Περιφέρεια Καλίνινγκραντ

(Калинингра́дская о́бласть):
τμήμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας εντός
των εδαφών της ΕΕ και του ΝΑΤΟ!
Η Περιφέρεια Καλίνινγκραντ (Калинингра́дская о́бласть) αποτελεί περιφέρεια της
Ρωσικής Ομοσπονδίας. Βρίσκεται στις νοτιοανατολικές ακτές της Βαλτικής και δεν συνδέεται
εδαφικά με τη Ρωσία, αλλά περιβάλλεται από τη Λιθουανία (Β,Α) και την Πολωνία (Ν).
Η περιφέρεια αποτελείται από την ενδοχώρα του Κένιγκσμπεργκ, της πρωτεύουσας του
παλαιού γερμανικού κρατιδίου της Ανατολικής Πρωσίας. Περιήλθε υπό σοβιετικό έλεγχο κατά
την προέλαση του Ερυθρού Στρατού το 1945 και αναγνωρίσθηκε οριστικά ως σοβιετικό
έδαφος, ένα χρόνο αργότερα, με τη Συμφωνία του Πότσνταμ μεταξύ ΕΣΣΔ, ΗΠΑ και
Ηνωμένου Βασιλείου. Τότε προτιμήθηκε να ενταχθεί στη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία
της Ρωσίας, παρά στην αντίστοιχη της Λιθουανίας, μολονότι εδαφικά συνόρευε μόνο με τη
δεύτερη.
Υπολογίζεται ότι περίπου 2.000.000 Γερμανοί είχαν εγκαταλείψει την περιοχή του
Κένιγκσμπεργκ τις μέρες πριν την είσοδο του Ερυθρού Στρατού. Από όσους απέμειναν, οι
περισσότεροι προωθήθηκαν στην Γερμανία μετά τη συνθηκολόγησή της. Αμέσως ξεκίνησε η
διαδικασία εκσλαβισμού της περιοχής: τα τοπωνύμια άλλαξαν, οι βιομηχανίες και οι
υποδομές κρατικοποιήθηκαν και δόθηκαν κίνητρα σε σοβιετικούς πολίτες (κυρίως
προερχόμενους από πόλεις ή χωριά που είχαν καταστραφεί από τη Βέρμαχτ) να
εγκατασταθούν μόνιμα εκεί.
Σήμερα ο πληθυσμός της περιφέρειας ανέρχεται σε 955.000 κατοίκους και είναι κυρίως
ρωσικής καταγωγής (82,4%). Άλλες εθνότητες που απαντώνται στην περιφέρεια είναι οι
Λευκορώσοι (5,3%) και οι Ουκρανοί (4,9%).
To Καλίνινγκραντ (ρωσικά: Калинингра́д), γνωστό έως το 1945 με το γερμανικό
Königsberg (Καίνιξμπεργκ = Ορος του Βασιλέως), με πληθυσμό 431.500 κατ. (2010), είναι το
διοικητικό κέντρο της ομώνυμης περιφέρειας, και αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους
λιμένες της Βαλτικής.
Το Königsberg (λατινική ονομασία Regimontium Prussorum) ήταν η πρωτεύουσα της
γερμανικής επαρχίας της ανατολικής Πρωσίας, του πρώην δουκάτου της Πρωσίας.
Το Königsberg ιδρύθηκε από τους Τεύτονες Ιππότες το1255, στην θέση του παλαιού πρωσικού
οικισμού Twangste, κατά την διάρκεια των Βορείων Σταυροφοριών. Η πόλη έγινε η πρωτεύουσα του
Δουκάτου της Πρωσίας και στην συνέχεια της Ανατολικής Πρωσίας. Το λιμάνι αυτό της Βαλτικής
εξελίχθηκε σε Γερμανικό πολιτιστικό κέντρο, με επιφανέστερους μεταξύ των κατοίκων του τους Simon
Dach, Immanuel Kant, Käthe Kollwitz, E. T. A. Hoffmann, David Hilbert, Agnes Miegel και Michael
Wieck.
