Ch

TRANSISTOR L

ng 5:
NG C C (BJT)
ng

ThS. Nguy n B V

1. C u t o

Transistor c c u t o g m cc mi n bn d n p v n xen k nhau

1. C u t o
Mi n bn d n th nh t c a Transistor l mi n Emitter (mi n pht) v i c i m l c n ng t p ch t l n nh t, i n c c n i v i mi n ny g i l c c Emitter (c c pht). Mi n th hai l mi n Base (mi n g c) v i n ng t p ch t nh v dy c a n nh c Qm, i n c c n i v i mi n ny g i l c c Base (c c g c). Mi n cn l i l mi n Collector (mi n thu) v i n ng t p ch t trung bnh v i n c c t ng ng l Collector (c c thu).

1. C u t o
Ti p gip p-n gi a mi n Emitter v Base g i l ti p gip Emitter (JE). Ti p gip p-n gi a mi n Base v mi n Collector l ti p gip Collector (JC). V k hi u Transistor c n ch l m i tn t gi a c c Emitter v Base c chi u t bn d n p sang bn d n n.

PNP

NPN

1. C u t o
V m t c u trc, c th diode m c i nhau coi Transistor nh 2

1. C u t o
C u t o m ch th c t c a m t Transistor n-p-n

2.Nguyn l ho t

ng

Transistor lm vi c, ng i ta ph i a i n p 1 chi u t i cc i n c c c a n, g i l phn c c cho Transistor

2.Nguyn l ho t

ng

phn c c trong BJT

JE JC

phn c c trong BJT

JE JC

Tham s
H th c c b n v cc dng i n trong Transistor I E ! I B  I C H s truy n t dng i n c a Transistor IC E!
IE

H s khu ch i dng IC Transistor F!

IB

i n

c a

Ta c h th c: I E ! I B (1  F)

E! F

(1  F )

3. Cc d ng m c BJT

3.1 M ch chung Emitter (EC)

ng

c tuy n vo

IB = f(UBE) khi UCE = const

c tuy n truy n
H H ng

t v

c tuy n ra c a s

EC

ng c tuy n ra: IC = f(UCE ) khi IB=const c tuy n truy n t: IC = f(IBE) khi UCE = const

H s khu ch i Theo nh lu t Ki chp ta c I ! I  I E B C

I C ! E I E  ICB 0 ! E IC  I B  ICB 0
Gi i ph ng trnh v i IC, chng ta c m i quan h gi a IC v IB

E 1 IC ! IB  I CB 0 ! F I B  F  1 I CB 0 ! F I B  I CB 0 1E 1E
Trong = E(1-E) l h s khu ch ( thng th ng E = 0,99; = 99) i CE

M t s m ch EC

+10V

R
4k7

C2

R2 C1
47k

22uF

R4 Q1
2N2222 10k

22uF

R1
10k

C R5
1k 100u

3.2 M ch chung Base (BC)

ng

c tuy n vo

IE=f(UEB) khi i n p ra UCB =const

ng

c tuy n ra v truy n

c tuy n ra:IC= f(UCB) khi gi dng vo IE=const c tuy n truy n t: IC=f(IE) khi khi UCB = const

3.3 M ch chung Collector (CC)

ng

c tuy n vo

c tuy n ra c a s

CC

ng th ng l y i n (Load line)
Ph ng trnh ng th ng l y i n : VCC=ICRC+VCE c v trn c tuy n ra qua 2 i m

vi t l i: IC = ( VCC VCE)/ RC = -VCE / RC + VCC /RC

ng l y i n xc nh sau:

VCE= VCC ( i m M) i m bo ha: VCE = 0 IC = VCC/ RC ( i m N)

i m ng ng, IC = 0

tr

n i 2 i m M v N l i ta c ng l y i n v Giao i m
c cho ta tr s i m t nh Q.

ng l y i n

ng phn c c IB ch n

ng th ng l y i n cho EC

Vai tr c a

ng th ng l y i n

Phn gi i m ch Transistor. Xc nh i m t nh i u hnh Q. Cho bi t tr ng thi ho t ng c a transistor ( tc ng, bo ho, ng ng). M ch khu ch i c tuy n tnh hay khng. Thi t k m ch khu ch theo nh ( ch n tr c i m t nh Q , tnh cc tr s linh ki n)

Ch :
l i dng i n thay i theo v tr i m t nh i u hnh Q. i m t nh i u hnh Q thay i v tr theo i n th phn c c transistor v cn thay i theo tn hi u xoay chi u ( AC) tc ng vo m ch .

