TRZECIA ZASADA DYNAMIKI NEWTONA

Angielski uczony Izaak Newton jako pierwszy

opisał wzajemność oddziaływań. Wyniki
swoich badań sformułował w postaci trzeciej
zasady dynamiki. W ówczesnym świecie nie
znano jeszcze wszystkich typów oddziaływań.
Jednak trzecia zasada dynamiki Newtona ma
charakter uniwersalny i dotyczy również tych
rodzajów, które odkryto znacznie później (np.
oddziaływań jądrowych).

Trzecia zasada dynamiki Newtona nazywana

jest często zasadą równej akcji i reakcji.
 Przypomnienie z oddziaływań
1. Oddziaływanie to rodzaj działania, które występuje gdy przynajmniej dwa ciała mają na siebie jakiś wpływ. Dzielą się
one na:
a) bezpośrednie - zachodzące przy kontakcie bezpośrednim ciał (nazywane są mechanicznymi)
 sprężyste (np. rozciągnięta sprężyna utrzymuje zawieszone na niej odważnik)
b) zachodzące „na odległość” - czyli między ciałami oddalonymi od siebie, wśród nich wyróżniamy m.in. oddziaływania:
 grawitacyjne (np. przyciąganie ciał przez Ziemię)
 elektrostatyczne (np. przyciąganie skrawków papieru przez potarty o sukno kawałek bursztynu)
 magnetyczne (np. oddziaływanie między stalowym przedmiotem a magnesem)
2. Wszystkie oddziaływania są wzajemne, to znaczy, że gdy jedno ciało działa na drugie, to drugie oddziałuje również na
pierwsze.
3. W wyniku zachodzących oddziaływań obserwujemy ich skutki. Dzielą się one na:
a) dynamiczne – związane ze zmianą prędkości ciał (np. wprawienie ciała w ruch, zatrzymanie lub zmiana kierunku ruchu)
b) statyczne – związane z odkształceniem ciała (np. modelowanie plasteliny, rozkruszenie kredy, rozciągnięcie sprężyny)
 Trzecia zasada dynamiki Newtona
Gdy ciało A działa na ciało B pewną siłą, to ciało B oddziałuje na ciało A siłą o tej samej wartości,
tym samym kierunku, lecz przeciwnym zwrocie. Siły te nie mogą się równoważyć, ponieważ
przyłożone są do dwóch różnych ciał.

,,Jeżeli naciskasz palcem na kamień, to kamień naciska równie mocno na palec’’

 DOŚWIADCZENIA
a) Odpychanie i przyciąganie się magnesów

https://www.youtube.com/watch?v=Iy9HOKLV8QI 2:21 – 3:00

b) Zjawisko odrzutu
https://www.youtube.com/watch?v=UROJ3b1YL6o 12:05 – 12:30

c) Piłeczka unosząca się w powietrzu

https://www.youtube.com/watch?v=Iy9HOKLV8QI 5:05 – 5:35

d) Napięty sznurek

https://www.youtube.com/watch?v=Iy9HOKLV8QI 3:01 – 4:00

e) Oddziaływanie gwiazd

https://www.youtube.com/watch?v=IT7FpuVWCKg 1:00 – 1:20

Mizar i Alkor – gwiazdy układu

podwójnego.
 III ZASADĘ DYNAMIKI NEWTONA STOSUJEMY :

 Podczas chodzenia (nasze stopy pchają podłoże do tyłu, na co podłoże działa silną reakcją
działającą na stopę przez to, że siły działają w odwrotnym zwrocie i takim samym kierunku,
poruszamy się do przodu.

 W silnikach odrzutowych (samolot działa na wyrzucane z dyszy spaliny, a spaliny oddziałują

na samolot, nadając mu ciąg)

 Podczas pływania (gdy pływak porusza rękami, odpycha od siebie wodę, ale jednocześnie
woda popycha go do przodu, wprawiając jego ciało w ruch)

