KHỞI ĐỘNG

Để khắc họa nhân vật, nhà văn

thường chú ý miêu tả những
phương diện nào ?
 Nhân vật

Các phương diện

Nội tâm Ngoại hình Trang phục

Hành động Ngôn ngữ
 Nhân vật

Ngôn ngữ

Độc
Đối Độc thoại
thoại thoại nội
tâm
 LỜI DẶN HỌC SINH:

Khi các em thấy dấu hiệu

bàn tay cầm cây viết ()
xuất hiện trên màn hình
thì nhớ ghi bài vào vở.
()
HÌNH THÀNH
KIẾN THỨC
 MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
1.Kiến thức:
+  Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn
bản tự sự .
+ Tác dụng của việc sử dụng đối thoại, độc thoại và
độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự .
2. Năng lực:
+ Kĩ năng giao tiếp, trình bày, lắng nghe tích cực, đọc
hợp tác, học theo nhóm, tìm kiếm và xử lí thông tin...
+ Sử dụng đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm
trong văn bản tự sự
3. Phẩm chất:
+ Biết giao tiếp đúng mực.
I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc
thoại và độc thoại nội tâm trong
văn bản tự sự.
1. Ví dụ: sgk/176-177
 *Ví dụ:
Có người hỏi:
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?...
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai
nói to:
- Hà, nắng gớm, về nào...
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng nói cười xôn xao của
đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của
người đàn bà cho con bú :
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn
thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát!
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà.
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác,
len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng
Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy
tuổi đầu...Ông lão nắm chặt hai bàn tay lại mà rít lên:
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian
bán nước để nhục nhã thế này.
( Kim Lân, Làng)
 I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại
và độc thoại nội tâm trong văn bản tự Dấu hiệu
Trong ba nào
câucho
đầuthấy
đoạnđó là
sự. mộtlàcuộc
trích lời trao
của đổi quavới
ai nói lại?
1. Ví dụ Mỗi
ai? lượt
(có lời người
mấy được đánh
thamdấu
bởi dấu gì đặt ở đầu câu?
a. Tham gia câu chuyện ít nhất có hai người gia)
- Có hai lượt lời qua lại
- Được đánh dấu bởi dấu gạch đầu dòng
( dấu gạch ngang) ở đầu lời trao và đáp. Có người hỏi:
=> Đối thoại. - Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ
mà?...
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!
 *Bài tập:
Có người hỏi:
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?...
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai
nói to:
- Hà, nắng gớm, về nào...
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng nói cười xôn xao của
đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của
người đàn bà cho con bú :
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn
thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát!
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà.
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác,
len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng
Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy
tuổi đầu...Ông lão nắm chặt hai bàn tay lại mà rít lên:
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian
bán nước để nhục nhã thế này.
( Kim Lân, Làng)
 I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại
và độc thoại nội tâm trong văn bản tự
sự.
1. Ví dụ
a. Tham gia câu chuyện ít nhất có hai người
- Có hai lượt lời qua lại
- Được đánh dấu bởi dấu gạch đầu dòng
( dấu gạch ngang) ở đầu lời trao và đáp.
=> Đối thoại.
b. Ông Hai nói với chính mình
- Đây là lời nói của nhân vật.
- Đánh dấu bởi dấu gạch đầu dòng đặt
ở đầu câu.
=> Độc thoại.
Câu '' Hà, nắng gớm, về
Theo em đây là lời nói
nào...'' ông Hai nói với ai?
hay ý nghĩ của nhân vật?
- Hà, nắng gớm, về nào...
Đây có phải là một cuộc đối thoại
không? Vì sao?
- Không phải một cuộc đối thoại vì nội
dung câu nói không hướng tới một người
tiếp chuyện nào, cũng không liên quan
đến chủ đề mà hai người đàn bà tản cư
đang trao đổi. Ông nói với mình một câu
bâng quơ, đánh trống lảng để tìm cách
thoái lui.
 I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại
và độc thoại nội tâm trong văn bản tự
sự.
1. Ví dụ: đoạn trích “Làng” SGK/176, 177
a. Tham gia câu chuyện ít nhất có hai người
- Có hai lượt lời qua lại
- Được đánh dấu bởi dấu gạch đầu dòng
( dấu gạch ngang) ở đầu lời trao và đáp.
=> Đối thoại.
b. Ông Hai nói với chính mình
- Đây là lời nói của nhân vật.
- Đánh dấu bởi dấu gạch đầu dòng đặt
ở đầu câu.
=> Độc thoại.

