REPORTERS

GEC 12
REYES, CRISTENE JOY V.
BABASA, PURIZA C.
KONTEMPORA MATSUSAKI, MA. ARZEL
RYONG KAYE
AZURES, JANETH
PANITIKAN NG SAN JOSE, VHENISE
Filipino 1
 UNIT 3
ANG PAG-UNLAD NG PANITIKAN
 PANULAANG PILIPINO (SANGKAP,
URI, HALIMBAWA NG TULA)
 MAIKLING KWENTO (URI,
SANGKAP, KATANGIAN)
 NOBELA(URI, SANGKAP,
KATANGIAN)
 SANAYSAY(URI, KATUTURAN,
 1. ANG
PAG-UNLAD NG
PANITIKAN SA PILIPINAS
1. Panahon ng Pre-Kolonyal
 Panahon bago dumating ang mga mananakop
 May sarili ring sistema ng pagsulat ang ating mga ninuno, ang
alibata o baybayin.
 Alibata o Baybayin ang tawag sa katutubong paraan ng
pagsulat. May 17 titik ito, 3 patinig at 14 na katinig.
Halimbawa ng mga panitikan sa panahon ng Pre-Kolonyal:
 Kwentong bayan, alamat, epiko, kantahing bayan, salawikain,
bugtong, palaisipan at kasabihan. 3
 2.Panahong Kolonyal
 Panahong sinakop ang pilipinas ng mga kastila
 Ginamit ng mga kastila ang mga Alphabeto bilang
pamalit sa alibata.
 Unti-unting nakalimutan ang mga panitikan sa Pre-
Kolonyal.
(Ibat-ibang uri ng
Halimbawa ng mgadula)
panitikan na lumaganap sa Panahong
ito:
 Patula 4
 3.Propaganda at Himagsikan
 Namayani ang makabayan at nasyonalismo.
 Pagkakaroon ng kalayaang pamamahayag ng
saloobin
Halimbawa ng mga Akda:
 Noli Me Tangere
 El Filibusterismo
 4.Panahon ng Amerikano
✗ Diwang nanaig sa panahon ng amerikano
(Nasyonalismo, Kalayaan sa pagpapahayag,
Paglawak ng karanasan, Paghahanap at
Paggamit ng bagong
pamamaraan).Paggamit sa wikang ingles at
pag papalahok sa mga pilipino sa
pamamalakad ng pamahalaan.
6
 5.Panahon ng Hapon
 Naisara ang mga palimbagang ingles at tagalog.
 Lumabas ang Tula na hawig sa Haiku ng mga hapones.

6.Panahon ng Kalayaan
 Inilantad ang katiwalian at kabulukan ng pamahalaan
sa kalye, paaralan at pahayagan.

7
 7.Panahon ng Bagong Kalayaan
 Pagsulpot ng mga kabataang mag-aaral sa
larangan ng pagsusulat.
 Panitikan sa Panahong ito:
 Tagalog
 Maikling kuwento
 Nobela
 Bigkasan ng Tula
8
 8.Panahon ng Kontemporaryo

 Naglimbag ang mga manunulat ng mga

totoong pangyayari upang mamayani ang
realismo.
 Nagpatuloy ang liwayway sa paglalathala
ng mga akdang likha ng mga manunulat.

9
 PANULAANG PILIPINO (SANGKAP,
URI, HALIMBAWA NG TULA)
Daloy ng kamalayan
 TULA – ang tula ay ang pagsasama-sama ng mga piling
salita na may tugma, sukat, talinghaga, at kaisipan. 
Masasabing mahusay ang tula kung ang tula ay:
1.gumigising ng mga natutulog na damdamin at
kamalayan;
2.at pinagagalaw ang isip ng mambabasa upang mabigyan
kahulugan ang tula.

 MAKATA - ang sumusulat o humahabi ng tula. Sila ay 10

DALAWANG ANYO NG TULA

1.TRADISYUNAL – sumusunod sa lumang pamamaraan ng

pagsulat.
Ito ay may a)tugma, b)sukat, c)talinghaga, at d)kaisipan.

2.MALAYANG TALUDTURAN – walang sukat at tugma

ngunit may kaisipan at talinghaga.

11
 MGA URI NG TULA
 TULANG LIRIKO – pumapaksa sa mga damdamin tulad ng kalungkutan at
kasiyahan.

URI NG TULANG LIRIKO:

1.DALIT – nagpaparangal sa Maykapal.

2.SONETO – may labing-apat na taludtod at nagsasaad ng aral sa buhay.

(Hal. Soneto 130 ni William Shakespeare)

3.ELEHIYA – nagpapahayag ng guniguni tungkol sa kamatayan.

12
4.ODA – nagpaparangal o pumupuri sa isang dakilang
gawain ng isang tao.

(Hal. Oda Para Kay Inay ni Edgar Bacong)

5.AWIT – inaawit sa pagpapahayag ng damdamin,

kaugalian, karanasan, pananampalataya at iba pa.

(Hal. Kay Selya ni Francisco Baltazar)

 TULANG PASALAYSAY-nagsasaad ng
mahahalagang pangyayari na may tauhan, tagpuan 13
 TULANG PATNIGAN – karaniwan ng nangangatwiran,
nanghihikayat at nagbibigay-linaw tungkol sa paksa (Hal.
Karagatan, duplo, balagtasan, batutian).
- Sa Ilokano, ang tawag dito ay BUKANEGAN na nagmula
sa pangalan ni Pedro Bukaneg.
-CRISOTAN naman ang tawag ng mga kapampangan dito
na nagmula sa pangalang Jose Crisostomo Soto.

PEDRO BUKANEG – Ama ng Panitikang Ilokano.

JOSE CRISOSTOMO SOTO – Ama ng Panitikang 14

HALIMBAWA
NG MGA
TULA-
TULANG
15
 ‘’PAG-IBIG’’
Jose Corazon De Jesus
Isang aklat na maputi, ang isinusulat: luha!
Kaya’t wala kang mabasa kahit isa mang talata.
Kinabisa at inisip mulang ating pagkabata,
tumanda ka’t nagkauban, hindi mo pa maunawa.
Ang pag-ibig, isipin mo, pag inisip, nasa puso;
pag pinuso nasa isip, kaya’t hindi mo makuro.
Lapitan mo nang matagal ang pagsuyo. . . naglalaho,
layuan mo at kay lungkot, nananaghoy ang pagsuyo.
Ang pag-ibig na dakila’y aayaw ng matagalan,
parang lintik kung gumuhit sa pisngi ng kadiliman.
Ang halik na ubos-tindi, minsan lamang sa halikan,
at ang ilog kung bumaha, tandaan mo’t minsan lamang.
Ang pag-ibig kapag duwag ay payapa’t walang agos,
walang talon, walang baha, walang luha, walang lunos.
Ang pag-ibig na matapang ay puso ang inaanod
pati dangal, yama’t dunong nalulunod sa pag-irog.
Ang pag-ibig na buko pa’y nakikinig pa sa aral,
tandang di pa umiibig, nakikita pa ang ilaw,
ngunit kapag nag-alab na’t pati mundo’y nalimutan
iyan, ganyan ang pag-ibig, damdamin at puso lamang!
Kapag ikaw’y umuurong sa sakuna’t sa panganib
ay talagang maliwanag at buo ang iyong isip.
Takot pa ang pag-ibig mo, hindi ka pa umiibig,
pag umibig, pati hukay ay aariin mong langit.
Iyang mga taong duwag na ang puso’y mahihina,
umibig man ay ano pa, di pag-ibig, kundi awa.
Kailangan sa pag-ibig ay hirap at mga luha
at ang duwag ay malayong sa pag-ibig dumakila.
Ang pag-ibig ay may mata, ang pag-ibig ay di bulag,
ang marunong na umibig, bawat sugat ay bulaklak.
Ang pag-ibig ay masakim at aayaw sa kakabyak,
o wala na kahit ano, o ibigay mo nang lahat!
“Ako’y hindi makasulat at ang nanay, nakabantay.”
Asahan mo, katoto ko, hindi ka pa minamahal.
Ngunit kapag sumulat na sa ibabaw man ng hukay
minamahal ka na niya nang higit pa kaysa buhay.
Kayo mga kabataang pag-ibig ang ninanais,
kayo’y mga paruparong sa ilawan lumiligid.
Kapag kayo’y umibig na, hahamakin ang panganib,
at ang mga pakpak ninyo’y masusunog sa pag-ibig!
16
 ‘’Bayan Ko’’
Jose Corazon De Jesus

Ang bayan kong Pilipinas

Lupain ng ginto’t bulaklak
Pag-ibig na sa kanyang palad
Nag-alay ng ganda’t dilag.

At sa kanyang yumi at ganda

Dayuhan ay nahalina
Bayan ko, binihag ka
Nasadlak sa dusa.

Ibon mang may layang lumipad

kulungin mo at umiiyak
Bayan pa kayang sakdal dilag
Ang di magnasang makaalpas!

Pilipinas kong minumutya

Pugad ng luha ko’t dalita
Aking adhika,
Makita kang sakdal laya. 17
 ‘’MARUPOK’’
Jose Corazon De Jesus

Kalapating puti sa gitna ng hardin, Ang hardin ko ngayo’y ligid ng dalita,

Iginawa kita ng bahay na siím; Walang kalapati’t rosas man ay wala;
May dalawang latang palay at inumin, May basag na paso’t may bahay na sira,
Saka walong pinto sa apat na dingding. At ang hardinero’y ang puso kong luksa.

Minsan kang nagutom at ako’y nalingat, Babae, hindi ka marapat lumiyag,

Oh, kalapati ko, bigla kang lumipad. Napakarupok mo, maselan at duwag.
Sa nagdaang kawan sumama ka agad, Sa Tabor ay walang tuhod na di gasgas,
Ayaw mong mabasa ng luha ang pakpak. Sa Glorya, anghel ma’y may sira ring pakpak.

Ikaw naman rosas, na mahal kong mahal,

Dinilig kita kung hapong malamlam;
Sa bawat umaga’y pinaaasuhan,
At inaalsan ko ng kusim sa tangkay.

Minsan lang, Nobyembre, nang di ka mamasid,

Nakaligtaan kong diligin kang saglit;
Aba, nang Disyembre, sa gitna ng lamig,
Sa mga tangkay mo’y nag-usli ang tinik.

18
Ito naman ang mga halimbawa ng tula na isinulat ni
Lope K. Santos ukol sa kabayanihan.

‘’KABAYANIHAN’’

Ang kahulugan mo’y isang paglilingkod Sa tulong mo’y naging maalwan ang dukha,
na walang paupa sa hirap at pagod; sa turo mo’y naging mulat ang mulala,
minsang sa anyaya, minsang kusang-loob, tapang mo’y sa duwag naging halimbawa’t
pag-ibig sa kapwa ang lagi mong diyos. ang kamatayan mo ay buhay ng madla.

Natatalastas mong sa iyong pananim Tikis na nga lamang na ang mga tao’y
iba ang aani’t iba ang kakain; mapagwalang-turing sa mga tulong mo;
datapwa’t sa iyo’y ligaya na’t aliw ang kadalasan pang iganti sa iyo
ang magpakasakit nang sa iba dahil. ay ang pagkalimot, kung di paglililo.

Pawis, yaman, dunong, lakas, dugo, buhay…

pinupuhunan mo at iniaalay,
kapagka ibig mong sa kaalipinan
ay makatubos ka ng aliping bayan.
19
 ‘’Makabuhay’’
Lope K. Santos

Lubid kang luntiang sa gubat nanggaling, Ang ingat mong dagtang simpait ng mira,
Sa bakod ng dampa’y naging salang baging… Pagsayad sa labi’y nangangaral tila:
Dahil sa dagta mong may pait na lihim, “Sa tamis, ang bata kapag namihasa,
Hayop man o tao’y takot kang sagiin. Munting kapaita’y mamalakhing dusa.”

