model
◦ Tipologija D.Baumrind
Tipologija
vaspitnih
stilova
D.Baumrind
PART teorija
Sibling
subsistem
Red rođenja (sibling pozicija)

Značaj interakcije sa braćom i

sestrama za razvoj deteta

Broj članova u porodici

◦ Prvorođena deca
 Razvoj pojedinca kao kontinuirani proces od rođenja do smrti
◦ Uloga različitih životnih događaja i značaj koji im pridajemo

Porodica i Razvoj se odvija tokom čitavog života

koncept Istorijski i kulturni kontekst utiče na razvoj

celoživotnog Razvoj ima više pravaca i ishoda

razvoja Razvoj uključuje i dobitke i gubitke

Osobe imaju mogućnost prilagođavanja

Razvoj je rezultat uspešnog savladavanja životnih izazova

Porodica kroz
životne cikluse
Put koji porodica pređe od osnivanja do
smrti bračnih partnera

Svaka faza kroz koju prolazi porodica

potencijalna je pretnja njenom načinu
funkcionisanja pa zahteva novo
prilagođavanje

Životni ciklus se određuje prema uzrastu

najstarijeg deteta

Faze se odnose na očekivan tok razvoja

porodice bez odstupanja (razvod, vanbračna
zajednica)
 Početna faza (bračni par na početku zajedničkog života, bez dece)

Porodica sa sasvim malim detetom

8 faza životnog Porodica sa predškolskim detetom

ciklusa
Porodica sa školskim detetom

Porodica sa adolescentom

porodice Porodica iz koje postepeno odlaze deca

Postroditeljska porodica (prazno gnezdo)

Porodica koja stari

Specifičnosti početne
porodice
Odluka dvoje ljudi da žive zajedno i formiraju porodicu
Osnovni zadatak je postizanje konsezusa po različitim pitanjima
(kućni poslovi, slobodno vreme, novac)
Razvojni zadatak-postavljanje unutrašnje organizacije i stvaranje
granica prema spoljašnjoj sredini
Usaglašavanje uloga, ciljeva i intimnosti, uspostavljanje
obostrano zadovoljavajućeg odnosa
Specifični problemi: raspodela obaveza, uspostavljanje pravila,
nedovoljno uvažavanje različitosti
Specifičnosti porodice sa
sasvim malim detetom
Partneri dobijaju novu ulogu

Pozitivno rano iskustvo

Prisustvo oba roditelja

Specifičnost ove faze: smanjenje bračnog zadovoljstva usled

rastućih roditeljskih obaveza ali i mogućih konflikata sa
sopstvenim roditeljima
 Uloga porodice i adekvatni odnosi
sa značajnim figurama u najranijem
detinjstvu

Specifičnosti Različite teorije o detinjstvu Vrtić može biti sigurna baza

porodice sa
predškolskim
Dete u ovom periodu je deo i drugih Aktivnosti podsticajne po rast i
sistema pored porodičnog razvoj deteta

detetom Razvijanje odnosa roditelj-dete

Usklađivanje sa spoljašnjim svetom

(vrtićem)

Nedoumice u vezi sa načinima

vaspitavanja

Separacije, diferencijacije u subling

sistemu
VAŽNO radvojiti razvojne teškoće
od simptoma, ali i disfunkcionalnost
roditeljskog od bračnog sistema
 Od polaska u školu do ulaska u adolescenciju

Uključuje se školski sistem

Menja svakodnevna organizacija aktivnosti i prilagođava se novim obavezama

Specifičnosti
Usklađivanje porodičnog sa školskim sistemom

porodice sa Odrastanje deteta obeležava i školski sistem

školskim Teškoće: školski problemi u vezi sa učenjem i ponašanjem, dete u grupama

detetom Dete stiče radne navike, ima nove uloge

Nivo roditeljskog uključivanja u vaspitno-obrazovni proces

Očekivanja od deteta

Spremnost na saradnju sa školom

Specifičnosti porodice sa adolescentom
Testiranje dotadašnjeg porodičnog funkcionisanja (braka, roditeljstva)
Promene u grupnoj dinamici porodice
◦ Preispitivanje popustljivosti postojećih granica
◦ Uspostavljanje novih načina komunikacije
◦ Adaptacija na promene koje donosi adolescencija

