TEHNOLOGIJA ALATNIČARSTAVA

Nastavna cjelina: BRUŠENJE

Nastavna jedinica: Brušenje (namjena i alati za brušenje)

(2 nastavna sata)

Ivana Šutalo Dujmenović, dipl.ing.str.

 B R U Š E NJ E

 Brušenje je precizan postupak obrade

odvajanjem čestica (rezanjem) pomoću

kojeg se dobiva kvalitetno obrađena površina

s visokom točnošću. Spada u najznačajnu

proizvodnu operaciju završne obrade.

Koristi se kao gruba obrada odljevaka, otkivaka i

zavarenih spojeva kao i fina obrada poslije

termičke obrade.
Brušenjem se obrađuju:
svi rezni alati,
sve vrste metala i legura
ravne površine: rotacione, profilne površine,
vanjske i unutarnje
navoji, zupčanici i sl.,
koristi se i za oštrenje alata u proizvodnji.
 Izvodi se na alatnim strojevima, pretežno brusilicama.

 Glavno gibanje (v) je kružno i izvodi ga alat

(brusna ploča).

 Pomoćno gibanje (s) je složeno od kružnog i pravocrtnog

gibanja a može ga izvoditi alat ili predmet obrade.

 Dostavno gibanje izvodi brusna ploča.

Karakteristike brušenja:

 brusna zrna nedefinirane geometrije

 vrlo sitna strugotina (piljevina),

 velike brzine rezanja od 30 do 50 m/s

(1800-3000 m/min)

 male dubine rezanja može biti i do jednog

mikro-metra (μm) .
Podjela postupaka brušenja prema obliku
površine koja se obrađuje:

 brušenje okruglih vanjskih površina

 brušenje okruglih unutarnjih površina

 brušenje ravnih površina

 brušenje složenih površina

Ovisno o položaju rezne površine brusa prema obratku:

 - obodno brušenje – brušenje obodom brusa

 - čeono ili stranično brušenje – brušenje stranicom brusa

 - profilno brušenje – brušenje površinom brusa složenih oblika

(npr. zupčanika)

Ovisno od pravca pomoćnog gibanja, gledano prema osi brusa:

 uzdužno brušenje (aksijalno)

 poprečno brušenje (radijalno)

Obzirom na smjer brzina brusa i obratka:

 istosmjerno brušenje

 protusmjerno brušenje

Obzirom na vrstu pogona:

 strojno

 ručno
Vrste brušenja - obodno okruglo:
a) vanjsko
b) unutarnje
c) obodno ravno
d) čeono ravno
Vrste brušenja:
Tipično brušenje ravne površine
 BRUSNA PLOČA - alat za brušenje

Brusna ploča sastavljena je od tisuću malih brusnih

zrnaca (tvrđa faza), koje drži zajedno vezivno sredstvo

(mekša faza).

Brusna zrna izrađuju se iz: korunda (Al2O3), kubični

bornitrid (CBN), silicijevog karbida (SiC) i

polikristaličnog dijamanta (PCD). Vezivo može biti:

keramičko, smolino, gumeno, šelakovo, smolno

ojačano s vlaknima, gumeno ojačano s vlaknima.

 Prikaz brusne ploče u radu

 Svako brusno zrno ujedno je i rezna oštrica. Kada zrno

prolazi preko površine obratka ono ga reže stvarajući

sitnu strugotinu i generirajući novu, ravnu površinu

obratka. Kada brusno zrno otupi, povećaju se sile

rezanja, koje ga odlamaju od vezivnog sredstva, što

omogućuje novim zrnima kontakt s obratkom.

 Izrada brusnih ploča
 Izrada brusnih ploča počinje s izborom brusnih zrnaca i veziva, koja

se ubacuju u mješalice. Nakon mješanja slijedi sušenje smjese, te

sijanje kako bi se točno odredila potrebna zrnatost brusne ploče.

Prosijana smjesa se puni u kalupe, te se pod visokim tlakom zapeče.

