Professional Documents
Culture Documents
Tambahan Materi Geguritan
Tambahan Materi Geguritan
Basa Rinengga
Tembung kawi
Tembung basa Kawi iku séjé karo basa Jawa Kuna. Basa Kawi iku sajatiné basa kasusastran kamangka basa
Jawa Kuna iku basa lugu sadina-sadina.
- bantala = lemah
- baskara = srengenge
- cakrawala = langit
- candra = rembulan; paribasan
- Eka = siji
- eksi = mata
Purwakanthi
Purwakanthi yaiku runtuting swara utawa tetembungan sing padha ing sajroning ukara.
1. Purwakanthi Guru Swara, yaiku purwakanthi sing padha swara ing pungkasan tembung, uga
diarani runtuting swara vokal.
Tuladha:
Sapa jujur, bakal makmur (swara; u)
Ora cepet, ora ngliwet (swara; e)
Tut wuri, andayani (swara; i)
Tesmak bathok, mata mlorok (swara; o)
2. Purwakanthi Guru Sastra, yaiku purwakanthi sing padha tulisane utawa aksarane ing saben
wiwitan wanda utawa tetembungane, lan uga diarani runtuting swara konsonan.
Tuladha :
Anak anung, anindita (nungal sastra; n)
Sing sapa goroh, growah (nungal sastra; g)
Bobot, bibit, bebet (nungal sastra; b)
Sluman, slumun, slamet (nungal sastra; s)
3. Purwakanthi Lumaksita (guru basa), yaiku purwakanthi sing padha kabeh tetembungane, yaiku
tembung pungkasan ukara sing ngarep, dadi tembung wiwitan ukara candhanke.
Tuladha :
Bayem arda, ardane ngrasuk busana
Tepi wastra, wastra kang tumrap mustaka
Panyandra lan Pepindhan
Panyandra iku digunaaké kanggo pepindhan. Tembung candra nduwé teges rembulan
. Nanging lakuné jaman, candra uga dienggo kanggo pepindhan marang sawijining kaanan kang
mèmper karo kanyatan.
Tuladha:
Alisé nanggal sapisan: alisé kaya rembulan ing tanggal siji, mlengkung cilik.
Astané: nggandéwa gadhing
Athi-athiné: ngudhup turi
Awaké: ramping
Bangkèkané nawon kemit: bangkèkané kaya prajurit tawon.
Bathuké: nyela cendhané
Ater-ater a, lan seselan –in, -um
Ater-ater a
Ater-ater yaiku aksara utawa wanda (suku kata) kang dumunung ana ing sangarepe tembung.
Tuladha :
- a + kudhung dadi akudhung.
- a + tulis dadi anulis.
- a + karya dadi akarya utawa makarya.
Seselan
Seselan yaiku aksara utawa wanda kang dayane ana satengahe tembung.
Seselan ing basa Jawa iku ana papat yaiku: -um-, -in-, -el-, -er-