May dala kang ditang kapait-paitan Si Kristo sa Kurus, isang halimbawa,

Na kung lalasahi’y “kadalamhatian”… Nang kanyang lagukin ang apdo at suka…
Ngunit ang pait mo ay gamot kung minsan, Ang taong masanay uminom ng luha,
Sa maling akala’y diwang Makabuhay. Sa sangmundong dusa’y hindi nalulula.

Sa maraming sakit, ikaw ay panlunas,

At sa tagabukid ay gamot sa sugat;
Sa bibig ng bata na sakim sa gatas,
Madalas kang gawing mabisang pang-awat.

20
 ‘’ANG BUTO NG ATIS’’ ’Aking Ulap’’
Nemesio E. Caravana Amado. V. Hernadez

Minsa’y nakapulot ng buto ng atis Lunday ka ng aking sanlibong pangarap,

ang isang dalaga. Pagdating sa bahay Sa dagat na langit ay lalayag-layag;
sinabi sa ina ang kanyang naisip — Sa lundo ng iyong dibdib na busilak,
buto’y itatanim at aalagaan. May buhay ang aking nalantang bulaklak.

“At ang punong-atis paglaki’t namunga, Kung nagduruyan ka sa rurok ng langit,

bunga’y sa palengke agad kong dadalhin; Kalaro ng aking mga panaginip,
ang mapagbibilhan” anyang nakatawa Ang lupang tuntunga’y di na naiisip,
“ay ibibili ko ng hikaw at singsing.” Nalilipat ako sa ibang daigdig.

Pagalit ang inang sinugod ang anak, Isakay mo ako, oh Ulap kong giliw,
kasabay ang bantang kinurot sa singit: Ibig kong mahagkan ang mga bituin;
“Ipagpahiraman ang iyong alahas Ang lihim ng araw at buwang maningning
at nang putukan ka sa akin ng lintik!”

21
 ‘’Dugo at Laya’’
R. Alejandro
Tanging lalaki kang nagmahal sa bayan
Na ang sinandata’y panitik na tangan…
Nang ikaw’y barilin ng mga kaaway
Dugo mo ang siyang sa laya’y umilaw!
Sa dalawang mahal na laman ng isip,
Na Irog at Bayang kapwa mo inibig…
Bayan ang piniling mabigyan ng langit
Kahit ang puso mo ay sakdal ng hapis.
Namatay ka upang mabigyan ng laya
Ang sinilangan mo na lahi at lupa…
Sa tulog na isip ng liping mahina
Dugo mo ang siyang nagbigay ng diwa.
Nabubo sa lupa ang mahal mong dugo –
Ang galit ng bayan naman ay kumulo…
Kaya’t nang mabutas ang mahal mong bungo,
Ay laya ng lahi naman ang nabuo!
‘’Inang Wika’’
Nemesio E. Caravana
DAYUHAN:
Kunin mo ang ibig kunin sa dampa ko,
Palay, bigas, lusong, at halong pambayó,
Kung inaakalang ililigaya mo,
Laban man sa puso’y handog ko sa iyo…
Anak ko ma’y hubdan ng suot na damit,
Sampun ng baro kong lampot at gulanit,
Ibibigay ko rin maluwag sa dibdib,
Kami ma’y lamunin ng init at lamig…
Datapwa’t huwag mong biruin si Ina!
Huwag mong isiping sapagka’t api na,
Ang Ina ko’y iyong masasamantala…
Si Ina ang aking mutyang minamahal,
Si Ina ang tanging buhay ko’t katawan;
Siya, pag kinuha, ikaw’t ako’y… patay!
22
 ‘’Maliit na Bato’’
Teodoro E. Gener

Isang munting bato ang aking nadampot!…

Nang ako’y mapuno ng duming alabok,
Ay ipinukol ko agad na padabog
Na taglay sa puso ang sama ng loob…

Nang aking ipukol ay tumama naman

Sa lalong malaking bato sa may pampang;
Sa lakas ng tama’y dagling umilandang,
Nagbalik sa aki’t ako ang nasaktan

Di ko akalaing yaong munting bato

Na tinatapakan ng sino mang tao,
Sa di sinasadyang pagmamalikot ko’y
Batuhin ang biglang naghagis na ako…

