MATERI PANGAJARAN BASA SUNDA KELAS X

SMAN 1 JAMPANGTENGAH

NGADONGÉNG
BAB 2
Disusun ku :

Nurvina Lesmana, S. Hum

umber buku : Rancagé Diajar Basa Sunda Guru Mata Pelajaran Bahasa Sunda
A Maca Dongéng
 B Ngaguar Perkara Ngadongéng

Dongéng téh ngaran salah sahiji golongan carita, dina wangun prosa (lancaran).
Sakapeung sok kaselapan bagian nu dikawihkeun, umumna pondok.
Turun-tumurun jeung sumberna ku cara lisan.
Tara kapaluruh saha pangarangna atawa nu nyiptana.
Dongéng anu palakuna sasatoan sarta paripolahna
dicaritakeun kawas jelema upama baé bisa nyarita jeung
ngagunakeun akal jeung pikiran

Conto dongéng “ Sakadang Kuya jeung Sakadang Monyét”

 Dongéng anu nyaritakeun kahirupan jalma saperti ilaharna atawa
biasana.

Contona dongéng “Kabayan ngala roay”, “Kabayan ngala nangka”.

 Dongéng nu nyaritakeun kajadian tempat, barang jeung
tutuwuhan.

Contona dongéng “Sasakala Gunung Tangkuban Parahu”, “Sasakala Situ

Bagendit”, “Sasakala Gunung Geulis”, “Sasakala Lembur Panyalahan”
Dongéng anu nyaritakeun kajadian atawa jalma nu
ngandung unsur sajarah / kapahlawanan/kasaktian.

Contona “Prabu Siliwangi”, “Kean Santang”.

Dongéng anu nyaritakeun kapercayaan masarakat
atawa mahluk-mahluk ciptaan ghaib.
Conto dongéngna “Nyi Roro Kidul”, “Maung
Kajajadén”, “Munjung”
Unsur-Unsur Dongéng
1. Téma
2. Palaku
3. Watak Palaku
4. Galur

5. Latar

6. Amanat

7. Pamohalan
C Nuliskeun Dongéng
 Dongéng téh turun-tumurunna ku cara lisan, nu mantak kaasup kana wangun sastra lisan.
 Nalika urang Sunda geus wanoh kana nulis maké aksara, dongéng-dongéng Sunda anu tadina
ngan ditepikeun sacara lisan téh tuluy ditulis jadi buku.

Ieu di handap ditataan sawatara buku Sunda anu ngamuat rupa-rupa dongéng Sunda :

 Wawacan Dongéng-dongéng Tuladan (1863) ditulis ku R.H Moehamad Moesa

 Dongéng-dongéng pieuteungeun (1867) ditulis ku RH. Moehamad Moesa
 Warnasari Atawa Rupa-rupa Dongéng (1876) dituilis ku R.A. Lasminingrat....
Cara Nulis Dongéng

Ieu jadi modal utama sangkan hidep bisa

Paham kana
galur carita
1 nuliskeun deui caritana kalawan gembleng.
Ulah nepi ka caritana jadi robah tina aslina,
atawa teu tamat

Palaku-palaku nu aya dina dongéng téh bisa

Wanoh kana
2
sato, manusa, tatangkalan, atawa mahluk gaib
jeung sajabana. Tengetan heula unggal ngaran
palaku-palakuna palakuna jeung watekna.

Tuliskeun deui maké gaya Ulah formal teuing nuliskeunana, sabab dina

basa anu matak kataji 3 téks dongéng kudu ngandung éksprési nu lyu
jeung caritana
 D Ngadongéng
Ngadongéng téh hiji kagiatan nu butuh totalitas sangkan matak kataji. Aya sababaraha
hiji hal anu kudu diperhatikeun dina prak-prakanna ngadongéng.
a. Paham
kanna eusi
dongéng h. Percaya
diri
b. Paké
kekecapan
anu gampang g.
f. Mimik
dipikaharti c. Ngatur Improvisasi
atawa gerak
Hal utama pikeun sora d. Gerakan e. Gerakan awak kudu
ngadongéng tangtu
kudu geus maca Leungeun Panon éksprésif Upamana
atawa paham kana urang geus
galur critana, para ngawasa eusi
palakuna, sarta Luyukeun jeung rupaa-
Hadé pisan lamun rupa hal
rupa-rupa hal anu jeung
apal kana carita. Tapi pikeun
aya dina eusi kamapuan Dina dongéng, sora lamun poho di tengah
dongéng téa bisa waé ditarikan Ieu ogé penting pisan Ngadongéng kudu ngdongéng,
pikeun Témbongkeun dibarengan ku
jalan, bisa nglakukeun
bakal percay
atawa dilaunkeun. dina prak-prakan improvaisasi tapi
ngadongéngk gerakan anu luyu robahna intonasi diri.
Tapi tangtuna gé ngadongéng téh. Ulah sbisa-bis kudu
eun hiji kudu luyu jeung
jeung dongéng nu
ningali waé kaluhur
atawa lentong, mimik
nyamung jeug
lalakon. dicaritakeun. jeung bahasa tubuh
eusi dongéngna. atawa ka handap caritana.
Upamana baé.
E Sesembén
E Kandaga Kecap