Giya sa Pagbuhi og Kanding

Pasiuna
 Sa Kinatibuk-an, adunay 117,470 ka kanding sa mga
mag-uuma sa rehiyon 10 sa tuig 2015. Ang 117,092
niini ang gialimahan sa tugkaran samtang 378 niini ang
gialimahan sa pangkomersyal nga uma (PSA-RSSO
X,2015)
 Sigun sa resulta sa pagpanuki-duki sa ahensya sa
goberno, nakita nga ang kanding usa ka multi-purpose
nga hayop nga makahatag og 58.4% nga gatas, 35.6%
nga karne, 4.3% nga panit ug 1.7% nga fiber
 Ang kanding nakita nga dako og potensyal nga
makahatag og tubag sa pagpauswag sa nutrisyon sa
mga pamilya ilabina niadtong naa sa mga kabaryuhan.
 Klase sa kanding
Anglo Nubias Boer

Usa ka “tropical breed” mabuhi sa init

nga dapit. Dunay taas nga lawas ug
mokabat 70-90 kilos, 1-1.5litro sa
gatas
Klase sa kanding nga maayoang
karne. Ang timbang sa kanding mu
abot sa 90 kilos pag hamtong na
 Klase sa kanding
Saanen

Nagakikan sa switzerland. Giila nga

[inakadaghang mahatg nga gatas nga
mokabat ngadto 1.8 litro kada adlaw. Ang
kabug aton makabat sa 70 kilos
 Klase sa kanding
Bae nga Kanding
 Kinanhanglan parehas o anggid
ang klima sa gigikanan sa
kanding ug ang imung lugar nga
pagabuhian
 Dili moubos sa 25 kilos ang
timbang
 Ang suso kinahanglan hilamon
aron masuta kun parehas ang
gidakon
 Ang atngal kinahanglan parehas
ang katas-on ug dako aron
sayon paggatas
 Ayaw pag palit sa merkado kay
kana pang-ihaw ra
Laki o Butakal
 Ang usa ka tuig na toro nga
kanding o kadtong
malampuson na nga nakatakal
ang labing mas maayo
 Kung mag palit og toro na
kanding dapat naa kini kauban
na records sa iya gigikanan
 Dunay maayong record sa pag
papaliwat
 Ang toro kinahanglan nga
gakigan sa tag duha ka anak
 Mas maayo kung ilisan ang
toro kada tulo ka tuig
Mga Pamaagi sa Pagdumala
 Pagdumala sa balay silonganan

1. sa paghimo sa balay sa kanding kinahanglan

adunay parte o lugar nga eleveted o pataas ang
salog (stair type arrangement) susama sa
paghimo sa hagdanan kay ganahan sila
matulog / mopahulay sa ing-ani nga klase.

2. Kinahanglan usab adunay maayo nga bentilasyon

aron sayonra ang pagsulod ug gawas sa hangin.
Katunga hangtod sa 1ft. Ang disatansya gikan sa
salog padulong sa dingding, ug dingding ngadto
sa beam para dali ra ang pagsulod sa hangin
Mga Pamaagi sa Pagdumala
 Ang feeding racks o pakan-anan sa kanding
kinahanglan nga dali rang matultolan sa mga
kanding. Kung mahimo,Ibutang sa atubangan
nga dapit sa balay puloy-anan aron dali ra
ang pagbutang niining mga bahug ug sagbot
 Mga Pamaagi sa Pagdumala
 3. Ang salog o flooring kinahanglan adunay
15 pulgada nga gitas-on o elevationgikan sa
yuta aron dali ra ang paglimpyo niini.Dili nato
ipunonang anayan nga nag pasuso sa bag-
ong mga anak nga kanding. Ilain usab ang
mga dumalag, nagtubo pa nga kanding,
Ilabina gayud ang mga laki o breeder nga
kanding kay aduna kini silay baho ug
mahimong manimaho usab ang gigatasang
mga kanding kung ipaduol kini.
 Mga Pamaagi sa Pagdumala
 4. kung mahimo, ang gamiton nga atop
(roofing) mas maayo ang nipa, kugon ug
kawayan kay kini nga mga atop maayo labi na
kung ting-init

 5. Mintinaha usab ang temperature sulod sa

balay nga 28-30 degrees celcius. Napamatud-
an nga kun motaas pa sa 30 degrees,
maapektuhan ang pagtubo ug pagkaon sa
kanding. Dili na sila ganahan mokaon kun init
kaayo ang palibot.
 Pagtugway
Adunay duha ka klase na pagkaon:

1. Grasses (sagbot) – mga sagbot nga diin ato

usab itanum sa pastuhan ( star grass, para
grass, napier, guinea grass)

2. Legumes – uban niini mao ang mga

( ransoni, kudzu, ipil-ipil, centrosema,
calliandra, kakawate, ug kadyus)
 Pagtugway
 Dili lang puro mga sagbot o legumes and pwede
natong ipakaon sa atong mga kanding. Ato usab
silang hatagan og concentrate (Tahop sa humay og
mais, tiki-tiki ug mga additive (mineral blocks,
asin)

 Ang 3 ka hektarya igo na makapakaon og 50 ka

kanding. Mas maayokung ang atong mga kanding
itugway nato sa alas 6 sa buntag taman sa alas 3 sa
hapon kada adlaw. Ilain ang mga nati, dumalag,ug
mga laki nga kanding aron parehas ang ilang tubo.
Pag-atiman sa buros nga kanding
 Kung ang inahan gikuhaan og gatas, atong
undangon ang pagkuha sa gatas 2 ka bulan
una sya manganak. Atong hinumduman nga
ang kanding 5 ka bulan magburos, sa ato pa
sa ika 3 ka bulan na ang tiyan sa inahan, ato
nang ihunong ang pagpagatas
 Sa pagpanganak

I. Aron dili madisturbo ang kanding sa

pagpanganak, kinahanglan dili banha ang
lugar

II. Usahay, kinahanglan atong tabangan ang

ilang pagpanganak labina sa mga native o
bisaya nga naliwatan ug pure breed o
dagko nga laki kay ang kasagaran mahitabo
dagko ang ilang anak
 Sa pagpanganak
 Unsay angay nato buhaton niini nga sitawasyon?
Atong tabangan pagbira sa hinay, dungan sa
pagtu-utong. Apan ayha nato kini buhaton,
siguraduha nga sakto ang presentasyon o plasta
saanak sulod sa matres.

 Unsa man ang sakto nga plastar? Ang sakto

mao nga mag-una ang front limb (unang tiil) ug
ang iyang ulo. Para sigurado, mas maayo nga
modangop gayud sa mga veterinarian o livestock
technicians sa inyong munisipyo o barangay
 Sa pagpanganak

 Pagawas sa anak trapohi dayon ang baba ug ilong aron

makuha dayon ang mga “mucus” o mga laway-laway aron
mamaayo ang ilang pagginhawa. Apila pod pagtrapo ang
lawas aron mauga kini ginagamit ang limpyo nga
panapton.

 Kasagaran, ang inahan ang mubuhat ani apan usahay,

maluya ang inahan mao nga kinahanglan ang atong
pagtabang. Dapat ipa dede dayon ang bag-o na himugso
na kanding sulod sa isa ka oras gikan pagawas aron
masiguro nila pag dede ang colustrum- kini ang unang
gatas, naa kini antibodies.
 Pag atiman sa nag patutoy na
kanding

 Kining antibodies nagahatag og proteksyon

sa kanding nga dili sila dali magsakit. Ato
usab hinumduman nga ang mga first time
nga inahan sakitan pa sila magpadede. Hikti
ang inahan aron makadede ang anak kay
kung ma-tutyan na, mawala ra ang sakit. Ang
pagpatotoy pod makatabang sa paggawas sa
placenta o inunlan.
Pag-atiman sa bag-ong gianakn nga
kanding
I. Hikti ang pusod unya butangi og disinfectant
(pwede ang betadyne)
II. Kung ang inahan atong kuhaan og gatas
pangkunsumo, atong ilain ang anakug atong pa-
tutyon sa beberon o bottle feeding
III. Pero kung ang inahan dili kuhaan og gatas, kuhaon
ang inahan ug ibalik katulo sa usa ka adlaw ug
iuban sa tibook gabie
IV. Kung malain og sayo ang anak musayo og uwag ang
inahan. 1-2 ka bulan human manganak
V. Kung manguwag na ang inahan pahabalan kini 2 ka
beses kada adlaw sulod sa 2 ka adlaw.
 Ubang Buluhaton
Hoof trimming o Pagpanghinguko - Kung
pasagdan nato nga tag-as og kuko ang
kanding, moresulta kini sa pagkadaut sa iyang
mga tiil kay dali ra man kini mabikil. Posible
usab nga manghubag kini tungod kay dali ra
man kini taptan og mga organismo.
Sa pagpanghinguko, mogamit lamang kitag hait
nga kutsilyo kung wala kitay hoof trimmer. Sa dili
pa magputol sa sobrang kuko, pwede nato bas-
on sa hinlo nga tubig ang mga kuko sa kanding
aron humok kining putlan.
 Ubang Buluhaton
 Dehorning o Pagputol sa Sungay - ang kanding
nga kinuhaan og sungay mas “ behave” o
buotan kumpara sa adunay sungay. Ug usab,
ang pagkuha sa sungay makalikay nga
mangasamad sila kung mag- away
 Ubang Buluhaton
 Castration o Pagkapon - ang mga laki nga
dili gamiton sa pagpahabal pwedeng kaponon
mga 1 ka bulan ang edad. Ang pagkapon
niining edara masayon ra kay dili man kaayo
kusog ang pagdugo ug dali ra gunitan ang
kanding. Paspas sila motubo ug walay langto
o baho kumpara sa wala makapon
 Paghatag sa Saktong Pagkaon
 Susama sa ubang hayop ang mga kanding nagkinahanglan
sa mga sustansya ug nutrina sama sa protina,
carbohydrates, fats mineral, vitamins ug tubig. Kining mga
nahisgutan makuha diha sa mga sagbot nga ilang
ginakaon.

