CUKRZYCA jest przewlekłą chorobą, której

przyczyną jest zaburzenie wydzielania insuliny.

Niedobór insuliny prowadzi do zaburzeń w zakresie
wykorzystania glukozy przez komórki organizmu,
co powoduje zwiększenie stężenia glukozy we krwi
(hiperglikemię) oraz wydalanie glukozy wraz z
moczem.

Cukrzyca charakteryzuje się także zaburzeniami

metabolizmu węglowodanów, tłuszczów i białek.
 * Zmniejszenie masy ciała
Glukoza krążąca we krwi często jest wydalana przez nerki z moczem, nie przechodzi do wnętrza
komórek. Komórki muszą szukać innego źródła energii, którym jest tkanka tłuszczowa. W
konsekwencji następuje zdecydowany, niespodziewany ubytek masy ciała w bardzo krótkim
czasie.
* Wielomocz (ok. 3 l na dobę) –
obecność cukru w moczu powoduje przyklejanie się wody, co przejawia się dużą ilością
oddawanego moczu.
*Wzmożone pragnienie –
ponieważ oddajesz często dużo moczu, więc odczuwasz wzmożone pragnienie.
*Cukier w moczu –
cukier pojawia się w moczu, gdy cukier we krwi przekroczy granicę progu nerkowego, czyli ok.
160 mg% (8,9 mmol/l).
• zwiększone łaknienie
• osłabienie
świąd skóry
podwyższenie lub obniżenie glukozy we krwi
infekcje atakujące skórę (grzybice)
wyczerpanie i apatia
  CUKRZYCA PIERWOTNA
Typ 1 - cukrzyca zależna od insuliny

Typ 2 – cukrzyca niezależna od insuliny

 CUKRZYCA WTÓRNA
 CUKRZYCA CIĘŻARNYCH
 CUKRZYCA SPOWODOWANA
NIEDOBOREM BIAŁKA - TROPIKALNA
Najczęstsze postacie cukrzycy wynikają ze zmniejszonej wrażliwości tkanek
na insulinę (insulinooporność) oraz upośledzenia wydzielania insuliny (w
cukrzycy typu 2), niedoboru insuliny związanego z niszczeniem komórek
β wysp trzustki (w cukrzycy typu 1) bądź zmian hormonalnych
związanych z okresem ciąży (cukrzyca ciężarnych). Ostatecznie
wszystkie postacie cukrzycy wynikają z niezdolności komórek beta do
produkcji wystarczającej ilości insuliny, która mogłaby zapobiec
hiperglikemii.
wynika z braku lub znacznego ograniczenia produkcji
insuliny przez trzustkę. Dotyczy najczęściej ludzi
młodych, często określana jako "cukrzyca
młodzieńcza". Od samego początku choroby
konieczna jest uzupełnianie niedoboru insuliny
przez stosowanie zastrzyków tego hormonu. Jej
brak wynika z poważnego uszkodzenia komórek β
trzustki
Choroba pojawia się najczęściej u dzieci i osób młodych, choć
może się rozpocząć nawet po 80. roku życia. Leczenie
wymaga stałego podawania insuliny.

Zwykle przyczyną choroby jest uszkodzenie komórek β przez

własny układ odpornościowy (autoagresja, stąd również
nazwa: cukrzyca autoimmunologiczna). Tempo niszczenia
komórek może być szybkie lub wolne. Postać szybko
postępująca zwykle występuje u dzieci. Wolno postępująca
postać cukrzycy występująca u dorosłych nosi nazwę
utajonej cukrzycy autoimmunologicznej dorosłych
 Cukrzyca typu I jest zwykle łatwa do rozpoznania,
występują bardzo nasilone objawy podwyższonego poziomu cukru we krwi -
hiperglikemii, takie jak:

