Mga Isyung Moral Tungkol sa

Kawalan ng Paggalang sa
Katotohanan
Modyul 14
 Paninindigan Para sa Katotohanan at Pagsasabi ng
Totoo Para sa Kabutihan
Sa dami ng lumalabas na balita at mga pahayag,
madalas na nasusubok ang ating kakayahan na
maging mapanuri at maging maingat sa paghuhusga.
Mahirap na umasa lamang sa obserbasyon at mga
sariling kutob lalo na kung wala namang matibay na
ebidensiya at paninindigan upang harapin kung ano
ang totoo.
Ang Misyon ng Katotohan

Sinasabing ang katotohanan ang siyang nagsisilbing

ilaw sa tao sa paghahanap ng kaalaman at layunin
niya sa buhay. Ang pagsukat ng kaniyang katapatan
bilang tao ay nangangailangan ng pagsisikap na
alamin ang katotohanan.
 Ayon sa Merriam – Webster
Dictionary, ang katotohanan ay
tumutukoy sa kalagayan o
kondisyon ng pagiging totoo.

Ang katotohanan din ay ang

kalagayan o kondisyon ng pagiging
totoo. Upang matamo ito, inaasahan
na maging mapagpahayag ang bawat
isa sa kung ano
ang totoo sa simple at tapat na
paraan.
Ang Imoralidad ng Pagsisinungaling

Ayon kay Sambajon Jr., ang pagsisinungaling ay ang

hindi pagkiling at pagsang-ayon sa katotohanan.
Ito ay isang lason na humahadlang sa bukas ay
kaliwanagan ng isang bagay o sitwasyon na nararapat
na mangibabaw sa pagitan ng mga tao sa isang grupo
o lipunan.
Ang Imoralidad ng Pagsisinungaling
Ang kasinungalingan ay may tatlong uri:

a. Jocose lies – isang uri ng pagsisinungaling

na kung saan sinasabi o sinasambit para
maghatid ng kasiyahan lamang. Ipinapahayag
ito upang magbigay aliw ngunit hindi sadya ang
pagsisinungaling.
Ang Imoralidad ng Pagsisinungaling

b. Officious lie – tawag sa isang nagpapahayag

upang maipagtanggol ang kaniyang sarili o di
kaya ay paglikha ng isang usaping kahiya-hiya
upang dito maibaling. Ito ay isang tunay na
kasinungalingan, kahit na gaano pa ang ibinigay
nitong mabigat sa dahilan.
Ang Imoralidad ng Pagsisinungaling

c. Pernicious lie – ay nagaganap

kapag ito ay sumisira ng reputasyon
ng isang tao na pumapabor sa
interes o kapakanan ng iba.
Ang Kahulugan ng Lihim, Mental Reservation, at
Prinsipyo ng Confidentiality
A. Lihim
 Ang lihim ay ang pagtatago ng mga impormasyon na
hindi pa naibubunyag o naisisiwalat.
 Ito ay pag-aangkin ng tao sa tunay na pangyayari o
kuwentong kaniyang nalalaman at hindi kailanman
maaring ihayag sa maraming pagkakataon nang walang
pahintulot ng taong may alam nito.
 May tatlong uri ng lihim na hindi basta – basta maaring
ihayag:
Ang Kahulugan ng Lihim, Mental Reservation, at Prinsipyo ng
Confidentiality

a. Natural Secrets – mga sikreto na

nakaugat mula sa Likas na Batas Moral na
kapag nabulgar ay magdudulot sa tao ng
matinding hinagpis at sakit sa isa’t – isa.
Ang Kahulugan ng Lihim, Mental Reservation, at Prinsipyo ng
Confidentiality

b. Promised Secrets - ito ay mga lihim

na ipinangako ng taong
pinagkatiwalaan nito. Nangyari ang
pangako pagkatapos na ang mga lihim
ay nabunyag na.
Ang Kahulugan ng Lihim, Mental Reservation, at Prinsipyo ng
Confidentiality

c. Committed or entrusted secrets –

naging lihim bago ang mga impormasyon at
kaalaman sa isang bagay ay nabunyag. Ang
mga kasunduan upang ito ay mailihim ay
maaaring:
c. Committed or entrusted secrets

