DIGITALNI MARKETING

Prof.dr.sc. Drago Ružić

Internet i internetski servisi
 Pojmovno određenje (1)

* * *
Internet je najveća kompleksno povezane TCP/IP (Transmission
svjetska računalna mreža regionalne i lokalne Control Protocol /
mreže koje se prostiru Internet Protocol)
preko cijelog svijeta

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 3

Pojmovno određenje (2)
› Povrh tog protokola izvršavaju se i mnoge mrežne usluge i
njihovi protokoli više razine:
– World Wide Web
– E-pošta
– Prenošenje datoteka
– Komunikacija
– Razmjena informacija

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 4

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku
5
The Internet Map (http://internet-map.net/)
Domene (1)
› Internet Assigned Numbers Authority dijeli vršne domene:
– državne vršne domene (dodijeljene državama ili zavisnim
teritorijima, primjerice .hr za Hrvatsku),
– internacionalizirane državne vršne domene (vršne domene koje
sadrže znakove koji nisu dio latinske abecede, poput specifičnih
arapskih ili kineskih oznaka),
– generičke vršne domene (dodijeljene određenom tipu
organizacija, primjerice .com za komercijalne organizacije),
– infrastrukturalne vršne domene (vršna domena .arpa).

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 7

Domene (2)
› aero – zrakoplovna industrija, › net – mrežne organizacije,
› asia – azijsko pacifičke zajednice, › org – opće organizacije,
› biz – poslovne svrhe, › pro – određene profesije,
› cat – vezane uz kataloške kulturne krugove i › tel – objavljivanje kontaktnih informacija
jezik, poslovnih subjekata i pojedinaca,
› com – komercijalne organizacije, › travel – putovanje, turizam.
› coop – kooperacijski odnosi,
› edu – edukacijske ustanove (unutar SAD-a uz
neke iznimke),
› gov – vlada SAD-a i pripadajuće agencije,
› info – informativna web sjedišta,
› int – međunarodne organizacije osnovane
sporazumom,
› jobs – sjedišta za zapošljavanje,
› mil – vojska SAD-a,
› mobi – mobilna telefonija,
› museum – muzeji,
› name – pojedinci i obitelji,

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 8

 Komercijalni potencijal vršnih domena

* *
Crna Gore (.me) Kraljevina Tuvalu (.tv)
Date.me - $ 70 000

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 9

Internet ili internet (1)
› Specifičan medij poput televizije ili radija
› Isključivo opća imenica koja se u pravilu piše malim
početnim slovom
› Hrvatski pravopis u izdanju Matice hrvatske iz 2007.
› Pristup brojnih jezičara

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 10

Internet ili internet (2)
internet Internet
› Svaka računalna mreža u kojoj › Vlastito ime i jedna jedina,
je komunikacija između čvorova sasvim određena globalna i
ostvarena putem TCP/IP javno dostupna mreža
protokola (odnosno › Piše se velikim početnim slovom
internetskog protokola) › Informatički rječniku (1994.),
› Opća imenica Informatički enciklopedijski
› Piše se malim početnim slovom rječnik (2005.).
› Analogija s primjerima
– sunce/Sunce
– mjesec/Mjesec
– zemlja/Zemlja

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 11

Internetsko nazivlje
› Gateway - pristupnik
Attachment - prilog, privitak, dodatak
› Bandwidth -- naslovnica,
Homepage širina pojasa,početna
frekvencijski
stranica,
pojas
početna
› Bookmark
Host - glavno - oznaka,
računalozaloga
› Browser
Icon - sličica,
- preglednik,
ikonica prebirnik
› Chat - veza,
Link razgovor,
poveznica
čavrljanje
› Compression
Login - prijava- sažimanje, komprimiranje
› Cookie - kolač,
Password - zaporka,
kolačićlozinka
› Domain- -tražiti,
Search (mrežno) pretraživati
područje, domena
› Download
Site - (mrežno)- skidanje,
mjesto,učitavanje,
mrežne stranice,
preuzimanje
web-lokacija
› e-mail - -e-pošta,
Update obnoviti, elektronička
ažurirati pošta
› File - datoteka
Upload - staviti, objaviti

