EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ

BİR MESLEK OLARAK

ÖĞRETMENLİK
 MESLEK VE KARİYER
Meslek kavramı, TDK hazırladığı sözlükte “Belli bir eğitim ile kazanılan sistemli bilgi ve becerilere dayalı, insanlara
yararlı mal üretmek, hizmet vermek ve karşılığında para kazanmak için yapılan, kuralları belirlenmiş iş” olarak
tanımlanmaktadır.

Genel olarak meslek; toplumdaki sosyal, ekonomik ve teknolojik yapının gerektirdiği bir iş bölümü sonucu ortaya
çıkan, bireyin ilgi ve yeteneği ile toplumsal etkinliklere katılma gereksinimi ve toplumun bireyden sosyal ve
ekonomik yaşamda sorumluluk yüklenmesi talebi sonucu ortaya çıkmış olan hayati bir etkinlik arzusu olarak
tanımlanabilir.

Kariyer kavramı, TDK hazırladığı sözlükte “Bir meslekte zaman ve çalışmayla elde edilen aşama, başarı ve
uzmanlık” olarak tanımlanmıştır. Kariyer kavramının bir başka tanımı ise; meslek icra edilirken, ortaya konulmuş
hedefler doğrultusunda, bireyin bir taraftan iş deneyimi kazanırken diğer taraftan da gerekli eğitimleri alarak
mesleki ve bireysel açıdan kendini geliştirdiği bir süreç şeklindedir.

Tanımdan da anlaşıldığı üzere kariyer kavramının, meslek kavramını da içine alan kapsamlı bir süreç olduğu
görülebilir.
 ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ
Öğretmenlik mesleğinin kendine özgü özellikleri bulunmaktadır.

 Öğretmenlik mesleği ülkemizde ve tüm ülkelerde en yaygın görülen mesleklerden biridir.

 Öğretmenlik mesleğini genellikle kadınlar tercih etmektedirler.

 Öğretmenlik mesleğini daha çok toplumun alt sınıflarından gelen bireyler seçmektedir.

 Öğretmenlik sevgi ve özveri mesleğidir.

 Öğretmenlik mesleğinin statüsü çok yüksek değildir.

 Öğretmenlerin çoğunluğu devlet memurudur.

 Öğretmenler içinde yaşadığı topluma karşı önemli sorumlulukları vardır.

 ÖĞRETMENİN GÖREV, ROL, SORUMLULUK VE YETERLİKLERİ

Görev, bir işin gerçekleştirilmesi için bir kişiye iş yükü kapsamında verilen iş ve eylemler olarak tanımlanabilir.

Rol, toplumda belirli bir statüde ve konumda bulunan bir bireyden göstermesi beklenen davranışlar seti olarak
tanımlanabilir.

Sorumluluk, en genel anlamıyla, bireylerin görevlerini yerine getirmesi olarak tanımlanabilir.

Yeterlik, bir görevi yerine getirmek için gerekli görülen özellikler (bilgi, beceri ve yetenek) olarak tanımlanabilir.
 ÖĞRETMENİN GÖREVLERİ
1. Öğretmenler kendilerine verilen dersleri okuturlar, bunlarla ilgili bütün uygulamaları ve deneyleri yaparlar.

2. Öğretmenler öğretim işleri ile ilgili olarak;

a. Her ders yılı başında öğretim programlarının, ders uygulamalarının ve deneylerinin aylara dağıtılmasının
gösteren bir yıllık plan hazırlarlar,
b. Derslere hazırlıklı girmek ve okulda bulunan ders araçlarından ve mevcut kaynak kitaplardan öğrencilerin
yararlanmalarını sağlarlar,
c. Öğrencilerin kişisel çalışmalara yönlenmesini sağlarlar,
d. Zümre ve branş öğretmenleriyle iş birliği yaparlar,
e. Derslerde öğrencilere ödev ve bu ödevlere ilişkin dönütler verirler,
f. Sınıf geçme yönetmeliğine uygun düzenlemeler yaparlar ve görevlendirildikleri sınavlarda hazır
bulunurlar,
g. Verdikleri dersleri, yaptıkları ödevleri, deneyleri ve yoklama konularını her dersin başında sınıf defterine
işlerler,
h. Derste yoklama yaparlar ve sonuçları yoklama fişine işlerler.
 ÖĞRETMENİN GÖREVLERİ

3. Öğretmenler eğitim işleri ile ilgili olarak;

a. Haftada en az bir gün okul nöbeti tutarlar,
b. Okul yönetimince kendilerine verilen öğrenci kurullarını yönetirler ve her türlü eğitim çalışmalarına
katılırlar,
c. Öğretmen kurulu kararıyla kendilerine verilen sınıfta gereken rehberlik faaliyetlerinde bulunurlar.

