Хүний амьд

явах эрхийн эсрэг гэмт хэрэг

" Эрүүгийн хуулийн 10 дугаар бүлэг"

Багын гишүүд :
А. Алтанзул
Б.Монголжингоо
Хичээлийн агуулга:
• Бүлгийн үндсэн шинж
• Гэмт хэрэг тус бүрийг зүйлчлэх нь
-Гэмт хэрэг тус бүрийн ойлголт
-Гэмт хэргийн бүрэлдэхүүнд хууль зүйн дүн шинжилгээ хийх
-Тухайн гэмт хэргийг ижил төстэй гэмт хэргээс ялгах
• Шүүхийн шийдвэрт дүн шинжилгээ хийх нь
• Ном зүй
 Үндсэн шинж:
Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 16 дугаар зүйлийн 1дэх хэсэгт хүний
амьд явах эрхийг заасан байдаг. Ийнхүү Монгол Улсын Үндсэн
хуулиар хамгаалахаар баталгаажуулсан хүний амьд явах эрх
чөлөөнд халдсан, нийгэмд аюултай үйлдлийг " Хүний амьд явах
эрхийн эсрэг гэмт хэрэг " гэнэ.
Монгол Улсын Эрүүгийн хуулийн 10 дугаар бүлэгт хүний амьд явах
эрхийн эсрэг гэмт хэргийн төрлүүдийг хуульчилж, гэмт халдлагаас
хамгаалж, зөрчсөн гэм буруутай этгээдэд хүлээлгэх хариуцлагын төрөл
хэмжээг тогтоосон.
 Монгол улсын эрүүгийн хуулийн
10 дугаар бүлэгт
10.1 дүгээр зүйл.
Хүнийг алах
10.2 дугаар зүйл.
Санаа сэтгэл хүчтэй цочрон давчдаж хүнийг алах
10.3 дугаар зүйл.
Баривчлах, таслан зогсоох хэр хэмжээг хэтрүүлж хүнийг алах
10.4 дүгээр зүйл.
Хүнийг амиа хорлох нөхцөл байдалд хүргэх

10.5 дугаар зүйл.

Эх нярай хүүхдээ алах
10.6 дугаар зүйл.
Хүний амь насыг болгоомжгүйгээр хохироох
 Хүний амьд явах эрхийн эсрэг гэмт хэргийн
бүрэлдэхүүний нийтлэг шинж
Обьектив шинж:
Обьект: Хүний амьд явах эрх байна. Хүний амьд явах эрх нь эхийн хэвлийгээс
төрснөөр эхэлж, амьсгал хурааснаар дуусгавар болдог бөгөөд энэхүү эрхийг
Эрүүгийн хуулиар хамгаалдаг*.
Халдлагад өртөгч: Нас барсан хүн буюу хохирогч байна.
Обьектив тал: Хүнийг алсан идэвхтэй үйлдэл байх бөгөөд тус гэмт үйлдэл,
хохирол хоёрын хооронд шалтгаант холбоотой.
Субьектив шинж:
Субьект: Хүнийг алах гэмт хэргийн субьект нь 14 нас бусад гэмт хэргийн хувьд
16 насанд хүрсэн, хэрэг хариуцах чадвар бүхий хувь хүн байна.
Субьектив тал: Гэм буруугийн санаатай болон болгоомжгүй хэлбэрээр
үйлдэгдэнэ.

*С.Гантулга, Б.Энхболд, Эрүүгийн эрх зүй тусгай анги сурах бичиг, УБ, 2018 он.
Хүний амь нас = Үнэ цэнэ
 ХҮНИЙ ЭРХИЙН ТҮГЭЭМЭЛ ТУНХАГЛАЛ

" 3 дугаар зүйл

Хүн бүр амьд явах, эрх чөлөөтэй байх, халдашгүй дархан байх эрхтэй."

Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын Ерөнхий Ассамблейн 217/А/III/ mогтоол

1948 оны 12 дугаар сарын 10-ны өдөр баталсан
Хүнийг алах гэмт хэрэг - § 10.1
 Хүнийг алах гэмт хэрэг - § 10.1

Хүний амьд явах эрх нь бүх эрхийн үндсэн суурь эрх юм. Энэ эрххгүйгээр
бусад эрхийн талаар ярих нь суурьгүй байшин барихтай адил. Иймээс хүний
амьд явах эрхийг хамгаалах нь нэн тэргүүний асуудал.
Алах - Oxf.dic - act of causing death
Сургалтын эрүүгийн хууль - Бусдын амьд явах эрхийг зөрчих буюу
зүрхний үйл ажиллагааг бүрэн зогсоосон санаатай үйлдэл

Гэмт хэргийн төрөл : Бодит хохирол шаардах хүнд гэмт хэрэг

 Гэмт хэргийн бүрэлдэхүүн
Объект Объектив Субъект Субъектив

Хүний Үйлдэл эс Хэрэг

үйлдэхүй хийх хариуцах
амьд явах Гэм буруу -
замаар чадвартай Санаатай :
эрх бусдын амь 14-с дээш - Шууд санаатай
насыг хууль Урьдаас мэдэж,
насанд
ухамсарлаж
бусаар хүрсэн этгээд хүссэн хор
бусниулах уршигтай
Шалтгаан холбоо - Шууд бус
санаатай
заавал байх
Болгоомжгүй :
Хүн алах гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, шалтгаан
- Үхүүлэхийн тулд олон удаа гэмтээх үйлдэл хийх (шарх гаргах, мөчлөх,
2.1 цангаах, осгоох,түлэх, шатаах,)
- Алсны дараа цогцсыг огтчих, сэглэх үйлдлүүд

Нэгээс дээш хүний амь нас хохирч болох үйлдлүүд

2.2 (дэлбэрэлт,хими, биологи арга гэх мэт)

2.3 Бусдын захиалгаар санаатай

Субъект Өөрийн болон бусдын үйлдсэн, үйлдэх гэж байгаа хэргийг гэрчлэгч,
2.4 мэдээллэх боломжтой хүнийг алах
Гэмт хэрэг учирч болох саадыг арилгах зорилго

2.5 Ашиг шунал зорилго нь үйлдэл хийхээс өмнө

Хүн алах гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, шалтгаан
2.6 Олон хүний эрүүл мэнд, эд хөрөнгөд хохироох - Нэгдмэл
зорилго, цаг хугацааны хувьд дараатай

Хохирогч бие, сэтгэцийн чадваргүй байдлыг мэдсээр байж

2.7 (мэдэж болох )алах

2.8 Гэр бүлийн хууль дээрх гэр бүлийн хамаарал бүхий хүн байх гэсэн ангилалд
байгаа хүмүүс байх.

Хохирогчийн эрхэлдэг ажил үүрэгтэй холбогдуулж өөрийг нь,

2.9
ойр дотны хүнийг алсан

Зохион байгуулалттай бүлгийн гишүүн үйл ажиллагааны явцад хүн алах ( Гэмт
2.10
хэрэг үйл ажиллагаа хийж орлого олдог, ЭХ20.3)
Хүн алах гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, шалтгаан
2.11

Add a subheading
Add a subheading

Add a subheading
Add a subheading

Add a subheading
Add a subheading
Add a subheading
 2.1.онц харгис хэрцгийгээр;
Объект Объектив Субъект Субъектив

Add a Add a Add a Add a

subheadi subheadi subheadi subheadi
ng ng ng ng
 в
Объект Объектив Субъект Субъектив

Add a Add a Add a Add a

subheadi subheadi subheadi subheadi
ng ng ng ng
 в
Объект Объектив Субъект Субъектив

Add a Add a Add a Add a

subheadi subheadi subheadi subheadi
ng ng ng ng
 в
Объект Объектив Субъект Субъектив

Add a Add a Add a Add a

subheadi subheadi subheadi subheadi
ng ng ng ng
 в
Объект Объектив Субъект Субъектив