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 12

Veličina Interneta

Populacija Internetski korisnici Internetski korisnici Penetracija (% Rast (2000.- Korisnici (%)
Regija
(procjena za 2011.) (31.12.2000.) (31.12.2011.) populacije) 2011.) u tablici

Afrika 1.037.524.058 4.514.400 139.875.242 13,5% 2998,4% 6,2%

Azija 3.879.740.877 114.304.000 1.016.799.076 26,2% 789,6% 44,8%

Europa 816.426.346 105.096.093 500.723.686 61,3% 376,4% 22,1%

Srednji istok 216.258.843 3.284.800 77.020.995 35,6% 2244,8% 3,4%

Sjeverna
347.394.870 108.096.800 273.067.546 78,6% 152,6% 12,0%
Amerika

Latinska
597.283.165 18.068.919 235.819.740 39,5% 1205,1% 10,4%
Amerika i Karibi

Australija s
35.426.995 7.620.480 23.927.457 67,5% 214,0% 1,1%
Oceanijom

Ukupno 6.930.055.154 360.985.492 2.267.233.742 32,7% 528,1% 100,0%

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku

13
Korisnici interneta u svijetu
Sjeverna Amerika 78.6%

Australija s Oceanijom 67.5%

Europa 61.3%

Latinska Amerika i Karibi 39.5%

Srednji istok 35.6%

Svjetski prosjek 32.7%

Azija 26.2%

Afrika 13.5%

0.0% 10.0% 20.0% 30.0% 40.0% 50.0% 60.0% 70.0% 80.0% 90.0%

Penetracija (% populacije)

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 14

Internetski servisi (usluge)
› World Wide Web
– Web 2.0
› E-mail (elektronička pošta)
› FTP (File transfer protocol)
› Chat
– IRC
– Instant messaging (istovremeno slanje poruka)
› Usenet
› VoIP (engl. Voice over Internet Protocol)
› IPTV (Internet Protcol Television)

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 15

Glavni protokoli
› FTP (engl. File Transfer Protokol) – protokol za prijenos
datoteka,
› SMTP (engl. Simple Mail Transfer Protocol) - protokol za
slanje e-mail poruka,
› NNPT (engl. Network News Transfer Protocol)– protokol za
razmjenu news-a,
› POP3 (engl. Post Office Protocol) - Protokol koji se koristi
za primanje poruka elektroničke pošte,
› Telnet – protokol za istoimenu uslugu koja omogućava rad
na fizički udaljenim računalima.

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 16

 World Wide Web

* * *
Sustav međusobno Pristupa se putem HTML - Hypertext
povezanih internetske mreže Markup Language
hipertekstualnih
dokumenata

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku

17
 Pojam HTML-a

HTML je programski jezik koji

se koristi za kreiranje web
stranica upotrebom
standardnih kô dova - tag-ova
Preglednik interpretira tag-ove
i priprema dokument za prikaz
na ekranu
Tag-ovi se sastoje od kô da koji
se nalazi između znakova < i >
(npr. <B> i </B>)

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 18

 Web 2.0(1)

*
Tim O'Reilly: „Web 2.0 je poslovna revolucija u kompjutorskoj industriji
uzrokovana tretiranjem mreže kao platforme i nastojanje da se shvate
pravila uspjeha na toj novoj platformi.“

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 20

Web 2.0(2)
› Nova verzija, druga generacija Weba i pripadajućih usluga
– umjesto serviranih podataka (jednosmjeran protok informacija)
podrazumjeva interaktivnu dvosmjernu komunikaciju između
korisnika i računala te korisnika i drugih korisnika
› Korisnik od pasivnog postaje aktivni sudionik

