Ekonomiks

bilang isang
agham

Credits kay sir arvin

• Anuman ang pinipili at ang
pagdesisyon ng tao at bahagi na sa
buhay ng tao. Ito ay malaki ang
ambag sa Ekonomiks.
• Ang salitang Ekonomiks ay
nagmula sa wikang Griyego na
oikonomia na ibig sabihin ay
pamamahala ng sambahayan.
• Ito ay nakilala noon bilang
political economy na central na
paksa sa iba’t bang paksa.
• Ang ekonomista ay isang tao na nag-aaral
ukol sa pagpili at pagdedesisyon ng mga Tao
at lipunan, at ang epekto into sa buong
ekonomiya.
• Hiwalay ang kaisipan ng ekonomiks sa
political economy dahil nakapokus ito sa
gawain ng tao sa pangkabuhayan.
 Xenophon
• Mabuting
pamamahala at
pamumuno
• Oeconomicus
Plato
• Espelisasyon at
dibisyon ng trabaho
• The Republic
Aristotle

• Pribadong pagmamay-
ari
• Topics and Rhetoric
 Mercantilism
• Paglikom na yaman sa
paggamit ng mga likas na
yaman tulad ng lupa, ginto at
pilak
 Adam smith
• Ama ng Makabagong Ekonomiks
• Laissez Faire- Hindi pinakikialaman
ng pamahalaan ang ekonomiya ng
bansa, kundi ang kapayapaan into.
• Espesyalisasyon ay paghahati ng
mga gawain sa produksiyon ayon sa
kapasidad at kakayahan sa paggawa.
• An Inquiry into the Nature and Causes
of the Wealth of Nations
 Francois Quesnay at
physiocrats
• Pagbibigay halaga sa kalikasan at
paggamit hang wasto sa mga likas
na yaman.
• Tableau Economique- nagpapakita
ng paikot na daloy ng products at
serbisyo ng ekonomiya
 David ricardo
• Law of Diminishing Marginal Returns- ang
patuloy na paggamit ng tao sa mga likas na
yaman ay nagiging dahilan ng pagliit ng
nakukuha mula sa mga ito.
• Law of Comparative Advantage- prinsipyo na
nagsasaad na higit na kapaki-pakinabang sa
isang bansa na magprodyus ng mga produkto
na higit na mura ang gastos sa paggawa kaysa
ibang bansa.
 Thomas Robert
malthus
• Binigyang diin ang mga epekto ng
mabilis na paglaki ng populasyon.
• Malthusian Theory- ang populasyon
ay mas mabilis lumaki kaysa sa
supply ng pagkain na nagdudulot
ng labis na kagutuman sa bansa.
 John Maynard keynes
• Father of Modern Theory of Employment
• Ang pamahalaan ay mas malaking
gampanin sa pagpapanatili ng
kabalansehan sa ekonomiya sa
pamamagitan ng paggastos ng
pamahalaan
• Sumulat ng aklat na General Theory
of Employment, Interest and Money
 Karl marx
• Ama ng Komunismo
• Naniwala sa pagkakaroon ng
pagkakapantay-pantay sa lipunan.
• Estado ang magdedesisyon sa
ekonomiya
• Rebolusyon ng mga proletariat upang
mapatalsik ang mga kapitalista
Ekonomiks: Bilang isang agham
• Sapagkat sistematiko noting pinag-
aarlan ang kilos at gawi ng mga Tao.
• Dumadaan rin ito sa siyentipikong
pamamaraan.
Kaugnayan ng Ekonomiks sa iba’t bang
disiplina
• Agham Pampolitika • Biolohiya
• Kasaysayan • Kemistri
• Sosyolohiya
• Pisika
• Etika
• Matematika
• Heograpiya
• Natural Sciences
 AGHAM PAMPOLITIKA
Ito ay pag-aaral ng mga balangkas o estruktura ng
pamahalaan, mga tungkulin, responsibilidad, at
mga batas na itinakda ng pamahalaan.

Lahat ng desisyon ng pamahalaan ay

makaapekto sa ekonomiya
 kasaysayan
Ito ay mga pagppunyagi na ginawa ng tao sa iba’t
ibang panahon.

