An toàn bức xạ

trong
Chụp ảnh phóng xạ công nghiệp

I. Cơ sở nguyên lý
II. Bản chất bức xạ
III. Tương tác bức xạ với vật chất
IV. Ghi đo, đơn vị
V. Hiêu ứng sinh học
VI. An toàn bức xạ trong RT công nghiệp
VII. Quản lý nhà nước
VIII. Các kinh nghiệm và bài học lịch sử
 VI. An toàn bức xạ trong
RT công nghiệp
1. Nguyên lý
- Luận cứ
- Tối ưu
- Giới hạn

Chi tiết xem bài 3

 VI. An toàn bức xạ trong
RT công nghiệp
2. Phương pháp
- Thời gian
- Khoảng cách
- Che chắn

Chi tiết tại Bài 3

 VI. An toàn bức xạ trong
RT công nghiệp
3. Hệ thống an toàn bức xạ
- Chính sách
- Cơ cấu tổ chức
- Chương trình
- Kế hoạch
- Qui trình, hướng dẫn
- Đảm bảo và kiểm soát chất lượng
 VI. An toàn bức xạ trong
RT công nghiệp
4. Qui trình đảm bảo an toàn trong tác
nghiệp
- Chung
- In-house
- On-Site
- Máy phát tia X
- Máy chụp đồng vị
 VI. An toàn bức xạ trong
RT công nghiệp
5. Kế hoạch và qui trình khẩn cấp
- Ứng phó sự cố
- Xử lý sau sự cố
HƯỚNG DẪN XÂY DỰNG KẾ HOẠCH
ỨNG PHÓ SỰ CỐ BỨC XẠ
 Yªu cÇu chung
• Trªn c¬ së x¸c ®Þnh c¸c sù cè, tai n¹n bøc x¹ tiÒm
Èn cã thÓ x¶y ra, c¸c tæ chøc, c¸ nh©n lµm c«ng
viÖc bøc x¹ ph¶i chuÈn bÞ quy tr×nh øng phã khÈn
cÊp nh»m b¶o vÖ, ®¶m b¶o an toµn cho ng­êi lµm
trùc tiÕp vµ nh÷ng ng­­êi xung quanh.
• ViÖc x©y dùng quy tr×nh øng phã khÈn cÊp lµ
b¾t buéc, vµ lu«n lu«n cÇn thiÕt. §Æc biÖt lµ ®èi
víi c«ng viÖc chôp ¶nh phãng x¹ ngoµi hiÖn tr­­êng.

