Organizacija preduzeća

Dijana mr Husaković
- Vježbe VII i VIII-
Novembar 2007.
 Vrste organizacionih struktura
• Podjela modela OS prema principu
departmentalizacije:
o Funkcionalni model
o Divizionalni model
o Hibridni model
o Procesni model
o Projektni model
o Matrični model
 Funkcionalni model
• Organizacijska struktura u kojoj su
poslovi grupisani prema srodnosti
• Prednosti: povećava se nivo
specijalizacije, ostvaruje bolja kontrola,
povećava integrisanost zaposleni
• Slabosti: veća identifikacija sa
odjeljenjem, favorizuju se grupni ciljevi,
funkcionalni rukovodioci pokušavaju
povećati prestiž svojih odjeljenja
 Funkcionalni model
• Oblici funkcionalne strukture: početni,
standardni i razvijeni oblik

Generalni
direktor

Finansije i
Nabava Prodaja Proizvodnja
računovodstvo
 Divizionalni model
• Organizaciona struktura gdje se poslovi se
grupišu prema objektu diverzifikacije, npr.
proizvodi, kupci, geografska područja
• Oblici divizione OS:
o Proizvodna/Predmetna
o Teritorijalna
o Tržišna/Orjentisana prema kupcima
o Mješoviti oblici (strateška poslovna jedinica,
struktura holding kompanije, centri odgovornosti)
 Divizionalni model

Generalni Generalni
direktor direktor

Menadžer Menadžer Menadžer Direktor Direktor Direktor

za gazirane za negazirane za energetske regije 1 regije 2 regije 3
napitke napitke napitke (USA i Kanada) (Europa) (Jugoistočna Azija)
 Divizionalni model
• Prednosti DM:
o Omogućava fleksibilnost
o Uspješna koordinacija međuzavisnih poslova
o Povećava odgovornost za performanse
• Nedostaci DM:
o Povećava broj potrebnih menadžera
o Povećava organizacionu strukturu
o Angažuje veći broj resursa
 Mješoviti/Hibridni model
• Poslovi se grupišu prema različitim
kriterijima u istoj organizaciji, tako da na
pojedinim organizacionim nivoima
dominira jedna vrsta OS dok je na drugim
nivoima zastupljena neka druga vrsta OS
• Na istom organizacionom nivou se
kombinuju različite OS
 Procesni model
• Usko povezan sa funkcionalnom OS, koja služi
kao osnovna OS u preduzeću

CEO

Marketing Proizvodnja Finansije

Presno odjeljenje Brušenje i priprema Linija montaže

 Projektni model
• Privremena organizacijska forma koja se
uspostavlja za realizaciju određenog
zadatka/projekta
• Oblici projektne OS:
o Individualna projektna organizacija (voditelj
projekta bez radne grupe)
o Čista projektna organizacija (voditelj
projekta sa radnom grupom)
 Matrični model
• U matričnoj organizaciji na jednoj strani
imamo funkcionalnu OS kao primarnu a
na drugoj projektnu OS kao dodatnu
• Za preduzeća koja istovremeno rade na
većem broju projekata
• Dualna/dvostruka odgovornost članova
tima – projektnom rukovodiocu i
rukovodiocu funkcionalne jedinice
 Modeli OS po Mintzbergu

• Jednostavni/preduzetnički model
• Birokratski model
• Profesionalni model
• Adhoc-kratija
Jednostavni/preduzetnički model
• Početni model koji primjenjuju gotovo sva
preduzeća u nastajanju i prvim danima svog
rada
• Prednosti: fleksibilnost, inovativnost
• Nedostaci: neefikasnost, nepouzdanost,
zavisnost od lidera, spin off
• Ključni faktori za primjenu: veličina i starost
preduzeća, sredina, strategija fokusiranja,
tehnologija
Jednostavni/preduzetnički model
Generalni direktor