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku

21
Osnovne karakteristike Web-a 2.0
› Otvorenost, sloboda i kolektivna inteligencija
› Korisnici mogu koristiti aplikacije u potpunosti kroz web
preglednik
– web se definira kao platforma te imaju kontrolu nad podacima na
nekoj stranici
› Arhitektura potiče korisnike da tijekom korištenja daju
svoj prilog nekom Web sadržaju ili aplikaciji
› Društveno umrežavanje
– društveni softveri unutar društvenog networking-a
› Kvalitetnije grafičko uređenje

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 23

Razine aplikacija Web-a 2.0 (1)
› Aplikacije 3. razine - postoje samo na Internetu i korisnost
im raste proporcionalno sa povećanjem korištenja
– eBay, Craigslist, Wikipedia, del.icio.us, Skype, AdSense i dr.

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 25

Razine aplikacija Web-a 2.0 (2)
› Aplikacije 2. razine - mogu funkcionirati offline, ali korist
postižu online
– Flickr i dr.

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 26

Razine aplikacija Web-a 2.0 (3)
› Aplikacije 1. razine - funkcioniraju offline ali značajku
postižu online
– Google Docs, iTunes i dr.

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 27

Razine aplikacija Web-a 2.0 (4)
› Aplikacije 0. razine jednako funkcioniraju i offline i online
– MapQuest, Yahoo! Local i Google Maps i dr.

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 28

Sastavnice Weba 2.0

Društveni networking
RSS
Forumi
Blogovi
Folksonomija
Trenutna audio i video komunikacija

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 29

 Društveni networking

*
Aktivno sudjelovanje u virtualnim zajednicama tj. skupina korisnika zajedničkih interesa okupljena
oko nekog internetskog servisa (Facebook, MySpace, Hi5 i dr.)

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 30

Popularnost društvenih mreža (1)

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 31

Popularnost društvenih mreža (2)

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 32

Facebook
› Najpopularnija društvena mreža
– 2012. 1 milijarda aktivnih korisnika
– 2011. 800 milijuna
– 2010. 500 milijuna
– 2009. 350 milijuna
› 81% aktivnih korisnika dolaze izvan SADa i Kanade
› 584 milijuna dnevno aktivnih korisnika
› 604 milijuna korisnika mobilnog FB

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 33

 Facebook za
poslovne
subjekte

https://www.facebook.com/
oreo

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 34

Vrijednost društvenih mreža
1. Privlačenje velikog broja korisnika
2. Implementacija oglašivačkog modela
3. Zarada

› Kreirati dodanu vrijednost koja privlači korisnike

› Relevantni oglasi
– Davanje korisne informacije

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku

35
E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku
36
Twitter

Microblogging servis i društvena

mreža
Bazira se na razmjenjivanju kratkih
poruka i druženju, odnosno
praćenju, drugih korisnika
Korištenje je besplatno, a može se
koristiti putem weba, raznih
desktop aplikacija i mobilnih
telefona.
Tweet – tekstualna poruka od 140
znakova

37
 Blog

* * *
Osobni dnevnik pisan na Mobilni blogovi Podcast ili
webu sa obrnuto- prilagođeni pisanju i audioblogovi
kronološki poredanim čitanju putem pohranjeni kao
sadržajem
mobitela, ručnih zvukovna datoteka
računala i slično

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku

38
Zanimljiv blog

Rohit Bhargava
* http://www.rohitbhargava.com/
blog

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 39

 Internet
astronaut

http://www.internet-astron
aut.com/
Blog kao rezultat viška
vremena i prekapanja po
internetskim bespućima
Potencijalna mogućnost
zarade (AdSense)

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku

40
Folksonomija ili tagiranje
› Kategoriziranje sadržaja korištenjem tagova (ključnih
riječi)
› Kolaboracijsko kategoriziranje sadržaja korištenjem tagova
(ključnih riječi u opisivanju bloga, profila, web stranica itd.)
› folks (narod, ljudi) + taxonomy (kategoriziranje)
– zajednički napor grupe ljude da organizira podatke na internetu

folks taxonomy folksonomy

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 41

 RSS

Skup Web formata rabljenih

za web stranice koje se često
osvježavaju (blogovi,
novosti, audio, video i sl.)

