BAB 1

AL-ISTIHSAN
 TAKRIF

Pada Pada istilah

bahasa usuliyyun
 Pada Bahasa
MENGANGGAP suatu itu baik
– sesuatu yang disukai oleh
seseorang serta cenderung ke
arahnya sekalipun dipandang
buruk (tidak disukai) oleh
orang lain
 Pada Istilah
BERALIH daripada satu
hukum yang diistinbat
melalui qiyas kepada
hukum yang lain KERANA
terdapat qiyas lain yang
lebih kuat
 Pada Istilah
MENINGGALKAN QIYAS
kerana TERDAPAT DALIL
YANG LEBIH KUAT sama
ada dalil itu daripada al-
Quran, al-Sunnah ataupun
ijmak
 Pada Istilah
BERALIH daripada hukum
sesuatu masalah kepada satu
hukum yang lain pada masalah
yang sama kerana TERDAPAT
‘KEWAJARAN’ yang lebih kuat
untuk berbuat demikian
 RUMUSAN TAKRIF
BERALIH daripada hukum yang diistinbat melalui
QIYAS JALIYY kepada hukum yang dikeluarkan
melalui QIYAS KHAFIYY

PENGECUALIAN masalah-masalah tertentu

daripada kaedah yang berbentuk kulliy kerana
TERDAPAT DALIL LAIN YANG LEBIH
‘DISENANGI’ oleh seseorang mujtahid untuk
berbuat demikian
 Contoh
Wakaf sebidang tanah
Qiyas
Qiyas jaliyy
khafiyy =
= jual beli
sewaan
 Contoh
Jual beli Sewa

Lepas hak milik kepada

Ambil manfaat sahaja
pihak lain

Tidak termasuk
Termasuk kemudahan-
kemudahan-kemudahan
kemudahan lain – air
lain – air bersih,
bersih, perparitan dan
perparitan dan lalu
lalu lintas
lintas
 Contoh
Keharusan al-mahjur ‘alayh disebabkan oleh boros
(al-safah) untuk berwasiat pada perkara kebaikan

Harta ditahan kerana kemaslahatan harta

al-mahjur ‘alayh – dikecualikan kerana
wasiat tidak boleh dilaksanakan
melainkan setelah pewasiat meninggal
dunia
 PEMBAHAGIAN AL-ISTIHSAN
al-Istihsan bi al-nass

al-Istihsan bi al-ijma’

al-Istihsan bi al-‘urf

al-Istihsan bi al-darurah

al-Istihsan bi al-maslahah

al-Istihsan bi al-qiyas al-khafiyy

 Al-Istihsan bi al-Nass
NAS KHUSUS (AL-QURAN @ AL-
SUNNAH) daripada al-Shari’
mengenai juzuk tertentu yang
menyebabkan HUKUMNYA
BERBEZA daripada hukum pada
masalah yang sama yang telah sabit
dan menjadi kaedah umum
 ‫‪Contoh‬‬
‫‪Puasa tidak batal‬‬
‫‪jika‬‬ ‫‪makan‬‬ ‫@‬
‫‪Jual salam‬‬ ‫‪minum secara tidak‬‬ ‫‪Wasiat‬‬
‫‪sengaja‬‬
‫إذا أكل‬
‫مـن أسلف‬
‫الصـائم ناسيا‬
‫سـلفا فليسلف‬
‫أو شرب‬ ‫ِم ْن َب ْع ِد‬
‫يـ كيل‬‫فـ‬ ‫صـ ٍة ي ُ ِ‬
‫معلوم ووزن‬
‫ناسـيا فليتم‬ ‫وصي‬ ‫َ ِو يَّ‬
‫صـيامه فإنما‬ ‫ِب َها أ َ ْو َدي ْ ٍن‬
‫معلوم إلى‬
‫أطعمـه اهلل‬
‫أجل معلوم‬
‫وسقاه‬
 Al-Istihsan bi al-Ijma’
BERALIH daripada hukum
pada satu-satu masalah
yang telah menjadi kaedah
umum kepada hukum
yang diistinbat melalui
IJMAK
 Contoh

Al-Istisna’ (‫) اـالستصناـع‬

Bayaran menggunakan bilik

air – tiada kadar tertentu
 Al-Istihsan bi al-‘Urf
BERALIH daripada satu hukum
pada satu-satu masalah yang
telah menjadi kaedah umum
kepada hukum yang lain
kerana terdapat ‘URF dan
ADAT yang mewajarkan
demikian
 Contoh
Upah yang dibayar kepada ibu susu turut
merangkumi makan minum dan pakaian
sedangkan upah mesti dimaklumi

ADATNYA, kemudahan yang disediakan

kepada ibu susu untuk keselesaan anak susuan
akan ‘menghilangkan’ ketidaktentuan upah
 Al-Istihsan bi al-Darurah
BERALIH daripada satu hukum
pada satu-satu masalah yang
telah menjadi kaedah umum
kepada hukum yang lain kerana
terdapat KEPERLUAN YANG
SANGAT
MENDESAK(DARURAT)
 Contoh
Percikan air kencing

Al-Ghubn al-yasir dalam perniagaan

Menghilangkan hukum najis daripada telaga

dengan membuang air pada kadar tertentu
 Al-Istihsan bi al-Maslahah

BERALIH daripada satu hukum

pada satu-satu masalah yang
telah menjadi kaedah umum
kepada hukum yang lain kerana
MASLAHAH YANG TERTENTU
 Contoh
Kerosakan yang dilakukan oleh pekerja
perlu diganti (‫ضمين األـجـير‬
‫) تــــ‬
Kaedah umum pekerja adalah
amanah – DIKECUALIKAN
kerana menjaga kemaslahatan
harta manusia
Al-Istihsan bi al-Qiyas al-Khafiyy

BERALIH daripada satu

hukum pada satu-satu masalah
yang sabit melalui qiyas jaliyy
kepada hukum yang lain yang
diistinbat melalui qiyas khafiyy
 Contoh
Wakaf pada isu hak al-
irtifaq

Melihat aurat wanita

untuk tujuan perubatan