4. Öğretmenlerin yönetim işleri ile ilgili olarak;

a. Okulun disiplin ve onur kurulu ile eğitim yönetim kurullarında kendisine düşen görevleri yerine getirirler,
b. Öğretmenler kurulu toplantısına katılırlar,
c. Okul müdürü tarafından uygun görülen diğer yönetim işlerine yardımcı olurlar.

5. Öğretmenler, her ay MEB tarafından yayımlanan Tebliğler Dergisi’ni okumakla ve imzalamakla yükümlüdürler.
 ÖĞRETMENİN ROLLERİ

Öğretmenin okuldaki rolleri şunlardır;

• Liderlik/Başkanlık Rolü
• Danışmanlık Rolü
• Rehberlik Rolü
• Eğiticilik Rolü
• Yargıçlık Rolü
• Bilgi Yayıcılık Rolü
• Nasihatçilik Rolü
• Uzlaştırıcılık Rolü
 ÖĞRETMENİN ROLLERİ

Öğretmenin çevresel rolleri şunlardır;

• Çevre Kalkınmasına Katılma Rolü

• Çevre Liderlik Rolü
• Toplumsal Yabancılık Rolü
• Ahlak Savunucu Rolü
• Kültürlülük Rolü
• Çocuk Eğitimi Rolü
 ÖĞRETMENİN SORUMLULUKLARI
Öğretmenler, yasalarla kayıt altına alınmış sorumlulukları yerine getirmenin yanı sıra toplumsal bazı
sorumlulukları da yerine getirmek zorundadır.

Öğretmenlerin yasal ve toplumsal sorumlulukları aşağıda verilen maddeler altında özetlenebilir. Bunlar;

• Mesleki gelişim sorumluluğu

• Öğrenciyi tanıma sorumluluğu
• Karar verme sorumluluğu
• Plan yapma sorumluluğu
• Öğretim sorumluluğu
• Strateji-yöntem ve teknik seçme sorumluluğu
• Materyal geliştirme ve kullanma sorumluluğu
• Sınıf yönetimi sorumluluğu
• Okul-aile ve toplum ilişkilerini geliştirme sorumluluğu
• İzleme, ölçme ve değerlendirme sorumluluğu
 ÖĞRETMENDE BULUNMASI GEREKEN KİŞİSEL NİTELİKLER

Bir öğretmenin öğretmenlik mesleğini etkili bir şekilde yerine getirebilmesi için bazı kişisel özelliklere de sahip
olması gerekmektedir. Etkili öğretmenler, öğretme konusunda üstün yeteneklere sahip olan bireyler olarak kabul
edilirler.

Bu yönüyle öğretmenlik mesleğini, öğretmenlik sanatı olarak tanımlayanlar da bulunmaktadır. Madem bu şekilde
bir tanımlama yapılmakta o zaman bu mesleği etkili yapan bireylerin normal bir bireyden farklı kişisel niteliklere
sahip olması gerekir.

Etkili bir öğretmenin kişisel nitelikler farklı kaynaklarda farklı şekillerde tasvir edilmektedir.
 ÖĞRETMENDE BULUNMASI GEREKEN KİŞİSEL NİTELİKLER

Gallen arzulanan öğretmen niteliklerini;

(a)esneklik, (b)organizasyon becerisi, (c) sınıfta başarılı olma isteği, (d) açık iletişim yeteneği, (e)
memnuniyet veren ortam yaratma, (f) başarılı bir sınıf yönetimi sağlama, (g) farklılaştırılmış
öğretim yeteneği, (h) arzulu ve istekli olma, (ı) yüksek beklentilere sahip olma, (i) bireylerle iyi
iletişim kurma, (j) olumlu tutuma sahip olma... vb. olarak sıralamaktadır.

Benzer şekilde Erden ise etkili bir öğretmenin kişilik özelliklerini;

(a) hoşgörülü ve sabırlı olma, (b) açık fikirli, esnek ve uyarlayıcı olma, (c) sevecen, anlayışlı ve
espirili olma, (d) yüksek başarı beklentisi, (e) cesaretlendirici ve destekleyici olma şeklinde ifade
etmiştir.
 TÜRKİYE’DE ÖĞRETMEN YETİŞTİRME POLİTİKALARI

Cumhuriyetin başlangıcından günümüze Türkiye’nin hem eğitim hem de öğretmen yetiştirme

politikalarına yön veren iki temel girişimden söz etmek mümkündür.

Bunlar; Millî Eğitim Şûraları ve Kalkınma Planlarıdır.