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku

42
 YouTube

* *
Popularni internetski YouTube je kao besplatan medij
servis za razmjenu video postao sredstvom promoviranja
sadržaja gdje korisnici anonimnih filmskih autora i glazbenika
mogu postavljati, koji su ovim putem stekli popularnost i
pregledavati i ocjenjivati probili se u tradicionalne medije poput
video isječke radija i televizije

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 43

Podcasts
› Digitalna datoteka koja
sadržava audio ili audio-video
zapis koji se distribuira putem
Interneta koristeći RSS
tehnologiju, a namijenjen je
gledanju (ili slušanju) na
računalu, digitanom
prijenosnom playeru poput
iPoda
› iPod + broadcast
› Objavljuje se periodično te
automatski preuzima

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 44

 FTP

Internetski servis koji služi za

prijenos podataka između
računala
Datoteke se čuvaju na
određenim mrežnim računalima
(poslužiteljima - serverima)
Podatke ne možemo
pregledavati u njihovom
izvornom obliku prije nego što
ih prenesemo u svoje računalo

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 45

Chat (čavrljanje)
› Oblik komunikacije dva ili više
korisnika putem računala i
Interneta u realnom vremenu
› Radi se o vrlo kratkim porukama
koje korisnik vidi čim ih njegov
sugovornik pošalje
› Prije iznimno popularni IRC
(internet relay chat)
– U okviru web preglednika ili
zasebna aplikacija
› Instant messaging aplikacije
– MSN (Windows Live Messenger),
ICQ, GoogleTalk, Skype

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 46

Internetske skraćenice

› OMG › TY/THX
› AFK › BRB 
› BTW  › ASAP 
› LOL  › ROFL 
› DND

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku

47
 Web 3.0?

* * *
Problemi web-a 2.0 Semantički web Web 4.0???
Semantički web

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 48

Evolucija web tehnologija

49
Marketing Profs
› http://www.marketingprofs.com/
– Marketinški resursi
– Istraživanja
– Online seminari

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 50

Mobilni Internet i poslovanje

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 51

Geolokacijske aplikacije

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 52

E-MARKETING EKONOMSKI FAKULTET U OSIJEKU

Statistika Interneta
(Hrvatska)

prof.dr.sc. Drago Ružić | dr.sc. Antun Biloš | Ivan Kelić, univ.spec.oec.

 54

GfK istraživanje
› Gfk Croatia:
› Informatička pismenost u Hrvatskoj: Internet danas koristi
oko dvije trećine građana starijih od 15 godina!
– http://www.gfk.hr/public_relations/press/press_articles/009149/
index.hr.html

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku

Penetracija Interneta u Hrvatskoj
70%
63%
60% 58%

50% 49%
47%

40% 38%
35% 36%
34%
30%
25%

20%
14% 15%
12%
10%
5%

0%
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Postotak penetracije (%)

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 55

Korisnici Interneta prema dobi u Hrvatskoj

15 - 24 96%

25 - 34 87%

35 - 44 84%

45 - 54 70%

55 - 64 37%

65 + 9%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Postotak korisnika Interneta

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 56

Posjedovanje računala u kućanstvima Hrvatske
80%
70%
70% 66% 67%

60%
54%
50%

40%

30% 29%
24%
20%

10%

0%
2000 2002 2008 2009 2010 2011

Računala u kućanstvima (%)

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 57

Posjedovanje računala u kućanstvima centralne i istočne Europe

Slovenija 76%
Austrija 72%
Estonija 69%
Hrvatska 66%
Latvija 65%
Srbija 59%
Litva 55%
BiH 54%
Slovačka 54%
Mađarska 51%
Češka 45%
Rumunjska 41%
Ukrajina 34%
Bugarska 31%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

Posjedovanje računala u kućanstvu (%)

