Fizologija rasta i

razvića biljaka
Vildana Alajbegović III4
 Uvod

• Rast i razvoj jedni su od najuočljivijih i univerzalnih osobina živih bića.

Praćeni su procesima diferencijacije i morfogeneze.
• Rast ili rastenje je ireverzibilno povećanje mase i volumena uz
promjenu forme, dok razviće uključuje proces rastenja i

Energy
diferencijacije.
• Diferencijacija je proces povećanja složenosti i raznolikosti
individualne građe i funkcije praćen promjenama organizma u pravcu
formiranja osobenog ustrojstva odrasle jedinke.
• Morfogeneza predstavlja razvoj individualnog oblikovanja u koju je
uključen proces formiranja određenih organa.
• Rast i razvoj povezani su procesi, jer je razviće rezultat rastenja i
diferencijacije.
 Rast biljaka
• Rast – proces mijenjanja volumena i mase uz promjenu forme ili oblika.

• Usmjerenost rasta biljaka zasnovana je na rastu ćelija i organa te njihovoj polarnosti, korelaciji i
specifičnosti određenih zona rasta.
• Nakon završenog rasta ćelija dobija određenu dimenziju i strukturne osobine, i kao rezultat toga
ima funkcionalnu ulogu u sastavu određenih tkiva,organa i organizma.
• U rastu ćelije jasno su izražene tri faze:
• 1. Embrionalna (plazmatski rast)
• 2. Izduživanje
• 3. Proširivanje i diferencijacija
 Ecological
Organic

Rastenje je vezano za pojavu i

funkciju određenih zona na
organima korijena i stabla. Te zone
su smještene 2-3 mm ispod vršnih
meristema (tvornih tkiva, gdje se
odvija dioba ćelija).

Zona rastenja
 Za razliku od vršnog rasta koji je
karakterističan za vrh stabla i korijena,
neke trave rastu interkalarno (u zoni
iznad koljenca), Listove trava
karakteriše bazalni (u osnovi liske) rast.
Brzina rasta kod pojedinih biljnih vrsta
zavisi od sistematski pripadnosti i
ekoloških uvjeta.

Zona rastenja
 Rastenje ćelija
Prva faza u rastu ćelija je embrionalni ili meristemski rast.
Embrionalna faza je proces nastanka nove ćelije diobom meristemskog ili tvornog tkiva.
Stimulativnu ulogu u ovoj fazi imaju fitohormoni (biljni hormoni).
Ćelije su izraženog jedra i gustog protoplazmičnog sadržaja. Nakon više dioba, ćelije se udaljavaju od
meristema i ulaze u drugu fazu, izduživanje.
Ćelija zatim dobija impuls polarnosti i trajno se diferencira u specijalni tip
(mehaničku,sekretornu,provodnu..).
Završetkom diferencijacije, ćelije smanjuju ili potpuno gube sposobnost za nove regeneracije.
 Rastenje ćelija
• Završetak diferencijacije predstavlja završni stadij u rastu ćelije.
• Proces diferencijacije počinje primanjem impulsa polariteta, koji se pojavljuje od najjednostavnijih
do najsloženijih formi biljnog organizma.
• Na pojave polariteta, utiču
• svjetlost,
• pH,
• ugljen dioksid,
• kisik, i neki drugi faktori.
• Kod biljaka više organizacije, polaritet je nasljedna osobina, usmjerena polaritetom roditelja.
 Razviće biljaka
• Individualni razvoj ili ontogeneza je životni tok od stvaranja zigota do smrti.
• Osnovne faze ontogeneze viših biljaka ilustrativno se i ispoljavaju na primjeru cvjetnica.
• Te faze su:
• a) Mirovanje
• b) Klijanje
• c) Vegetacija
• d) Reprodukcija
Razviće biljaka

- Faza mirovanja odlikuje se smanjenim intenzitetom

- metabolizma u sjemenu (povezanost sa ritmikom godišnjih
doba)
- Faza klijanja počinje u posebnoj kombinaciji spoljašnjih
faktora, posebno su važni vlaga, temperatura, svjetlost,
koncentracija kisika itd.
- Vegetativna faza traje od formiranja glavnih vegetativnih
organa do pojave organa za razmnožavanje
- Generativna faza kod cvjetnica počinje pojavom
reproduktivnih organa, tj. cvijeta i ploda, a prestaje gubitkom
sposobnosti razmnožavanja.
 Auksin

• Prvi značajna rezultat u istraživanju biljnih hormona

predstavlja otkriće auksina.
• Tome su doprinijeli još Darvinovi ogledi (1880), a samo
otkriće prepisuje se naučniku Ventu i naučniku Kegl.
• Hormon auksin sintetizira se u tkivima vegetacijskih kupa, a
njegovo djelovanje odražava se na diobu ćelija, formiranje
korijena, rastu plodova…
• Auksin određuje rast u visinu, sprečava opadanje listova, te
razvoj bočnih strana.
 Auksin
• Pored auksina iz biljnih tkiva, izoliran je cijeli niz raznih jedinjenja, auksinskog tipa tj. takvih supstanci
koje podstiču rast.
• To su prirodni auksini: indol-sirćetna kiselina, indolpirogrožđana kiselina i indolpropionska kiselina.
• Pored njih sintetiziran je određen broj novih jedinjenja koja, ispoljavaju sličnu fiziološku aktivnost
 Giberlini
Giberline (1926) otkiro je japanski istražitelj
Kursova, koji je iz ekstrakta jedne gljive
izolirao aktivni hormon.
Naime, on je dokazao da jedna osobina
bolesti riže, koja se manifestira džinovskim
rastom, nastaje kao posljediva djelovanja
giberlina kojeg proizvodi gljiva.
Aktivni hormon giberlinska kiselina izolirana
iz ekstrakta te gljive.
Do danas je kod biljaka otkriveno i
identifikovano preko 50 spojeva koji izazivaju
slične efekte kao giberlinska kiselina.
 Djelovanje giberlina na fiziološke
procese je kompleksno.
Oni utiču na dužinski rast,
obrazovanje cvjetova, mirovanje
sjemena i pupoljaka, apikalnu
dominaciju, pojavu partenokarpije te
aktiviranje određenih gena

Giberlin
 Citokinini
Citokinini je naziv za skupinu hormona u biljakama. Nastaju sintezom u aktivno rastućim tkivima poput 
embrija, plodova i vršaka korijena.
Uloga citokinina je:
• djelovanje na sazrijevanje hloroplasta
• kontroliraju apikalnu dominaciju, uz druge čimbenike
• odgađanje starenja
• stimuliranje stanične diobe
• utjecanje na diferencijaciju
Hvala na
pažnji!!!!