Sljedeći korak je uprešavanje prstena, koji služi kao zaštita ploče i

olakšava montažu ploče u stroj. Kod većih i debljih brusnih ploča,

nakon pečenja i vađenja iz kalupa, slijedi centriranje ploče. Da bi se

brus centrirao potrebno ga je obraditi. Obradu brusa vršimo:

1.poravnavanjem ili profiliranjem; 2. oštrenjem i čišćenjem.

Vrste brusnih ploča prema obliku

-pločaste,
- prstenaste,
-valjkaste,
-profilne,
-obručne,
-tanjuraste,
-lončaste,
- vretenaste,
-šuplje,
-brusne ploče na drški.
Vrste brusnih ploča prema namjeni

 brusne ploče za vanjsko kružno brušenje,

 unutarnje brušenje,
 čeono brušenje,
 sječenje,
 oštrenje alata,
 brušenje glodala,
 brušenje navoja,
 brušenje zupčanika i sl.
OZNAČAVANJE

 A – Vrsta brusnog zrna

 B – Zrnatost
 C – Stupanj tvrdoće
 D - Struktura brusa
 E – Vezivo
 F – Interna oznaka proizvođača

A B C D E F
 Finoća brusnih ploča

 dijeli se prema finoći brusnih zrnaca

 bira prema kvaliteti površine koju želimo postići.

Oznake i finoću brusnih zrnaca:

- jako gruba brusna traka: oznake 8, 10 i 12;
- gruba brusna traka: oznake 14, 16, 20 i 24;
- srednja brusna traka: oznake 30, 36, 46, 54 i 60;
- fina brusna traka: oznake 70, 80, 90, 100 i 120;
- jako fina brusna traka: oznake 160, 180, 200, 220 i 240;
- prašina: oznake 280, 320, 400, 500 i 600.
 Primjena

 brusni papiri: zrnca finoće 40, 60, 80, 100, 120, 150, 180,
220, 240.

 brusna platna: finoća zrnaca 40, 80, 120, 180.

 brusna platna se koriste kod brušenja obradaka složenijeg

oblika, veće su čvrstoće i izdržljivija od papirnih.

 za ručno brušenje ili s alatima s pogonom koriste se

brusni kameni različitih dimenzija i oblika: brusni čepovi
s držalom, brusni kameni s ili bez držaka, brusne ploče. 
 Oblik strugotine

 Oblik zrna je oktaedar, trapezoid, tetraedar i trostrana prizma

, tj. nema prave oštrice.

 Kut prednje površine je jako negativan pa se strugotina ne

skida kao kod ostalih postupaka ručne ili strojne obrade
 skidanjem strugotine.

 Na mjestu obrade stvaraju se visoke temperature, materijal

postaje plastičan i to pomaže skidanju strugotine (bez
plastičnosti ne bi bilo moguće skidati strugotinu).

 Strugotina ima oblik savinutog šiljka.

 Trošenje brusnih ploča

- postepeno trošenje brusnog zrna,

- lomljenje zrna,
- prekid veziva i odvajanje cijelog brusnog zrna.
a) b) c) d)

Shematski prikaz mehanizma trošenja brusne ploče

a) novo, b) postepeno istrošeno, c) polomljeno d) ispadanje cijelog zrna
 
 Mehanizam trošenja

 Adhezivno trošenje brusnih zrna ima vrlo nepovoljno

djelovanje - tupe brusne oštrice i smanjuju efikasnost
brušenja.
 Mehanizam ispadanja tupih zrna održava brusnu ploču
„oštrom” i rezno sposobnom, jer „aktivira” nova rezna
zrna s oštrim bridovima.
 Nije potrebno izoštravanje brusne ploče.
 Prečesto ispadanje brusnih zrna uzrokuje prebrzo
trošenje brusa, što povećava troškove obrade: nove
brusne ploče, izgubljeno vrijeme (zbog demontaže i
montaže i podešavanja dubine brušenja radi
postizanja točnih mjera).
Kraj