- zwiększone pragnienie
- częste obfite oddawanie moczu
- zmęczenie, senność
- powracające zakażenia skóry i narządów płciowych
- pogorszenie ostrości widzenia
- skurcze w nogach
- wymioty
- gwałtowna utrata masy ciała
- wyczuwalny zapach acetonu w wydychanym przez chorego powietrzu
- śpiączka (w ostatnim stadium)
W celu zapobieżenia tym powikłaniom konieczne jest wprowadzenie leczenia
substytucyjnego insuliną, podawaną do organizmu z zewnątrz. To leczenie
konieczne jest do końca życia. Insulinę podaje się podskórnie, za pomocą
strzykawek, penów (piór) insulinowych lub pompy insulinowej. Aby jak najlepiej
naśladować wydzielanie insuliny przez trzustkę, stosuje się różne rodzaje
preparatów insuliny, o różnym tempie uwalniania do krwi. Większość preparatów
insuliny wytwarza się w organizmach modyfikowanych genetycznie – drożdżach i
bakteriach Escherichia coli.
wynika z dysproporcji pomiędzy zapotrzebowaniem organizmu
na insulinę i jej podażą we krwi, lub też z niemożliwości jej
wykorzystania przez tkanki. Dotyczy najczęściej ludzi po
czterdziestym roku życia oraz otyłych,czasem określana
bywa jako "cukrzyca dorosłych". U części tych chorych
poprawę można uzyskać bez interwencji farmakologicznej
przy pomocy zastosowania odpowiedniej diety. Inna grupa
chorych może być leczona przy pomocy doustnych leków
przeciwcukrzycowych.
Leczenie polega zazwyczaj na redukcji masy ciała,
stosowaniu diety, wysiłku fizycznego oraz
doustnych leków przeciwcukrzycowych, u części
chorych po pewnym czasie trwania choroby
konieczna jest insulinoterapia. Ta postać cukrzycy
niejednokrotnie umyka przez wiele lat
rozpoznaniu, gdyż hiperglikemia nie jest na tyle
wysoka, by wywołać klasyczne objawy cukrzycy.
Niemniej jednak u chorych w tym czasie mogą już
powstawać powikłania cukrzycy. Cukrzyca typu 2
występuje najczęściej u osób starszych, z otyłością
lub innymi zaburzeniami metabolicznymi. Otyłość,
zwłaszcza nadmiar tkanki tłuszczowej w okolicy
brzusznej, powoduje oporność na insulinę.
 zróżnicowana jeśli chodzi przyczyny grupa cukrzyc. W tej postaci
współistnieją z cukrzycą inne choroby. Do najczęstszych przyczyn
cukrzycy wtórnej należą:
- Choroby trzustki jak przewlekłe zapalenie trzustki, usunięcie trzustki,
hemochromatoza. Cukrzyca rozwija się, gdy dojdzie do zniszczenia 90%
trzustki.
- Zaburzenia hormonalne, w których dochodzi do zwiększenia stężenia
hormonów działających przeciwstawnie do insuliny. Na przykład:
akromegalia (nadmiar hormonu wzrostu), choroba zespół Cushinga, guz
chromochłonny (nadmiar amin katecholowych)
- Hiperglikemie polekowe po takich lekach jak: diuretyki tiazydowe,
diazoksyd, glikokortykosteroidy.
- zaburzenia czynności receptora insulinowego (upośledzona odpowiedź
na insulinę).
 Każdy stan hiperglikemiczny
(nieprawidłowa glikemia na czczo,
nietolerancja glukozy lub
cukrzyca) pojawiające się u
zdrowych dotąd kobiet w ciąży.
Stanowi ono zagrożenie dla
płodu, a ponadto u 30-45% kobiet,
u których stwierdzano cukrzycę
ciężarnych, w ciągu najbliższych
15 lat rozwija się cukrzyca typu 2.
- Hormony. Organizm kobiet ciężarnych produkuje różne
hormony konieczne do wzrostu dziecka. Jednocześnie
hormony te mogą powodować oporność tkanek na insulinę.
Oporność ta staje się pełnoobjawową cukrzycą zwykle około
24 tygodnia ciąży. Dlatego wszystkie kobiety w ciąży mają
wykonywane badania przesiewowe w kierunku cukrzycy w