()
 ()
I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc
thoại và độc thoại nội tâm trong
văn bản tự sự:
Vậy giữa đối thoại và độc thoại giống và khác
 Đối thoại:
- Là hình thức đối đáp, trò nhau như thế nào?
chuyện giữa hai hoặc nhiều
người.
- Trong văn bản tự sự, đối thoại Độc thoại:
Đối thoại :
được thể hiện bằng các gạch đầu - Là - Lời nói với
dòng ở lời trao và lời đáp. - Đều có
hình thức đối chính mình
dấu gạch
đáp, trò chuyện đầu dòng. hoặc nói với
Độc thoại: một ai đó trong
giữa hai hoặc - Đều là
- Lời nói với chính mình hoặc nhiều người . lời nói của tưởng tượng
nói với một ai đó trong tưởng - Nhu cầu trao nhân vật. - Nhu cầu bộc
tượng. đổi thông tin. lộ nội tâm.
- Trong văn bản tự sự, khi người
độc thoại nói thành lời thì phía
trước câu nói phải gạch đầu
dòng.
 I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại
và độc thoại nội tâm trong văn bản Những
Tại saocâu dướinhững
trước là những
câu
Trước những câu này có
tự sự. câu ai hỏi
nàygìkhông ai? Theo em
kháccó vớigạch
câuđầu
đây là lời dòng?
nói hay ý nghĩ
1. Ví dụ '' - Sao bảo làng Chợ
của nhân vật?
a. Tham gia câu chuyện ít nhất có hai người Dầu...'‘
- Có hai lượt lời qua lại '‘- Hà, nắng gớm, về
- Được đánh dấu bởi dấu gạch đầu dòng nào…''?
( dấu gạch ngang) ở đầu lời trao và đáp.
=> Đối thoại. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian
b. Ông Hai nói với chính mình -đấy
Những câu này
ư? Chúng nó không
cũng bịphát ra thành
người ta rẻ
- Đây là lời nói của nhân vật. tiếng
rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằngýấy
mà chỉ âm thầm diễn ra trong
- Đánh dấu bởi dấu gạch ngang đặt ở đầu nghĩ của ông Hai.
tuổi đầu...
câu.
=> Độc thoại. - Độc thoại nội tâm là suy nghĩ
c. Ông Hai hỏi chính mình. của một người nào đó nhưng
- Ý nghĩ của nhân vật.
không phát ra thành lời, không
- Không có gạch đầu dòng.
=> Độc thoại nội tâm.
được đánh dấu bởi dấu gạch
đầu dòng.
()
Độc thoại và độc thoại nội tâm có điểm gì giống và khác nhau?

* Giống: Đều do nhân vật “tôi” nói hoặc suy nghĩ

* Khác:
- Độc thoại thì phát ra thành lời. Được đánh dấu bằng dấu gạch
đầu dòng.
- Độc thoại nội tâm không phát ra thành lời. Không được đánh
dấu bằng dấu gạch đầu dòng.
Có người hỏi:
- Sao bảo làng chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?...
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!

Hình thức đối

thoại trên có tác  Tạo câu chuyện có không khí
dụng gì trong như cuộc sống thật ( sinh động hơn)
việc thể hiện
diễn biến của
câu chuyện?
Thể hiện thái độ  Thể hiện thái độ căm giận của
gì của những những người tản cư đối với làng
người tản cư ? Chợ Dầu.( tình cảm được bộc rõ nét)
- Hà, nắng gớm, về nào…
Ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên:
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống
Việt gian bán nước để nhục nhã thế này?
- Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng
bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi
đầu…
Vậythoại,
Độc tóm lại,độc
đối thoại,
thoại nội tâm độc
đã
giúpthoại, độcvăn
cho nhà Hình thức độc thoại, độc thoại nội
thể hiện
thoại nộithành
tâm tâm giúp nhà văn khắc họa được sâu
công những
có vai trò gìdiễn sắc tâm trạng đau đớn của nhân vật
biến
trongtâm
văn lí nhân
bản ông Hai.
vật ông Hai như ( Tình cảm được bộc lộ rõ nét)
tự sự?
thế nào?
()