September 26, 2023 8

KÕ ho¹ch øng phã khÈn cÊp gåm 6 giai ®o¹n
1) X¸c ®Þnh c¸c sù cè, tai n¹n bøc x¹ tiÒm Èn cã thÓ xảy ra, ®¸nh gi¸
c¸c rñi ro, nguy hiÓm trong mçi tình huèng ®ã.
(2) X©y dùng quy trình øng phã khÈn cÊp cho tõng tình huèng cô
thÓ.
(3) X¸c ®Þnh c¸c thiÕt bÞ øng cøu cÇn thiÕt dïng trong c¸c huèng sù
cè bøc x¹ vµ trang bÞ ®Çy ®ñ c¸c thiÕt bÞ ®ã.
(4) HuÊn luyÖn, ®µo t¹o ®Ó thùc hiÖn kÕ ho¹ch øng phã khÈn cÊp
nµy, bao gåm cả viÖc huÊn luyÖn c¸ch sö dông c¸c thiÕt bÞ øng cøu
khÈn cÊp.
(5) DiÔn tËp ®Ó kiÓm tra khả năng øng phã khÈn cÊp theo quy trình
v¹ch ra.
(6) ĐÞnh kú xem xÐt, cËp nhËt, bæ sung kÕ ho¹ch øng phã khÈn cÊp
®ã nÕu
September thÊy cÇn thiÕt.
26, 2023 9
S¸u giai ®o¹n cña kÕ ho¹ch øng phã khÈn cÊp
sù cè bøc x¹
1. §¸nh gi¸ ban ®Çu.
X¸c ®Þnh, dù b¸o c¸c t×nh huèng tai n¹n, sù cè cã thÓ x¶y ra, ®¸nh gi¸ c¸c
hËu qu¶ cã thÓ, ­íc tÝnh c¸c møc liÒu bøc x¹ chiÕu vµo tÊt c¶ nh÷ng ng­­êi
liªn quan, bao gåm c¶ d©n chóng nÕu cã thÓ ®­­îc.
a. §èi víi nguån kÝn.
C¸c sù cè cã thÓ lµ:
• Kh«ng rót hoµn toµn ®­îc nguån vÒ c«ngten¬ c¶n x¹*
• Nguån bÞ bËt ra ngoµi c«ngten¬ c¶n x¹, hoÆc n»m trong bé phËn chuÈn
trùc, èng dÉn nguån, hoÆc lµ ë gÇn lèi vµo c«ngten¬ c¶n x¹.*
• Nguån bÞ rêi ra khái c«ngten¬
• Nguån, c«ngten¬ hoÆc thiÕt bÞ chiÕu x¹ bÞ mÊt c¾p, hoÆc bÞ thÊt l¹c.*
• Nguån hoÆc c«ngten¬ bÞ háng, vÝ dô nh­c¸c háng hãc c¬ häc hoÆc do
bÞ ch¸y, hoÆc lµ trong khi vËn chuyÓn, tai n¹n.
• NhiÔm bÈn phãng x¹ do nguån bÞ rß hoÆc bÞ háng hãc.
• HÖ thèng an toµn, c¶nh b¸o bÞ sai, nhÇm hoÆc háng hãc.

September 26, 2023 10

 1. §¸nh gi¸ ban ®Çu (tiÕp)

b. §èi víi c¸c m¸y ph¸t bøc x¹

• Bé ®Æt thêi gian chiÕu x¹ tù ®éng bÞ sai, háng,
kh«ng kÕt thóc chiÕu x¹.*
• Nh©n viªn vËn hµnh quªn kh«ng kÕt thóc chiÕu x¹
khi tiÕn hµnh chiÕu x¹ kh«ng tù ®éng.*
• HÖ thèng an toµn, c¶nh b¸o bÞ sai, nhÇm trÇm träng,
hoÆc cã hµnh ®éng cè ý bá qua hÖ thèng an toµn,
c¶nh b¸o.
• C¸c h­ háng vËt lý lµm m¸y ph¸t bøc x¹ ho¹t ®éng sai,
hoÆc lµm háng c¸c c¬ cÊu che ch¾n, c¶n x¹.

September 26, 2023 11

 2. X©y dùng quy tr×nh øng phã sù cè bøc x¹
khÈn cÊp
Quy tr×nh øng phã cÇn ®ñ c¸c néi dung sau:
• X¸c ®Þnh nh÷ng ng­­êi ®­îc uû quyÒn ®Ó thùc hiÖn
c¸c giai ®o¹n trong kÕ ho¹ch ®ã.
• X¸c ®Þnh ng­êi hoÆc tæ chøc cÇn ph¶i ®­îc th«ng b¸o
ngay trong c¸c giai ®o¹n cña kÕ ho¹ch (bao gåm tÊt
c¶ c¸c sè ®iÖn tho¹i, fax, ®Þa chØ th­®iÖn tö).
• ChØ dÉn c¸ch nh×n nhËn, xem xÐt khi nµo th× kÕ
ho¹ch øng phã sù cè bøc x¹ khÈn cÊp cÇn ph¶i ®­îc
thùc hiÖn.