tym czasie.
- Czynniki genetyczne. Tak cukrzyca ciężarnych, jak i
cukrzyca niezależna od insuliny (NIDDM) rozwijają się z
powodu oporności na insulinę. Przypuszcza się, że te dwie
choroby mają wspólne podłoże genetyczne.
 Cukrzyca jest chorobą przewlekłą, której początek może być
nagły, będący zaskoczeniem dla chorego, lub podstępny
ciągnący się niekiedy przez wiele miesięcy.
Około 60-70% chorych na cukrzycę umiera przed osiągnięciem
średniego wieku życia dla ogólnej populacji.
Ostatnich kilkanaście lat przyniosło wyraźną poprawę
rokowania u chorych na cukrzycę. Żyją oni dłużej oraz
obserwuje się mniej hospitalizacji spowodowanych ostrymi
powikłaniami tej choroby. Sytuacja ta spowodowała jednak,
że u coraz większej liczby diabetyków obserwuje się
przewlekłe powikłania
cukrzycy.
Powikłania czyli „niekorzystne skutki choroby” jaką jest
CUKRZYCA możemy podzielić na dwie duże grupy.
Pierwsza grupa to powikłania ostre cukrzycy,
druga grupa to powikłania przewlekłe cukrzycy.
Stany niedocukrzenia – HIPOGLIKEMIA – Stan, w
którym ilość glukozy we krwi spada poniżej normy.
Pełno objawowa hipoglikemia występuje zwykle
przy stężeniu poniżej 2,2 mmol/l (40 mg/dl) jednak
pierwsze objawy rozpoczynają się zazwyczaj
stężeniu poniżej 2,8 mmol/l (50 mg/dl), a u
cukrzyków nawet przy wyższych wartościach.
Hipoglikemia może być przyczyną śmierci.
 - niedożywienie lub głodzenie
- względne lub bezwzględne przedawkowanie
insuliny lub doustnych leków
przeciwcukrzycowych
- interakcje wyżej wymienionych leków z
innymi lekami
- znaczny wysiłek
- spożycie alkoholu (u osób zdrowych również,
zwłaszcza po spożyciu na czczo)
- ze strony układu przywspółczulnego: silne uczucie
głodu, osłabienie, nudności i wymioty
- ze strony układu współczulnego: niepokój, zlewne
poty, tachykardia, drżenie i wzrost napięcia
mięśniowego, rozszerzenie źrenic
- ze strony ośrodkowego układu nerwowego:
"endokrynny zespół psychotyczny" (depresja,
dysforia, splątanie, zaburzenia koncentracji),
zaburzenia koordynacji ruchowej, wystąpienie
prymitywnych automatyzmów, drgawki, objawy
ogniskowe, senność, śpiączka, podwójne widzenie,
zaburzenia oddychania, zaburzenia krążenia
 Jest następstwem niewyrównania cukrzycy i wystąpienia kwasicy
metabolicznej, spowodowanej nagromadzeniem się ketokwasów.
Występuje głównie w cukrzycy typu I. Jest najczęściej wywołana
niewłaściwym leczeniem cukrzycy, stosowaniem zbyt małych w stosunku
do zapotrzebowania dawek insuliny, błędów dietetycznych, powikłań
infekcyjnych lub zaburzeń ze strony przewodu pokarmowego. Niedobór
insuliny powoduje narastającą hiperglikemię, zwiększa się wielomocz i
pragnienie. Dochodzi do odwodnienia, skóra i błony śluzowe wysychają.
Pojawia się przyspieszony, pogłębiony oddech (oddech Kussmaula) z
wyczuwalnym zapachem acetonu, przypominający zapach suszonych
jabłek. Źrenice są wąskie, napięcie mięśni zmniejszone, ciśnienie tętnicze
niskie, zmniejszenie zasobu zasad i inne cechy kwasicy metabolicznej. Z
reguły dochodzi do zmniejszenia stężenia potasu w surowicy, w moczu
stwierdza się duże stężenie glukozy oraz acetonu i kwas acetooctowy.
Każdy przypadek kwasicy ketonowej jest stanem poważnym i powinien
być starannie leczony. Śpiączka cukrzycowa ketonowa wymaga
bezwzględnego intensywnego leczenia szpitalnego.
 ŚPIĄCZKA MLECZANOWA I ŚPIĄCZKA HIPEROSMOTYCZNA