Mandin ay totoong ang lahat sa lupa

Ay may katutura’t kagamitang pawa;Ang bato, kung
batong sinlambot ng luha, Sa palad ng tao’y tatalsik,
tatama. 23
 URI NG TULANG PASALAYSAY
1.EPIKO – ito ay tula tungkol sa kabayanihan ng pangunahing tauhan
at kinapapalooban ng mga paniniwala at kaugalian sa buhay na hindi
kapani-paniwala. (Hal. Biag Ni Lam-ang)

2.AWIT AT KORIDO – ang awit ay may sukat na 12 pantig sa isang

taludtod. Ang korido ay may 8 na pantig sa bawat taludtod. Ito ay
nagsasalaysay ng kagitingan, pagkamaginoo, at pakikipagsapalaran ng
mga prinsesa ng mga kaharian. (Hal. Florante at Laura, Ibong
Adarna)

3.Sukat - Bilang ng pantig sa bawat taludtod. 24

(Hal. Isda - is da - dalawang pantig Katutubo - ka tu tu bo - apat na
 mga sangkap ng tula
 Tugma - Ang pag kassingtunog ng mga huling pantig ng
Mahirap sumaya
taludtod.
Ang taong: may sala
Halimbawa
kapagka ang tao sa saya'y nagawi
Minsa'y nalilimot ang wastong ugali

 Talinhaga - nakakapagpagalaw ng husto ang

guniguni ng mambabasa bunga ng pagtataka at
pagtatanong, masasabing ang tula ay
nagtataglay nito. 25
Halimbawa:

Minsan may dalawang pulubi na nasa lansangan na namamalimos ng

barya sa mga nagdaraan. Isang gabi, sila'y ginising mula sa
pagkakahimbing ng isang nakasisilaw na liwanag. At mula sa liwanag
na iyon ay may namataan silang isang pambihirang nilalang.
 Paksa
mga nabubuong kaalaman, mensahe, pananaw at
saloobin nito.

 Aliw iw - ito ay ang tono kung paano binibigkas ang

mga taludtod. Ang pag taas at pagbaba ng bigkas
gayundin ang dulas ng pagbigkas ng mga pantig ng salita
sa isang taludtod.
26
 Imahen - ito ay mga salitang binabanggit sa tula na
nag-iiwan ng malinaw at tiyak na larawan sa isipan
ng mambabasa.
kung ang bayang ito'y mapapasa-
nganib
Halimbawa:
at siya ay dapat na ipagtangkilik,
ang anak, asawa, magulang, kapatid,
Isang tawag nya'y tatalikdang pilit.
 Persona - siya ang nagsasalita sa tula

Halimbawa: Narrator, Bida ng tula

27
 Tono - damdaming napakaloob sa tula.

Halimawa : Kapag galit ang paksa ng tula ay

pagalit din dapat ang tono ng magsasalita.

28
 MAIKLING KWENTO (URI,
SANGKAP, KATANGIAN)
ANO ANG MAIKLING KWENTO?
Ito ay isang akdang pampanitikan na tuluyan
sa pamamagitan sa mga pangungusap at
talata'y binubuo. Ito ay likha ng bungang-isip
na hango sa isang bahagi ng buhay na tunay na
nangyari o maaaring mangyari. Sapagkat ito'y
may makitid na larangan, mabilis na galaw 29
 Deogracias A.
Rosario

Isang mangangatha,
mamahayag, at makata.
kinikilala siya bilang
‘’AMA NG MAIKLING
KWENTO’’