Phn gi i b ng

th

4. Phn c c c a BJT

Vng ho t Vng tc

ng c a BJT: n tnh) c thu n c ngh ch c thu n c thu n c ngh ch

ng: (Vng khu ch i hay tuy M i ghp B-E phn c M i ghp B-C phn c Vng b o ha: M i ghp B-E phn c M i ghp B-C phn c Vng ng ng: M i ghp B-E phn c

Ph

ng php chung phn gi i m ch phn c c g m ba b c:

B c 1: Dng m ch i n ng vo xc nh dng i n ng vo (IB ho c IE). B c 2: Suy ra dng i n ng ra t cc lin h IC= IB hay IC= IE B c 3: Dng m ch i n ng ra tm cc thng s cn l i ( i n th t i cc chn, gi a cc chn c a BJT...)

4.1 Phn c c c

nh c a BJT (Fixed Bias)

Phn c c c

nh c a BJT (Fixed Bias)

M ch ng n n-pht (Base-Emitter):
VCC  RB I B  VBE ! 0
VCC  VBE IB ! RB
V i VBE = 0.7V n u BJT l Si v VBE = 0.3V n u l Ge. Suy ra : IC= IB

M ch ng ra thu-n n (Collector-Base): VCC ! RC I C  VCE hay VCE ! VCC  RC I C

y l ph ng trnh ng th ng l y i n.

S b o ha c a BJT
S lin h gi a IC v IB s quy t nh BJT c ho t ng trong vng tuy n tnh hay khng. BJT ho t ng trong vng tuy n tnh th n i thu - n n (CE) ph i phn c c ngh ch. BJT NPN v c th m ch v a xt ta ph i c:

VC " VB VC " VB ! VBE

VC ! VCC  RC I C ! VCE " VBE ! 0.7V

VCC  0.7 IC RC VCC  0.7 N u IC p

th BJT s i d n vo ho t ng trong vng bo ha. T i u ki n ny v lin h IC= IB ta tm c tr s t i a c a IB, t ch n RB sao cho thch h p.
C

N u

VCC IC ! RC

t c VCE = 0V (th c ra kho ng 0.2V)

Th VCVB, n i CB (thu-n n) phn c c thu n, BJT hon ton n m trong vng bo ha v dng i n

IC !

VCC
C

c g i l dng c c thu bo ha ICsat

VCC
C

I Csat !

4.2 Phn

c c n

nh c c pht

M ch c b n gi ng m ch phn c c c nh, nh ng c c emitter c m c thm m t i n tr RE xu ng mass. Cch tnh phn c c c ng c cc b c gi ng nh m ch phn c c c nh.

Ta c:

VCC ! RB I B  VBE  RE I E
VCC  VBE IB ! RB  1  F RE

Thay I E ! 1  F I B

(suy ra IC t lin h : IC= IB)

m ch CE(thu-pht): VCC ! RC I C  VCE  RE I E

Trong : I E ! I B  I C ! I C

VCE ! VCC  RC  RE I C

S b o ha c a BJT
T ng t nh trong m ch phn c c c nh, b ng cch cho n i t t gi a c c thu v c c pht ta tm c dng i n c c thu b o ha ICsat

I Csat

VCC ! RC  RE

Ta th y khi thm RE vo, ICsat nh h n trong tr ng h p phn c c c nh, t c BJT d bo ha h n.

4.3 Phn c c b ng c u chia i n th

Dng nh l Thevenin bi n i thnh m ch t ng ng

Trong :

RBB

R1 R2 ! R1  R2

VBB ! VCC

R2 R1  R2

M ch BE (n n pht):

VBB ! RBB I B  VBE  RE I E

VBB  VBE IB ! RBB  1  F RE

Thay: IE=(1+ )IB Suy ra: T lin h

IC ! F I B

M ch CE (thu pht):

VCE ! VCC  RC I C  RE I E

V I C ! I E VCE ! VCC  RC  RE I C Ngoi ra:

VC ! VCC  RC I C

VB ! VBB  RB I B
VE ! RE I E ! RE I c

S b o ha c a BJT
T ng t nh ph n tr c:

I Csat

VCC ! RC  RE

4.4 Phn c c v i h i ti p i n th
y c ng l cch phn c c c i thi n ng c a BJT n nh cho ho t

yM ch n n pht: V i
' C

' VCC ! RC I C  RB I B  RE I E  VBE

I ! IC  I B ! I E ! IC ! F I B
VCC  VBE IB ! RB  F RC  RE

IC ! F I B
VCE ! VCC  RC  RE I C

4.5 M t s d ng m ch phn c c khc

F ! 100 S

! 50 / Si

F ! 100 / Si

5. Thi t k m ch phn c c

Khi thi t k m ch phn c c, ng i ta th ng dng cc nh lu t c n b n v m ch i n nh nh lu t Ohm, nh lu t Kirchoff, nh l Thevenin..., t cc thng s bi t tm ra cc thng s ch a bi t c a m ch i n.