Ang kasaysayan ay mahalaga sa ekonomiks dahil

iniiugnay ito sa mga nangyari sa nakaraan upang
makagawa ng desisyon sa hinaharap.
 Etika (ethics)
Ito ay may kinalaman sa moralidad at paggawa
ng tama o mali sa buhay.
Ang moral na gawain ng mga tao ay mahalaga
sa mga hakbang sa pag-unlad ng ekonomia
Kahalagahan ng pagkakaroon ng malasakit ng
mamamayan
 sosyolohiya
Ito ay pag-aaral ng pinagmulan at istruktura ng
ating lipunan.

Ang kilos ng mga tao bunga ng mga batas, gawi,

paniniwala at kultura na umiiral sa lipunan ay
may bunga sa hanapbuhay at gawain tao.
 heograpiya
Ito ay pag-aaral tungkol sa mga katangiang pisikal ng
bansa, ang klima, pinagkukunang yaman, at iba pang
aspektong pisikal ng mga tao.

Mahalaga ito sa Ekonomiks dahil dito malalaman ano

ang gampanin ng kapaligiran sa pinagmumulan ng
ikabubuhay ng mga tao.
 Natural Sciences
Ito ay nag-aaral sa kaganapan sa ating
kapaligiran

Nakaaapekto ang pagbabago ng sa

kapaligiran na may epekto naman sa buhay
ng tao
 biyolohiya
Pag-aaral sa mga bagay na may buhay tulad ng
tao, halaman, hayop at iba pa.

Ang mga nilalang na may buhay ay mahalaga

sa ekonomiya dahil may pakinabang ito sa
lipunan at ekonomiya
 PISIKA
Ito ay pag-aaral ng mga bagay at enerhiya.

Lahat ng pagpapaunlad ng bagay at enerhiya

ay makaaapekto sa paggawa at supply ng
mga produkto.
 kemistri
Ito ay may kinalaman sa pag-aaral ng iba’t ibang
kemikal na kailangan sa paglikha ng isang bagay.

Pag-aaral ng pataba at insecticide

Pagtatakda ng presyo ng mga produkto

 matematika
Kasama ang pag-aaral ng matematika ang teorya ng
mga numero, tsart, graph, at mathematical
formula.

Malalaman ng ekonomista ang kaganapan tulad ng

pagtaas ng presyo, ppaglaki ng produksiyon at
tamang pagbayad ng kita at buwis
Pagpili at pagdedesisyon
• Magkaugnay itong dalawa.
• Individual choice- ang paggawa ng
pagpili at pagpasya ng isang
indbidwal upang matugunan ang
kanyang pangangailangan.
• Social Choice- pagpapasyang ginawa
ng pamahalaan upang matugunan
ang mga pangangailangan ng lipunan.
 Opportunity cost at benefit
• Opportunity cost- tumutukoy ito sa mga isinasakripisyong
halaga ng isang buhay upang bigyang daan ang higit na
mas makabuluhang paggagamitan into.
• Trade-off- Pagpapaliban ang pagbili ng isang bagay upang
makamit ang ibang bagay.
• Benefit- may kinalaman sa pakinabang na nakukuha mula
sa ginagawang pagpili at pagdedesisyon ng tao.
Opportunity cost sample
Alternative A
(6 tuna sandwiches) (50 pesos)= 300 Pesos
(1 cellphone card) (100 pesos) = 100 pesos
300 + 100 = 400 pesos
Alternative B
(2 tuna sandwiches) (50 pesos)= 100 pesos
(3 cellphone cards) (100 pesos)= 300 pesos
100 Pesos + 300 Pesos= 400 Pesos
 ANG MGA
PINAGKUKUNAN
G
YAMAN NG
BANSA
 ANG MGA PINAGKUKUNANGYAMAN NG
BANSA
Ang mga pinagkukunang
LIKAS NA YAMAN
yaman
Ito ang mga bagay nabiyaya ng
ay mga bagay na ginagamit
kalikasan
Upang makalikhang
Lupa
mgaprodukto
Gubat
at serbisyo na tutugon sa
Tubig
pangangailanganng tao.
Mineral
Enerhiya
 YAMANG LUPA
Ito ay sumasaklaw sa lahat ng di-mapapalitang yaman ng
bansa, sa ibabaw at ilalim ng lupa.
Hindi siya nadaragdagan.
Halos may 300,000 kilometro kuwadrado ang sukat ng ating
lupa.
Ito rin ang pinang gagaling nang mga hilaw na materyales
nagagamitin sa produksiyon.
 25% ng ating lupain ay gubat
Iba na man ay alienable o disposable lands-lupa na pwedeng
ipamahagi.
 YAMANG GUBAT
50% ng ating kagubatan ay matatagpuan sa Mindanao.
Ang CARAGA Region ay kilalang parteng bansa natin namay mga virgin
forest.
Ang kagubatan ay pinagmumulanng mga produkto.
Iba sa kanila tirahan ng mga maiilap na hayop.
Pinangangalagaan din ito ang mga watershed na pinanggagalingan ng
malinis na tubig nakailangan ng tao
Mahalaga ito saekonomiya sa pagkat nagbibigay itong hanap buhay sa
mga tao sa pamamagitan ng pagluluwas ng mga produkto galing
kagubatan
Ito rin ang nagdudulot ng balanseng ekolohikal
Reforestation-pagtatanim muling mga puno sa kagubatan.
 PRIORITY PROTECTED AREAS SA ATING BANSA.