September 26, 2023 12

 2. X©y dùng quy tr×nh øng phã sù cè bøc x¹
khÈn cÊp (tiÕp)
• C¸c b­íc cña quy tr×nh ph¶i thËt chi tiÕt ®èi víi mçi t×nh huèng sù
cè bøc x¹ cô thÓ. Cã thÓ ph©n theo nhiÒu giai ®o¹n:
+ Giai ®o¹n ban ®Çu: nh»m ng¨n chÆn, kiÒm chÕ t×nh huèng.
+ Giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch: ph¸c th¶o c¸c b­íc hµnh ®éng cho giai
®o¹n kh«i phôc; tËp luyÖn tr­íc c¸c b­íc c«ng viÖc ®ã.
+ Giai ®o¹n kh«i phôc.
+ Giai ®o¹n th«ng b¸o tai n¹n: trë l¹i t×nh tr¹ng lµm viÖc b×nh th­
êng
• C¸c quy tr×nh ®Æc biÖt tiÕp theo (nÕu cÇn thiÕt) ®èi víi c¸c
t×nh huèng ®e do¹ m¹ng sèng.
• C¸c thiÕt bÞ cÇn thiÕt ph¶i dïng trong øng phã sù cè bøc x¹ khÈn
cÊp.

September 26, 2023 13

 2. X©y dùng quy tr×nh øng phã sù cè bøc x¹
khÈn cÊp (tiÕp)

• Nh÷ng lêi khuyªn cã tÝnh chÊt chung, cã thÓ ¸p dông

trong hÇu hÕt c¸c t×nh huèng nh­:
+ Tr¸nh ho¶ng lo¹n.
+ Kh«ng ch¹m vµo nguån phãng x¹, hoÆc ®Ó tay l¹i
gÇn nguån phãng x¹.
+ CÇn gi÷ kho¶ng c¸ch an toµn, v¹ch kÕ ho¹ch hµnh
®éng cô thÓ, sau ®ã míi thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®ã.
+ Kh«ng hµnh ®éng v­ît qu¸ thÈm quyÒn, hoÆc kh¶
n¨ng chuyªn m«n cña m×nh.
+ T×m kiÕm sù trî gióp.

September 26, 2023 14

 3.C¸c thiÕt bÞ dïng ®Ó øng phã sù cè bøc x¹
khÈn cÊp

C¸c m¸y ®o
• ThiÕt bÞ ®o suÊt liÒu gi¶i cao (tíi Sv/h)
• ThiÕt bÞ ®o gi¶i thÊp
• Nguån kiÓm tra cho thiÕt bÞ ®o liÒu gi¶i thÊp
• §Çu ®o kiÓm tra sù nhiÔm x¹

September 26, 2023 15

 3.C¸c thiÕt bÞ dïng ®Ó øng phã sù cè bøc x¹
khÈn cÊp (tiÕp)

C¸c trang, thiÕt bÞ b¶o hé:

• C¸c liÒu kÕ c¸ nh©n cã ®Æt møc b¸o ®éng vµ c¸c
liÒu kÕ ®äc kÕt qu¶ trùc tiÕp (QFE hoÆc ®iÖn tö).
LiÒu kÕ c¸ nh©n ®ñ cho mäi ng­êi.
• C¸c liÒu kÕ c¸ nh©n bæ sung kh¸c (liÒu kÕ TLD,
liÒu kÕ phim).
• ñng b¶o hé cho mäi ng­êi
• Bé dông cô s¬ cøu
C¸c thiÕt bÞ liªn l¹c:
• Bé ®µm cÇm tay
• M¸y ®iÖn tho¹i di ®éng
September 26, 2023 16
 3.C¸c thiÕt bÞ dïng ®Ó øng phã sù cè bøc x¹
khÈn cÊp (tiÕp)
C¸c trang bÞ øng cøu
• D©y thõng
• §Ìn cÇm tay
• B×nh ch× dù phßng
• Ch× l¸
• Tói ch× h¹t (Ýt nhÊt 2 tói, 2 kg/tói)
• K×m c¾t tay dµi
• Que g¾p tay dµi (Ýt nhÊt dµi 1 mÐt)
• C¸c b¶ng, biÓn c¶nh b¸o
• C¸c lo¹i bót ®Ó viÕt
• V¨n phßng phÈm dù tr÷, bao gåm c¸c sæ nhËt ký dïng trong sù cè
bøc x¹ khÈn cÊp.
• C¸c tµi liÖu h­íng dÉn sö dông thiÕt bÞ.

