FINANSIJSKA EKONOMIJA

Ekonomija blagostanja
 Ekonomija blagostanja je oblast ekonomske teorije koja se
bavi društvenom poželjnošću alternativnih ekonomskih
stanja.
 Ekonomija čiste razmjene – polazi od uprošćenog modela
privrede u kojoj postoje dvije osobe i dva proizvoda čije je
ponuda fiksna.
 Jedini ekonomski problem je kako dva dobra raspodijeliti na
dvije osobe.
 Edžvortov dijagram: metod koji se koristi za prikaz
raspodjele dobara u svijetu u kojem postoje dva dobra i dvije
osobe.

U tački v, osoba A troši Ou šljiva i Ox jabuka, a

osoba E troši O’y jabuka i O’w šljiva.

2
 Edžvortov dijagram (boks)
E
yy
r 0’
Količina šljiva godišnje

v
u w

0 s
x
A
Količina jabuka godišnje

3
 Ekonomija blagostanja: osnovne
definicije

Pareto efikasnost (optimalnost): distribucija

resursa pri kojoj niko ne može da se nađe u
boljem položaju, a da neko drugi ne bude
doveden u gori.
Ravnoteža potpune konkurencije je poseban
slučaj Pareto optimalnosti: zajedničke granične
stope supstitucije su jednake odnosu cijena.
Ugovorna kriva: skup svih Pareto-efikasnih
tačaka

4
 Pareto efikasnost u potrošnji

Apsolutna vrijednost nagiba krive indiferentnosti

ukazuje na stopu po kojoj je pojedinac spreman da
zamijeni jedno dobro za dodatnu količinu drugog, a
naziva se graničnom stopom supstitucije (MRS).

Pareto-efikasnost u potrošnji, pri fiksnoj ponudi,

zahtijeva da granične stope supstitucije budu jednake
za sve potrošače:
MRS afA  MRS afE

gdje su sa a označene jabuke, a sa f šljive.

5
Ekonomija proizvodnje: osnovne definicije

 Kriva proizvodnih mogućnosti: grafički prikaz maksimalne

količine jednog proizvoda koja može biti proizvedena pri
datoj količini drugog proizvoda

 Graničnitroškovi: troškovi proizvodnje dodatne jedinice

nekog proizvoda (MC)

 Granična stopa transformacije: stopa po kojoj privreda može

da transformiše jedno dobro u drugo;
◦ to je nagib krive koja prikazuje granicu proizvodnih
mogućnosti.
MCa
MRTaf 
MC f
6
Kriva proizvodnih mogućnosti

C
│Nagib│ =
granična stopa transformacije
Količina šljiva godišnje

C
0
x z Količina jabuka godišnje
7
 Uslovi efikasnosti pri varijabilnoj
proizvodnji

 Kada ponuda jabuka i šljiva varira, uslov za Pareto-efikasnost

se proširuje – granične stope supstitucije moraju biti jednake
graničnoj stopi transformacije:
A E
MRTaf = MRSaf = MRSaf

 Prethodni uslov se može iskazati i na sljedeći način:

MCa/MCf = MRS afA  MRS afE

8
Prva fundamentalna teorema ekonomije
blagostanja
Pareto-efikasnaalokacija resursa uspostavlja se
pod sljedećim pretpostavkama:
◦ svi proizvođači i potrošači djeluju kao savršeni
konkurenti, odnosno, niko od njih nema nikakvu moć
na tržištu i
◦ za svaki proizvod postoji tržište

Uslovi za uspostavljanje Pareto efikasne

alokacije resursa definisani su sljedećim
formulama:

9
 Prva fundamentalna teorema ekonomije
blagostanja
 Maksimizacija korisnosti za osobu A zahtijeva da je granična stopa
supstitucije između jabuka (a) i šljiva(f) jednaka odnosu njihovih cijena:
za A: MRSaf = Pa/Pf ; isto važi i za E: MRSaf = Pa/Pf
 Iz prethodnog slijedi da su granične stope supstitucije jabuka i šljiva za A i E
identične, što je uslov za Pareto efikasnost:
A E
MRSaf = MRSaf

 Pri Pareto-efikasnom nivou proizvodnje, odnos graničnih troškova

proizvodnje jabuka i šljiva jednak je odnosu njihovih cijena:
MCa/MCf = Pa/Pf
 Pri Pareto-efikasnom niovu proizvodnje, granična stopa transformacije jabuka
za šljive jednaka je odnosu njihovih cijena:
MRTaf = Pa/Pf

10
Društveno blagostanje
 Krive društvene indiferentnosti pokazuju kako je
društvo spremno da korisnost za jednu osobu zamijeni
korisnošću za drugu.

 Funkcija društvenog blagostanja odražava stavove

društva o tome kako korisnosti njegovih članova utiču
na blagostanje društva u cjelini i ona se može
predstaviti:
W = F(UA, UE)

 Pretpostavlja se da korisnost društva raste kada raste

korisnost bilo kojeg njegovog člana.

11
 Krive društvene indiferentnosti
A korisnost
W = F(UA, UE)

Povećanje
društvenog
blagostanja

E korisnost
12
Državna intervencija i efikasnost
 U situacijama kada ekonomija ostvaruje Pareto-efikasnu alokaciju
resursa, državna intervencija je često neophodna da bi se ostvarila
„pravična“ raspodela korisnosti

 Međutim, nije neophodno da se intervencije države ostvaruje kroz

narušavanje tržišnih mehanizama (kontrolu cijena) ili uvođenje
progresivnih poreza na dohodak

 Država može da ostvari bilo koju tačku na granici mogućih

korisnosti ako izvrši odgovarajuću početnu preraspodjelu dohotka
(kroz subvencije), a potom dozvoli tržištima da funkcionišu

 Druga osnovna teorema ekonomije blagostanja pokazuje da se

ovakvim mjerama može ostvariti pravičnost, a da se ne ugrozi
efikasnost

13
 Adekvatnost ekonomije blagostanja

 Ekonomija blagostanja se zasniva na određenim vrijednosnim

stavovima koji nisu opšteprihvaćeni.
 Ekonomija blagostanja je izrazito individualistička, sa
fokusiranjem na korisnosti za pojedince i načine
maksimiranja tih korisnosti – ovaj stav nije opšteprihvaćen
(organski stav o društvu):
 čak i liberalni ekonomisti predlažu da se u nekim slučajevima
obezbijede obavezna javna dobra (vakcinacija, sigurnosni pojas u
automobilima, osnovno obrazovanje i dr.), čak i ako ih pojedinci ne
žele.
 ekonomija blagostanja se prvenstveno bavi rezultatima, a ne
načinima kojima se ti rezultati ostvaruju.
 važno je da je alokacija resursa optimalna, a ne kakve su procedure
korišćene da bi se ona ostvarila.

14
Adekvatnost ekonomije blagostanja

Prednost ekonomije blagostanja je u tome što

pruža koherentan okvir za analizu državne
politike
Metode ekonomije blagostanja nam
omogućavaju da bilo koju državnu aktivnost
procijenimo sa stanovišta:
◦ Da li će njen uticaj na raspodjelu biti poželjan?
◦ Kako će uticati na efikasnost?
◦ Da li se može realizovati uz razumne troškove?

15