Mount Isarog National Park Mount Guiting- Guiting Natural

(Bicol) Park(Romblon)

Palanan Wilderness Area (Sierra El Nido Reserve (Palawan)

Madre, Northern Luzon)

Mount Iglit- Baco National Coron Island (Palawan)

Park(Mindoro)
YAMANG TUBIG
Territorial water ng bansa-1.67 kilometro kuwadrado.
70% ng mga produksiyon ng isda ay galing sa Gitnang Luzon,
Kanlurang Visayas, at Timog Luzon, Sulu Zamboanga at Maynila.
 Pangingisda ang pangunahing kabuhayan ng 1.5 milyong Pilipino
Kilala tayo sa industriyang tuna sa nakalipas na labinlimang taon.
 Kawalan ng Disiplina at Malasakit
Kakulangan sa Kaalaman
Hindi lubusang pagpapatupad ng mga bata sukol sa
pangangalaga ng yamang tubig.
Republic Act 7160 (Local Government Code of Philippines)
Republic Act 3931
Presidential Decree 948
Executive Order 54
YAMANG
MINERAL
Ito ang mga yaman na nakukuha sa kailaliman ng lupa.
Lahat ng ito ay kabilang sa public domain.
RA 7942.
Islang Nonoc-nikel
Benguet, Paracale, Camarines N norte, Masbate-alahas
Zam. Del Sur, Dav. Ori, at Cam. Nor- asero.
Romblon-kilala sila sa marmol
.Sta. Cruz, Zamb-jade
Gas at petrolyo ay di-metal na mineral.
Panggatong na karbonay ginagamit sade- koryenteng makina na kilala sa
Palawan.
Malampaya Oil Project.
YAMANG
ENERHIY
A
Isang uring lakas na ginagami tupang mapaandar at
maging kapaki-pakinabangang isang bagay.
Hydroelectric Energy-tubig, Maria Cristina Falls
saLanao del Norte.
Solar Energy-araw
Geothermal energy-init galing sa lupa
Dendrothermal energy-nasusunog na kahoy
Fossil Fuels-galing sa mga labing mga tuyong
halaman at hayop
Wind Energy-galing sa windmill na pinapatakbong
wind turbine
Nuclear energy
Ang plantang nuklyear sa Morong, Bataan ay di
na ginagamit.
YAMANG TAONG
PILIPINAS AT
PAPULASYON
 Ito ang lumilinang ng mga likas na yaman ng bansa upang
matamo ang ganap na kapakinabangan ng mga ito.

Ito ay tumutukoy sa bilang ng tao nananinirahan sa isang lugar.

Demographer siya ang nag-aaral ukol sa populasyon ng bansa.