Th d 1
Cho m ch phn c c v i c tuy n ng ra c a BJT nh hnh d i. Xc nh VCC, RC, RB.

T ng th ng l y i n: VCE =VCC-RCIC yT i tr c tr c t a UCE , khi IB=0 ta suy ra IC=0 v VCE =20V thay vo ph ng trnh ng th ng l y i n ta c VCC=20V
I Csat ! Vcc ! 8 mA RC ! 2.5 k ; Rc

yNgoi ra: Transistor lm t v t li u thu n bn d n Si do VBE=0.7V v I ! VCC  VBE ! 20V  0.7V ! 40 Q A

B

RB

RB

RB ! 482.5 k ;
c cc i n tr tiu chu n ta ch n: RB=470 K , RC=2.4 K ..

Th d 2
Thi t k m ch phn c c nh hnh d i. IC=2mA, VCE=10V

F ! 150 / Si

i n tr RC v RE khng th tnh tr c ti p t cc thng s bi t. Vi c a i n tr RE vo m ch l n nh i u ki n phn c c. RE khng th c tr s qu l n v nh th lm gi m VCE (s lm gi m khu ch i). Nh ng n u RE qu nh th n nh km. Th c nghi m ng i ta th ng ch n VE kho ng 1/10VCC.

1 1 VE ! VCC ! 20 ! 2 V 10 10

VE VE 2V ! ! ! 1k ; RE ! I E I C 2mA

VC  VCE  VE 20V  10V  2V Rc ! ! ! 4 k ; IC 2

1 1 I B ! IC ! 2 ! 13.333 Q 150 F

VB ! VCC  VBE  VRE ! 20  0.7  2 ! 17.3 V

VB 17.3V RB ! ! I B 13.333Q

! 1.3 M ;

Ch n RB=1.2 M

Th d 3
Thi t k m ch phn c c c d ng nh hnh d i

F min ! 80 / Si

Ta c: VE ! 1 VCC ! 1 20 ! 2 V
10 10

VE VE 2V RE ! ! ! ! 1k ; I E I C 2mA
VC  VCE  VE 20V  10V  2V ! ! 4 k ; Rc ! IC 2

VB ! VBE  VE ! 0.7  2 ! 2.7 V

i n tr R1, R2 khng th tnh tr c ti p t i n th chn B v i n th ngu n. m ch ho t ng t t, ta ph i ch n R1, R2 sao cho c VB mong mu n v sao cho dng qua R1, R2 g n nh b ng nhau v r t l n i v i IB. Lc : 1 R2 e F RE ! 8 k ; 10

Ta c th ch n: R2 ! 6,8 k ;

R2 VB ! VCC ! 2.7 V R1  R2

R1 ! 43.57 k ;
Ta c th ch n: R1=39k ho c 47k

6. BJT ho t ng nh m t chuy n m ch

Th d : Xc

nh RC v RB c a m ch i n n u ICsat=10mA

I Csat !

VCC V ! 10 mA RC ! CC ! 1k ; RC I Csat

Ta ch n IB=60 A

I Csat ! 40 Q IB ! F DC m b o BJT ho t ng trong vng b o ha

VIn  VBE VIn  0.7 IB ! RB ! ! 155 k ; RB IB

Do ta thi t k : RC=1k RB=150k

Th d

1 BJT bnh th ng: ts=120ns ; tr=13ns tf=132ns ; td=25ns V y: ton=38ns ; toff=132ns

M t s ng d ng c a BJT ho t ng nh m t chuy n m ch

Using a transistor as a switch

PNP

NPN

Using a transistor switch with sensors

ng ng t n

7. Tnh khu ch

i c a BJT

Gi s ta a m t tn hi u xoay chi u Vin(t) c d ng sin, bin nh vo chn B c a BJT khi ta c: VB(t)=VB+Vin(t) Cc t lin l c C1 v C2 c ch n nh th no c th xem nh n i t t -dung khng r t nh - t n s c a tn hi u. Nh v y tc d ng c a cc t lin l c C1, C2 lm cho thnh ph n xoay chi u c a tn hi u i qua v ng n thnh ph n phn c c m t chi u.

 VB(t) >VB IB IC VC(t)=VCC-RCiC(t) VB(t) <VB IB IC VC(t)=VCC-RCiC(t) VOut(t) ng c pha v i VIn(t).