Reorganizacija
◦ Fokus se prenosi na vršnjake
◦ Težnja ka autonomiji
◦ Borba za sepraciju i individualizaciju
◦ Intenzivan odnos sa vršnjacima
◦ Kritički osvrt prema roditeljima i autoritetima

Bežanje od kuće, prestanak školovanja, problemi u ishrani

Specifičnost
i porodice iz
Odlazak dece iz porodičnog doma

Roditelji preispituju uloge u životima svoje odrasle dece

koje Stadijum „rasturanja porodice“

postepeno ◦ Dozvoljavanje deci da odu (stepen postignute diferencijacije deteta)

odlaze deca
 Novo prilagođavanje koje zahteva pomoć i podršku uže
porodice

Suočavanje sa bolešću i smrću

Specifičnosti Uspostavljanje odnosa sa unučićima

ostarele
porodice Reorganizacija životnih ciljeva

Usamljenost, demencija, fizička oboljenja, finansije teškoće

Odlazak u penziju
 Tendencija pojedinca da
traži bliskost sa
određenom osobom, ali
da tu postignutu bliskost
i održi
Primarna potreba,
ključni pokretač
motivacije

Porodica i
Afektivna vezanost
teorija Porodice su baze formirana u ranom
sigurnosti za razvoj detinjstvu povezana je
afektivnog afektivne vezanosti sa kasnijim partnerskim
odnosima
vezivanja
Unutrašnji radni model 4 obrasca:
sebe • Sigurni
• Ključni su roditelji • Preokupirani
• Izbegavajući
• bojažljivi
 Roditelji moderatori
dečije psihe
Sigurnu bazu čine osobe
za koje se afektivno
vezujemo
Pojedinac teži sugurnoj
bazi
Zavisi od ponavljajućih
Porodica kao pozitivnih iskustava sa
značajnom figurom
sigurna baza
Sigurnost je osnova Potreba za sigurnošću i
opstanka prihvaćenošću

Pouzdana mreža odnosa

u kojoj se svi članovi
porodičnog sistema
osećaju sigurno
 Zajedništvo, specifična vrsta interakcije, dinamika i odnosi
Karakteristike: bliski odnosi sa makar jednom odraslom
osobom, toplina porodice, veze sa širom porodicom, socio-
ekonomski status porodice; raspodela uloga, specifični
načini rešavanja problema, porodična kultura, jezik i stil
komunikacije
Rast kroz različite faze

Karakteristike Unutrašnja dinamika

◦ Porodično vreme, socijalni prostor i socijalizacija
porodice Porodica teži adaptaciji ali i homeostazi
Specifična organizacija
Porodični identitet
Unutrašnji radni model porodice
Umreženost porodice
 Biološko
reproduktivna

sociokulturna ekonomska

Funkcije psihološka Zaštitna

porodice
socijalizatorsk
Seksualna
a

vaspitno-
emotivna
obrazovna
Struktura porodice

Potpune i
Normalne Razorene Obnovljene
nepotpune

Amoralne Dezorganizovane strateljske

O razvoju
u porodici
Psihomotorni razvoj

Intelektualni razvoj

Razvoj govora
Razvoj i
Emocionalni razvoj

Socijalni razvoj
porodica
Moralni razvoj
Psihomotorni razvoj i porodica

Porodica
zadovoljava Genetski
Rana stimulacija
osnovne determinisani
razvoja
egzistencijalne uticaji
potrebe
Intelektualni razvoj

Značaj
Razvoj
sredinskih i
inteligencij
naslednih
e
faktora
 Podsticanje
adekvatnog govorno-
jezičkog razvoja

Uloga porodice
presudna za uočavanje

Razvoj govora
prvih znakova
odstupanja od
uobičajenog i
očekivanog toka
razvoja

Praćenje razvoja
semantike i gramatike
Emocionalni razvoj
Iskustvo koje dete stiče povezujući emocije sa situacijama