Add a Add a Add a Add a

subheadi subheadi subheadi subheadi
ng ng ng ng
 в
Объект Объектив Субъект Субъектив

Add a Add a Add a Add a

subheadi subheadi subheadi subheadi
ng ng ng ng
 в
Объект Объектив Субъект Субъектив

Add a Add a Add a Add a

subheadi subheadi subheadi subheadi
ng ng ng ng
 в
Объект Объектив Субъект Субъектив

Add a Add a Add a Add a

subheadi subheadi subheadi subheadi
ng ng ng ng
 в
Объект Объектив Субъект Субъектив

Add a Add a Add a Add a

subheadi subheadi subheadi subheadi
ng ng ng ng
 в
Объект Объектив Субъект Субъектив

Add a Add a Add a Add a

subheadi subheadi subheadi subheadi
ng ng ng ng
 в
Объект Объектив Субъект Субъектив

Add a Add a Add a Add a

subheadi subheadi subheadi subheadi
ng ng ng ng
 в
Объект Объектив Субъект Субъектив

Add a Add a Add a Add a

subheadi subheadi subheadi subheadi
ng ng ng ng
 в
Объект Объектив Субъект Субъектив

Add a Add a Add a Add a

subheadi subheadi subheadi subheadi
ng ng ng ng
 в
Объект Объектив Субъект Субъектив

Add a Add a Add a Add a

subheadi subheadi subheadi subheadi
ng ng ng ng
 в
Объект Объектив Субъект Субъектив

Add a Add a Add a Add a

subheadi subheadi subheadi subheadi
ng ng ng ng
 Гэмт хэргийн бүрэлдэхүүн
Объект Объектив Субъект Субъектив

Add
Add
Addaa
Add aa
subheadi
subheadi
subheadi
subheadi
ng
ng
ng
ng
 Гэмт хэргийн бүрэлдэхүүн
Объект Объектив Субъект Субъектив

Add
Add
Addaa
Add aa
subheadi
subheadi
subheadi
subheadi
ng
ng
ng
ng
 Гэмт хэргийн бүрэлдэхүүн
Объект Объектив Субъект Субъектив

Add
Add
Addaa
Add aa
subheadi
subheadi
subheadi
subheadi
ng
ng
ng
ng
 Гэмт хэргийн бүрэлдэхүүн
Объект Объектив Субъект Субъектив

Add
Add
Addaa
Add aa
subheadi
subheadi
subheadi
subheadi
ng
ng
ng
ng
 Гэмт хэргийн бүрэлдэхүүн
Объект Объектив Субъект Субъектив

Add
Add
Addaa
Add aa
subheadi
subheadi
subheadi
subheadi
ng
ng
ng
ng
 Гэмт хэргийн бүрэлдэхүүн
Объект Объектив Субъект Субъектив

Add
Add
Addaa
Add aa
subheadi
subheadi
subheadi
subheadi
ng
ng
ng
ng
 Гэмт хэргийн бүрэлдэхүүн
Объект Объектив Субъект Субъектив

Add
Add
Addaa
Add aa
subheadi
subheadi
subheadi
subheadi
ng
ng
ng
ng
Санаа сэтгэл хүчтэй цочрон давчдаж хүнийг алах - § 10.2
 Гэмт хэргийн бүрэлдэхүүн
Объект Объектив Субъект Субъектив

Add
Add
Addaa
Add aa
subheadi
subheadi
subheadi
subheadi
ng
ng
ng
ng
Баривчлах, таслан зогсоох хэр хэмжээг хэтрүүлж хүнийг
алах - § 10.1
 Гэмт хэргийн бүрэлдэхүүн
Объект Объектив Субъект Субъектив