* Vai trò của đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm
Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm là những hình thức
quan trọng để khắc họa nhân vật; giúp câu chuyện diễn ra
tự nhiên.
2. Ghi nhớ: SGK/178
- Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm là những hình thức
quan trọng để thể hiện nhân vật trong văn bản tự sự.
- Đối thoại là hình thức đối đáp trò chuyện giữa hai hoặc
nhiều người. Trong văn bản tự sự, đối thoại được thể hiện
bằng các gạch đầu dòng ở đầu lời trao và lời đáp (Mỗi lượt lời
là một gạch đầu dòng )
- Độc thoại là lời của một người nào đó nói với chính mình
hoặc nói với một ai đó trong tưởng tượng. Trong văn bản tự
sự, khi người độc thoại nói thành lời thì phía trước câu nói có
gạch đầu dòng; còn khi không thành lời thì không có gạch đầu
dòng. Trường hợp sau còn gọi là độc thoại nội tâm.
() NGÔN NGỮ NHÂN VẬT

ĐỐI THOẠI ĐỘC THOẠI ĐỘC THOẠI NỘI TÂM

Nhiều người đối đáp, Nói chính mình (hoặc Nói chính mình
trò chuyện với nhau → ( hoặc với ai đó
Với ai đó trong tưởng
trước lời có gạch ngang trong tưởng
đầu dòng tượng) → trước lời có tượng) → không
thành lời
gạch ngang đầu dòng

Khắc họa nhân vật; câu chuyện

diễn ra tự nhiên.
()

III. LUYỆN TẬP

1. Phân tích tác dụng của hình thức đối thoại trong đoạn trích sau đây :
Mãi khuya, bà Hai mới chống gối đứng dậy. Bà lẳng lặng xuống bếp
châm
lửa ngồi tính tiền hàng. Vẫn những tiền cua, tiền bún, tiền đỗ, tiền kẹo…
Vẫn
cái giọng rì rầm, rì rầm thường ngày.
- Này, thầy nó ạ.
Ông Hai nằm rũ ra ở trên giường không nói gì.
- Thầy nó ngủ rồi à ?
- Gì ?
Ông lão khẽ nhúc nhích.
- Tôi thấy người ta đồn…
Ông lão gắt lên :
- Biết rồi!
Bà Hai nín bặt. Gian nhà lặng đi, hiu hắt.
( Kim Lân- Làng)
()
Bài tập 1: Phân tích tác dụng của hình thức đối thoại

STT Lời trao ( bà Hai) Lời đáp ( ông Hai)

1 - Này thầy nó ạ. -
2 - Thầy nó ngủ rồi à ? - Gì ?

3 - Tôi thấy người ta đồn … - Biết rồi

Ba lượt lời trao và 2 lượt lời đáp

Tác dụng: Tâm trạng buồn bã, đau khổ và thất vọng của
ông Hai trong cái đêm nghe tin làng mình theo giặc.
2.Viết một đoạn văn kể chuyện theo đề
tài tự chọn, trong đó sử dụng cả hình
thức đối thoại, độc thoại và độc thoại
nội tâm. (HS tự làm)
?
Khoanh tròn vào câu em cho là đúng
nhất:
1. Trong văn bản tự sự, đối thoại, độc thoại, độc
thoại nội tâm là hình thức ngôn ngữ nào?
a. Ngôn ngữ nhân vật
b. Ngôn ngữ tác giả
2. Sử dụng hình thức độc thoại nội tâm khi cần:
a. Diễn tả những tâm sự kín đáo, chân thật
của nhân vật.
b. Thể hiện diễn biến câu chuyện như thật và
thái độ của nhân vật.
c. Diễn tả sự trăn trở, day dứt, những trạng
thái phức tạp của đời sống tâm hồn nhân vật.
Sử dụng các hình thức ngôn ngữ trên vào
thực tế và rút ra bài học sử dụng
các hình thức trên một cách hiệu quả.
 DẶN DÒ
Nắm vững thế nào là yếu tố đối thoại, độc thoại và
độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
Biết vận dụng các yếu tố này trong quá trình làm
bài văn tự sự.
Làm bài tập 2 SGK /179.
Chuẩn bị cho tiết “Luyện nói: Tự sự kết hợp với nghị
luận và miêu tả nội tâm”.