Στο πανεπιστήμιό της, το οποίον ιδρύθηκε από τον πρώτο δούκα της Πρωσσίας Αλβέρτο φον
Χοεντσόλερν, δίδαξε ο φιλόσοφος Εμμάνουελ Καντ. Κατά την ναπολεόντεια εκστρατεία στη Ρωσία, το
Καίνιξμπεργκ ήταν το κέντρο της πρωσικής αντίστασης κατά των γαλλικών στρατευμάτων.
To 1932, επί καγκελλαρίου Franz von Papen το μέχρι τότε ανεξάρτητο Πρωσικό κράτος υπήχθη στην
κεντρική ομοσπονδιακή Γερμανική διοίκηση ως κρατίδιο (Land). To 1935 η Βέρμαχτ εγκατέστησε στο
Königsberg το στρατηγείο της 1 ης Στρατιάς (Wehrkreis I), του οποίου η ζώνη ευθύνης κάλυπτε
ολόκληρη την Ανατολική Πρωσία. Την εποχή εκείνη το Königsberg είχε 370.000 κατοίκους και ήταν το
δεύτερο λιμάνι της Γερμανίας, μετά το Μπρέσλαου, ανατολικά της γραμμής Oder-Neisse. Αργότερα, το
1939, η Γερμανία προσάρτησε το Danzig, σημαντικό επίσης λιμάνι της περιοχής, που μέχρι τότε
κατείχε η Πολωνία.
Το 1944 το Königsberg υπέστη μεγάλης κλίμακας καταστροφές από αεροπορικές επιδρομές των
Βρετανών και καιγόταν επί μερικές μέρες. Καταστράφηκε ολοσχερώς το ιστορικό κέντρο της πόλεως
(περιοχές Altstadt, Löbenicht και Kneiphof), περιλαμβανομένων του καθεδρικού ναού, του τευτονικού
κάστρου, των πανεπιστημίων και των ναυπηγείων.
Πολλοί από τους κατοίκους εγκατέλειψαν την πόλη τον Οκτώβριο του 1944 κατά την προέλαση του
Ερυθρού Στρατού, ο οποίος τελικά πολιόρκησε και κατάλαβε το κατά τον Χίτλερ "απόρθητο οχυρό του
Γερμανικού πνεύματος" τον Απρίλιο του 1945. Οι Γερμανικές δυνάμεις που βρισκόταν στην πόλη
αντιστάθηκαν με φανατισμό μέχρι τελικής πτώσεως.
Η πόλη παραδόθηκε στους Σοβιετικούς στις 9 Απριλίου 1945 από τον Γερμανό διοικητή στρατηγό Otto
Lasch. Κατά την διάρκεια των μαχών οι απώλειες των Γερμανικών δυνάμεων ανήλθαν σε 42.000, ενώ
οι Σοβιετικοί συνέλαβαν 90.000 αιχμαλώτους. Το υπόγειο στρατηγείο του Lasch (bunker) έχει
διατηρηθεί ως μουσείο.
Κατά την συνθηκολόγηση, στα ερείπια της κατεστραμμένης πόλης είχαν παραμείνει περίπου 120.000
κάτοικοι, κυρίως γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένοι, οι οποίοι κρατήθηκαν υπό ομηρία από τους
Σοβιετικούς μέχρι το 1949. Σχεδόν οι μισοί απ' αυτούς χάθηκαν από ασθένειες, ασιτία ή εκδικητική
συμπεριφορά των Σοβιετικών που είχαν υποστεί τεράστιες απώλειες και καταστροφές κατά τον Β'
Παγκόσμιο Πόλεμο. Οσοι διασώθηκαν εξορίσθηκαν κατά την περίοδο 1949-50.
Μετά τον πόλεμο το όνομα της πόλης "εκρωσίσθηκε" αρχικά ως Kyonigsberg (Кёнигсберг) ενώ είχε
αποφασισθεί να δοθεί το όνομα "Baltijsk". Ομως μετά τον θάνατο του Προέδρου του Ανωτάτου Σοβιέτ
Mikhail Kalinin, ή πόλη ονομάσθηκε, προς τιμήν του, Καλίνινγκραντ. Η ονομασία "Baltiysk" δόθηκε στο
κοντινό λιμάνι Pillau.
