Aralin 3:

Kasaysayan ng Wikang Filipino

Bilang Wikang Pambansa
Panahon ng Rebolusyong Pilipino
Sa panahon pa lamang ng Rebolusyong Pilipino ay mayroon nang unang hakbang tungo sa
pagbuo ng isang wikang pambansa.
Panahon ng Pananakop ng mga Amerikano
 Aralin 4:
Mga Konseptong Pangwika
Dayalek
Ang dayalek ay ang pagbabago ng isang wika batay sa
heograpikal na kondisyon ng isang lugar. Maaaring nagbabago
ito sa tono ng pananalita, impit o diin ng ilang salita, o kaya sa
mga salitang kakaiba. Ang salitang dayalek ay mula sa
dalawang kataga: dia- na nangangahulugang "mula sa iba't
ibang lugar" at lect na nangangahulugang tiyak na anyo ng
wika. Pansinin ang pagkakaroon ng pagkakaiba ng dalawang
dayalek ng Tagalog, mula sa magkaibang probinsyang Bulacan
at Batangas:
Sosyolek

Ang sosyolek ay tumutukoy sa uri ng wika na

nagbabago dahil sa katangiang panlipunan. Mula
sa dalawang salita ang sosyolek: socio- na
nangangahulugang lipunan at lect na
nangangahulugang tiyak na anyo ng wika. May
iba’t ibang salik na nakaaapekto sa sosyolek.
Idyolek
Ang idyolek ay ang indibidwal na paggamit ng wika. Nagmula sa
dalawang salita ang idyolek: idio- na ngangahulugang sarili
at lect na nangangahulugang tiyak na anyo ng wika. Katulad
ng thumbmark nating mga tao at ang guhit ng mga zebra sa kanilang
balat, walang dalawang tao na may iisang idyolek. Halimbawa, ang
kambal, kahit na lumaki sa iisang pamilya, may parehong kaibigan,
at pareho ang pinasukang paaralan ay magkaiba pa rin ang paggamit
ng wika dahil hindi iisa ang pamamaraan at pagproseso ng bawat
utak sa mga nakikitang bagay.
Dayalek, Sosyolek, at
Idyolek sa Modernong
Teknolohiya
Dayalek
Sosyolek
Idyolek
Isang halimbawa upang maipakita ang
pagkakaiba-iba ng paggamit ng tao sa wika
ay sa pamamagitan ng text messaging.
Halimbawa, sa nais itanong na "nasaan ka
na?" ay maaaring magkaroon ng iba’t ibang
pamamaraan ng pag-text sa mensaheng ito.
Idyolek
Gawain 2:
1. Suriin at ipaliwanag iba’t ibang yugto sa kasaysayan ng wikang
Filipino.
2. Isa-isahin ang mga personalidad na may malaking ambag sa
pagkakaroon ng wikang Pambansa at ibigay ang kanilang mga
nagawa para sa wika.
3. Ano-ano ang iba’t ibang konseptong pangwika? Ipaliwanag.
4. Batay sa iyong naoobserbahan, paano ipinapakita ang mga
konseptong pangwika sa telebisyon at modernong teknolohiya?