Śpiączka mleczanowa spowodowana jest nagromadzeniem się w ustroju kwasu mlekowego.

Najczęstszymi przyczynami prowadzącymi do rozwoju tego powikłania są ciężkie krwotoki,
zapaść, ostry zawał serca, ostra i przewlekła niewydolność oddechowa a także choroby
wątroby, nerek czy spożycie alkoholu. Szczególne miejsce wśród czynników etiologicznych
kwasicy mleczanowej znajdują doustne leki przeciwcukrzycowe. Rokowanie zwykle jest złe i
choroba często kończy się śmiercią pacjenta. Natomiast

śpiączka hierosmotyczna występuje częściej. Charakteryzuje się znacznym zwiększeniem

stężenia cukru we krwi, nawet powyżej 55,6 mmol/l (1000mg%). Prowadzi to do
odwodnienia wewnątrzkomórkowego i utraty przytomności. Śpiączka ta występuje
najczęściej u osób starszych ,z miażdżycą mózgu, być może z powodu niedostatecznego
odczuwania pragnienia i nadmiernej utraty wody.
PRZEWLEKŁE POWIKŁANIA
CUKRZYCY
Główną przyczyną przewlekłych, wynikających
z długiego czasu trwania schorzenia, powikłań
cukrzycy jest utrzymujący się przez długi czas
zbyt wysoki poziom cukru (hiperglikemia).
Podwyższona glikemia jest przyczyną wielu
zaburzeń metabolizmu i powoduje
uszkodzenie małych naczyń krwionośnych
(mikroangiopatię) oraz dużych tętnic
(makroangiopatię). Doprowadza to do
zaburzeń ukrwienia oraz uszkodzenia wielu
narządów. Przewlekłe powikłania cukrzycy
dzieli się na mikroangiopatyczne oraz
makroangiopatyczne.
 retinopatia,
 nefropatia
 neuropatia.
jest powikłaniem polegającym na uszkodzeniu kłębuszków
nerkowych, odpowiedzialnych za filtrowanie krwi i usuwanie
z organizmu zbędnych i szkodliwych produktów przemiany
materii. Nefropatia cukrzycowa prowadzi do niewydolności
nerek, do uszkodzenia których dochodzi stopniowo.
Początkowo zwiększa się wydalanie albumin w moczu (co
nazywa się mikroalbuminurią), następnie wydalane są
większe ilości białka w moczu (jest to tzw. jawny
białkomocz). Zwykle w tym stadium pojawia się nadciśnienie
tętnicze. W kolejnym etapie następuje stopniowy wzrost
stężeń mocznika i kreatyniny we krwi. W najbardziej
zaawansowanych stadiach nefropatii konieczne jest leczenie,
polegające na zastosowaniu urządzenia zastępującego swą
funkcją nerki, nazywane dializą. Obecnie istnieje także
możliwość przeszczepienia nerki (transplantacji).
- to uszkodzenie narządu wzroku związane ze zmianami w
siatkówce, która jest odpowiedzialna za odbieranie bodźców
wzrokowych. Jej uszkodzenie powoduje upośledzenie
widzenia. Siatkówkę można zbadać podczas oglądania dna
oka. W niektórych sytuacjach wykonuje się zdjęcia dna oka.
U większości chorych z długo trwającą cukrzycą występują
zmiany na dnie oka charakterystyczne dla retinopatii.
Dolegliwość tą dzieli się na prostą - w większości wypadków
wymagającą tylko obserwacji pacjenta oraz
przedproliferacyjną i proliferacyjną. Dwa ostatnie stadia
wymagają intensywnej terapii okulistycznej i często leczenia
laserem (laseroterapii). Nieleczona RETINOPATIA może