1. Hayag. Kung ang lihim ay ipinangako o kaya ay sinabi ng

pasalita o kahit pasulat, Halimbawa: Ang isang sekretarya ng
doktor, na inililihim ang mga medical records ng isang pasyente.
2. Di hayag. Ito ay nangyayari kapag walang tiyak na pangakong
sinabi ngunit inililihim ng taong may alam dahil sa kaniyang
posisyon sa isang kompanya o institusyon. Madalas ito ay pang
propesyonal at opisyal na usapin. Mga halimbawa nito ay mga
impormasyon na natatanggap ng mga doktor at nars mula sa
kanilang mga pasyente, mga facts na nasa pangangalaga ng
government intelligence.
Ang Kahulugan ng Lihim, Mental Reservation, at Prinsipyo ng Confidentiality
B. Mental Reservation
 Ang mental reservation ay ang maingat na paggamit ng
mga salita sa pagpapaliwanag na kung saan ay walang
ibinibigay na tiyak na impormasyon sa nakikinig kung
may katotohanan nga ito.
 Ito ay maaring paraan ng paggawa ng kasinungalingan.
 Ang pagbibigay nang malawak na paliwanag sa maraming
anggulo ng mga isyu upang ang nakikinig ay makakuha
ng impormasyon sa isang pahayag na walang
katotohanan.
Ang Kahulugan ng Lihim, Mental Reservation, at Prinsipyo ng Confidentiality
C. Ang Prinsipyo ng Confidentiality
 Ang pagsasabi ng totoo ay nagpapahayag
sa mas malalim na pag-iisip, pananalita
at pagkilos bilang isang taong
nagpapahalaga sa katotohanan.
Mga Isyung Moral Tungkol sa Kawalan ng Paggalang
sa Katotohanan
A. Plagiarism
 Lahat ng mga naisulat na babasahin o hindi man
naitala, maging manuscript (mga sulat-kamay na hindi
nalimbag), mga nailimbag o kaya sa paraang elektroniko
ay sakop nito. Ang pagbubunyag sa lihim na kasunduan
sa pagitan ng dalawa o grupo ng mga tao upang
magtagumpay ang proyekto ay plagiarism.
 Ang plagiarism ay isang paglabag sa Intellectual Honesty
 Mga Isyung Moral Tungkol sa Kawalan ng Paggalang sa Katotohanan

A. Plagiarism
Paraan upang Maiwasan ang Plagiarism
1. Magpahayag sa sariling paraan. Magagawa ito sa pamamagitan
ng malayang pagpapahayag ng kaisipan sa pagpapaliwanag o
pagbuo ng ideya at konsepto.
2. Mahalaga rin na magkaroon ng kakayahan na makapagbigay
ng sariling posisyon o stand sa anumang argumento o pagtatalo.
3. Ang tamang pagsusuri sa gawa ng iba, pagtimbang sa bawat
argumento at pagbuo ng sariling konklusyon o pagbubuod ay
makatutulong sa sarili na magpahayag.
 Mga Isyung Moral Tungkol sa Kawalan ng Paggalang sa Katotohanan

B. Intellectual Piracy

Ang paglabag sa karapatang-ari (copyright

infringement) ay naipakikita sa paggamit nang
walang pahintulot sa mga orihinal na gawa ng isang
taong pinoprotektahan ng Law on Copyright mula sa
Intellectual Property Code of the Philippines 1987.
 Mga Isyung Moral Tungkol sa Kawalan ng Paggalang sa Katotohanan

B. Intellectual Piracy

·Ang piracy ay isang uri ng pagnanakaw o paglabag

dahil may intensiyon para sa pinansiyal na dahilan
·Ang theft ay hindi lamang literal na pagnanakaw o
pagkuha nang walang pakundangan kundi lubusang
pag-angkin sa pag-aari nang iba na walang
paggalang sa karapatang nakapaloob dito.
 Mga Isyung Moral Tungkol sa Kawalan ng Paggalang sa Katotohanan
B. Intellectual Piracy

