DENTIN

SEMINARSKI RAD
MEDICINSKI FAKULTET U PODGORICI

INTEGRISANI STUDIJSKI PROGRAM: STOMATOLOGIJA

STUDENT: GAČEVIĆ NAĐA 12/19

MENTOR: DOC.SCI ALEKSANDAR BRAJOVIĆ

 Dentin

 Dentin ili zubna kost je čvrsto avaskularno tkivo koje izgrađuje najveći dio zuba i daje mu
oblik. Ne vidi se pri inspekciji zuba in situ u ustima, jer je pokriven sa gleđi, u predjelu
krunice, i cementom u predjelu korijena. Ima približan oblik zub, a u centralnom dijelu
formira zunu šupljinu.
 Po sastavu je sličan kostima, ali ne sadrži kompletne ćelije i krvne sudove. Kroz dentin
prolaze mnogobrojni Haversovi kanalići promjera od 2 do 5 mikrometara, kroz koje se
protežu Tomasova vlakna (ogranci krvnih sudova i nerava), i fibra vlakna (periferni
produžeci ćelija odontoblasta). Kanalići počinju malim otvorom u predjelu šupljine zuba i
pružaju se ka površini dentina. Obično se slijepo završavaju, ali se međusobno povezuju
stvarajući arkade. Dentinske kanaliće oblaže Nojmanova granična ovojnica koja je
veoma otporna na dejstvo kisjelina i enzima. Dentin je mezodermalnog porijekla, a
izgađuju ga specijalne ćelije odontoblasti, čiji je osnovni dio na periferiji zubne pulpe, a
citoplazmatski dio prolazi kroz Haversove tubule.
 Sastav dentina

 Dentin je elastičan i sadrži 28% organskih i 72% neorganskih materija. Od organskih

materija dentin najviše sadrži strukturni protein kolagen (18%), i „nekolagene“ proteine,
kao što su : dentinski fosfoprotein (DPP), dentinski sijaloprotein (DSP), dentinski
matriksni protein (DMP). Nekolageni proteini su fosforilisani proteini, čija je uloga u
mineralizaciji dentina tokom procesa razvoja ovog zubnog tkiva (dentinogeneza).
Sintetišu se od strane odontoblasta, kao i kolagen. Od neorganskih materija
preovladavaju Ca i fosfati u obliku kristala hidroksiapatita. Na histološkom preparatu
dentina uočavaju se dentinski kanalići (tubuli) koji se pružaju poprečno cijelom debljinom
dentina od granice sa gleđi pa sve do zubne pulpe. Tubuli imaju koničan izgled, jer su
počevši od granice sa gleđi sve širi. Između kanalića se nalazi intertubularni dentin
koji čini najveći dio ovog tkiva, a u samim kanalićima intratubularni dentin.
 Zbog tubularne građe, dentin ima slabija barijerna svojstva u odnosu na gleđ.
 Dentinski tubuli

 Dentinski tubuli predstavljaju glavnu strukturnu karakteristiku dentina. Broj tubula zavisi od
uzrasta ali i od vrste zuba i debljine dentina. Brojniji su i gušći u dentinu koji je bliži pulpi,
nego u dentinu koji je direktno ispod gleđi. Dentinski tubuli se pružaju cijelom debljinom
dentina, od spoja sa gleđi, u dijelu krunice, do spoja sa cementom, u dijelu korijena. Tubuli
imaju krivudav tok pružanja, i stvaraju primarne krivine, oblika slova S. Pored primarnih,
stvaraju i sekundarne krivine, koje predstavljaju promjene u pravcu pružanja. Dentinski
tubuli su povezani bočnim granama. Ako su grane bliže spoljašnjoj površini, nazivaju se
kanalikulusi, a ako su bliže pulpi, nazivaju se sekundarni dentinski tubuli.
 Zid dentinskog tubula čini peritubularni (intratubularni) dentin, a sami kanalići sadrže
produžetke odontoblasta, amijelinska nervna vlakna, kolagena vlakna i dentinsku tečnost,
koja predstavlja transudat krvne plazme.
 Klasifikacija i tipovi dentina