Građevinski sektor Komercijalni sektor Finansijski sektor Opšta služba

Direktor Direktor Direktor Poslovni sekretar

Nadzornik Komercijalista Blagajnik Čuvar

Magacioner Knjigovođa Vozač

Građevinski radnik
 Birokratski model
• Organizacije ovog tipa funkcionišu kao
mašine u kojima se sve odvija po
unaprijed utvrđenom planu i proceduri i
gdje svaki dio zna svoju ulogu u njenom
radu
• Prisutan u zrelim, velikim organizacijama
koje su vrlo često u državnom vlasništvu
ili pod državnom kontrolom
 Birokratski model
• Karakteristike:
o Podjela rada: visoka horizontalna i
vertikalna specijalizacija
o Mehanizam koordinacije: standardizacija
procesa i ponašanja
o Delegiranje autoriteta: visok stepen
centralizacije
o Departmentalizacija: funkcionalna
 Birokratski model

• Prednosti: efikasnost, pouzdanost,

veličina
• Nedostaci: nefleksibilnost, zamjena
ciljeva i sredstava, problem koordinacije,
nizak radni moral i motivacija
• Ključni faktori za primjenu: sredina,
veličina i zrelost, tehnologija, strategija
penetracije tržišta
 Profesionalni model

• Promjenjuje se u organizacijama u kojima

u operativnoj sferi rade visokoobrazovani,
veoma stručni ljudi
• Bolnice, instituti, fakulteti, konsultantske
agencije, itd.
• Ključni faktori za primjenu: složena i
sofisticirana tehnologija, složena ali
stabilna sredina
 Profesionalni model
• Prednosti: visoka motivacija i
posvećenost poslu, profesionalni
standardi u radu, razvoj zaposlenih,
posvećenost problemima klijenata
• Nedostaci: problem koordinacije,
problem diskrecije profesionalaca, niska
lojalnost organizaciji
 Adhoc-kratija
• Organizacija se prilagođava potrebama
posla, fleksibilna je i mijenja se od
slučaja do slučaja
• Prednosti: inovativnost i kreativnost,
fleksibilnost, sofisticiranost, motivacija,
razvoj zaposlenih
• Nedostaci: neefikasnost, barijere rasta,
neizvjesnost
 Savremene organizacione
strukture
• Inovativni model
• Horizontalni/timski model
• T-oblik model
• Virtuelni model
• Mrežni model
• Izvrnuti model
• Paukova mreža
 Inovativni model
• Inovativna struktura je dualna struktura
u kojoj su odvojeni operativni i inovativni
dio
• Predstavlja kombinaciju matričnog
modela i najčešće divizionalnog modela
• U velikim organizacijama u kojima
postoje istraživačko razvojne jedinice
 Horizontalni/timski model
• Nastaje transformacijom funkcionalne
strukture u timsku, tako što se umjesto
funkcije kao osnove za grupisanje poslova
koristi proces kao osnova za grupisanje
• Procesni timovi u kojima se nalaze svi oni
poslovi koji su u funkciji određenog poslovnog
procesa od početka do kraja
• Tim za potrošače: predstavnici marketinga,
prodaje, podrške potrošača i planiranje prodaje
 T-oblik model
• Ne predstavlja poseban oblik OS, već se
njime naglašava snažan uticaj tehnologije
na oblikovanje organizacije
• Karakteristike:
o Velika sloboda pri kreiranju strukture
o Prilagodljivost
o Decentralizacija odlučivanja
 Virtuelni model
• Umjesto da obuhvata sve aktivnosti koje
posao uključuje, od sirovina do finalnog
proizvoda, svaka kompanija u mreži
virtuelne organizacije eksternalizira sve
aktivnosti u kojima nije najbolja, a
zadržava samo one u kojima je lider
• Moguća između organizacionih jedinica
velikog preduzeća ili između nezavisnih
preduzeća
 Mrežni model
• Interorganizacijski dizajn: strateške
alijanse, joint ventures,
• Oblici:
o Interna mreža
o Stabilna mreža
o Dinamička mreža
 Ostali modeli OS
• Izvrnuta organizacija: oblik nehijerarhijske
organizacije, koja se primjenjuje u onim
organizacijama u kojima individualni stručnjaci
posjeduju veći dio znanja organizacije
• Organizacija paukove mreže: nestalni oblik
organizacije, koji se oblikuje ad hoc unutar
nekog od novih oblika organizacije, kako bi
određeni tim nezavisnih stručnjaka radio na
rješavanju problema
Hvala na pažnji!