30
 URI NG MAIKLING

KUWENTO
Kwento ng Katutubong Kulay - Pag-uugali, pamumuhay,
paniniwala, at pamantayan ng tao na naninirahan sa nasabing
lugar.
 Kwento ng Tauhan o Pagkatao - Masusing pag-aaral at
paglalarawan sa tunay na pagkatao ng pangunahing tauhan.
 Kwento ng Kababalaghan - Dito pinag-uusapan ang mga
salaysaying hindi kapanipaniwala.
 Kwento ng Katatakutan - Naglalaman naman ito ng mga
pangyayaring kasindak-sindak.
31
 Kwentong Kaisipan o Sikolohiko - Ipinadarama diyo sa mga
mambabasa ang damdamin ng isang tao sa harap ng isang
pangyayari at kalagayan.
 Kwento ng Talino - Pining-puno ng suliranin na hahamon sa
katalinuhan ng babasa na lutasin.
 Kwento ng Katatawanan - Ito ay nag bibigay-aliw at
nagpapasaya sa mambabasa.
 Kwentong Pampagkakataon - Kwentong isinusulat para sa isang
tiyak na pangyayari.
 Kwento ng Kapaligiran - Ang paksa naman nito ay ang mga
pangyayari o bagay na may kaugnayan sa pamayanan o lipunan. 32
 SANGKAP NG MAIKLING
KUWENTO
 Tagpuan- pook o lugar na pinangyarihan ng kwento.
 Paksang diwa- pinaka kaluluwa ng maikling kwento.
 Tauhan- nagbibigay buhay sa kwento
 Banghay- pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari sa
kwento
 Tema o Paksa- sentral na ideya sa loob ng kwento
33
 IBA PANG SANGKAP NG MAIKLING
KUWENTO
 Himig- maglalantad sa kulay ng kalikasang
pandamdamin ng kuwento.
 Paningin-
KATANGIAN pananaw na pinagdaraanan
NG MAIKLING KUWENTO ng mga
pangyayari.
1. Maikli at kayang tapusin sa isang upuan lamang.
2. Kakaunti ang tagpuan at mga tauhang gumaganap
kompara sa ibang anyo ng panitikan.
3. Mabilis ang galaw ng mga pangyayaring umaabot sa
kasukdulan at nagtatapos sa isang kakintalan. 34
BAHAGI NG MAIKLING
KUWENTO
 Simula  Gitna  Wakas
- Tauhan -Saglit na -Kakalasan
-Tagpuan kasiglahan -Katapusan
-Suliranin -Tunggalian
-Kasukdulan

35
 NOBELA
Ang nobela ay isang mahabang likhang sining
na nagpapakita ng mga pangyayariing
pinagdikit sa pamamagitian ng balangkas.
Bukod rito, ang pangunahing layunin ng isang
nobela ay ang paglahad ng hangarin ng bida at
kontra bida ng kuwento. Ito ay ginagawa sa
isang malikhaing pagsasalaysay ng pangyayari.
36
 LAYUNIN
 Gumising sa diwa at damdamin
 Nananawagan sa talion ng guni guni
 Mapukaw ang damdamin ng mambabasa
 Magbigay ng aral tungo sa pag-unlad ng
buhay at lipunan
 Nagsisilbing daan tungo sa pagbabago ng
sarili at lipunan
 Nagbibigay inspirasyon sa mambabasa 37
 SANGKAP
 Tagpuan- lugar at panahon ng mga
pinangyarihan
 Tauhan- nagpapagalaw at nagbibigay buhay sa
nobela
 Banghay- pagkakasunod-sunod ng mga
pangyayari sa nobela
 Pananaw- panauhing ginagamit ng may akda
A. Una- kapag kasali ang may-akda sa kwento 38
 Tema- paksang-diwang binibigyan ng
diin sa nobela
 Damdamin- nagbibigay kulay sa mga
pangyayari
 Pamamaraan- istilo ng manunulat
 Pananalita- diyalogong ginagamit sa
nobela
 Simbolismo- nagbibigay ng mas
39
malalim na kahulugan ng tao, bagay, at
 KATANGIAN
 Maliwanag at maayos na pagsulat ng mga tagpo
at kaisipan
 Pumupuna sa lahat ng mga larangan ng buhay
 Dapat maging malikhain at maguniguni ang
paglalahad
 Pumupukaw ng damdamin ng mambabasa kaya
ito nagiging kawili wili
 Kailangang isaalang alang ang ukol sa kaasalan
 Maraming ligaw na tagpo at kaganapan 40
 Malinis at maayos ang pagkakasulat
 Maganda
 Maraming magagandang tagpuan kung
saan nakikilala pa ng lalo ang mga tauhan