O αρχικός πληθυσμός της πόλεως αντικαταστάθηκε εξ ολοκλήρου από σοβιετικούς πολίτες και άρχισαν
μεγάλης κλίμακας εργασίες ανοικοδόμησης και κατασκευής βιομηχανικών εγκαταστάσεων. Η περιοχή του
παλαιού ιστορικού κέντρου δεν ανοικοδομήθηκε, αλλά καθαρίσθηκαν τα ερείπια και αναδείχθηκαν μερικά
από τα παλιά κτίρια που είχαν διασωθεί.
Λόγω του ότι το Καλίνινγκραντ αποτελούσε την δυτικότερη περιοχή της Σοβιετικής Ενωσης, ήταν υψίστης
στρατηγικής σημασίας κατά την διάρκεια του ψυχρού πολέμου. Στην περιοχή εγκαταστάθηκαν πολυάριθμες
δυνάμεις του Σοβιετικού στρατού, προκεχωρημένα στρατιωτικά αεροδρόμια, βάσεις πυραύλων καθώς και
το αρχηγείο του Στόλου της Βαλτικής. Η πόλη μέχρι την δεκαετία του 80 παρέμενε κλειστή στους ξένους.
Από την διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης το 1990 η Περιοχή Καλίνινγκραντ υπάγεται στην Ρωσική
Ομοσποδία. Εκτοτε έχει αναπτυχθεί σημαντική τουριστική δραστηριότητα και έχουν γίνει πολλές ξένες
επενδύσεις, εκμεταλλευόμενες το ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς που έχει θεσπίσει η Ρωσία από το 1996
για την περιοχή αυτή. Η βιομηχανική παραγωγή και οι εμπορικές σχέσεις με τις χώρες της ΕΕ έχουν
διευρυνθεί σημαντικά. Πρόσφατα ολοκληρώθηκε η κατασκευή νέου μεγάλου διεθνούς αεροδρομίου.
Το Καλίνινγκραντ απέχει 1.300 km από την Μόσχα, 400 km από την Βαρσοβία και 600 km από το
Βερολίνο.
Στην περιφέρεια υπάρχουν εργοστάσια παραγωγής σιδηροδρομικού υλικού και βαρέων μηχανημάτων
(γερανών κλπ), ναυπηγεία και σημαντική βιομηχανία τροφίμων και έχουν εγκατασταθεί γνωστές
αυτοκινητοβιομηχανίες, όπως η General Motors, η ΒΜW και η KIA.
Στο Καλίνινγραντ εδρεύει η εταιρεία υψηλής τεχνολογίας OKB Fakel, η οποία αναπτύσσει και παράγει τα
πλέον εξελιγμένα διεθνώς συστήματα προώθησης διαστημικών οχημάτων (Hall thrusters), τα οποία σήμερα
διατίθενται και στις δυτικές χώρες. Η εταιρεία απασχολεί 960 επιστήμονες και τεχνικούς υψηλής στάθμης.
Στην περιοχή του Καλίνινγκραντ υπάρχει το 90% των παγκοσμίων αποθεμάτων κεχριμπαριού. Το 2004
ανακαλύφθηκαν αποθέματα πετρελαίου στα ανοικτά των ακτών της περιοχής και έχει αρχίσει η
εκμετάλλευσή τους. Η αλιεία είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένη και αποτελεί σημαντική οικονομική δραστηριότητα.
Οι ενεργειακές ανάγκες της περιοχής, ακόμη και μετά την κατασκευή νέων μεγάλων μονάδων το 2005,
καλύπτονται σε ποσοστό μόλις 50% από την επιτόπια ηλεκτροπαραγωγή και για τον λόγο αυτό έχει
προγραμματισθεί η κατασκευή δύο πυρηνικών σταθμών.
Αποψη του πλήρως ανακαινισμένου καθεδρικού ναού
Ο Τευτονικός Πύργος Dohna
Η πύλη Brandenburg στο Kaliningrad
Η Πύλη Rossgarten
Η Βασιλική Πύλη στο Kaliningrad. Κτίσθηκε την περίοδο 1843-1850 και αναστηλώθηκε το 2005.