September 26, 2023 17

 4. §µo t¹o

Ng­êi lµm trùc tiÕp c«ng viÖc bøc x¹, C¸n bé phô tr¸ch
an toµn ph¶i ®­îc huÊn luyÖn, ®µo t¹o vÒ c¸ch sö dông
c¸c dông cô, thiÕt bÞ dïng trong øng phã khÈn cÊp sù
cè bøc x¹. ViÖc kiÓm tra l¹i c¸c kiÕn thøc, kü n¨ng ®·
®­îc ®µo t¹o cña hä ph¶i ®­îc thùc hiÖn theo nh÷ng
kho¶ng thêi gian phï hîp, nh­ng kh«ng ®­îc v­ît qu¸ 12
th¸ng.

September 26, 2023 18

5. DiÔn tËp kÕ ho¹ch øng phã sù cè bøc x¹ khÈn cÊp

• TËp luyÖn, diÔn tËp kÕ ho¹ch øng phã sù cè bøc x¹

khÈn cÊp theo nh÷ng kho¶ng thêi gian phï hîp, ®Ó
tËp øng phã vµ kiÓm tra kÕ ho¹ch ®· v¹ch ra. Tõ ®ã
ph©n tÝch, rót ra nh÷ng bµi häc ®Ó hoµn thiÖn kÕ
ho¹ch øng phã sù cè bøc x¹ khÈn cÊp.
• §Þnh kú xem xÐt l¹i kÕ ho¹ch nµy, söa ®æi, bæ sung
th«ng qua tËp luyÖn vµ bµi häc tõ nh÷ng tai n¹n x¶y
ra ë kh¾p mäi n¬i trªn thÕ giíi.

September 26, 2023 19

6. Xem xÐt ®Þnh kú kÕ ho¹ch øng phã sù cè bøc x¹ khÈn cÊp

• Hµng n¨m ph¶i xem xÐt kiÓm tra l¹i ®Þa chØ cña nh÷ng ng­êi
cÇn liªn hÖ, th«ng b¸o vÒ sù cè bøc x¹ khÈn cÊp, c¸c ®­êng d©y
th«ng tin, liªn l¹c; t×nh tr¹ng, ®iÒu kiÖn cña c¸c dông cô, thiÕt
bÞ dïng trong øng phã sù cè bøc x¹ khÈn cÊp.
• Trong vßng s¸u th¸ng tõ khi b¾t ®Çu lµm c«ng viÖc bøc x¹ vµ
sau ®ã theo nh÷ng kho¶ng thêi gian kh«ng v­ît qu¸ hai n¨m.
• Theo nh÷ng kho¶ng thêi gian kh«ng v­ît qu¸ bèn n¨m ®èi víi viÖc
chôp ¶nh phãng x¹ t¹i c¬ së cè ®Þnh, ®­îc che ch¾n tèt.
• Ngay lËp tøc, sau khi ®­a vµo mét chi tiÕt an toµn quan träng
cña thiÕt bÞ míi.
ViÖc xem xÐt ®Þnh kú kÕ ho¹ch nµy ph¶i bao gåm viÖc cËp
nhËt, bæ sung c¸c chi tiÕt cÇn thiÕt trong kÕ ho¹ch øng phã
khÈn cÊp nhê c¸c bµi häc kinh nghiÖm ®­îc rót ra tõ c«ng viÖc
thùc tÕ vµ tõ c¸c tai n¹n ®· x¶y ra ë bÊt cø ®©u.