Dahilan ng Pagtangkilik sa Piracy

1. Presyo. Kawalan ng kakayahan na makabili dahil sa
mataas na presyo mula sa mga legal na establisimyento,
kung kaya mas praktikal na ito ay i-pirate na lamang o
tahasang kopyahin sa pamamagitan ng downloading.
2. Kawalan ng mapagkukunan. Kung ang produkto ay
limitado sa mga pamilihan at may kahirapang hanapin,
maiisipan na mas madali itong maangkat sa ibang paraan
tulad ng pag-access sa internet o ibang website address.
 Mga Isyung Moral Tungkol sa Kawalan ng Paggalang sa Katotohanan
B. Intellectual Piracy

Dahilan ng Pagtangkilik sa Piracy

3. Kahusayan ng produkto. Kung ang produkto ay napakinabangan ng
lahat at nakatutulong sa iba, ito ay magandang oportunidad upang
tangkilikin ng lahat.
4. Anonymity. Dahil sa napakadali ng access sa internet, hindi
na rin mahirap ang mag download o makakuha ng mga
impormasyon at detalye mula sa nais na website ng isang
copyright owner na hindi na kailangan pa ng anumang
pagkakakilanlan o identification.
Karapatang-ari at ang Prinsipyo ng Fair Use

 Kinikilala ng ating batas ang prinsipyo ng Fair Use na magkaroon ng

limitasyon sa pagkuha ng anumang bahagi ng likha o kabuuang gawa
ng awtor o manunulat sa kaniyang pag-aari upang mapanatili ang
kaniyang karapatan at tamasahin ito.
 Sa patakaran ng Fair Use sa ilalim ng Copyright Law, ang mga awtor
ay maaaring magtakda ng paggamit sa gawa ng ibang kapuwa awtor
kahit hindi pa humingi ng pahintulot dito.
 Ang fair use ay mula sa paniniwala na ang publiko ay may karapatan
sa malayang paggamit ng mga bahagi ng inilathalang babasahin para
sa pagbibigay-puna at komentaryo.
B. Whistleblowing

Kahulugan

 Ito ay isang akto o hayagang kilos ng pagsisiwalat mula sa tao na

karaniwan ay empleyado ng gobyerno o pribadong
organisasyon/korporasyon.
 Whistleblower naman ang tawag sa taong naging daan ng
pagbubunyag o pagsisiwalat ng mga maling asal, hayagang
pagsisinungaling, mga immoral o ilegal na gawain na naganap sa
loob ng isang samahan o organisasyon.
 Nangyayari ito mula sa hindi patas o pantay na pamamalakad,
korapsiyon at iba pang ilegal na gawaing sumasalungat sa batas.
 Ang pagpapahayag ng katotohanan ay tunay na mabuti at matuwid
na gawain at walang pasubali na isa itong moral na obligasyon ng
bawat tao.
 Mga Isyung Moral Tungkol sa Kawalan ng Paggalang sa Katotohanan

Sa pangkalahatan, ang katotohanan ay dapat

mapanindigan at ipahayag nang may katapangan sa
angkop na pagkakataon dahil ito ang nararapat gawin ng
isang matapat at mabuting tao. Ang pagsasabi ng totoo ay
pagpapairal ng kung ano ang inaasahan sa atin bilang tao
at mapanagutang mamamayan sa lipunan. Ito rin ay
pagpapakita ng paggalang at pagpapahalaga sa dignidad ng
sarili at ng kapuwa.
 Mga Isyung Moral Tungkol sa Kawalan ng Paggalang sa Katotohanan

Ang pagmamahal sa katotohanan o ang pagiging

makatotohanan ay dapat maisabuhay at mapagsikapang
mapairal sa lahat ng pagkakataon. Ito ay napakahirap maisagawa
at sa maraming dahilan, tinatanggap na lamang sa paggabay
kung ano ang hindi makatotohanan. Dahil sa kawalan ng
paghahanap ng katotohanan, ang kasinungalingan ang
nangingibabaw. Ito ngayon ang hamon sa bawat tao na maging
instrumento tungo sa katotohanan at magsikap na mapanindigan
nang may katuwiran ang piniling pasiya at mga pagpapahalaga.