Αποψη του Πανεπιστημίου Ιmmanuel Kant
Παλιά οικήματα στην αλιευτική σκάλα, πλήρως αποκατεστημένα
Το Αρχηγείο του Στόλου της Βαλτικής
Το Ιστορικό και Καλλιτεχνικό Μουσείο
Το Μέγαρο των Σοβιέτ στο Καλίνινγκραντ θεμελιώθηκε στην περιοχή του παλαιού Κάστρου
του Königsberg, το οποίο είχε καταστραφεί σχεδόν ολοκληρωτικά από τους βομβαρδισμούς
της RAF κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Μετά τον Πόλεμο, οι Ρώσοι που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή άρχισαν σταδιακά την
ανασυγκρότηση της κατεστραμμένης πόλεως και η περιοχή του παλιού κάστρου αποδόθηκε
σε άλλες χρήσεις (οικιστικές, εμπορικές, διοικητικές).
Η κατασκευή του κτιρίου άρχισε το 1960, προκειμένου να στεγασθούν οι διοικητικές υπηρεσίες
της Περιφέρειας Καλίνινγκραντ (Περιφερειακό Διοικητήριο).
Οι εργασίες προχώρησαν με βραδείς ρυθμούς και διακόπηκαν οριστικά το 1980. Το
αμφιλεγόμενης αρχιτεκτονικής κτίριο έμεινε στο στάδιο του φέροντος οργανισμού και έχει
χαρακτηρισθεί ως ένα από τα χειρότερα παραδείγματα της Σοβιετικής Αρχιτεκτονικής.
Το 2005, επ' ευκαιρία της επισκέψεως του Προέδρου Πούτιν, οι Αρχές της πόλεως
ολοκλήρωσαν το κέλυφος του κτιρίου με την προσθήκη κουφωμάτων και το έβαψαν σε ανοικτή
γαλάζια απόχρωση. Πάντως το εσωτερικό παραμένει αδιαμόρφωτο και το κτίριο ουδέποτε
χρησιμοποιήθηκε.
Κατά την άποψη Γερμανών Συμβούλων Μηχανικών, συμφέρει καλύτερα να κατεδαφισθεί το
ογκώδες αυτό κτίριο και να κατασκευασθεί στην θέση του ένα νέο σύγχρονο, ασφαλέστερο και
οικονομικότερο στην λειτουργία, παρά να αποπερατωθεί ο υπάρχων σκελετός.
Σύμφωνα με τον Ρώσο συγγραφέα Leonid Arinshtein, ο οποίος υπηρετούσε στον Ερυθρό
Στρατό κατά την είσοδό του στο Καίνιξμπεργκ το 1945, στο κατεστραμμένο κάστρο υπήρχαν
φυλαγμένοι οι θησαυροί της Αίθουσας του Κεχριμπαριού (τουλάχιστον ένα μέρος τους). Ο
Arinshtein, ο οποίος είναι μέλος της ΜΚΟ "Ιδρυμα του Ρωσικού Πολιτισμού", υποστηρίζει ότι οι
θησαυροί αυτοί βρίσκονται κάτω από τα θεμέλια του Κτιρίου των Σοβιέτ. Μέχρι σήμερα δεν
έχουν γίνει ανασκαφές προκειμένου να επαληθευθεί ο ισχυρισμός αυτός.
Το ημιτελές κτίριο Ντομ Σαβιέτοφ (Μέγαρο των Σοβιέτ)
Εικόνες από το σύγχρονο Καλίνιγκραντ
Το εμπορικό κέντρο Kaliningrad Passage στην Πλατεία Παμπιέντι (της Νίκης)
Η κεντρική Λεωφόρος Μόσχας (2006)
Ο Σιδηροδρομικός Σταθμός (κτίριο της Γερμανικής περιόδου)
Το Μέγαρο των Ναυτικών (το παλιό Χρηματιστήριο του Königsberg
Το Δημαρχείο του Kaliningrad, όπως φαίνεται από την Πλατεία Παμπιέντι (Πλατεία της Νίκης)
Απόψεις του παλαιού καθεδρικού ναού του Καλίνινγκράντ (Königsberg)
Ο παλαιός καθεδρικός ναός του Kaliningrad, όπως είναι σήμερα
Το Πολυτεχνείο του Kaliningrad (2006)
Το Πολιτιστικό Κέντρο του Καλίνινγκραντ
Αποψη του λιμανιού του Kaliningrad
Το διεθνές αεροδρόμιο Χραμπρόβα (UMKK)
Το Καλίνινγκραντ σήμερα και το Königsberg την δεκαετία του '30: photos της ίδιας περιοχής
Διέλευση του ποταμού Πρεγκόλυα στο Gvardeysk.
Ο παλιός φάρος και το άγαλμα του Πέτρου του 1 ου στο Μπαλτύισκ (πρώην Pillau)
Ο Κουρονικός Βραχίονας
Ο Κουρονικός Βραχίονας (Curonian Spit) είναι ένας στενός, επιμήκης, καμπύλος παράκτιος
αιολικός αμμώδης σχηματισμός, που χωρίζει την Κουρονική Λιμνοθάλασσα από την
Βαλτική Θάλασσα. Το μήκος του ανέρχεται σε 98 km και το νοτιοδυτικό τμήμα του ανήκει
στην Περιφέρεια Καλίνινγκραντ, ενώ το βόρειο στην Λιθουανία. Εντάσσεται στις Περιοχές
Παγκόσμιας Φυσικής Κληρονομιάς της UNESCO (UNESCO World Heritage Site).
Ο Κουρονικός Βραχίονας εκτείνεται από την Σαμβική Χερσόνησο (Sambian Peninsula)
νότια, μέχρι τον στενό πορθμό της Κλαϊπιέντα στα βόρεια που παρεμβάλλεται μεταξύ του
Βραχίονα και της ομώνυμης παραθαλάσσιας πόλης της Λιθουανίας. Η Λιθουανία κατέχει το
βόρειο τμήμα του Βραχίονα, μήκους 52 km και η Ρωσία το υπόλοιπο. Το πλάτος του
Βραχίονα κυμαίνεται από 400 m (κοντά στον Ρωσικό οικισμό Lesnoy) έως 3.800 m (στην
περιοχή του Λιθουανικού θερέτρου Nida).
Κατά τους Γεωλόγους, ο Βραχίονας δημιουργήθηκε κατά την τρίτη χιλιετία π.Χ. επί
υπάρχοντος παγετωνικού λιθώνα από την δράση των κυμάτων και του ανέμου, που είχαν
ως αποτέλεσμα την συσσώρευση και διατήρηση στρωμάτων άμμου και λεπτοκόκκων
χαλίκων άνωθεν της θαλάσσιας στάθμης. Η ανάπτυξη βλάστησης είχε ως αποτέλεσμα τη
σταθεροποίηση και διατήρηση του αιολικού αυτού σχηματισμού.
Η ύπαρξη των αμμωδών αιολικών βραχιόνων εξαρτάται από την ισορροπία μεταξύ
στερεομεταφοράς και απόθεσης των υλικών του πυθμένα υπό την δράση του ανέμου και
των ρευμάτων (δυναμικά φαινόμενα της ακτομηχανικής). Εάν για κάποιο λόγο (π.χ.
κατασκευή μεγάλων παρακτίων έργων) η σημερινή ισορροπία διαταραχθεί και
παρεμποδιστεί η στερεομεταφορά αμμωδών υλικών από τα νοτιοδυτικά, είναι πιθανόν να
επέλθει σταδιακή διάβρωση, μέχρι και εξαφάνιση του Βραχίονα. Μια τέτοια υποθετική
γεωλογική εξέλιξη θα οδηγούσε στην προσχωμάτωση της λιμνοθάλασσας και την
δημιουργία νέας ξηράς.
Αποψη του αιολικού αμμώδους βραχίονα Curonian Spit
Το Morskoye σον Κουρονικό βραχίονα (Curonian Spit)
Ανακαινισμένο Πρωσικό κτίριο στο Zelinograsdsk
Τουριστικές εγκαταστάσεις στις ακτές της Βαλτικής