Podręczniki w

klasach I - III
Wykonała: Katarzyna Zdunek
Podręcznik

„Podręcznik jest konkretnym pokaźnym zbiorem informacji, pozostającym w

ścisłym związku z materiałem i określonymi celami przedmiotowymi danego
szczebla kształcenia, w strukturze podręcznika odzwierciedla się określona
teoria kształcenia, a jego treści porządkowane są zgodnie z zasadami
nauczania – uczenia się.”

J. Skrzypczak, Konstruowanie i ocena podręczników (podstawowe problemy metodologiczne), Poznań-Radom 1996, s. 21.
Ewolucja podręczników szkolnych

+ Lata 60. i 70. XX w. – podręcznik jako narzędzie kształcenia w wersji papierowej i główny środek
dydaktyczny.
+ Koncepcja „obudowy” podręcznika.
+ 1973 r. – idea podręcznika audiowizualnego wg L. Leji.
+ Druga połowa lat 80. XX w. – zainteresowanie podręcznikami maleje, rośnie zainteresowanie
pedagogów możliwościami nowych środków dydaktycznych – urządzeniami do elektronicznego
zapisu obrazów.
+ 1996 r. – idea podręcznika multimedialnego wg J. Skrzypczaka.
+ Obecnie - podręcznik w dobie rewolucji informatycznej, interakcyjność.

K. de Mezer-Brelińska, J. Skrzypczak, Ewolucja podręczników szkolnych, w: Media - Edukacja – Kultura, red. W. Skrzydlewski, S. Dylak, Poznań 2012, s. 180-190.
 Ewolucja podręczników
szkolnych na przykładzie
tabliczki mnożenia
E. Swoboda, Mnożenie – hetman wśród działań matematycznych,
https://www.youtube.com/watch?v=wK_skLVoZVY&t=2406s z dn. 21.02.2023 r.
A. Mrusiecki, A. Zarzecki, Z. Chwiałkowski, W. Schayer, Arytmetyka I, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1956.
E. Puchalska-Ryger, Matematyka 1, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1972.
B. Lankiewicz, Z. Semadeni, Matematyka 2, WSiP, Warszawa 1989.
H. Wilk-Siwek, L. Kusion, Błękina Matematyka Klasa Pierwsza, Wydawnictwo Kleks, Bielsko-Biała 1995.
A. Ludwa, Nasza szkoła. Matematyka klasa 2, Ministerstwo Edukacji Narodowej, Warszawa 2015.
B. Sokołowska, Gra w kolory. Matematyka, klasa 2, część 2, Wydawnictwo JUKA, Warszawa 2021.
Podręczniki dostępne obecnie na rynku
Wybór podręcznika

Za wybór podręcznika do użytku szkolnego

odpowiedzialny jest nauczyciel, który wybiera dla swoich
uczniów podręcznik spośród podręczników
dopuszczonych do użytku szkolnego. Wybór
podręcznika i każda jego zmiana musi być uzasadniona i
korzystna dla ucznia.

M. Celuch, Raport specjalny: Pogramy i podręczniki szkolne - wybór, tworzenie i

dopuszczanie do użytku,
https://www.portaloswiatowy.pl/dokumentacja-nauczania/raport-specjalny-pogramy-i-
podreczniki-szkolne-wybor-tworzenie-i-dopuszczanie-do-uzytku-4345.html z dn.
21.02.2023 r.
 Jakimi kryteriami powinien się
kierować nauczyciel, wybierając
podręcznik dla swoich uczniów?
Kryteria:
+ Dopuszczenie do użytku przez Ministerstwo Edukacji Narodowej;
+ Realizacja podstawy programowej;
+ Własne preferecje merytoryczne i dydaktyczne;
+ Możliwości uczniów;
+ Potrzeby poznawcze uczniów;
+ Dobra jakość wykonania;
+ Dodatkowe materiały dla uczniów;
+ Dostępność formy elektronicznej podręcznika;
+ Względy zdrowotne.
M. Celuch, Raport specjalny: Pogramy i podręczniki szkolne - wybór, tworzenie i dopuszczanie do użytku,
https://www.portaloswiatowy.pl/dokumentacja-nauczania/raport-specjalny-pogramy-i-podreczniki-szkolne-wybor-tworzenie-i-dopuszczanie-do-uzytku-4345.html z dn.
21.02.2023 r.