41
 BAHAGI
 Tagpuan- lugar at panahon ng mga pinangyarihan
 Tauhan- nagpapagalaw at nagbibigay buhay sa nobela
 Banghay- pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari sa nobe
 Pananaw- panauhing ginagamit ng may akda.
A. una- kapag kasali ang may-akda sa kwento.
B. pangalawa- ang may-akda ay nakikipag-usap.
C. pangatlo- batay sa nakikita o obserbasyon ng may-akda
 Tema- paksang-diwang binibigyan ng diin sa nobela
42
 Damdamin- nagbibigay kulay sa mga
pangyayari
 Pamamaraan- istilo ng manunulat
 Pananalita- diyalogong ginagamit sa nobela
 Simbolismo- nagbibigay ng mas malalim na
kahulugan ng tao, bagay, at pangyayarihan.

43
 SANAYSAY

Ang sanaysay ay isang malayang

pagpapahayag mg karanasan,damdamin,
kuro-kuro ng isang manunulat at ito'y
inilalahad sa isang malinaw, lohikal at
nakahihikayat na pamamaraan. Sanaysay,
Essay,Exagium.
44
 Alejandro G.
Abadilla
" Pagsasalaysay ng
isang sanay o
nakasulat na
karanasan ng isang
sanay na 45
 Michael de
Montaigne
Ang sanaysay ay
PAGTATANGKA o
PAGSUBOK sa bagong
larangan ng pantikan at
ginagamit upang
46
 DALAWANG URI NG
SANAYSAY
Mga Elemento ng Sanaysay
1. Pormal 2. Di - Pormal Mga Bahagi ng Sanaysay
-Tema
-Maanyo -Personal - Panimula
-Anyo at Estruktura
-Pamilyar -Gitna
-Obhetibo - Kaisipan
-Subhetibo - Wakas
-Damdamin
  -Wika at Estilo
-Larawan ng buhay
-himig
 LAYUNIN

Ang layunin ng sanaysay ay naglalayong magbigay ng

kaalaman at magdulot ng aliw. Ang tanging pagkakaiba ay
nasa prayoridad na rin ng bawat uri. Ang pormal na
sanaysay ay nagnanasang magpaliwanag, manghikayat, at
magturo tungo sa pagkaunlarang-isip, moral at hilagyo ng
mga mambabasa. Samantala, ang pamilyar a sanaysay ay
nagmimithing mangganyak, magpatawa, kaya ay
manudyo o magsilbing salamin sa lahat ng saloobin at 48
 DULA
Ito ay hango sa salitang Griyego na "drama" na
nangangahulugan na gawin o kilos . Ang dula ay isang uri ng
panitikan na nahahati sa ilang yugto na maraming tagpo.
Ayon Kay SCHILLER at MADAME DE STAELE
- Isang uri NG akdang may malaking bisa sa diwa at ugali ng
isang bayan.
- SAUCO - Isang uri NG sining na may layuning magbigay ng
makabuluhang mensahe sa manonood sa pamamagitan ng
kilos NG larawan dayalogo at iba pang aspekto nito. 49
ARISTOTLE - Ito ay imitasyon o
panggaya ng buhay.SANGKAP NG DULA
ELEMENTO NG DULA
 SIMULA - a) tauhan b) tagpuan c) sulyap
sa suliranin
 Script

GITNA - a) saglit na kasiglahan b)
 Gumaganap o Aktortunggalian c) kasukdulan
 Tanghalan  WAKAS - a) kakalasan b) kalutasan

 Director
 Manonood
50
 MGA URI NG DULA

Komedya Parsa
 Trahedya  Parodya
 Melodrama o "soap Probersyon
opera"

51
 LAYUNIN

Ang dula ay isang uri ng panitikan na Ang

pinakang layunin ay itnaghal sa tanghalan
at matutuhan ng isang manunuri ng
panitikan Ang ukol sa isang dula sa
pamamagitan ng panonood.
52
MARA
MING
SALA
MAT!
53