VOut (t ) AV ! VIn (t )
l khu ch i hay th c a m ch l i i n

 Cha kha phn gi i v xc nh cc thng s c a m ch l m ch t ng ng xoay chi u. l i i n th : l i dng i n:

vo A ! vi
V

T ng tr vo: T ng tr ra:

vi Zi ! ii

io ! ii

vo Zo ! io

D ng m ch t

ng

ng

M ch c c Emitter v Collector chung ki u m u re

D ng n gi n

thng s h
D ng n gi n

F re

Fib

h ie
D ng y

h fe .i b

D ng

h ie

Fre

Fi b

h fe .i b

h re .v CE

r0 ! 1

h 0e

M ch c c n n chung ki u m u re
D ng n gi n

thng s h
D ng n gi n

re

Ei e

h ie
D ng y

h fb .i e

D ng

re

Ei e

r0 ! 1

h ie

h 0b

h re .v cb

h fb .i e

r0 ! 1

h 0b

Cc lin h c n ch :

26m re ! IC

26m ! IE

Fre ! h ie
Ngoi ra:

F ! h fe

re ! h ib

h fb ! E ! 1

v be v be i c 1 F re ! ! . ! F F i b ! g m .v be ib ic i b g m
;

Do ngu n ph thu c ib c th thay th b ng ngu n gm.vbe

8. M ch khu ch i c c pht (E) chung

Fre

Fi b

Tr s do nh s n xu t cho bi t 26mV Tr s re c tnh t m ch phn c c: re ! IC T m ch t ng ng ta tm c cc thng s c a m ch.

 l i i n th :

Ta c: v o ! F.i b .R C vi ! F.re .i b  1  F R E .i b F.i b .R C F.R C Suy ra: A ! vo ! ! V vi F.re .i b  1  F R E .i b F.re  1  F R E

vo ! vi

Do

F? 1
Fre Fi b

RC nn A V !  re  R E
th

N u R E ? re

RC AV !  RE
c pha

D u - cho th y vo v vi ng

vi yT ng tr vo: z i ! ii
Ta
vi F.re .i b  1  F R E .i b ! F.re  1  F R E ! F re  R E ! FR E t: z b ! ! ib ib

Suy ra: z i

! R // z b
io ii

y l i dng i n:A i !
vo io !  RC

vi ii !  zi

vo z i Ai !  . vi RC

Hay

zi Ai ! AV . RC

yT ng tr ra:

vo zo ! io

Fre

Fi b

tnh t ng tr ra c a m ch, u tin ta n i t t ng vo (vi=0); p m t ngu n gi t ng c tr s vo vo pha ng ra nh trn, xong l p t s Khi vi=0

ib = 0

vo ! zo io

ib=0 (t

ng

ng m ch h ) nn

vo zo ! ! RC io

Trong tr

ng h p n i thm CE ho c n i chn E xu ng mass

M ch t

ng

ng

F re

Fib

Phn gi i m ch ta s tm

c:

vo RC AV ! ! vi re

vi z i ! ! R // F re ii

zo ! R C
zi Ai ! A V RC

M ch khu ch i c c pht chung v i ki u phn c c b ng c u chia i n th v n nh c c pht

Fre

Fi b

RC RC AV !  ! re  R E RE

zi ! R1 // R 2 // z b

z b ! F re  R E ! FR E

zi Ai ! A V RC

zo ! R C

Trong tr

ng h p n i thm CE ho c n i chn E xu ng mass

M ch t

ng

ng RC AV !  rE z i ! R 1 // R 2 // z b z b ! F rE zi Ai ! A V RC zo ! R C

Fre

Fi b

M ch khu ch i c c pht chung phn c c b ng h i ti p i n th v n nh c c pht

Fre

Fi b

vo RC RC AV ! ! ! vi re  R E RE zi Ai ! A V . RC

F.R E .R B zi ! R B  F.R E . A V z o ! R C // R B

9. Phn gi i theo thng s h

n gi n

lin h 2 m ch t
h ie ! Fre h fe ! F h oe ! 1 h ib ! re h fb ! E ro

ng

ng

M ch khu ch

i c c pht chung

M ch t

ng
h fei b

ng

ie

Phn gi i m ch t ng ng ta tm c yT ng tr vo Zi=R1//R2//Zb v i: Zb=hie+(1+hfe)RE=hie+hfeRE y l i i n th : v

AV !

Ta c:

v o !  h fe .i b .R C

vi

vi ! hie.ib  1 hfe RE.ib vo hfe.ib.RC hfe.RC hfe.RC AV ! ! ! ! vi hie.ib 1 hfe RE.ib hie 1 hfe RE hie  hfe.RE
Th ng hie =

hfe .RE

RC AV !  RE

y T ng tr ra: Zo=RC

io y l i dng i n: A i ! ii vo io !  RC vi ii !  zi

vo zi Ai !  . vi R C

zi Hay A i !  A V . RC

10. M T S

NG D NG KHU CH

I C A BJT

m ch khu ch

i micro dng cho my t ng m

M ch t o dao

ng sng hnh sin

M ch a hi t

dao

ng dng tranzito l

ng c c

1 1 f! ! T 0.69R B2 C1  0.69R B1C 2

Hnh d ng th c c a Transistor BJT