prowadzić do utraty wzroku.
W neuropatii cukrzycowej dochodzi do uszkodzenia nerwów.
Objawy mogą być różnorodne i zależą od tego, które nerwy
są uszkodzone. Najczęściej występuje polineuropatia
obwodowa, która objawia się bardzo charakterystycznie
uczuciem palenia i pieczenia stóp i dłoni, głównie w
godzinach nocnych. U chorych z neuropatią częściej
dochodzi do powstania stopy cukrzycowej.
 Choroba wieńcowa
zwana też chorobą niedokrwienną serca - to zespół chorobowy charakteryzujący się
niedostatecznym ukrwieniem (i co za tym idzie niedostatecznym zaopatrzeniem w
tlen) serca, spowodowanym znaczącym zwężeniem (a niekiedy - zamknięciem)
światła tętnic wieńcowych, odżywiających mięsień serca. Obraz kliniczny choroby
wieńcowej jest dość zróżnicowany; jest najbardziej znanymi postaciami są dławica
piersiowa (dusznica bolesna) i zawał serca. W większości przypadków choroba
wieńcowa ma podłoże miażdżycowe. U ludzi z miażdżycą w ścianie naczyń
wieńcowych, podobnie jak w ścianach innych tętnic, tworzą się blaszki
miażdżycowe, których obecność powoli prowadzi do zwężenia świata naczyń i
upośledzenia dopływu krwi do serca. W krajach rozwiniętych choroba wieńcowa
jest najczęstszym schorzeniem układu krążenia, a zawał serca i nagła śmierć
sercowa są najczęstszymi przyczynami zgonów. Częściej chorują mężczyźni,
zwłaszcza w wieku 40-55 lat. W grupie osób starszych zapadalność na tę chorobę
jest dla obu płci podobna. Częstość występowania wyraźnie rośnie z wiekiem.
Leczenie choroby wieńcowej jest objawowe. Ogromne znaczenie ma prewencja
oraz edukacja chorych - często decydująca o skuteczności terapii.
 wywołana miażdżycą tętnic. Początkowo
objawia się bólami nóg w czasie chodzenia
(chromanie przestankowe). W przypadku
bardziej nasilonych zmianach miażdżycowych
może dochodzić do martwicy dystalnych
(obwodowych) części stopy (palce, pięta).
Powodem prawie 50% przypadków amputacji kończyn dolnych w Polsce jest właśnie
cukrzyca. Pamiętajmy, iż czucie bólu w stopie cukrzycowej jest zmniejszone i
łatwo można przeoczyć moment jej uszkodzenia. Jednym z najpoważniejszych
powikłań, które może dotknąć chorego na cukrzycę, jest tzw. zespół stopy
cukrzycowej. Pojawia się on u 6 do10% pacjentów. Początkowo powoduje
trudności w poruszaniu się, przewlekłe dolegliwości bólowe, a bywa, że nie
leczona kończy się amputacją kończyny. Aby uniknąć tego radykalnego i
okaleczającego zabiegu, ważne jest poznanie objawów, przyczyn i sposobów
leczenia zespołu stopy cukrzycowej. Najpoważniejsze problemy wynikają z
pogorszenia ukrwienia w obrębie stopy. Skóra, tkanki miękkie, mięśnie, nerwy i
kości stopy ulegają przewlekłemu niedotlenieniu. Spowodowane jest to z jednej
strony uszkodzeniem naczyń tętniczych o różnym przekroju, ich stopniowym
zarastaniem, zmniejszaniem elastyczności i nasiloną miażdżycą, z drugiej zaś
znacznie zwiększoną lepkością krwi i skłonnością płytek krwi do agregacji