 Dentin se može klasifikovati na više načina: po vremenu stvaranja (primarni, sekundarni,

tercijarni), po lokalizaciji (pokrovni, cirkumpulparni, intratubularni i intertubularni), i po obrascu
mineralizacije (interglobularni, Tomsov granularni sloj i sklerotični).
 Primarni dentin se stvara prije i tokom nicanja zuba. Čine ga dva sloja: pokrovni dentin i
cirkumpulparni dentin.
 Pokrovni se formira u krunici zuba i sa spoljašnje strane oblaže dentin krunice.
Cirkumpulparni je ispod pkrovnog, i zauzima najveći dio primarnog dentina. Intratubularni
oblaže zid dentinskih tubula, a intertubularni između dentinskih tubula, i sadrži gustu mrežu
kolagenih vlakan tipa 1.
 Tomsov granularni sloj je hipomineralizovan i ima tamne, granlarne zone.
 Interglobularni dentin je periferni dio cirkumpulparnog dentina, i normalno se nalazi samo u
dentinu krunice.
 Skerotični dentin je hipomineralizovan dentin čiji su dentinski tubuli potpuno začepljeni.
 Sekundarni dentin se nalazi između predentina (unutrašnji sloj dentina koji se
granči sa pulpom), i cirkumpulparnog dentina.
 Počinje da se stvara od trenutka kada zub dosegne okluzalni kontakt i kada se
završi formiranje korijenova zuba. Javlja se kao posledica uzrasnih promjena, a
po strukturi je sličan primarnom dentinu i nekad ih je nemoguće razlikovati.
 Tercijarni dentin se formira kao odgovor na djelovanje spoljašnjih stimulusa
(abrazija, atricija, karijes, trauma, prepracija kaviteta) koji dovode do oštećenja
zuba. Javlja se na mjestima oštećenja zubnog tkiva.
 Reaktivni dentin je tercijarni dentin kojega posle oštećenja stvaraju postojeći
odontoblasti, a reparativni dentin stvaraju novi odontoblasti.
 Dentinogeneza

 Dentinogeneza predstavlja proces stvaranja dentina od strane odontoblasta, i odvija se u dvije

faze.
 Prvo se stvara predentin, a naknadnim taloženjem kalcijumovih soli u njega nastajempravi
dentin. Mineralizacija organskog matriksa počinje na udaljenosti od 5 do 10 mikrometara od
zubnih vlakana u kanalićima. U toku taložena soli prvo nastaju centri mineralizacije koji se šire
stvaraući globule između kojih je slabije mineralizovan interglobularni dentin.
 Dentinogeneza se odigrava tokom cijelog života, sve dok je zub vitalan, pa se vremenom
smanjuje volumen zubne šupljine. U početku je formiran samo dentin krunice, a do kompletnog
formiranja korijena zuba prođe i do godinu od nicanja.
 Ovo je ritmički neujednačen proces, zbog čega dolazi do stvaranje slojeva koji su markirani
inkrementnim linijama.
 Literatura

 Željko Martinović: Osnovi dentalne morfologije, II izdanje ("Službeni glasnik“

Beograd, 2000.). ISBN 978-86-7549-175-0.
 ↑ Jump up to:2,0 2,1 Z. Anđelković, Lj. Somer, M. Perović, V. Avramović, Lj. Milenkova, N.
Kostovska, A. Petrović: „Histološka građa organa“ ("Bonafides“ Niš 2001). ISBN 
978-86-7434-003-5.
 ^ Prof. dr Vjekoslav Duančić: „Osnove histologije čovjeka“ VIII izdanje
("Medicinska knjiga“ Beograd-Zagreb 1983.)