ТЕМА РАБОТЫ:

«СЕМИПАЛАТИНСКИЙ
ЯДЕРНЫЙ ПОЛИГОН»
 Семей ядролық полигоны – КСРО-дағы
бірінші және ең ірі ядролық сынақ
полигондарының бірі, «СИЯП» - Семей
ядролық полигоны деген атпен белгілі.
 Орналасқан жері
 Полигон Қазақстанда Семей (қазіргі Шығыс Қазақстан),
Павлодар және Қарағанды ​облыстарының шекарасында,
Семей қаласынан солтүстік-батысқа қарай 130 шақырым
жерде, Ертіс өзенінің сол жағалауында орналасқан.
 Полигон 18500 км² аумақты алып жатыр.
 Оқиға
 Кеңес Одағында алғашқы ядролық қару сынағы 1949
жылы 29 тамызда өтті. Бомбаның қуаты 22 килотонна
болды. Сынақ алаңын құру ядролық жобаның бір
бөлігі болды және таңдау жасалды, кейінірек белгілі
болды - рельеф жерасты ядролық жарылыстарды
ұңғымаларда да, ұңғымаларда да жасауға мүмкіндік
берді.
 1953 жылы 12 тамызда полигонда
қуаты 400 килотонналық РДС-6
термоядролық заряды сынақтан өтті.
 1955 жылы 22 қарашада РДС-37
термоядролық бомбасы ұшақтан түсіру
арқылы шамамен 2 км биіктікте сынақтан өтті.
1963 жылы 10 қазанда Мәскеуде КСРО,
АҚШ және Ұлыбритания арасында
жасалған үш ортада (ауада, ғарышта
және су астында) ядролық сынақтарға
тыйым салу туралы халықаралық
шарт күшіне енгеннен кейін тек
жерасты жарылыстары басталды.
сынақ алаңында жүзеге асырылады.
 1945 жылдан бері дүние жүзінде 2000-нан
астам ядролық сынақ жүргізілді. Барлық
кеңестік сынақтардың үштен екісі – 468
ядролық жарылыс Семей ядролық сынақ
полигонында (СИТ), оның ішінде 125
жарылыс – жер бетінде және ауада жасалды.
ХХ ғасырдың 50-жылдарында Алтайдың,
Орталық және Шығыс Қазақстанның жүздеген
мың тұрғындары аспандағы орасан зор
ядролық саңырауқұлақтарды - бұл керемет
және қорқынышты көріністі үнемі бақылап
отырды.
 Көп жылдар бойы ядролық қаруды сынау
нәтижесінде атмосфераға орасан зор радиоактивті
заттар шығарылды.
Ядролық сынақтардың қоршаған ортаға және ауыл
шаруашылығына әсері көп қырлы және өзгеруде.
Байқалатын құбылысты «үздіксіз қауіп төндіретін
экологиялық проблема» [экологиялық апат элементтері
бар] деп атауға болады, оның көріністері ондаған жылдар
бойы жинақталып, жергілікті ресурстарды сарқып, сайып
келгенде, халықтың олармен күресу мүмкіндігінен асып
түседі..
 Өзенде цезий мен стронцийдің радиоактивті
изотоптарымен шамадан тыс ластану анықталды.
СИП аумағындағы Шаған, Ащысу, Балапан көлі және
басқа су объектілері. Кем дегенде 4500 шаршы км
СТҚ-да топырақ пен гидросфера осы изотоптармен
белгіленген нормадан жоғары ластанған.
Плутониймен қоршаған ортаның ластануының
жалпы ауқымы (SIP шекараларында да, одан тыс
жерлерде де) оның 290 кг-нан астам мөлшердегі
сынақтарда қолданылуына байланысты. Оның
жалпы қоғамдық әсерге және онымен байланысты
тәуекелге ықпал ету үлесі белгісіз.
 Цезий, стронций, плутоний және басқа да ыдырау өнімдерімен
бар ластану, егер қазіргі және болашақтағы жерді пайдалану
тиісті түрде бақыланбайтын болса, қоғамға елеулі әсер етуі
мүмкін.
 Ертіс өзеніне тікелей жақын жерде (шамамен 50 км)
ядролық жарылыстардың жерасты қуыстарында 10
миллионнан астам кюри радиоактивті заттар шоғырланған.
Тәуекел бар осы радионуклидтердің миграциясы жер асты
суларымен өзеннің бағыты. соңғы жалғыз өлшемдер,
жоғары деңгейлерін көрсетеді ұңғымаларда тритий, жер
асты қуыстарына іргелес,
бар екенін растайды мұнда
қозғалыс.
 Халық денсаулығы
Бұл аймақтарда 2002-2003 жылдардағы балалардың аурушаңдығы
республикалық көрсеткіштерден 1,21-1,25 есе асып, Шығыс Қазақстан
облысында 100 мың балаға шаққанда 107584-ті, Қарағанды ​облысында
– 90235 және 103846-ны құрады. 103440 республикалық көрсеткiштерге
қарсы көрсетiлген жылдардағы тиiсiнше 78315 және 87619. 
Облыс тұрғындарының
онкологиялық
аурушаңдығы республика
бойынша ең жоғары
болып табылады және
2002-2003 жылдары
Шығыс Қазақстан
облысында 100 мың
халыққа шаққанда 1143-ті
және Қарағанды ​
облысында - 1121-ді - 688
және Павлодар
облысында - 635-ті
құрады. көрсетілген
жылдардағы
республикалық
көрсеткіштер тиісінше
523 және 519.
 Бұл өңірлердегі жалпы өлім-жітім жоғары
деңгейде қалып отыр және 2002-2003 жылдары
Шығыс Қазақстан облысында 100 мың халыққа
шаққанда 1229-ды және Қарағанды ​облысында
- 1276-ны және Павлодар облысында - 1237-ні
және 1299-ды құрады - 1095 және 1152.
 Облыстың сумен жабдықтау
нысандары дезинфекциялық
қондырғылардың жоқтығынан,
санитарлық-қорғау аймақтарының
реттелуінен және жоспарлы
профилактикалық жұмыстардың
уақтылы жүргізілмеуінен
санитарлық талаптарға сай емес.
Бұл ретте жер асты суларына,
полигонға іргелес аумақтарға
радионуклидтердің түсуі туралы
ақпарат бар.
 Қазақстан Республикасының Президенті
Н.Ә.Назарбаевтың Жарлығымен 1991 жылы 29 тамызда
Семей ядролық полигоны ресми түрде жабылды.
Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасы ядролық қарудан
өз еркімен бас тартқан бірінші және әзірге жалғыз
мемлекет болып табылады. Алайда қатты ластанған
аумақтар полигон аумағында да, жақын маңдағы кейбір
аймақтарда да қалды.