 Ang mga kanding gusto kaayo nga mokaon sa mga

improved grasses sama sa paragrass, stargrass, napier,
guinea grass ug centrosema

 Kini nga mga sagbot napamatud-an nga daghan og mga

sustansya kumpara sa mga native grasses sama sa kogon
ug bagokbok
 Paghatag sa Saktong Pagkaon
 Ang concentrate usa ka matang sa pagkaon nga
miagi na sa proseso. Kini adunay nagkalain-lain
nga sangkap susama sa fish mea, copra meal,
soya meal, rice bran, ug uban pang matang sa
pagkaon nga giprocess sa usa ka laboratoryo.

 Kining klase sa pagkaon halos anaa na ang

tanang sustansya nga gikinihanglan sa usa ka
kanding ug tungod niini medyo mahal ang
presyo.
 Paghatag sa Saktong Pagkaon
 Nagpatotoy nga kanding - aron daghan ang
iyang mainom nga tubig, pwedeng dungagan og
concentrates sa gidaghanon nga 1 kg / 20 liters
nga limpyong tubig. Hatagi usab og bitamina ug
asin sigon sa iyang gusto.

 Buros nga kanding - tagaan ang buros nga

kanding sa forage og roughage, bitamina,
mineral ug concentrates sa gidaghanon nga
200-700 grms. Kada adlaw depende sa
kondisyon sa lawas sa kanding
Paghatag sa Saktong Pagkaon
 Himutakal o Toro – duha ka semana una
moabot og panahon sa breeding season, ang
pagkaon sa toro kinahanglan
suplementuhanog 200-700grms. Nga
concentates, forage, bitamina ug mineral, ug
tubig nga depende sa gusto sa kanding.

 Praktikal nga giya sa pagkaon- ang kadaghanan sa kanding

maayo nga ipasto sa kanunay aron gamay ang magasto sa
bahog ug pag-mintina niini.
Pagdumala sa Maayong Panglawas
Sanitation o Kalimpyo
 hinloi ang mga tangkal, (ang mga hugaw og ihi sa

mga kanding mao kasagara mahimong “breeding

ground” sa mga disease-causing organism) ,
 Ibutang sa lain nga pensa ang mga kanding nga

dunay sakit
 Limitahi ang mga bisista nga mosulod sa kandingan

apil ang mga kanding nga gikan sa laing dapit.

 Kinahanglan nga e-quarantine ang bag-ong abot

nga mga kanding sulod sa usa ka bulan una itipon

sa daan nga mga kanding.
Paghatag sa Saktong Pagkaon
Deworming o Pagpurga
 Sunod sa pneumonia, ang mga bitok maoy

ikaduhang hinungdan sa pagkamatay sa kanding

. Ang mga tapeworm maoy kasagarang dako og
kadaot sa mga kanding sa tanang edad.
 Kinahanglang maghimo og “fecalysis” o pag

examine sa tae aron nga masuta ang klase sa

bitok ug nga mahatagan sa sakto nga tambal.
 Magpurga sa mga kanding ka-duha sulod sa 1

ka tuig.
Paghatag sa Saktong Pagkaon
External Parasites
 Ang mga lusa ug kato kasagarang moatake

sa mga kanding. Kun kini ma-obserbahan,

apply og acaricide o kemikal batok sa lusa ug
kato
 p ag
s a
at
l am
s a aw
an g in
gh p a m
Da