 Podczas siedzenia (działa na nas siła grawitacji, która powoduje nacisk na siedzenie.
Siedzenie działa z taką samą siłą na nasze ciało. Siły nie równoważą się, gdyż są przyłożone
do dwóch ciał, lecz ich siła wypadkowa wynosi 0N).
Biogram
Izaak Newton
25.12.1642–20.03.1727
Angielski fizyk, matematyk,
astronom, filozof, historyk, badacz
Biblii i alchemik.
W słynnym dziele Philosophiae
naturalis principia
mathematica (1687 r.) przedstawił
prawo powszechnego ciążenia,
a także prawa ruchu, które stały się
podstawą mechaniki klasycznej.
Niezależnie od Gottfrieda Leibniza
przyczynił się do rozwoju rachunku
różniczkowego i całkowego. Twórca
trzech zasad dynamiki Newtona.
 NOTATKA DO ZESZYTU
1. Trzecia zasada dynamiki Newtona.
Trzecia zasada dynamiki Newtona głosi, że gdy ciało A działa na ciało B pewną siłą, to ciało B oddziałuje na
ciało A siłą o tej samej wartości, tym samym kierunku, lecz przeciwnym zwrocie. Siły te nie mogą się
równoważyć, ponieważ przyłożone są do dwóch różnych ciał.
2. Zjawisko odrzutu.
Zjawisko opiera się na III zasadzie dynamiki Newtona. Przykłady zjawiska odrzutu:
a) Kula wyrzucona z armaty
b) Strzelanie z wiatrówki
c) Startująca rakieta
3. Występowanie.
Trzecia zasada dynamiki towarzyszy nam na co dzień podczas chodzenia, pływania, wbijania gwoździa
w ścianę i wielu innych czynności. Dzięki niej latają samoloty odrzutowe i możliwe są podróże kosmiczne
w najbliższym otoczeniu Ziemi.
4. Rozwiązywanie zadań
 Zad 1/182

Przepisz zdania do zeszytu. W miejsce ? wpisz odpowiednią wartości i wybierz poprawny wyraz spośród
zapisanych kursywą.

A. Śmigłowiec o ciężarze 60 000 N zawisł nad rozbitkiem znajdującym się na tratwie. Łopaty głównego wirnika
śmigłowca pchają powietrze do dołu/góry siłą o wartości 60 000 N.

B. Powietrze działa na wirnik śmigłowca do dołu/góry siłą 60 000 N.

C. Pokazana na zdjęciu sytuacja ilustruje drugą/trzecią zasadę dynamiki

Uzasadnienie: Śmigłowiec zawisł bez ruchu. Ciężar śmigłowca jako siła

reakcji zgodnie z III zasada dynamiki Newtona jest równoważony przez
siłę reakcji powietrza o takiej samej wartości jak ciężar śmigłowca.
 ZAD 2/182

Na stole leży klocek o masie 2kg. Jaką siłą klocek działa na stół? Jaką siłą stół działa na klocek? Czy
te siły równoważą się?
m klocka = 2kg
Fg klocka = 2kg*10N/Kg
Fg klocka = 20N

Uzasadnienie : Zgodnie z trzecią zasadą dynamiki Newtona stół na klocek działa z taką samą siłą, czyli
20N. Siły te nie równoważą się, ponieważ są przyłożone do różnych ciał, lecz ich siła wypadkowa
wynosi 0 N.
 ZAD 3/183 a)

Do dwóch wózków przyczepiono silne magnesy (jak na rysunku). Wózek po prawej stronie ma masę
250 g i jest przyciągany siłą 10 N przez wózek o masie 500 g znajdujący się po lewej stronie. Przyjmij,
że oba wózki początkowo spoczywają. Pomiń opory ruchu.

a) Jaką siłą wózek po lewej stronie jest przyciągany przez wózek znajdujący się po stronie prawej?
Opisz cechy tej siły: kierunek, zwrot i wartość.

Kierunek siły: poziomo

Zwrot: w prawo
Wartość: 10 N (3 zasada dynamiki Newtona)
Zad 3/183 b)

b) Oblicz przyspieszenia uzyskiwane przez każdy z wózków.

Dane: Szukane: Rozwiązanie:

m1 = 500g=0,5kg a1 = ? a1 = F1/m1
m2 = 250g=0,25kg a2 = ? a1 = 10N/0,5kg
F1 = 10N a1 = 20m/s2
F2 = 10N
a2 = F2/m2
a2 = 10N/0,25kg
a2 = 40m/s2

Odp : Przyspieszenie lżejszego wózka wynosi 20m/s2, a cięższego 40m/s2.

ZAD 4/183

Wskaz właściwe dokończenie zdania.

Gdy stoisz nieruchomo na podłodze, to (jeśli pominiemy siłę wyporu w powietrzu) działa na ciebie

A. jedynie siła ciężkości.

B. siła ciężkości Fg i siła sprężystości podłogi Fs, ale Fs<Fg bo Ziemia silniej cię przyciąga niż podłoga odpycha.

C. siła ciężkości Fg i siła sprężystości podłogi Fs, ale Fs > Fg, bo inaczej podłoga bardzo ugięłaby się pod
wpływem twojego ciężaru.

D. siła ciężkości Fg i siła sprężystości Fs podłogi i siły te równoważą się : Fg=Fs

Uzasadnienie : Siły ciężkości i sprężystości się równoważą, gdyż są przyłożone do jednego ciała.