September 26, 2023 20

 III. B¸o c¸o tai n¹n

1. Yªu cÇu chung.

NÕu cã sù cè, tai n¹n bøc x¹, tæ chøc, c¸ nh©n ph¶i
b¸o c¸o ngay víi c¬ quan Qu¶n lý nhµ n­íc vÒ an toµn
vµ kiÓm so¸t bøc x¹, h¹t nh©n. C¸c b¸o c¸o ®ã ph¶i
do RPO chuÈn bÞ víi sù trî gióp cña chuyªn gia. Rót
ra c¸c bµi häc tõ c¸c t×nh huèng tai n¹n ®· x¶y ra, sö
dông chóng ®Ó c¶i tiÕn thiÕt bÞ, quy tr×nh vËn
hµnh, vµ c¸c kÕ ho¹ch øng phã khÈn cÊp sù cè bøc
x¹. Mét b¸o c¸o tai n¹n toµn diÖn lµ mét sù trî gióp
quý b¸u nh»m tr¸nh c¸c tai n¹n t­­¬ng tù trong t­¬ng lai.

September 26, 2023 21

 2. Néi dung cña b¸o c¸o tai n¹n

Hai d¹ng b¸o c¸o chÝnh ®­­îc yªu cÇu nh­sau:

• B¸o c¸o tai n¹n, nh»m môc ®Ých cung cÊp th«ng tin ph¶n håi
®Ó c¶i tiÕn quy tr×nh vËn hµnh.
• B¸o c¸o liÒu bøc x¹, nh»m môc ®Ých ®¸nh gi¸ liÒu chiÕu x¹
lªn c¸c n¹n nh©n.
C¸c th«ng tin chung gåm:
- M« t¶ tai n¹n, cung cÊp c¸c th«ng tin chi tiÕt vÒ thiÕt bÞ ®·
g©y ra tai n¹n, gåm cã: sè kiÓu (sè model) vµ sè lo¹t s¶n xuÊt
(sè seri), c¸c ®Æc tr­ng cña thiÕt bÞ. §èi víi tai n¹n trong chôp
¶nh phãng x¹ gamma, th× th«ng tin gåm c¸c ®Æc tr­ng cña
nguån phãng x¹, c«ngten¬ c¶n x¹ chøa nguån phãng x¹.
- C¸c ®iÒu kiÖn m«i tr­êng t¹i thêi ®iÓm x¶y ra tai n¹n.

September 26, 2023 22

 2. Néi dung cña b¸o c¸o tai n¹n

• Nguyªn nh©n cô thÓ cña tai n¹n, n¬i x¶y ra tai n¹n.
• C¸c biÖn ph¸p cô thÓ ®­îc thùc hiÖn ®Ó æn ®Þnh t×nh
h×nh, vµ kh«i phôc trë l¹i ®iÒu kiÖn lµm viÖc b×nh th­êng.
• B¶ng tãm t¾t møc liÒu chiÕu lªn tÊt c¶ nh÷ng ng­êi bÞ ¶nh
h­­ëng trong tai n¹n.
• C¸c khuyÕn c¸o nh»m phßng tr¸nh c¸c tai n¹n t­¬ng tù x¶y ra
trong t­¬ng lai.
Mét b¶n b¸o c¸o tai n¹n ph¶i ®­îc göi vÒ C¬ quan Qu¶n lý
nhµ n­íc:
Côc An toµn bøc x¹ vµ, h¹t nh©n

September 26, 2023 23

 XỬ LÝ SAU SỰ CỐ

• Khám sức khỏe định kỳ

• Thường xuyên theo dõi tình trạng sức
khỏe của các bệnh nhân
• Lưu hồ sơ bệnh án của các bệnh nhân
• Rút ra bài học kinh nghiệm