Dete socijalizuje svoje emocije prilagođavajući svoje emocionalno izražavanje pravilima tj.očekivanjima i
stavovima koji su kulturološki uslovljeni i determinisani

Roditeljsko izražavanje emocija indirektno utiče na način na koji će deca izražavati emocije

Razvojni strahovi

Pedagoški strahovi
 Važna
porodičn Kvalitet komunikacije među članovima,
atmosfera sigurnosti i prihvatanja
a klima

Socijalni
razvoj
Rano Permanentost, ireverzibilnost, trajnost,
delimična i teška promenljivost efekata,
učenje neprimetnost i sporost
 Značajan za razumevanje
svakodnevnog života
funkcionisanja pojedinca u
određenom okruženju

Moralni razvoj
Različita shvatanja moralnosti
Pod
Procesom Rezultat
pritiskom
učenja sazrevanja
sredine
 Mnogi razvojni zadaci navedeni u teorijama ne ostvaraju se u predviđenom
periodu i očekivanoj formi

Razvojni Promene porodičnog sistema uslovljene su promenama pojedinca

zadaci i uloga
porodice Uspešno ispunjavanje značajno za funkcionisanje pojedinca ali i porodičnog
sistema
Neispunjavaje razvojnih zadataka predstavlja izazov

Porodica kao sistem ima svoje zadatke

Osnovni zadaci Razvojni zadaci Adaptacioni zadaci Neočekivani događaji

Razvojni zadaci- određenje
Zahtevi, očekivanja ili postignuća sa kojima se pojedinac suočava u različitim
fazama života
◦ Igra, učenje, formiranje identiteta, izbor partnera, prilagođavanje na starenje
◦ Znanja, veštine i stavovi koje pojedinac mora da usvoji ili da njima ovlada
kako bi mogao efikasno da funkcioniše

Uspešno obavljanje smatra se potrebnim za socijalno prihvatljivo funkcionisanje

pojedinca unutar određenog društvenog okvira

Ispunjavanje uvremenjeno
◦ Socijalno poželjno vreme za brak, rođenje deteta, završetak školovanja
◦ Neuvremenjenost može izazvati neodobravanje okoline i socijalni pritisak
Razvojni zadaci u detinjstvu
Razvojni zadaci u adolescenciji
Razvojni zadaci u odraslom dobu

Rano odraslo doba Srednje odraslo doba Kasno odraslo doba

Odgajanje dece, razvoj

Prihvatanje da fizička
Izbor partnera, završetak karijere, briga o
snaga počinje da opada,
školovanja, zasnivanje roditeljima, društvena
prilagođavanje na
porodice, pronalaženje odgovornost, aktivno
penzionisanje i nove
posla provođenje slobodnog
uloge
vremena
Razvojni zadaciu odraslom dobu
(Levinson)
Rano odraslo doba Od 45. do 50. nadgradnja životne strukture
◦ Odvajanje od porodice,sve veća nezavisnost pojedinca
praćena pronalaženjem svog mesta i uloge u društvu, Od 5o. Do 55. revidiranje životne strukture
intenzivno preispitivanje svojih mogućnosti
od 55. do 60. kulminacija
Prelazni period ranog odraslog doba (oko 22.)
◦ Formiranje svog sna
Oko 65. pronalaženje smisla života
◦ Ostvarivanje adekvatne veze sa osobom koja ima
ulogu mentora

Prelazni period srednjeg odraslog doba (oko 45.)

◦ Proces individualizacije- konfrontiranje i reintegracija
određenih suprotnosti, gubitak iluzija, vraćanje sebi
Razvojni zadaci u starosti
Usvajanje društvenih
Prilagođavanje na
Prilagođavanje na uloga i uspostavljanje
penziju i na manju Prilagođavanje na
opadanje telesne zadovoljavajuće
ekonomsku smrt bračnog partnera
snage i zdravlja fizičke okoline za
obezbeđenost
funkcionisanje

Održavanja kontakta Održavanje Prilagođavanje na

sa širom socijalnom zadovoljavajuće brige smanjenje radne
zajednicom za sopstvene potrebe aktivnosti
Hvala na
pažnji!