E. Zalewska, Programy kształcenia i podręczniki szkolne jako „wybór z kultury”, w: Pedagogika wczesnoszkolna, red. D. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska, Warszawa
2009.
Zmiana podręcznika

ZMIANA PODSTAWY NOWOŚĆ NA RYNKU NIESPRAWDZENIE SIĘ

PROGRAMOWEJ DOTYCHCZASOWEGO
PODRĘCZNIKA

M. Celuch, Raport specjalny: Pogramy i podręczniki szkolne - wybór, tworzenie i dopuszczanie do użytku,
https://www.portaloswiatowy.pl/dokumentacja-nauczania/raport-specjalny-pogramy-i-podreczniki-szkolne-wybor-tworzenie-i
-dopuszczanie-do-uzytku-4345.html
z dn. 21.02.2023 r.
 Podręcznik jako odzwierciedlenie
rzeczywistości?
+ Reprezentatywność wiedzy w programie i podręczniku nie jest tożsama z jej neutralnością
ideologiczną i obiektywnością.
+ Wiedza = konstrukt społeczny
+ Władzę nad procedurami konstruowania programu i podręcznika mają zarówno politycy,
autorzy podręczników i programów, wydawcy, recenzenci oraz sami nauczyciele.
+ Programy i podręczniki prezentują uczniom rzeczywistość z określonej perspektywy
politycznej, kulturowej i społecznej.

E. Zalewska, Programy kształcenia i podręczniki szkolne jako „wybór z kultury”, w: Pedagogika

wczesnoszkolna, red. D. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska, Warszawa 2009.
 G. Lech, J. Faliszewska, Ja i moja szkoła na nowo. Podręcznik dla klasy 2, MAC Edukacja, Warszawa 2020.
K. Mucha, A. Stalmach-Tkacz, J. Wosianek, Oto ja, podręcznik polonistyczno-społeczny, cz. 2. Klasa 3., MAC Edukacja, Kielce 2019.
F. Hirt, W. Cruwell, Fiebel fur die deutsche Jugend, Berlin 1940.
Obraz rzeczywistości w podręcznikach
Podręczniki regulują
zachowania jednostek
zgodnie z obowiązującymi
wzorcami poprawności, co
prowadzi często do
niwelowania lub
marginalizacji różnic na
rzecz standaryzacji.
E. Zalewska, Programy kształcenia i podręczniki szkolne
jako „wybór z kultury”, w: Pedagogika
wczesnoszkolna, red. D. Klus-Stańska, M. Szczepska-
Pustkowska, Warszawa 2009.
G. Lech, J. Faliszewska, Ja i moja szkoła na nowo.
Podręcznik dla klasy 3, MAC Edukacja, Warszawa 2020.
Podsumowanie

Podręcznik z jakiego korzystamy oraz to, w jaki sposób go wykorzystujemy ma wpływ na

postawy i poglądy uczniów. Kryteria nauczycielskich wyborów oraz opinie o podręczniku
nie mogą ograniczać się do rozpoznawania cech drugorzędnych (skupianie się na szacie
graficznej oraz merytorycznej i językowej zgodności z konwencją). Jako przyszli
nauczyciele powinniśmy mieć świadomość tego, jaką rolę pełni podręcznik w edukacji
uczniów w klasach I – III i skupić się na tym, aby wybrać podręcznik, który będzie
sprzyjał rozwojowi naszych uczniów nie tylko w sferze poznawczej, ale też społecznej i
emocjonalnej.
Bibliografia

+ J. Skrzypczak, Konstruowanie i ocena podręczników (podstawowe problemy metodologiczne), Poznań-

Radom 1996.
+ E. Zalewska, Programy kształcenia i podręczniki szkolne jako „wybór z kultury”, w: Pedagogika
wczesnoszkolna, red. D. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska, Warszawa 2009.
+ M. Celuch, Raport specjalny: Pogramy i podręczniki szkolne - wybór, tworzenie i dopuszczanie do użytku,
https://www.portaloswiatowy.pl/dokumentacja-nauczania/raport-specjalny-pogramy-i-podreczniki-szkoln
e-wybor-tworzenie-i-dopuszczanie-do-uzytku-4345.html
z dn. 21.02.2023 r.
+ K. de Mezer-Brelińska, J. Skrzypczak, Ewolucja podręczników szkolnych, w: Media - Edukacja – Kultura,
red. W. Skrzydlewski, S. Dylak, Poznań 2012, s. 180-190.
+ E. Swoboda, Mnożenie – hetman wśród działań matematycznych,
https://www.youtube.com/watch?v=wK_skLVoZVY&t=2406s z dn. 21.02.2023 r.