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 58

Regionalna struktura stanovništva i korisnika Interneta u Hrvatskoj

Zagreb i okolica 68%

Istra/Primorje/Gorski
66%
Kotar

Dalmacija 65%

Slavonija 56%

Sjeverna Hrvatska 52%

Lika/Kordun/Banovina 46%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

Korisnici Interneta (%)

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 59

Svrha korištenja Interneta u Hrvatskoj
Informiranje o dnevnim događajima 74%
Traženje informacija o proizvodima / uslugama 69%
Slanje / primanje e-pošte 68%
Korištenje društvenih mreža 58%
Online igre, filmovi, muzika 37%
Slušanje Internet radija / gledanje televizije 30%
Igranje i skidanje igrica 27%
Skidanje glazbe (download MP3) 27%
Traženje zaposlenja / slanje ponuda 22%
Informacije o zdravlju i prehrani 22%
Kupovine putem interneta 20%
Traženje informacija o obrazovanju i sl. 20%
Internet bankarstvo 20%
Download programa, aplikacija 14%
Pisanje poruka (news grupe, forumi, chat) 14%
Telefoniranje putem interneta 13%
Turističke informacije 13%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

Postotak korištenja (%)

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 60

Zadatak 1 – Geolokacijske aplikacije
› Odaberite jednu geolokacijsku aplikaciju
– Testirajte njenu funkcionalnost (ili se informirajte o tome putem
Interneta)
– Objasnite koje funkcionalnosti pruža
– Objasnite prednosti i manjkavosti koje ste uočili
– Objasnite svoje viđenje potencijala primjene
– Dodatne informacije potražite na web sjedištu
Pitanja&odgovori
Korištena literatura
› Ruž ić, D., Biloš, A., Turkalj, D.: e-Marketing - II. izmjenjeno i prošireno izdanje, Ekonomski fakultet Osijek, Osijek, 2009.
› Ruž ić, D.: E-marketing, Ekonomski fakultet u Osijeku, Osijek, 2003.
› Panian, Ž .: Bogatstvo Interneta, Strijelac, Zagreb, 2000.
› http://radar.oreilly.com/archives/2006/12/web-20-compact-definition-tryi.html
› http://en.wikipedia.org/wiki/Web_2.0
› http://www.carnet.hr/tematski/drustvenisoftver/pojmovnik
› http://hr.wikipedia.org/wiki/Internetsko_nazivlje
› http://hr.wikipedia.org/wiki/Web_2.0
› http://en.wikipedia.org/wiki/RSS_(file_format)
› http://en.wikipedia.org/wiki/File_Transfer_Protocol
› http://education.qld.gov.au/learningplace/communication/chat/chatiquette.html
› http://www.davechaffey.com/Internet-Marketing/10-steps-to-developing-a-digital-strategy-4th-edition-of-internet-marketing-book/
› http://hr.wikipedia.org/wiki/Usenet
› http://www.dmoz.org/Computers/Usenet/
› http://www.carnet.hr/djelatnosti
› http://www.gfk.hr/press1/internet4.htm
› http://www.gfk.hr/press1/infopis.htm
› http://www.penn-olson.com/?p=871
› http://www.internetworldstats.com/stats4.htm#europe
› Internet Assigned Numbers Authority: Introducing IANA, http://www.iana.org/about/
› Internet Assigned Numbers Authority: Root Zone Database, http://www.iana.org/domains/root/db/
› http://www.domain.me/faq
› Badurina, L., Marković, I., Mićanović, K.: Hrvatski pravopis, Matica hrvatska, Zagreb, 2007.
› Panian, Ž .: Informatički enciklopedijski rječnik, EuropaPress Holding d.d., Zagreb, 2005.
› http://www.makingisconnecting.org/
› http://machoarts.com/17-creative-facebook-timeline-profile-designs
› http://marsbot.tumblr.com/post/9008766207/an-evolution-of-foursquare-design-from-january
› http://www.gfk.hr/public_relations/press/press_articles/009149/index.hr.html

E-marketing 2012/2013, Ekonomski fakultet u Osijeku 63

Hvala na pažnji!