Add
Add
Addaa
Add aa
subheadi
subheadi
subheadi
subheadi
ng
ng
ng
ng
ХҮНИЙГ АМИА ХОРЛОХ НӨХЦӨЛ БАЙДАЛД
ХҮРГЭХ ГЭМТ ХЭРЭГ ГЭДЭГ НЬ ХҮНИЙ АМЬД
ЯВАХ ЭРХЭД ГЭМ БУРУУГИЙН САНААТАЙ
ХЭЛБЭРЭЭР ХАЛДСАН, ЭРҮҮГИЙН ХАРИУЦЛАГА
ХҮЛЭЭЛГЭХЭЭР ЗААСАН НИЙГЭМД АЮУЛТАЙ,
ГЭМ БУРУУТАЙ ҮЙЛДЭЛ ЮМ.
10.4 дүгээр зүйл.Хүнийг амиа хорлох нөхцөл
байдалд хүргэх
Эд хөрөнгө, албан тушаал, гэр бүлийн хамаарал
бүхий харилцаа, бусад нөхцөл байдлын улмаас
эрхшээлдээ байгаа хүнийг байнга
хүчирхийлсэн, доромжилсон, зодсон, тамлан
зовоосон, айлган сүрдүүлсний улмаас амиа
хорлоход гарцаагүй хүргэсэн бол хоёр жилээс
найман жил хүртэл хугацаагаар хорих ял
шийтгэнэ.
Эд хөрөнгийн хамаарал бүхий харилцаа:
Хохирогч субьектээс эд материалын дэмжлэг авдаг буюу эд материалын хувьд хараат эсвэл
хохирогчид эд материалын дэмжлэг үзүүлэх үүрэг бүхий харилцаа.
Албан тушаалын хамаарал бүхий харилцаа:
Төрийн болон ТББ-ын шатлан захирагдах хамаарал бүхий хүмүүсийн харилцаа.
Бусад нөхцөл байдлын улмаас эрхшээлд байгаа:
Ямар нэг нөхцөл байдлын улмаас хохирогч субьектээс хараат байх явдал.
Гэр бүлийн хамаарал бүхий харилцаа:
Гэр бүлийн гишүүд, бусад шалтгаанаар хамт амьдарч байгаа, гэрлэлт нь цуцлагдсан, бусад
шалтгаанаар хамт амьдарч байгаад больсон хүн, асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигч,
асрамжийн үйлчилгээ үзүүлж байгаа хүн, тэдгээрийн асрамжид байгаа хүмүүсийн хоорондын
харилцааг ойлгоно.
Хүчирхийлэх: Хохирогчийн сэтгэл санаа, эдийн засаг, бэлгийн эрх чөлөө, бие махбодод
дарамт учруулан халдсан үйлдэл, эс үйлдэхүйгээр хохирогчид халдах.
Доромжлох: Хохирогчийн нэр төр, алдар хүнд, хувийн байдлыг гутаасан үйлдэл.
Зодсон: Хохирогчийн эрүүл мэндэд гэм хор учруулсан болон учруулахгүйгээр олон удаа
цохьсон, хүний биед халдсан үйлдэл.
Тамлан зовоох: Хүний бие махбодод тодорхой давтамжтай халдаж зовиур шаналал бий
болгох.
Айлган сүрдүүлсэн: Хувийн халдашгүй байдалд бие махбодын болон сэтгэл санааны
нөлөөлөл үзүүлэх.
Гэмт хэргийн бүрэлдэхүүн
Обьектив шинж:
Обьект нь хүний амьд явах эрх байна.
Обьектив тал: Өөрийн эрхшээлд байгаа хүнийг
амиа хорлоход гарцаагүй хүргэсэн үйлдэл хийсэн
байна. Гэмт үйлдэл болон түүний улмаас бий
болсон хохирол хоёрын хооронд заавал шалтгаант
холбоо байна.
Субьектив шинж:
Субьект нь 16 насанд хүрсэн, хэрэг хариуцах
чадвар бүхий хувь хүн байна.
Субьектив тал: Гэм буруугийн хэлбэр нь
санаатай үйлдэл байна.
Гадаадын зарим улс орнууд амиа хорлоход хүргэсэн
үйлдэлд орон сууцнаас нь хөөхөөр айлгах, эд хөрөнгийн
болон бусад дэмжлэг туслалцаа үзүүлэх, ивээн
тэтгэхээсээ татгалзах, биеийн хүчээр хэрцгийлэх, нэр
төрийг нь гутаан доромжилсон мэдээг тараах болон
бусад аюул заналхийллийг хамааруулан ойлгодог байна.
Гэмт хэрэг төгссөн эсэх:
Энэхүү гэмт хэргийг хүнийг амиа хорлоход гарцаагүй
хүргэснээр төгсөхөөр буюу хүн нас барсан хохирол
шаардахгүй холимог шинжтэй хуульчилсан. Тухайлбал,
хохирогч гэмт этгээдийн үйлдлийн улмаас амиа хорлосон,
хорлох үйлдэл хийсэн /эм уусан, судсаа ханасан, өндрөөс
үсэрсэн/ боловч амь нас хохироогүй ч энэ гэмт хэргийг
төгссөн гэж үзнэ*.

