KOBALT BAZLI SICAK İŞ TAKIM ÇELİĞİNE FARKLI SICAKLIKLARDA

UYGULANAN KRİYOJENİK İŞLEMİN MEKANİK ÖZELLİKLERE ETKİSİ

9. ULUSLARARASI MÜHENDİSLİK VE TEKNOLOJİ YÖNETİMİ KONGRESİ

29.04.2023

Caner KİRAZ, Dr.Öğr.Üyesi Burak BİROL

Yıldız Teknik Üniversitesi
Metalurji ve Malzeme Mühendisliği
 TAKIM ÇELİKLERİ
 Yüksek tokluk
YÜKSEK HIZ TAKIM ÇELİKLERİ
 Yüksek termal yorulma ve termal şok direnci
SOĞUK İŞ TAKIM ÇELİKLERİ  Homojen mikro yapı
• TAKIM ÇELİKLERİ  Yüksek sertlik
PLASTİK KALIP ÇELİKLERİ  Yüksek mukavemet
 Yüksek termal iletkenlik
SICAK İŞ TAKIM ÇELİKLERİ  Düşük termal genleşme
 KRİYOJENİK İŞLEM NEDİR?
Kriyojenik işlemde, malzemeler çok düşük sıcaklıklara soğutularak
istenilen metalurjik ve mikro yapısal özelliklere kavuşması sağlanır.

 Kalıntı Östenit Fazını Martenzite Dönüştürme

 Karbür Formlarındaki Değişme SIĞ
ORTA
DERİ
 Tane Yapısında İncelme N

 İç gerilmelerin giderilmesi
 AMAÇ
• Bu çalışmada hedeflenen; kobalt içerikli 1.2888 sıcak iş takım çeliğine geleneksel ısıl işlem
uygulamasına karşılık, farklı sıcaklıklarda kriyojenik işlem uygulamasının yapı ve özelliklerde ne tür
değişiklikler meydana getireceği araştırılmıştır.

• Farklı sıcaklıklarda yapılan kriyojenik işlemler ile kriyojenik işlem ve kriyojenik işlem sıcaklığının
malzeme yapısındaki değişimi ile sıcak işlerde kullanılan kalıp ve kalıp elemanlarının ömürlerinde
dolaylı bir şekilde ömür artışı sağlanması amaçlanmaktadır.
 KAPSAM
• 1.2888 sıcak iş takım çeliğine -100°C,-140°C,-180 °C kriyojenik işlem uygulayarak
malzeme üzerinde mekanik özellikleri test edilmiştir.

XRD (KALINTI ÖSTENİT)

MİKROSERTLİK
DARBE ENERJİSİ
AŞINMA DAYANIMI
MİKROYAPISAL ANALİZ
YÖNTEM
 BULGULAR

Kalıntı Östenit

535
25.00 23.44
530
529.18 20.97
528.08 20.57
525 20.00
Mikro Sertlik (Hv)

520 521.82

DARBE ENETJİSİ (J)

15.00
515
12.35
25°C
510 350°C
10.00
507.5
505
500 5.00
3.10 3.44
4.24
2.96
495
HT -100°C -140°C -180°C 0.00
HT -100°C -140°C -180°
2888
 ODA SICAKLIĞI 350°C

1.098

1.084
1.058

0.958
1.979

0.885

0.851
1.736

1.640

0.749
0.739
1.550

1.512

0.639
1.265

0.600
Hacim Kayıpları
Hacim Kayıpları

1.016

0.455
0.431
0.837
0.800

0.749

0.733
0.522
HT - 1 0 0 °C - 1 4 0 °C -180° HT - 1 0 0 °C - 1 4 0 °C -180°
1.2888 1.2888

15N 20N 25N 15N 20N 25N

İZ ÇAPI 20 mm
HIZ 0,9 m/sn
SÜRE 3500 sn
YOL 300m V
WR 
LP
 SEM
İNCELEMELERİ

 Karbür yoğunluğu Geleneksel Isıl İşlem -100°C Kriyojenik İşlem

 Karbür Yapısı

-140°C Kriyojenik İşlem -180°C Kriyojenik İşlem

 SONUÇ
• Kriyojenik işlem, martenzit fazının artmasıyla sertliğin artmasına neden olmuştur. Sertlik azalan kriyojenik
işlem sıcaklığı ile arttı. En yüksek sertlik değeri derin kriyojenik işlem numunesinde gözlenmiştir.

• Kriyojenik prosesi ile sıcak iş takım çeliğinde karbürlerin incelmesine ve karbür yoğunluğunun artması ve
homojen olarak dağılmasını sağlamıştır.

• Kalıntı östenit fazının azaltılması ve karbürlerin homojen dağılımı darbe enerjilerini artırdı.

• Artan karbür yoğunluğu ve kriyojenik işlem ile karbürlerin homojen dağılımı ile daha iyi aşınma direnci
göstermiştir.

• 350°C'de yapılan aşınma testlerinde, 1.2888 sıcak iş takım çeliğinde hacim kaybı azalmıştır.
DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM..