Chapter 2

LOCATING PRINCIPLES AND

DEVICES
 KANDUNGAN
2.1 Basic Principles
2.2 Degree of Freedom
2.3 Locating Methods
2.3.1 Locating Flat Surface
2.3.2 Locating Internal Diameter
2.3.3 Locating Cylindrical Surfaces (V-Locators)
2.3.4 Locating Irregular Surfaces
2.4 Devices
2.1 PENGENALAN
• Asas kepada rekabentuk jig dan lekapan adalah :
i. kawasan dan permukaan yang hendak dimesin seperti melubang
(punched), membengkok (bent) dan menekan (stamping).
• Sebagai contoh dalam proses pemesinan CNC ketepatan amat
dititikberatkan di mana pengunaan peralatan dan alatan tambahan pada
mesin adalah dari jenis berketepatan jitu.
• Ketepatan kedudukan(locating) tidak hanya bergantung pada 1 bahagian
sahaja dalam merekabentuk bahagian jig dan lekapan yang penting tetapi
pada penyambungan bahagian lain juga.

Disamping itu jig dan lekapan perlulah mempunyai dimensi dan had
terima untuk menentukan sesuatu kegunaan jig dan lekapan itu.

Asas menentukan kedudukan (Locating) sesuatu jig dan lekapan

(jig& fixture)
1. Ruang sokongan (supporting)
2. Kedudukan (locating)
3. Kekuatan memegang (clamping)
4. Berintergrasi (integral)
5. Tetap (fixed)
6. Boleh dilaraskan (adjustable)
 2.2 SUDUT BEBAS (DEGREE OF
FREEDOM)
Paksi – Z berupaya bergerak keatas dan
kebawah serta berputar pada kedudukan
paksi.

Paksi –Y berupaya bergerak

Paksi – X berupaya bergerak ke kanan kehadapan dan belakang serta
dan ke kiri serta berputar pada berputar pada kedudukan paksi.
kedudukan paksi.

Nota penting:
Kesemua paksi ini bergerak secara berasingan terhadap paksi masing-masing.
2.3 KAEDAH MENENTUKAN KEDUDUKAN

(LOCATING METHOD)
• Kedudukan (Locators) dibuat berasingan pada bahagian jig dan lekapan.
Berikut adalah faktor yang menentukan kedudukan perlu memastikan
beberapa perkara :
1. Tiada pembentukan perangkap atau menghalang tatal.
2. Daya pemotongan yang mengalang pemasangan kuasa pemampat
3. Ruang penempat yang berlebihan dan tidak digunakan.
4. Mudah digunakan dan tidak ada ruang untuk melakukan kesilapan
semasa meletakan benda kerja.
 Berikut adalah beberapa kaedah untuk meletakkan bendakerja :

2.3.1 Permukaan Rata (Flat Surface)

2.3.2 Bulatan Dalam (Internal Diameter)
2.3.3 Permukaan Silinder(Cylndrical Surface)
2.3.4 Permukaan Tidak Sekata atau Simetri (Irregular
Shape)
2.3.1 Permukaan Rata (Flat Surface)

• Terdapat 2 jenis kaedah utama untuk meletakkan

bendakerja pada kedudukan permukaan rata.
i. Buttons
ii. Pins
Buttons jenis Kepala Rata (Flat Head)
dan Kepala Tirus (Crown Head)
 Pins:
Pin jenis Dowel adalah sering digunakan untuk pemasangan secara kekal
2.3.2 Locating Internal Diameter (Diameter
Dalam)
• Kaedah yang digunakan jenis face mount dan back mount untuk dalam
bentuk Bushing.
• Face Mount diaplikasikan untuk memegang bendakerja jenis lubang
buntu.
• Bagi jenis Back Mount digunakan pada aplikasi lubang tembus. Rujuk
rajah dibawah untuk melihat kaedah yang dilakukan melalui kaedah ini.
2.3.3 Locating Cylindrical Surfaces (Kaedah V-
Locator)

• Penetapan kedudukan menggunakan V-Locator ialah satu kombinasi yang

membolehkan sesuatu kerja memegang atau pemasangan dilakukan
dengan sempurna.
• Kaedah ini menepati asas dalam menentukan kedudukan itu selamat
semasa dipegang tanpa menyebabkan benda kerja tidak bergerak (fixed).
Rujuk rajah dibawah.
Penetapan kedudukan menggunakan V-Locator
2.3.4 Locating Irregular Surfaces (Bentuk
Tidak Simetri)
• Penetapan kedudukan untuk memegang bendakerja yang tidak simetri
atau dalam pelbagai bentuk(irregular form) salah satu kaedahnya ialah
sokongan (support).
• Penggunaan locking nuts (nut kekunci) atau rest button biasanya
digunakan atau dipasang secara siri kerana peralatan nuts ini adalah lebih
kecil berbanding benda kerja yang dipasang bahagian bawah atau atas
bendakerja sebagai pengikat sambil disokong oleh plat penyokong. Rujuk
rajah dibawah.
Thumb screw locking nut
2.4 DEVICES (PERALATAN)

• Terdapat pelbagai jenis peralatan dan yang digunakan sebagai jig and
fixtures. Kesimpulannya sesuatu jig and fixture yang ideal mestilah mudah
dikendalikan dan digunakan berulang kali.

• Ini kerana keadaan sesuatu stesen kerja atau mesin terdapat alat kelengkap
yang standard telah dipasang pada mesin kebiasaanya jig and fixture
sebagai alat untuk memegang.
 Sebahagian Jenis-Jenis Peralatan Jig dan
Lekapan

Gabungan setiap perlatan jig dan lekapan dalam satu peralatan memegang dan
memandu