*С.Гантулга, Б.Энхболд, Эрүүгийн эрх зүй тусгай анги сурах бичиг, УБ, 2018
 Төсөөтэй гэмт хэрэг:

Хүнийг амиа хорлох нөхцөл байдалд хүргэх гэмт

хэргийн амиа хорлосон этгээд өөрийнхөө
үйлдлээр өөрийн амийг егүүтгэсэн байдаг бөгөөд
буруутгагдаж байгаа субьектийн үйлдэл
хохирогчийг үхэлд шууд бусаар хүргэдэг тул
бусад хүний амийг хохироосон гэмт хэргээс
үүгээрээ ялгаатай байдаг.
Эх нь нярай хүүхдээ алах гэмт хэрэг гэдэг нь хүний амьд явах эрхэд гэм буруугийн
санаатай хэлбэрээр халдсан, Эрүүгийн хуулийн 10.5 дугаар зүйлд хуульчлан
тодорхойлж, эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхээр заасан нийгэмд аюултай, гэм буруутай
үйлдэл юм.
10.5 дугаар зүйл.Эх нярай хүүхдээ алах
Эх нь сэтгэл санааны гүнзгий хямралтай байх үедээ нярай
хүүхдээ алсан бол зургаан сараас гурван жил хүртэл
хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах, эсхүл зургаан
сараас гурван жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ.
Эх: Хүүхэд төрүүлсэн биологийн эх, дөнгөж
төрөхөд нь үрчилж авсан эх.
Нярай хүүхэд: Эрүүгийн хуульд заасан "нярай
хүүхэд" гэж төрснөөсөө хойш гурав хоногоос
хэтрээгүй байсныг ойлгоно.
Сэтгэл санааны гүнзгий хямрал: Жирэмслэлт,
төрөлт, хүүхэдтэй холбоотой эдийн засгийн
байдал гэх мэт асуудлаас болж сэтгэцийн хэвийн
байдал алдагдах.
 Гэмт хэргийн бүрэлдэхүүн

Обьектив шинж:
Обьект нь хүний амьд явах эрх байна.
Обьектив тал: Эх нь нярай хүүхдээ алсан
үйлдэл, эс үйлдэхүй байх бөгөөд үйлдэл
хохирол хоёрын хооронд шалтгаант холбоо
байна.

Субьектив шинж:
Субьект нь 16 насанд хүрсэн, хэрэг хариуцах
чадвартай эх хүн байна.
Субьектив тал: Гэм буруугийн санаатай
хэлбэрээр үйлдэгдэнэ.
Эх нь нярай хүүхдээ алах гэмт хэрэг нь гэм
буруугийн санаатай хэлбэрээр үйлдэгддэг ба эх
нь сэтгэл санааны гүнзгий хямралтай байх үедээ
нярайг санаатай алсан байдаг бөгөөд
болгоомжгүй үйлдэл, эс үйлдэхүйн улмаас
нярайн амь насыг хохироосон бол хүний амь
насыг болгоомжгүйгээр хохироох гэмт хэргээр
зүйлчилнэ.
Гэмт хэрэг төгссөн эсэх:
Эх нь нярай хүүхдээ алах гэмт хэрэг нь нярай хүүхэд нас
барснаар төгсдөг материаллаг шинжтэй гэмт хэрэг юм.

*С.Гантулга, Б.Энхболд, Эрүүгийн эрх зүй тусгай анги сурах бичиг, УБ, 2018
Төсөөтэй гэмт хэрэг:

Эх нь хүүхдээ алах гэмт хэрэг нь хүнийг алах гэмт хэрэгтэй обьект, обьектив, субьектив талын үндсэн
шинжээрээ төстэй боловч халдлагад өртөгч, гэмт хэрэг үйлдсэн хүн, субьектив талын нэмэгдэл шинж
болох гэмт хэрэг үйлдэх үеийн гэмт этгээдийн сэтгэл санааны байдлаар нь ялгаж болно. Тухайлбал, эх нь
нярай хүүхдээ алах гэмт хэргийн халдлагад өртөгч нь төрснөөсөө хойш гурав хоногоос хэтрээгүй нярай
хүүхэд байдаг бол хүнийг алах гэмт хэргийн хувьд хэн ч байж болно.
Хүний амь насыг болгоомжгүйгээр хохироох гэмт хэрэг гэдэг нь хүний амьд явах эрхэд гэм
буруугийн болгоомжгүй хэлбэрээр халдсан, Эрүүгийн хуулийн 10.6 дугаар зүйлд хуульчлан
тодорхойлж, эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхээр заасан нийгэмд аюултай, гэм буруутай
үйлдэл юм.
10.6 дугаар зүйл.Хүний амь насыг
болгоомжгүйгээр хохироох
1.Хууль, түүнд нийцүүлэн гаргасан
захиргааны хэм хэмжээний акт, хэлцлээр
хүлээсэн үүргээ биелүүлээгүй, эсхүл бусад
болгоомжгүй үйлдэл, эс үйлдэхүйн улмаас
хүний амь насыг хохироосон бол нэг жилээс
таван жил хүртэл хугацаагаар зорчих эрхийг
хязгаарлах, эсхүл нэг жилээс таван жил
хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ.
2.Энэ гэмт хэргийн улмаас хоёр, түүнээс олон
хүний амь насыг хохироосон бол хоёр жилээс
найман жил хүртэл хугацаагаар хорих ял
шийтгэнэ.
Захиргааны хэм хэмжээний акт: Хуулиар
тусгайлан эрх олгосон захиргааны
байгууллагаас нийтээр заавал дагаж
мөрдүүлэхээр гаргасан, гадагш чиглэсэн,
үйлчлэл нь байнга давтагдах шинжтэй
шийдвэрийг ойлгоно.
Хүний амь насыг хохироох: Бусдын амьд явах
эрхийг зөрчих буюу зүрхний үйл ажиллагааг
бүрэн зогсоосон болгоомжгүй үйлдэл.
 Гэмт хэргийн бүрэлдэхүүн
Обьектив шинж:
Обьект нь хүний амьд явах
эрх байна.
Обьектив тал: Хууль, дүрэм
журмаар тогтоосон
болгоомжтой байх үүргээ
зөрчсөн үйлдэл, эс үйлдэхүй
байна.
Субьектив шинж: Хүний амь насыг
Субьект нь 16 насанд болгоомжгүйгээр хохироох
хүрсэн, хэрэг хариуцах гэмт хэргийн хүндрүүлэх
чадвартай нийтлэг субьект шинж:
байна. Эрүүгийн хуулийн 10.6
Субьектив тал: Гэм дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт
буруугийн болгоомжгүй "Хоёр, түүнээс олон хүний
хэлбэрээр үйлдэгдэнэ. амь нас хохироосон" гэж
заасан.
Гэмт хэрэг төгссөн эсэх:
Хүний амь насыг болгоомжгүйгээр хохироох гэмт хэрэг
нь хүний амь нас хохирсон хохирол учирснаас төгсдөг
материаллаг шинжтэй гэмт хэрэг юм*.