(zlepiania), a tym samym do tworzenia zakrzepów i zatorów. Dolegliwości, które
informują o postępującym procesie, to ból nasilający się zwykle w nocy,
towarzyszący często bolesnym kurczom mięśni, uczucie mrowienia i kłucia w
nodze.
jest również dość charakterystyczny. Skóra staje się
cienka, sucha, łuszcząca się, pozbawiona
owłosienia, w okolicy pięty i na innych wystających
częściach stopy pojawiają się licznie pęknięcia z
towarzyszącymi ogniskami martwicy i
owrzodzeniami. Tkanki miękkie kończyny zanikają,
paznokcie z powodu zaburzeń wzrostu są
zdeformowane, a cała stopa jest niedożywiona i
sina.
wynika z uszkodzenia obwodowego układu nerwowego. Pacjent ma
zmniejszone czucie bólu, temperatury i dotyku w chorej nodze, a
uczucie palenia, mrowienia lub pieczenia obejmuje ją na kształt
skarpetek. Zmniejszona siła mięśni powoduje deformację stopy, a
zaburzenia odżywienia kości stan ten jeszcze utrwalają.
Upośledzona czynność gruczołów potowych związana z
uszkodzeniem układu autonomicznego, zmniejszając wydzielanie
wody, nasila jeszcze powstawanie pęknięć i szczelin. Dołączają się
również zmiany w obrębie samych kości stopy, których struktura
ulega osłabieniu. Stopniowo postępujące odwapnienie i zaburzenia
w unerwieniu stawów powodują powstanie tzw. neuroartropatii.
Objawia się to stopniowym, bezbolesnym uszkodzeniem chrząstek
stawowych, osłabieniem siły mięśniowej i zmianami w szkielecie
chrzęstnokostnym, co powoduje zaburzenia całej konstrukcji stopy.
Prowadzi to do jej trwałej deformacji uniemożliwiającej chodzenie.
 - Stopa u chorego na cukrzycę przestaje powoli pełnić
podstawowe funkcje narządu stanowiącego aparat
podpórkowy - staje się strukturą chorą, źródłem cierpienia i
dolegliwości. Dochodzi więc często do zainfekowania już i
tak uszkodzonych struktur stopy, w obrębie których
powstają ogniska zakażeń, początkowo zlokalizowane w
miejscach pęknięć suchej skóry, w obszarze niedokrwiennej
martwicy lub w okolicy zdeformowanego paznokcia.
Niestety, z uwagi na obniżoną odporność rozprzestrzeniają
się one bardzo szybko, stanowiąc z czasem zagrożenie nie
tylko dla chorej kończyny, ale i dla życia chorego. Może to
doprowadzić do amputacji palców, często całej stopy,
czasami całego podudzia, a nawet uda.
Aby temu zapobiec, konieczne jest bardzo staranne
przestrzeganie zasad leczenia zespołu stopy cukrzycowej.
jest spowodowana zaburzeniami ukrwienia
mózgu. Może doprowadzać do przejściowych
niedowładów (przemijające ataki
niedokrwienne) oraz do udaru mózgu. Przy
udarze mózgu występują niedowłady i
porażenia (np. kończyn).
Cukrzyca jest poważną
przewlekłą chorobą, która
objawia się zbyt wysokim
poziomem glukozy we krwi.
Nieleczona może powodować
wiele poważnych, groźnych dla
życia powikłań. Pocieszające
jest jednak to, że chory może
w dużym stopniu sam
kontrolować przebieg
cukrzycy, m.in. wdrażając
zdrową dietą i regularny ruch.