*С.Гантулга, Б.Энхболд, Эрүүгийн эрх зүй тусгай анги сурах бичиг, УБ, 2018
Төсөөтэй гэмт хэрэг:
Хүний амь насыг болгоомжгүйгээр
хохироох гэмт хэрэг нь хүнийг алах гэмт
хэргээс субьектив талын шинж болох гэм
буруугийн хэлбэрээрээ ялгаатай.
Тодруулбал, хүний амь насыг
болгоомжгүйгээр алах гэмт хэрэг нь гэм
буруугийн болгоомжгүй, хүнийг алах гэмт
хэрэг нь гэм буруугийн санаатай
хэлбэрээр үйлдэгддэг.
Шүүхийн шийдвэрт дүн шинжилгээ хийх
 ТӨВ АЙМАГ ДАХЬ СУМ ДУНДЫН ЭРҮҮГИЙН ХЭРГИЙН АНХАН ШАТНЫ ШҮҮХИЙН ШИЙТГЭХ
ТОГТООЛ
2022 оны 03 сарын 04 өдөр
Дугаар 2022/ШЦТ/87
Төв аймаг дахь Сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн
шүүх хуралдааныг Ерөнхий шүүгч Ц.Отгонжаргал даргалж шүүхийн
хуралдааны танхимд нээлттэй хийж. Төв аймгийн Прокурорын газрын
хяналтын прокуророос Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 10.2 дугаар
зүйлийн 1-т зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн шүүгдэгч Б овогт
С Х холбогдох эрүүгийн 2134000000418 дугаартай, 1 хавтаст хэргийг
2022 оны 01 дүгээр сарын 28-ны өдөр хүлээн авч, хянан хэлэлцэв.
 Товчлол
Шүүгдэгч С.Х нь Төв аймгийн Цээл сумын Хүүлэйхан 5 дугаар багийн нутаг
“Бор толгой” гэх газар байх гэртээ 2021 оны 10 дугаар сарын 23-ны орой 23
цаг 30 минутын орчим нөхөр А.Сэрээтэрийг архи, согтууруулах ундааны
зүйл хэрэглэсэн үедээ охин С.Сонинцэцэгийг “шатааж ална” гэж түүний биед
халдаж хүч хэрэглэсэн, хүч хэрэглэхээр заналхийлсэн зүй бус үйлдлийн
улмаас сэтгэл санааны гэнэтийн цочролд хоромхон зуур автаж, сэтгэцийн
хэвийн байдал алдагдсаны улмаас хутгалж алсан Эрүүгийн хуулийн тусгай
ангийн 10.2 дугаар зүйлийн 1-т заасан гэмт хэрэгт холбогджээ.
 1-р алхам: 2-р алхам:
Гэмт хэргийн шинж байгааг шалгах Гэмт хэргийн бүрэлдэхүүний шинжийг
тодорхойлох

Халдлагад өртөгч нь: А.С Обьект: Хүний амьд явах эрх

Яллагдагч С.Х-ийн хэрэг нь
ЭХТА-ийн §10.2 дугаар
зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан
"Санаа сэтгэл хүчтэй цочрон
давчдаж хүнийг алах" гэмт
хэргийн шинжийг хангасан
байна.
Субьект: Хэрэг хүлээх чадвар
бүхий 51 настай, Б овогт С.Х
байна.
Субьектив тал: Гэм буруугийн
санаатай хэлбэрээр үйлдсэн
байна.
Санаа сэтгэл хүчтэй цочрон
давчдаж хүнийг алах гэмт хэрэг
нь хүн нас барснаар төгсдөг
материаллаг шинжтэй гэмт
хэрэг юм.
Обьектив тал: хохирогч А.С-ийн
зүгээс гэмт этгээд болон түүний
ойр дотны хүн болох охинд нь
хүч хэрэглэсэн, хүч хэрэглэхээр
заналхийлсэн тул С.Х нь сэтгэл
санааны гэнэтийн цочролд
хоромхон зуур автаж, сэтгэцийн
хэвийн байдал алдагдсан үедээ
хүнийг алах идэвхтэй үйлдэл
хийсэн байна.
 4-р алхам:
3-р алхам: Ойролцоо төрлийн гэмт хэргээс
Бодит зүйлчлэл хийх ялгах

Эрүүгийн хариуцлага:
ЭХ-ийн 10.2 зүйлийн 1 дэх
хэсэгт зааснаар өөрт нь, ойр
дотны хүнд нь хүч хэрэглэсэн,
хүч хэрэглэхээр заналхийлсэн, Энэхүү гэмт хэрэг нь хүнийг алах гэмт
Гэмт хэрэгт хамтран хүндээр доромжлогдсон, хэргээс өөрт нь, ойр дотны хүнд нь хүч
оролцогсод: байхгүй. Гэмт хэрэглэсэн, хүч хэрэглэхээр
эрхшээл дарамтад оруулсан
заналхийлсэн, хүндээр доромжилсон,
хэргийн үгүйсгэх нөхцөл хохирогчийн зүй бус үйлдлийн эрхшээл дарамтад оруулсан
байдал: байхгүй Хүндрүүлэх улмаас сэтгэл санааны хохирогчийн зүй бус үйлдлийн улмаас
нөхцөл: байхгүй. гэнэтийн цочролд хоромхон гэмт этгээдийн санаа сэтгэл хүчтэй
Хөнгөрүүлэх нөхцөл: байгаа. зуур автаж, сэтгэцийн хэвийн цочрон давчдаж, хүнийг алах санаа
байдал алдагдсаны улмаас гэнэт хоромхон зуур төрсөн бөгөөд
сэтгэхүйн хэвийн байдал алдагдсан
хүнийг алсан бол нэг жилээс
байдгаараа буюу субьектив талаараа
таван жил хүртэл хугацаагаар
ялгагдана.
хорих ял шийтгэнэ.
 5-р алхам:
Нэгтгэсэн дүгнэлт

1.Шүүгдэгч Б овогт С.Х-ыг санаа сэтгэл хүчтэй цочрон давчдаж

хүнийг алах гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай.

2.Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн Эрүүгийн хуулийн ерөнхий

ангийн 6.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.2 дахь хэсэгт заасныг
баримтлан мөн хуулийн тусгай ангийн 10.2 дугаар зүйлийн 1 дэх
хэсэгт зааснаар шүүгдэгч С.Х-ыг хорих ял оногдуулахгүйгээр 5
жилийн хугацаагаар тэнссүгэй.
3.Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.10 дугаар зүйлийн 1 дэх
хэсэгт зааснаар С.Х-ын цагдан хоригдсон 47 /дөчин долоо/
хоногийг эдлэх ялд нь оруулан тооцсугай.
 Ашигласан эх сурвалж:
• Монгол улсын Эрүүгийн хууль, 2015 он
• Т.Золбоо, Сургалтын Эрүүгийн хууль, УБ, 2017 он.
• Г.Совд, Монгол улсын Эрүүгийн хуулийн тайлбар, УБ, 2002 он.
• Ханнс Зайделийн сан, Монгол улсын Эрүүгийн хуулийн тайлбар, УБ, 2013 он.
• С.Гантулга, Б.Энхболд, Эрүүгийн эрх зүй тусгай анги сурах бичиг, УБ, 2018 он
• Д.Мөрөн, Г.Ганбаатар, В.Оюумаа нар, Эрүүгийн эрх зүй, УБ, 2016 он..
• Х.Доржпалам, Монгол улсын эрүүгийн эрх зүй Тусгай анги: Онол, практикийн асуудал, УБ, 2021
он.
Анхаарал хандуулсанд баярлалаа.